Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Frans Ferdinand Karl Lyüdviq İosif fon Habsburq — Estenin böyük hersoqu (ershersoq) (alm. Franz Ferdinand von Österreich-Este; 18 dekabr 1863-cü il, Avstriya imperiyası, Qrats-28 iyun 1914-cü il, Avstriya-Macarıstan, Sarayevo)- Avstriyanın böyük hersoqu, 1896-cı ildən Avstriya taxt-tacının vəliəhdi. Süvari generalı (1899). Danila İliç tərəfindən koordinatlandırılan 6 nəfərlik terror qrupunun üzvü (beşi serb, biri bosniyalı), serb millətçisi Qavrilo Prinsip tərəfindən öldürülmüşdür. Frans Ferdinandın ölümü formal olaraq Birinci Dünya müharibəsinin başlanmasına bəhanə olmuşdur.
| Frans Ferdinand | |
|---|---|
| Franz Ferdinand | |
 | |
Ershersoq | |
| 18 may 1896 – 28 iyun 1914 | |
| Əvvəlki | |
| Sonrakı | I Karl |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 18 dekabr 1863[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 28 iyun 1914[…](50 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | güllə yarası[d] |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Dini | Roma-Katolik kilsəsi |
| Rütbəsi | tam süvari generalı[d] |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | siyasət |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Böyük hersoq Karl Lyudviqin (1833-1896) böyük oğlu—imperator İosifinin və hər iki Siciliyanın şahzadəsi Mariya Annunsiatin (1843-1871) qardaşı. O, 1875-ci ildə Modensk hersoqu, Habsburqlar sülaləsinin digər qolunun nümayəndəsi V Françeskodan adını və külli miqdarda miras əldə etdi. 1896-cı ildə, atasının ölümündən sonra Avstriya-Macarıstan taxt-tacının vəliəhdi oldu. Lakin faktiki olaraq onu taxt-taca 1889-cu ildən, dayısı Frans İosifin yeganə oğlu, tac şahzadəsi Rudolfun intiharindan sonra hazirlamağa başlamışdilar.
Frans Ferdinand 1893-cü ildə hərbi təhsil aldıqdan sonra böyük dünya səyahətinə çıxır, Avstraliyada “Kayzerin Yelizaveta” kreyserini ziyarət etdikdən sonra Yeni Zelandiya, Solomon adaları, Yeni Qvineya, Tailand və Yaponiyanı dolaşır. Kanadadan keçərək Avropaya qayıdır. 1895-1896-cı illərdə o,Vyanada özünün dünya səyahətini təsvir edən “Tagebuch meiner Reise um die Erde” adlı səyahətnaməsini nəşr etdirir. Frans Ferdinand 1896-cı ildə imperator ordusunun ali baş komandanının müavini təyin edilir. Zaman-zaman imperator onu diplomatik nümayəndə qismində müəyyən məsələlərlə bağlı xarici ölkələrə səfərə göndərir. Frans Ferdinand ətrafına qraf Çernin,feldmarşal Konrad fon Qetsendorf və başqa məsləhətçiləri toplayaraq Belveder sarayındakı iqamətgahında özünün xüsusi “dəftərxana”sını yaradır.
1900-cü ildə o, Praqa qəsrində keçirilən balda tanış olduğu çex qrafinyası (1868-1914) evlənir. Sofiya Xotek Hohenberq knyaginyası(knyaz arvadı) titulunu alır. Nigahdan öncə Frans Ferdinand imperatorun razılığıyla gələcək uşaqlarının xatirinə taxt-taca varislik hüququndan təntənəli surətdə imtina etməli idi. Buna uyğun qanun layihəsi Avstriya parlamentində kifayət qədər sakit bir şəkildə qəbul edilmişdir. Macar reyxstaqında müxalifət israr edirdi ki macar qanunlarında morqanatik nikah olmadığı üçün Frans Ferdinandın nikahı tamamilə qanuni sayılmalıdır. Baş nazir Kalman Sell qanun layihəsini müdafiə edirdi və beləliklə qızğın müzakirələrdən sonra qanun qəbul edildi.
