Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bozoxlar türk mifologiyasında "səma boyları"nı, "səmavi boylar"ı (səma tayfaları) ifadə etmək üçün istifadə edilən anlayışdır. Bunlar Oğuz xanın ikinci arvadından olan üç oğlu və bu üç oğulun nəslindən olan tayfalardırlar. Onlar Qızıl yayın sahibləridirlər. Onlar 24 oğuz tayfasından 12-ni təşkil etmişdirlər.
Bozox tayfaları
Ox sözü bir çox mənbələrdə boy mənasında işlədilmişdir. Qəbilələrə ox mənasını verən adlar verilirdi: Onox, Bozox, Üçox. Bu sözə aid olan Oğuz və Oğur sözləri də oxşar mənada işlədilmişdir: On Oğur, Beş Oğur, Şar Oğur, Doqquz Oğuz kimi… Oğur və Öğür (Bölük) sözləri də bir-birləri ilə yaxından əlaqəlidirlər. Okruk sözü həm türk dilində, həm də Sibirin bəzi muxtar dövlətlərində dövlət (müasir Respublika) deməkdir. Hungar (Macar) sözünün də Onoğur sözündən yarandığı düşünülür.
Anadoluya gəlmiş olan Oğuzlardan olan Bozoxlular müasir Yozqat ərazisində məskunlaşdıqları üçün bu ərazi Türkiyə Respublikasına qədərki dövrdə Bozox adlanmışdır. Anadolu bəyliklərindən biri olan Osmanlılarda, Bozox boylarının yaratdığı dövlətlərdən biridir. Bozoxlara da "Dış Oğuz" (Çöl Oğuz, Kənar Oğuz) da deyirdilər və onlar sağ tərəfdə yerləşirdilər.
Kün Alp/Gün Xan
Onun simvolu Şahindir. Oğulları:
- a) Qayı: Sağlam, möhkəm deməkdir. Altı yüz ildən çox bir müddət ərzində üç qitə və yeddi dəniz üzərində hökmranlıq etmiş olan Osmanlı sülaləsinin də məhz bu tayfadan olduğu iddia edilir. Amma Prof. Dr. Halil İnalcık "Osmanlıların Qayı tayfasından çıxması iddiası xurafatdan başqa bir şey deyildir. Oğuznaməyə görə, Qut verilmiş Qayı boyundan ötrü bu iddialar II Murad dövründə Teymur üzərində üstünlük yaratmaq üçün irəli sürülmüşdür." deyir
- b) Bayat/Bayad: Varlı, hörmətli deməkdir. Maraş və ətrafına hakim olmuş olan Zülqədiroğulları, İranda yaşayan Qacarların (Şamabayatıların) bir qolu, Xorasanda Qara Bayatlar, Maku və Şərqi Bəyazid xanları, Ərbil və Kərkük türkmənlərinin əksəriyyəti bu tayfadandırlar.
- c) Alkabölük/Alkaevli: Getdiyi yerdə müvəffəqiyyət əldə edən deməkdir. Türkiyə və Azərbaycanda yerləşən Alaca və Alacalılar adlı yerlər bu tayfadan qalmışdır.
- d) Qarabölük/Qaraevli: Qara otaqlı, qara çadırlı deməkdir. Bunlardan geriyə Qaralar, Qaralı kimi coğrafi yer adları qalmışdır. Osmanlı dövründə şahzadələrə təhsil verən lələlər bu tayfadan seçilirdilər. Onlar Türkiyə və Krım ətrafında yaşayırdılar.
Ay Alp/Ay Xan
Onun simvolu Qartaldır. Oğulları:
- a) Yazgur/Yazır: Çox ölkəsi olan deməkdir. Ak Yabqunun dövründəki Yenikənd Yabquları, Qərbi Türküstandakı Cənd əmirləri, Qaradaş adlı Xorasan yazırları, Toros dağlarındakı Gündüzoğulları sülaləsi bu tayfadandırlar.
