Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Biblioqrafiya — Biblioqrafiya termini Qədim Yunanıstanda meydana gəlmiş və əvvəllər "kitab yazılması" mənasını vermişdir. Yunan alimi və şairi (e.ə. 310–240) "Müxtəlif elmlərdə fərqlənənlərin hamısının və onların yazdıqları hər şeyin cədvəlləri" əsəri ilk biblioqrafik nümunə hesab olunur. Kitab çapından sonra bibloqrafiya çap əsərlərinin uçot və qeydini aparan, onları sistemləşdirən, təsvir, tövsiyə və təbliğ edən elm və əməli fəaliyyət sahəsi kimi formalaşmağa başladı. Azərbaycanda ilk biblioqrafik toplular "Kitabiyyat" adlandırılırdı. Bir sıra təkzirələr, adlar lüğətləri biblioqrafik funksiya da daşıyır. XX əsrin 10-cu illərindən başlayaraq Azərbaycanda biblioqrafiya elmi əsaslarla inkişaf edir.
XX əsrin əvvəllərinə aid Azərbaycandilli mənbələrdə vəsfül-kitab (وسفول-کیتاب) adlandırılmışdır.
Biblioqrafiyanın qolları
Karter və Barker (2010) biblioqrafiyanı kitabların sistematik siyahısı (sadə biblioqrafiya) və fiziki obyektlər kimi sistemli təsvirləri (təsviri biblioqrafiya) kimi ikitərəfli elm sahəsi kimi təsvir edir. Bu iki fərqli konsepsiya və praktikalar ayrı məzmuna malikdir və fərqli məqsədlərə xidmət edir. Biblioqrafiya sahəsində yenilikçilər və müəlliflərə V. V. Greg, Fredson Bovers, Filip Qaskell, Q. Tomas Tansell daxildir.
Bovers sadə biblioqrafiyaya müəllif, yazıçı tərəfindən və ya istehsal dövründə "xüsusi kolleksiyalar və ya kitabxanalarda" kitabları müəyyən edən bir prosedur kimi istinad edir. O, təsviri biblioqrafiyaya kitabın material və ya fiziki artefakt kimi sistemli təsviri kimi qeyd edir. Təsviri biblioqrafiyanın təməl daşı olan Analitik biblioqrafiya bir kitabın tarixini və ötürülməsini təmin edən dəlil gətirərək bir kitabın çapını və bütün fiziki xüsusiyyətlərini araşdırır. Bu biblioqrafik təsvirin ilkin mərhələsidir və təsviri biblioqrafların tətbiq etdiyi və onların təsviri təcrübəsinə əsaslanan təhlilin sözləri, prinsipləri və metodlarını təmin edir.
Sadə biblioqrafiya
Sadə biblioqrafiya jurnal məqalələri kimi kitabların və digər əsərlərin sistematik siyahısıdır. Biblioqrafiyalara kitab və məqalələrin sonunda "istinad edilmiş ədəbiyyat siyahısı" və tam və fərdi nəşrlər daxidlir.
İstinad siyahısı fərqlidir. Biblioqrafiyada kitabın girişi adətən aşağıdakı elemetləri özündə cəmləşdirir:
- müəlliflər
- başlıq
- nəşriyyatın və nəşr olunan yerin adı
- nəşriyyatın tarixi
Jurnal və ya dövri mətbuat məqalələrinin girişi adətən aşağıdakıları özündə ehtiva edir:
- müəlliflər
- məqalənin adı
- jurnalın adı
- həcmi
- səhifələri
- nəşr tarixi
Təsviri biblioqrafiya
1949-cu ildə nəşr etdirdiyi "Təsviri biblioqrafiyanın prinsipləri" əsərində təsviri biblioqrafiyanın standartlaşdırılmış quruluşunu müəyyənləşdirmiş və təsvir etmişdir.
Tənqidi biblioqrafiya
Bu biblioqrafiyada əsərlərin adları və məzmunları tənqid olunur.
Latın Amerikasının milli biblioqrafiyası
20-ci əsrin 2-ci yarısının siyasi həyatının fərqləndirici cəhətlərindən biri öncələr qul edilmiş xalqların artıq müstəqil inkişaf yolunu tutmaları, həmçinin onlarla yeni dövlətlərin yaranması, dünya siyasəti və iqtisadiyyatında çəkilərinin artması olmuşdur. Artıq hal-hazırda Asiya, Afrika, Latın Amerikasının ardıcıllığa qovuşmuş ölkələrinin çoxu BMT-nin üzvlərinin ümumi sayısının 1/3 hissəsini təşkil edir. Uzun müddətli kolonial işğalın, milli azadlığ hərakatı və əvvəllər koloniya olmuş xalqların müstəqillik qazanmasının nəticələri sosoial-iqtisadi, siyasi və mədəni həyatda baş verən bütün proseslərə böyük təsir göstərir. Təbii ki, bu regionların dövlətlərinin inkişaf səviyyəsi, eyni deyil və bu yenə də onların tarixi inkişafları ilə bağlıdır. Məsələn, Yaponiya və Cənubi Koreya kimi sənaye cəhətdən inkişaf etmiş böyük dövlətlərlə yanaşı, Asiya regionunda yaşayış səviyyəsi həddindəm artıq aşağı olan dövlətlər də mövcuddur.