Frans Ferdinandın ailəsi Avstriyadakı Hohenberq qəsrində və Çexiyadakı Konopişt qəsrində yaşayırdılar. Onların Sofiya adlı bir qızları, Maksimilyan və Ernest adlı iki oğlu vardı.Onlar Este soyadı və Hohenberq knyazları titullarını daşıyırdılar.1938-ci ildə Maksimilyan və Ernest Hohenberqlər Hitlerin əmri ilə Avstriya sarayının doğmaları və Avstriya anşlussunun əleyhdarları kimi həbs olunaraq Dahaudakı əsir düşərgəsinə göndərildilər. Maksimilyan 6 aydan sonra azad olundu, Ernest ise başqa düşərgəyə göndərildi. O, 1943-cü ildə azad olundu.
Siyasi fəaliyyəti
Frans Ferdinand, onu dövlət işləri ilə bağlı məsələlərin həllində yaxına buraxmayan imperatora tərəfdar deyildi. O, öz ətrafına müxtəlif millətlərdən olan gənc siyasətçiləri toplayaraq həmfikirləri ilə birlikdə imperiyanın islahatlar planını hazirlamaqla məşğul idi.
Frans Ferdinand katolik kilsəsinin və klerikalizmin dominantlığının tərəfdarı idi, bununla bərabər imperiyanın milli vilayətlərə münasibətində liberal mövqedə dayanırdı.
1901-ci ildə o “katolik məktəbləri birliyi”nı öz himayəsi altına götürdü. 1902-ci ildə imperatorun təmsilçisi kimi Londona,VII Eduardın tacqoyma mərasiminə getdi. 1902-ci ilin fevralında ona Rus imperatorunun süvari qoşununun generalı rütbəsini verən II Nikolaya təşəkkür etmək üçün Sankt-Peterburqa rəsmi səfər etdi. 1913-cü ildə Frans Ferdinand imperiyanın silahlı qüvvələrinin baş müfəttişi təyin edildi.
Trializm ideyası
Frans Ferdinand siyasətdə qəti realist idi. 1906-cı ildə o, Avstriya-Macarıstanın yenidən qurulması planını tərtib etmişdi. Bu planın həyata keçməsi Habsburqlar imperiyasının ömrünü uzatmaqla yanaşı milli münaqişələrin də azalmasına səbəb ola bilərdi. Plan böyük hersoqun özü tərıfindən və bu ideyaları öz kitabinda şərh edən avstro-rumınya siyasətçisi və hüquqşünası Aurel Popoviç tərəfindən tərtib edilmişdir. Həmin plana əsasən imperiya Böyük Avstriya Birləşmiş Ştatlarına —üçlü dövlətə (və ya Avstriya-Macarıstan-Slaviya) çevrilməli, imperiya daxilində yaşayan 12 iri xalqa (Transilvaniya, və Praqa, Budapeşt, Lvov kimi iri şəhərlərdəki alman etnik anklavlarına üstünlük verməklə)—çex , Slovakiya torpaqları, , , Macarıstan, , Transilvaniya, İtaliya Trentosu, İtaliya , Sloveniya Kraynası, Xorvatiya və serb Voevodinasına muxtariyyət verilməli idi. İkili imperiyadan” üçlü” imperiyaya çevrilməklə həm Habsburqlar, həm də slavyan xalqları qazanacaqdı. Çexlər arzuladıqları muxtariyyəti əldə edəcək, beləliklə Habsburqlar hakimiyyətini devirmək ideyalarından əl çəkəcəkdilər.
Trializmin başlıca və qəddar əleyhdarları macar elitası idi. 1867-ci ildə Macarıstan Habsburqlarla olan razılığa əsasən imperiya ərazisinin ½ hissəsində hakimiyyət əldə etmişdi, lakin Popoviçin planına görə Xorvatiya, Slovakiya, Karpatyanı Rusiya, Transilvaniya və Voevodina üzərində nəzarəti itirə bilərdi. Frans Ferdinandın əsas siyasi rəqibi olan Macarıstanın baş naziri qraf İştvan Tisa açıqdan-açığa ona qarşı çıxırdı:"Əgər varis öz planını həyata keçirtmək fikrinə düşsə, mən macarları ona qarşı qaldıraram və onu yer üzündən silərəm".