- b) Dügər/Toxar: Yığışanlar, döyüşənlər deməkdir. Yenikəndli Vəzir, Aydur, Harput-Diyarbəkir-Mardin hakimləri, Artuklular, Sincar-Siverek, Suruç arasında olan keçmiş Cabər bəyləri, Məmlüklər dövründə Hələb, Hama elləri, Xəzərin şərqindəki Saka tayfasından olan Toxarlar; Malatya Toxarıs, Dağıstandakı Digor və Qars və Arpaçayın sağında yerləşən Digor mahalı bu tayfadan qalmışdır.
- c) Totırka/Dodurqa: Ölkə almaq və xanlıq etmək deməkdir. Sivasın şərqindəki Tüdergelər bu tayfadandır.
- d) Yaparlı: Gözəl ətirli deməkdir. Müşk alveri ilə məşğul olmuş olan Yaparlı tayfası (oymağı) bu tayfadandır. Yaparlı tayfası bu gözəl ətirdən Ağqoyunluların və Gəraylıların məscidlərinin mehrab divarınlarına qatdıqları üçün bu divarlardan hələ də bu iyi gəlir. Diyarbəkirdə və Krımda onlardan qalmış olan xatirələr vardır.
Uldız Alp/Ulduz Xan
Onun simvolu Dovşandır. Oğulları:
- a) Avşar/Əfşar: Çevik və vəhşi heyvanları ovlamağa həvəsi olan, ovçu deməkdir. Xuzistan hökmdarları, Qaramandakı Qaramanoğulları, Nadir şah və onun sülaləsi, Urmiya və Xorasan əfşarları bu tayfadandırlar.
- b) Kızık/Qırıq: Çox ciddi və güclü deməkdir. Qaziantep, Hələb və Ankara ətrafındakı kızıklar, Şərqi Gürcüstandakı və Şirvanın qərbindəki düzənliklərə qazax adı verənlər də bu tayfadandırlar. Qırıxlı tayfaları bu boyun əlamətidir.
- c) Bekteli/Bəydili: Böyük, əziz deməkdir. Xarəzmşahlar və Hələb ətrafındakı bəydililər bu tayfadandırlar.
- d) Karqın/Karkın: Daşqın, doyurucu deməkdir. Ağqoyunlular və Hələb-Hatay regionundakı Karqunlar, Azərbaycandakı Qarxun kəndləri bu tayfanın adını daşıyırlar.
Etimologiyası
Boz "boz rəng" və Ox sözlərinin birləşməsindən yaranmışdır. Monqol dilində "Bosoh" feli yüksəlmək, günəşin doğulması deməkdir. (Ox) kökü türk dilində silah, itilik, sivrilik, öyrənmək, öyrətmək, ibrətamizlik və məktəb mənalarını ifadə edir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bozoxlar turk mifologiyasinda sema boylari ni semavi boylar i sema tayfalari ifade etmek ucun istifade edilen anlayisdir Bunlar Oguz xanin ikinci arvadindan olan uc oglu ve bu uc ogulun neslinden olan tayfalardirlar Onlar Qizil yayin sahibleridirler Onlar 24 oguz tayfasindan 12 ni teskil etmisdirler Bozox tayfalariOx sozu bir cox menbelerde boy menasinda isledilmisdir Qebilelere ox menasini veren adlar verilirdi Onox Bozox Ucox Bu soze aid olan Oguz ve Ogur sozleri de oxsar menada isledilmisdir On Ogur Bes Ogur Sar Ogur Doqquz Oguz kimi Ogur ve Ogur Boluk sozleri de bir birleri ile yaxindan elaqelidirler Okruk sozu hem turk dilinde hem de Sibirin bezi muxtar dovletlerinde dovlet muasir Respublika demekdir Hungar Macar sozunun de Onogur sozunden yarandigi dusunulur Anadoluya gelmis olan Oguzlardan olan Bozoxlular muasir Yozqat erazisinde meskunlasdiqlari ucun bu erazi Turkiye Respublikasina qederki dovrde Bozox adlanmisdir Anadolu beyliklerinden biri olan Osmanlilarda Bozox boylarinin yaratdigi dovletlerden biridir Bozoxlara da Dis Oguz Col Oguz Kenar Oguz da deyirdiler ve onlar sag terefde yerlesirdiler Kun Alp Gun Xan Onun simvolu Sahindir Ogullari a Qayi Saglam