Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Georg Vittiq (alm. Georg Wittig; 16 iyun 1897[…], Berlin – 26 avqust 1987[…], Heydelberq, Baden-Vürtemberq) — alman üzvi kimyaçı, kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı. (1979 il, Herbert Braun ilə birlikdə)
| Georg Vittiq | |
|---|---|
| alm. Georg Wittig | |
| Doğum tarixi | 16 iyun 1897[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 26 avqust 1987[…](90 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Elm sahələri | kimya, riyaziyyat |
| İş yerləri | |
| Təhsili | |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
1916-cı ilə qədər Tübingen və 1923–1926 illərdə Marburq universitetlərində təhsil alıb. Sonra isə 1932-ci ilə qədər Marburq Universitetində işləyib. 1923-cü ildə həkim, 1932–1937-ci illərdə Braunşveyq Texniki Liseyində, 1937–1944-cü illərdə Frayburqda, 1944–1956-cı illərdə Tübingendə, 1956-cı ildən Heydelberq Universitetinin professoru və 1967-ci ildən təqaüddə olan fəxri professor olub.
Elmi fəaliyyəti
Tədqiqatı mürəkkəb və çətin əldə edilən üzvi birləşmələrin sintezinə həsr edilmişdir. Litium halogen mübadiləsi üsulundan istifadə edərək (1938 il) müxtəlif orqanolitium birləşmələri, o cümlədən o-litium ftorbenzol əldə etdi. O, (1942 il) o-litium ftorbenzolun iştirakı ilə reaksiyalarda qısamüddətli ara birləşmənin, dehidrobenzolun əmələ gəlməsi haqqında fərziyyə irəli sürdü və sonradan onun mövcudluğunu təsdiqlədi və onun əsasında polinüvəli aromatik birləşmələri, xüsusən benzol polimerlərini sintez etdi. O göstərdi ki, α-β yüksək doymamış bağları olan halqalar boru və ya spiral quruluşa malik polimerlər əmələ gətirir. (1942 il) fenillitiumun təsiri altında efirlərin yenidən spirtlərə çevrilib qruplaşmasını kəşf etdi (Vittiqin yenidən qruplaşdırması). 1940-cı illərdə o, 5 üzvi qrupun azot, fosfor və arsen kimi dövri cədvəlin V qrupunun elementləri ilə kovalent əlaqəyə malik molekullar yaratmaq vəzifəsini qarşısına məqsəd qoydu. O, (1945 il) ilidlər sinfinin ilk nümayəndəsi olan birləşməni — müsbət yüklü onium atomunun (azot, fosfor və s.) mənfi yüklü karbon atomu ilə kovalent bağlandığı bipolyar ionları əldə etdi. 1952-ci ildə pentafenilfosforu sintez etdi. Əvəz edilmiş 2,2'-difenilkarboksilik turşuların efirlərini reduksiya etməklə fenantrenlərin çoxmərhələli sintezini həyata keçirmişdir (1958 il). (1954 il) karbonil birləşmələrindən və alkilidenfosforanlardan olefinlərin alınması reaksiyasını kəşf etdi (Vittiq reaksiyası). (1954il) ikiqat karbon-oksigen bağı vasitəsilə aldehidlərə və ketonlara fosfinmetilidlərin əlavə edilməsi reaksiyasını kəşf etdi. Vittiq-in bu nəticələri, məsələn, A vitamininin, D vitamini törəmələrinin, steroidlərin və s.-nin sənaye sintezində geniş tətbiq tapmışdır. 1956-cı ildə triptiseni sintezləşdirib. Diels-Alder reaksiyasının yüksək aktiv komponentlərinin (fenilasid və 2,5-difenil-3,4 — benzofuran) iştirakı ilə müvafiq bis-hidrazonların oksidləşməsi zamanı C5-C7 sikloalkinlərin aralıqda əmələ gəlməsi (1960–1961 il) sübut edilmişdir. Nüvə maqnit rezonansı metodundan istifadə edərək aromatik propellanın strukturu quruldu (1971 il).
Mükafat və fəxri adları
Bir sıra elmlər akademiyalarının və elmi cəmiyyətlərin üzvü, çoxsaylı beynəlxalq mükafatlar və fəxri adların laureatı olub. O cümlədən:
- Helsinki Universitetinin gümüş medalı
- 195 il — Alman Kimya Cəmiyyətinin Adolf von Baeyer xatirə medalı
- 1965 il — Denny Heynemann mükafatı
- 1967 il- Fizika və Kimya üzrə Otto Han Mükafatı
- 1972 il- Sürix Universitetinin Paul Karrer medalı
- 1973 il- Amerika Kimya Cəmiyyətinin Rocer Adams Mükafatı
- 1975 il- Karl Ziqler Mükafatı
- 1979 il- Kimya üzrə Nobel Mükafatı ("Mürəkkəb bor və fosfora malik üzvi birləşmələrin yeni sintez üsullarını işləyib hazırladığına görə").
- 1957 il — Sarbonnanın fəxri doktoru
- 1962 il -Tübingen və Hamburq universitetlərinin fəxri doktoru
İstinadlar
- Wittig, Georg // Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- Georg Wittig // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Bibliothèque nationale de France Georg Wittig // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- https://www.leopoldina.org/fileadmin/redaktion/Mitglieder/CV_Wittig_Georg-ab.pdf.
- NNDB (ing.). 2002.
- Виттиг (Wittig), Георг Архивная копия от 7 апреля 2020 на Wayback Machine // Лауреаты Нобелевской премии: Энциклопедия: А — Л. — М.: Прогресс, 1992. — С. 286–288.