Frans Ferdinand rusları, daha çox da serbləri sevmirdi, lakin o, şiddətlə müharibə tərəfdarı olan Avstriya-Macarıstan ordusunun Baş qərargah rəisi Frans Konrad fon Hötsendorfun əksinə olaraq Serbiya ilə müharibənin qəti əleyhinə idi. Bu müharibə Rusiya ilə toqquşmaya gətirib çıxara bilərdi.
Ölümü
28 iyun 1914-cü ildə Frans Ferdinand general Oskar Potiorekin dəvəti ilə Sarayevoya gəldi. Böyük hersoq Sarayevoya serblərin Kosova çölündəki məğlubiyyətinin ildönümü münasibətilə gəlmişdi. “Gənc Bosniya” təşkilatı Ferdinandı öldürməyi qərarlaşdırmışdı. Qətlin təşkili 6 nəfərdən ibarət sui-qəsdçi dəstəyə tapşırılmışdı. Onların hamısı Bosniyada doğulmuş, əslən Avstriya-Macarıstandan olan, pravoslav dininə mənsub gənc serblər idi.
Səhər saat 10 radələrində cütlük qatarla Sarayevoya çatdı. Saat 10:10-da altı maşından ibarət kortej (böyük hersoq və qrafinya Xotek ikinci maşında Patioreklə birlikdə gedirdilər) camaatı salamlayaraq mərkəzi polis şöbəsinin yanından keçdilər. Böyük hersoqun olduğu maşın Milyaçka çayı sahilinə yaxınlaşan zaman sui-qəsdçilərdən Nedelko Çabrinoviç kortejə qumbara tulladı, lakin hədəf yan keçdi. Çıxan qəlpələrdən üçüncü maşının sürücüsü həlak oldu, onun sərnişinləri, həmçinin polis və kücədən keçən adamlar yaralandı. Çabrinoviç özü ilə götürdüyü zəhəri içdi, lakin ürəyi bulanaraq qusdu. O, çaya tullandı, lakin ələ keçirildi və vəhşicəsinə döyülərək avstriyalılara təhvil verildi. Digər sui-qəsdçilər maşının qabağını kəsən adamlara görə heç bir şey ede bilmədilər. Sanki sui-qəsd planı alt-üst olmuşdu.
Frans Ferdinand şəhər bələdiyyəsinə gəldi. Avtomobillər Prinsipin yanından ötüb kecirdilər. Ancaq o, ya partlayış səsindən, ya da maşınların sürətlə ötüb keçməsindən işin bitmiş olduğunu düşündü, nə bombadan, nə də tapançadan istifadə etmədi. Bələdiyyədə heç kim sui-qəsd haqqında heç nə bilmirdi. Müsəlman bələdiyyə başçısı salamlama nitqi söyləyən zaman birdən böyük hersoq onun sözünü kəsdi: “Bəsdir səfehlədiniz! Biz bura qonaq kimi gəlmişik, amma bizi bomba ilə qarşılayırlar! “ Baron Morse Potiorekə təklif etdi ki camaatı küçədən qovsun, böyük hersoqun xəstəxanaya gedməsi üçün yolun təhlükəsizliyi təmin edilsin. Potiorek cavabında dedi: “Siz düşünürsüz Sarayevo qatillərlə doludur? “ Frans Ferdinand sui-qəsd zamanı yaralananları ziyarət etmək üçün xəstəxanaya getmək istəyirdi. Sofiya təkidlə onunla getmək istədi. Potiorek sürücüyə istiqaməti dəyişmək üçün xəbərdarlıq etməyi unutdu. Yalnız sürücü tini dönən anda Potiorek səhvini anladı və sürücünün çiynindən tutaraq qışqırdı: “ Dayan! Hara gedirsen? Sahilə doğru!”… Sürücü dərhal əyləcə basdı və səkiyə dırmaşaraq dayandı, asta-asta maşını geriyə döndərməyə başladı. Qəribə təsadüfdən Qavrilo Prinsip orada idi. O dərhal silahını çıxararaq Sofiyanın qarnına atəş açdı, Frans Ferdinand çevrildikdə onun boynuna da atəş açdı. Çabrinoviç kimi Prinsip də özünü zəhərləmək istədi, lakin bacarmadı. Onu da tutub o qədər vəhşicəsinə döydülər ki həbsxanada onun qolunu amputasiya etmək məcburiyyətində qaldılar. Başqa bir versiyaya görə istiqamət dəyişilməmişdi, birinci maşının sürücüsü isə sui-qəsdçilərə kömək etmişdi.