mohkem demekdir Alti yuz ilden cox bir muddet erzinde uc qite ve yeddi deniz uzerinde hokmranliq etmis olan Osmanli sulalesinin de mehz bu tayfadan oldugu iddia edilir Amma Prof Dr Halil Inalcik Osmanlilarin Qayi tayfasindan cixmasi iddiasi xurafatdan basqa bir sey deyildir Oguznameye gore Qut verilmis Qayi boyundan otru bu iddialar II Murad dovrunde Teymur uzerinde ustunluk yaratmaq ucun ireli surulmusdur deyir b Bayat Bayad Varli hormetli demekdir Maras ve etrafina hakim olmus olan Zulqedirogullari Iranda yasayan Qacarlarin Samabayatilarin bir qolu Xorasanda Qara Bayatlar Maku ve Serqi Beyazid xanlari Erbil ve Kerkuk turkmenlerinin ekseriyyeti bu tayfadandirlar c Alkaboluk Alkaevli Getdiyi yerde muveffeqiyyet elde eden demekdir Turkiye ve Azerbaycanda yerlesen Alaca ve Alacalilar adli yerler bu tayfadan qalmisdir d Qaraboluk Qaraevli Qara otaqli qara cadirli demekdir Bunlardan geriye Qaralar Qarali kimi cografi yer adlari qalmisdir Osmanli dovrunde sahzadelere tehsil veren leleler bu tayfadan secilirdiler Onlar Turkiye ve Krim etrafinda yasayirdilar Ay Alp Ay Xan Onun simvolu Qartaldir Ogullari a Yazgur Yazir Cox olkesi olan demekdir Ak Yabqunun dovrundeki Yenikend Yabqulari Qerbi Turkustandaki Cend emirleri Qaradas adli Xorasan yazirlari Toros daglarindaki Gunduzogullari sulalesi bu tayfadandirlar b Duger Toxar Yigisanlar doyusenler demekdir Yenikendli Vezir Aydur Harput Diyarbekir Mardin hakimleri Artuklular Sincar Siverek Suruc arasinda olan kecmis Caber beyleri Memlukler dovrunde Heleb Hama elleri Xezerin serqindeki Saka tayfasindan olan Toxarlar Malatya Toxaris Dagistandaki Digor ve Qars ve Arpacayin saginda yerlesen Digor mahali bu tayfadan qalmisdir c Totirka Dodurqa Olke almaq ve xanliq etmek demekdir Sivasin serqindeki Tudergeler bu tayfadandir d Yaparli Gozel etirli demekdir Musk alveri ile mesgul olmus olan Yaparli tayfasi oymagi bu tayfadandir Yaparli tayfasi bu gozel etirden Agqoyunlularin ve Geraylilarin mescidlerinin mehrab divarinlarina qatdiqlari ucun bu divarlardan hele de bu iyi gelir Diyarbekirde ve Krimda onlardan qalmis olan xatireler vardir Uldiz Alp Ulduz Xan Onun simvolu Dovsandir Ogullari a Avsar Efsar Cevik ve vehsi heyvanlari ovlamaga hevesi olan ovcu demekdir Xuzistan hokmdarlari Qaramandaki Qaramanogullari Nadir sah ve onun sulalesi Urmiya ve Xorasan efsarlari bu tayfadandirlar b Kizik Qiriq Cox ciddi ve guclu demekdir Qaziantep Heleb ve Ankara etrafindaki kiziklar Serqi Gurcustandaki ve Sirvanin qerbindeki duzenliklere qazax adi verenler de bu tayfadandirlar Qirixli tayfalari bu boyun elametidir c Bekteli Beydili Boyuk eziz demekdir Xarezmsahlar ve Heleb etrafindaki beydililer bu tayfadandirlar d Karqin Karkin Dasqin doyurucu demekdir Agqoyunlular ve Heleb Hatay regionundaki Karqunlar Azerbaycandaki Qarxun kendleri bu tayfanin adini dasiyirlar EtimologiyasiBoz boz reng ve Ox sozlerinin birlesmesinden yaranmisdir Monqol dilinde Bosoh feli yukselmek gunesin dogulmasi demekdir Ox koku turk dilinde silah itilik sivrilik oyrenmek oyretmek ibretamizlik ve mekteb menalarini ifade edir