- Информация на Нобелевском сайте
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Georg Vittiq alm Georg Wittig 16 iyun 1897 Berlin 26 avqust 1987 Heydelberq Baden Vurtemberq alman uzvi kimyaci kimya uzre Nobel mukafati laureati 1979 il Herbert Braun ile birlikde Georg Vittiqalm Georg Wittig Dogum tarixi 16 iyun 1897 1897 06 16 Dogum yeri Berlin Prussiya Almaniya imperiyasiVefat tarixi 26 avqust 1987 1987 08 26 90 yasinda Vefat yeri Heydelberq Karlsrue d Baden Vurtemberq Qerbi AlmaniyaElm saheleri kimya riyaziyyatIs yerleri Tubingen Universiteti Frayburq Universiteti Heydelberq Universiteti Marburq UniversitetiTehsili Tubingen Universiteti Marburq UniversitetiUzvluyu Leopoldin Alman Milli Elmler Akademiyasi 1962 Hucum desteleri Fransa Elmler Akademiyasi Bavariya Elmler Akademiyasi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarBioqrafiyasi1916 ci ile qeder Tubingen ve 1923 1926 illerde Marburq universitetlerinde tehsil alib Sonra ise 1932 ci ile qeder Marburq Universitetinde isleyib 1923 cu ilde hekim 1932 1937 ci illerde Braunsveyq Texniki Liseyinde 1937 1944 cu illerde Frayburqda 1944 1956 ci illerde Tubingende 1956 ci ilden Heydelberq Universitetinin professoru ve 1967 ci ilden teqaudde olan fexri professor olub Elmi fealiyyetiTedqiqati murekkeb ve cetin elde edilen uzvi birlesmelerin sintezine hesr edilmisdir Litium halogen mubadilesi usulundan istifade ederek 1938 il muxtelif orqanolitium birlesmeleri o cumleden o litium ftorbenzol elde etdi O 1942 il o litium ftorbenzolun istiraki ile reaksiyalarda qisamuddetli ara birlesmenin dehidrobenzolun emele gelmesi haqqinda ferziyye ireli surdu ve sonradan onun movcudlugunu tesdiqledi ve onun esasinda polinuveli aromatik birlesmeleri xususen benzol polimerlerini sintez etdi O gosterdi ki a b yuksek doymamis baglari olan halqalar boru ve ya spiral qurulusa malik polimerler emele getirir 1942 il fenillitiumun tesiri altinda efirlerin yeniden spirtlere cevrilib qruplasmasini kesf etdi Vittiqin yeniden qruplasdirmasi 1940 ci illerde o 5 uzvi qrupun azot fosfor ve arsen kimi dovri cedvelin V qrupunun elementleri ile kovalent elaqeye malik molekullar yaratmaq vezifesini qarsisina meqsed qoydu O 1945 il ilidler sinfinin ilk numayendesi olan birlesmeni musbet yuklu onium atomunun azot fosfor ve s menfi yuklu karbon atomu ile kovalent baglandigi bipolyar ionlari elde etdi 1952 ci ilde pentafenilfosforu sintez etdi Evez edilmis 2 2 difenilkarboksilik tursularin efirlerini reduksiya etmekle fenantrenlerin coxmerheleli sintezini heyata kecirmisdir 1958 il 1954 il karbonil birlesmelerinden ve alkilidenfosforanlardan olefinlerin alinmasi reaksiyasini kesf etdi Vittiq reaksiyasi 1954il ikiqat karbon oksigen bagi vasitesile aldehidlere ve ketonlara fosfinmetilidlerin elave edilmesi reaksiyasini kesf etdi Vittiq in bu neticeleri meselen A vitamininin D vitamini toremelerinin steroidlerin ve s nin senaye sintezinde genis tetbiq tapmisdir 1956 ci ilde triptiseni sintezlesdirib Diels Alder reaksiyasinin yuksek aktiv komponentlerinin fenilasid ve 2 5 difenil 3 4 benzofuran istiraki ile muvafiq bis hidrazonlarin oksidlesmesi zamani C5 C7 sikloalkinlerin araliqda emele gelmesi 1960 1961 il subut edilmisdir Nuve maqnit rezonansi metodundan istifade ederek aromatik propellanin strukturu quruldu 1971 il Mukafat ve fexri adlariBir sira elmler akademiyalarinin ve elmi cemiyyetlerin uzvu coxsayli beynelxalq mukafatlar ve fexri adlarin laureati olub O cumleden Helsinki Universitetinin gumus medali 195 il Alman Kimya Cemiyyetinin Adolf von Baeyer xatire medali 1965 il Denny Heynemann mukafati 1967 il Fizika ve Kimya uzre Otto Han Mukafati 1972 il Surix Universitetinin Paul Karrer medali 1973 il Amerika Kimya Cemiyyetinin Rocer Adams Mukafati 1975 il Karl Ziqler Mukafati 1979 il Kimya uzre Nobel Mukafati Murekkeb bor ve fosfora malik uzvi birlesmelerin yeni sintez usullarini isleyib hazirladigina gore 1957 il Sarbonnanin fexri doktoru 1962 il Tubingen ve Hamburq universitetlerinin fexri doktoruIstinadlarWittig Georg Cex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi Georg Wittig Brockhauz Ensiklopediyasi alm Bibliotheque nationale de France Georg Wittig BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 https www leopoldina org fileadmin redaktion Mitglieder CV Wittig Georg ab pdf NNDB ing 2002 Vittig Wittig Georg Arhivnaya kopiya ot 7 aprelya 2020 na Wayback Machine Laureaty Nobelevskoj premii Enciklopediya A L M Progress 1992 S 286 288 Informaciya na Nobelevskom sajte