Sofiya bir neçə saniyədən sonra keçindi, Frans Ferdinand isə yaralandıqdan sonra 10 dəqiqə yaşadı.
Frans Ferdinandın serb millətçiləri tərəfindən öldürülməsi Avstriya-Macarıstana Serbiyaya ultimatum verməsi üçün bəhanə oldu. Rusiya Serbiyanı müdafiə edirdi, bu isə Birinci Dünya müharibəsinin başlanğıcı oldu.
Frans Ferdinandın uşaqları morqanatik nikahdan olduğu üçün yeni vəliəhd Frans Ferdinandın qardaşı oğlu 27 yaşlı böyük hersoq Karl oldu. 1916-cı ildə o, Avstriya-Macarıstanın axırıncı imperatoru oldu.
Xatirəsi
- 1917-ci ildə Avstriya-Macarıstanda böyük hersoq Frans Ferdinand və knyaginya Sofiyanın xatirəsinə poçt markası buraxıldı. Oradan gələn gəlir Sarayevoda “ qan üzərində məbəd” tikintisi üçün sərf olundu.
- 2001-ci ildə Marşal adaları poçt xidməti üzərində böyük hersoq Frans Ferdinandın və knyaginya Sofiyanın rəsmi olan 60 sentlik poçt markası buraxdı.
- 2001-ci ildə Franz Ferdinand adlı rok musiqi qrupu yaradıldı.
- 2014-cü ildə dünyanın bir çox ölkələri Birinci Dünya müharibəsinə həsr olunmuş, bəzilərinin üzərində Böyük hersoq və Knyaginyanın səkli olan poçt markaları buraxdılar.
Həmçinin bax
İstinadlar
- others F. B. a. Franz Ferdinand, archduke of Austria-Este // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Lundy D. R. Maximilian Prinz von Baden // The Peerage (ing.).
- Франц Фердинанд // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Regional Database of the Central Bohemian Research Library in Kladno.
- Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- Вулманс С. Первая мировая. Убийство, развязавшее войну. — М., 2014. — С.136-137.
- Это был полуавтоматический пистолет «Browning-M-1910», калибра 7,65×17 mm.
- Правда, по одной из сербских версий, Принцип метил не в Софию, а в Потиорека.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Frans Ferdinand Karl Lyudviq Iosif fon Habsburq Estenin boyuk hersoqu ershersoq alm Franz Ferdinand von Osterreich Este 18 dekabr 1863 cu il Avstriya imperiyasi Qrats 28 iyun 1914 cu il Avstriya Macaristan Sarayevo Avstriyanin boyuk hersoqu 1896 ci ilden Avstriya taxt tacinin veliehdi Suvari generali 1899 Danila Ilic terefinden koordinatlandirilan 6 neferlik terror qrupunun uzvu besi serb biri bosniyali serb milletcisi Qavrilo Prinsip terefinden oldurulmusdur Frans Ferdinandin olumu formal olaraq Birinci Dunya muharibesinin baslanmasina behane olmusdur Frans FerdinandFranz FerdinandErshersoq18 may 1896 28 iyun 1914EvvelkiSonrakiI KarlSexsi melumatlarDogum tarixi 18 dekabr 1863 1863 12 18 Dogum yeri Qras Avstriya imperiyasiVefat tarixi 28 iyun 1914 1914 06 28 50 yasinda Vefat yeri Sarayevo Bosniya ve Herseqovina kondominiumu Avstriya MacaristanVefat sebebi gulle yarasi d Fealiyyeti siyasetciDini Roma Katolik kilsesiRutbesi tam suvari generali d Elmi fealiyyetiElm sahesi siyaset Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiBoyuk hersoq Karl Lyudviqin 1833 1896 boyuk oglu imperator Iosifinin ve her iki Siciliyanin sahzadesi Mariya Annunsiatin 1843 1871 qardasi O 1875 ci ilde Modensk hersoqu Habsburqlar sulalesinin diger qolunun numayendesi V Franceskodan adini ve kulli miqdarda miras elde etdi 1896 ci ilde atasinin olumunden sonra Avstriya Macaristan taxt tacinin veliehdi oldu Lakin faktiki olaraq onu taxt taca 1889 cu ilden dayisi Frans Iosifin yegane oglu tac sahzadesi Rudolfun intiharindan sonra hazirlamaga baslamisdilar Frans Ferdinand sagda ailesi ile birlikde Frans Ferdinand 1893 cu ilde herbi tehsil aldiqdan sonra boyuk dunya seyahetine cixir Avstraliyada Kayzerin Yelizaveta kreyserini ziyaret etdikden sonra Yeni Zelandiya Solomon adalari Yeni Qvineya Tailand ve Yaponiyani dolasir Kanadadan kecerek Avropaya qayidir 1895 1896 ci illerde o Vyanada ozunun dunya seyahetini tesvir eden Tagebuch meiner Reise um die Erde adli seyahetnamesini nesr etdirir Frans Ferdinand 1896 ci ilde imperator ordusunun ali bas komandaninin muavini teyin edilir Zaman zaman imperator onu diplomatik numayende qisminde mueyyen meselelerle bagli xarici olkelere sefere gonderir Frans Ferdinand etrafina qraf Cernin feldmarsal Konrad fon Qetsendorf ve basqa meslehetcileri toplayaraq Belveder sarayindaki iqametgahinda ozunun xususi defterxana sini yaradir 1900 cu ilde o Praqa qesrinde kecirilen balda tanis oldugu cex qrafinyasi 1868 1914 evlenir Sofiya Xotek Hohenberq knyaginyasi knyaz arvadi titulunu alir Nigahdan once Frans Ferdinand imperatorun raziligiyla gelecek usaqlarinin xatirine taxt taca varislik huququndan tenteneli suretde imtina etmeli idi Buna uygun qanun layihesi Avstriya parlamentinde kifayet qeder sakit bir sekilde qebul edilmisdir Macar reyxstaqinda muxalifet israr edirdi ki macar qanunlarinda morqanatik nikah olmadigi ucun Frans Ferdinandin nikahi tamamile qanuni sayilmalidir Bas nazir Kalman Sell qanun layihesini mudafie edirdi ve belelikle qizgin muzakirelerden sonra qanun qebul edildi Frans Ferdinandin ailesi Avstriyadaki Hohenberq qesrinde ve Cexiyadaki Konopist qesrinde yasayirdilar Onlarin Sofiya adli bir qizlari Maksimilyan ve Ernest adli iki oglu vardi Onlar Este soyadi ve Hohenberq knyazlari titullarini dasiyirdilar 1938 ci ilde Maksimilyan ve Ernest Hohenberqler Hitlerin emri ile Avstriya sarayinin dogmalari ve Avstriya anslussunun eleyhdarlari kimi hebs olunaraq Dahaudaki esir dusergesine gonderildiler Maksimilyan 6 aydan sonra azad olundu Ernest ise basqa dusergeye gonderildi O 1943 cu ilde azad olundu Siyasi fealiyyetiFrans Ferdinand onu dovlet isleri ile bagli meselelerin hellinde yaxina buraxmayan imperatora terefdar deyildi O oz etrafina muxtelif milletlerden olan genc siyasetcileri toplayaraq hemfikirleri ile birlikde imperiyanin islahatlar planini hazirlamaqla mesgul idi Frans Ferdinand katolik kilsesinin ve klerikalizmin dominantliginin terefdari idi bununla beraber imperiyanin milli vilayetlere munasibetinde liberal movqede dayanirdi 1901 ci ilde o katolik mektebleri birliyi ni oz himayesi altina goturdu 1902 ci ilde imperatorun temsilcisi kimi Londona VII Eduardin tacqoyma merasimine getdi 1902 ci ilin fevralinda ona Rus imperatorunun suvari qosununun generali rutbesini veren II Nikolaya tesekkur etmek ucun Sankt Peterburqa resmi sefer etdi 1913 cu ilde Frans Ferdinand imperiyanin silahli quvvelerinin bas mufettisi teyin edildi Trializm ideyasiFrans Ferdinand siyasetde qeti realist idi 1906 ci ilde o Avstriya Macaristanin yeniden qurulmasi planini tertib etmisdi Bu planin heyata kecmesi Habsburqlar imperiyasinin omrunu uzatmaqla yanasi milli munaqiselerin de azalmasina sebeb ola bilerdi Plan boyuk hersoqun ozu terifinden ve bu ideyalari oz kitabinda serh eden avstro ruminya siyasetcisi ve huquqsunasi Aurel Popovic terefinden tertib edilmisdir Hemin plana esasen imperiya Boyuk Avstriya Birlesmis Statlarina uclu dovlete ve ya Avstriya Macaristan Slaviya cevrilmeli imperiya daxilinde yasayan 12 iri xalqa Transilvaniya ve Praqa Budapest Lvov kimi iri seherlerdeki alman etnik anklavlarina ustunluk vermekle cex Slovakiya torpaqlari Macaristan Transilvaniya Italiya Trentosu Italiya Sloveniya Kraynasi Xorvatiya ve serb Voevodinasina muxtariyyet verilmeli idi Ikili imperiyadan uclu imperiyaya cevrilmekle hem Habsburqlar hem de slavyan xalqlari qazanacaqdi Cexler arzuladiqlari muxtariyyeti elde edecek belelikle Habsburqlar hakimiyyetini devirmek ideyalarindan el cekecekdiler Boyuk Avstriya Birlesmis Statlari ve Avstriya Macaristanin esas etnik qruplarinin texmini xeritesi Trializmin baslica ve qeddar eleyhdarlari macar elitasi idi 1867 ci ilde Macaristan Habsburqlarla olan raziliga esasen imperiya erazisinin hissesinde hakimiyyet elde etmisdi lakin Popovicin planina gore Xorvatiya Slovakiya Karpatyani Rusiya Transilvaniya ve Voevodina uzerinde nezareti itire bilerdi Frans Ferdinandin esas siyasi reqibi olan Macaristanin bas naziri qraf Istvan Tisa aciqdan aciga ona qarsi cixirdi Eger varis oz planini heyata kecirtmek fikrine dusse men macarlari ona qarsi qaldiraram ve onu yer uzunden silerem Frans Ferdinand ruslari daha cox da serbleri sevmirdi lakin o siddetle muharibe terefdari olan Avstriya Macaristan ordusunun Bas qerargah reisi Frans Konrad fon Hotsendorfun eksine olaraq Serbiya ile muharibenin qeti eleyhine idi Bu muharibe Rusiya ile toqqusmaya getirib cixara bilerdi Olumu28 iyun 1914 cu ilde Frans Ferdinand general Oskar Potiorekin deveti ile Sarayevoya geldi Boyuk hersoq Sarayevoya serblerin Kosova colundeki meglubiyyetinin ildonumu munasibetile gelmisdi Genc Bosniya teskilati Ferdinandi oldurmeyi qerarlasdirmisdi Qetlin teskili 6 neferden ibaret sui qesdci desteye tapsirilmisdi Onlarin hamisi Bosniyada dogulmus eslen Avstriya Macaristandan olan pravoslav dinine mensub genc serbler idi Seher saat 10 radelerinde cutluk qatarla Sarayevoya catdi Saat 10 10 da alti masindan ibaret kortej boyuk hersoq ve qrafinya Xotek ikinci masinda Patiorekle birlikde gedirdiler camaati salamlayaraq merkezi polis sobesinin yanindan kecdiler Boyuk hersoqun oldugu masin Milyacka cayi sahiline yaxinlasan zaman sui qesdcilerden Nedelko Cabrinovic korteje qumbara tulladi lakin hedef yan kecdi Cixan qelpelerden ucuncu masinin surucusu helak oldu onun sernisinleri hemcinin polis ve kuceden kecen adamlar yaralandi Cabrinovic ozu ile goturduyu zeheri icdi lakin ureyi bulanaraq qusdu O caya tullandi lakin ele kecirildi ve vehsicesine doyulerek avstriyalilara tehvil verildi Diger sui qesdciler masinin qabagini kesen adamlara gore hec bir sey ede bilmediler Sanki sui qesd plani alt ust olmusdu Frans Ferdinand seher belediyyesine geldi Avtomobiller Prinsipin yanindan otub kecirdiler Ancaq o ya partlayis sesinden ya da masinlarin suretle otub kecmesinden isin bitmis oldugunu dusundu ne bombadan ne de tapancadan istifade etmedi Belediyyede hec kim sui qesd haqqinda hec ne bilmirdi Muselman belediyye bascisi salamlama nitqi soyleyen zaman birden boyuk hersoq onun sozunu kesdi Besdir sefehlediniz Biz bura qonaq kimi gelmisik amma bizi bomba ile qarsilayirlar Baron Morse Potioreke teklif etdi ki camaati kuceden qovsun boyuk hersoqun xestexanaya gedmesi ucun yolun tehlukesizliyi temin edilsin Potiorek cavabinda dedi Siz dusunursuz Sarayevo qatillerle doludur Frans Ferdinand sui qesd zamani yaralananlari ziyaret etmek ucun xestexanaya getmek isteyirdi Sofiya tekidle onunla getmek istedi Potiorek surucuye istiqameti deyismek ucun xeberdarliq etmeyi unutdu Yalniz surucu tini donen anda Potiorek sehvini anladi ve surucunun ciyninden tutaraq qisqirdi Dayan Hara gedirsen Sahile dogru Surucu derhal eylece basdi ve sekiye dirmasaraq dayandi asta asta masini geriye dondermeye basladi Qeribe tesadufden Qavrilo Prinsip orada idi O derhal silahini cixararaq Sofiyanin qarnina ates acdi Frans Ferdinand cevrildikde onun boynuna da ates acdi Cabrinovic kimi Prinsip de ozunu zeherlemek istedi lakin bacarmadi Onu da tutub o qeder vehsicesine doyduler ki hebsxanada onun qolunu amputasiya etmek mecburiyyetinde qaldilar Basqa bir versiyaya gore istiqamet deyisilmemisdi birinci masinin surucusu ise sui qesdcilere komek etmisdi Sofiya bir nece saniyeden sonra kecindi Frans Ferdinand ise yaralandiqdan sonra 10 deqiqe yasadi Frans Ferdinandin serb milletcileri terefinden oldurulmesi Avstriya Macaristana Serbiyaya ultimatum vermesi ucun behane oldu Rusiya Serbiyani mudafie edirdi bu ise Birinci Dunya muharibesinin baslangici oldu Frans Ferdinandin usaqlari morqanatik nikahdan oldugu ucun yeni veliehd Frans Ferdinandin qardasi oglu 27 yasli boyuk hersoq Karl oldu 1916 ci ilde o Avstriya Macaristanin axirinci imperatoru oldu Xatiresi1917 ci ilde Avstriya Macaristanda boyuk hersoq Frans Ferdinand ve knyaginya Sofiyanin xatiresine poct markasi buraxildi Oradan gelen gelir Sarayevoda qan uzerinde mebed tikintisi ucun serf olundu 2001 ci ilde Marsal adalari poct xidmeti uzerinde boyuk hersoq Frans Ferdinandin ve knyaginya Sofiyanin resmi olan 60 sentlik poct markasi buraxdi 2001 ci ilde Franz Ferdinand adli rok musiqi qrupu yaradildi 2014 cu ilde dunyanin bir cox olkeleri Birinci Dunya muharibesine hesr olunmus bezilerinin uzerinde Boyuk hersoq ve Knyaginyanin sekli olan poct markalari buraxdilar Hemcinin baxFranz FerdinandIstinadlarothers F B a Franz Ferdinand archduke of Austria Este Encyclopaedia Britannica ing Lundy D R Maximilian Prinz von Baden The Peerage ing Franc Ferdinand Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Regional Database of the Central Bohemian Research Library in Kladno Cex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi Vulmans S Pervaya mirovaya Ubijstvo razvyazavshee vojnu M 2014 S 136 137 Eto byl poluavtomaticheskij pistolet Browning M 1910 kalibra 7 65 17 mm Pravda po odnoj iz serbskih versij Princip metil ne v Sofiyu a v Potioreka