Məhz bu dövlətlər Asiya xalqlarının çoxunu müasir vəziyyətinin xarakterik cəhətlərini müəyyən edir. Buna görə də bu qədər böyük regionları araşdırarkən, böyük, lakin bəzi hallarda təxmini ümumiləşdirmələr aparmaq lazım olur. Nisbətən gənc dövlətlərin qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri, ümumi təhsilin artması proqramıdır, çünki əhalinin böyük bir hissəsi nə oxuya, nə də yaza bilir. Müasir dövrün başqa əhamiyyətli problemi milli nəşriyyat işinin formalaşması və kolinal dövrdə kitab nəşriyyatının inkişafın saxlayan faktorların aradan qaldırılması idi. Həmin vaxtda şəxsi nəşriyyat sənayesi inkişaf etmirdi və milli kitab bazarı tək keçmiş metropolların kitab ixracı hesabına formalaşırdı. Milli kitab nəşriyyatının müasir inkişafı yetəri qədər zəif gedir: YUNESKO-nun məlumatlarına əsasən, Asiya, Afrika və Latın Amerikası ölkələrində bütün dünya kitab istehsalının yalnız ¼ hissəsi buraxılır.
Latın Amerikası ölkələrində biblioqrafiya yeteri qədər keçmişdə yaranmışdır və 19-cu əsrdən dəyişmiş dövlət sərhədləri çərçivəsində inkişaf etmişdir. 800 il ərzində Latın Amerikası xalqları İspaniya və Portuqaliyada müstəmləkə asıllığında yaşayırdılar. XIX əsrin əvvəllərində milli azadlıq hərakatı nəticəsidə bu xalqların əksər çoxluğu müstəqillik qazandılar və kontinentin ərazisində yeni suveren dövlətlər yarandı. Lakin bir sıra tələblər, ilk növbədə iqtisadi tələblər Latın Amerikası dövlətlərini yüksək inkişaf etmiş ölkələrin böyük şirkətlərindən asılı vəziyyətə saldı. Bu şərait hələ də dövlətlərin iqtisadiyyatının müasir inkişaf səviyyəsini müəyyən etməyə davam edir. Qismən iqtisadi cəhətdən zəif inkişaf etmiş Latın Amerikası ölkələrinin vəziyyəti kütləvi informasiya vasitələri xarici konservlərinin milli kitab bazarında həll edici faktora çevrilməsinə gətirdi.
İspan kitab istehsalının ixracı, Latın Amerikası dövlətləri sakinlərin kitaba oxuma ehtiyacını demək olar ki, tam şəkildə ödəyir, yəni şəxsi nəşriyyatların edə bilmədiyini edir. Bu yerdə Lutovayla razılaşmaq lazımdır ki, Latın Amerikası ölkələri inkişaf səviyyələrinə görə Asiya və Afrikanın inkişaf etməkdə olan ölkələrindən yüksəkdədir, lakin mədəni sahədə qismən də kitabxana -biblioqrafiya işində Asiya və Afrika ölkələri ilə ortaq cəhətləri çoxdur, bəzi hallar onlar da geri qalırlar, baxmayaraq milli kitabxanalar və milli biblioqrafiya nəşrləri onlarda çox əvvəl yaranmışdır. K. R. Simonun fikrincə, Latın Amerikası respublikaların retrospektiv biblioqrafiyasında, bütün bu ölkələrin ən böyük və məhsuldar biblioqrafı Xose Toribyo Medinanın möhürü var. O, bütün həyatını ispan-amerikan mədəniyyətinin müstəmləkiçilik dövrünü öyrənməyə, araşdırmağa həsr etmişdir.
Afrika ölkəsinin biblioqrafiyası
Afrika dövlətlərində biblioqrafiya fəaliyyətinin formalaşmasının xüsusiyyəti birinci biblioqrafik göstəricilərin onların ərazilərində yaranması, Avropa və Amerika mənşəli olmasıdır. Kontinentin 53 ölkəsindən yarıdan çoxunda 29(55%)-milli biblioqrafiyalar və onların analoqları var; 24(45%)-də milli biblioqrafik qeydiyyat aparılmır; yalnız 20-də qeydiyyat müvafiq hüquqi normalara söykənir. 1975-ci ildə müstəqillik qazanmış Mozambikdə, milli kitabxananı metropoliyada çap olunan bütün nəşrlərin saxlandığı bütün arxiv kimi hesab edən, milli kitabxana haqqında qanun 1961-ci ildə qəbul olunmuşdur. Afrikanın 7 ölkəsində — (Zambiya, Lesoto, Seyşel adaları, Toqo, Ekvatorial, Qvineya, Efiopiya) milli kitabxanalar olsa da, onlar haqda qanunverici aktlar mövcud deyil. Digər 7 ölkədə (Burkino-Fəşq Qona, Cibuti, Kabo-Verde, Mazerikiy, Nigeriya, Sudan) ümumiyyətlə milli kitabxana mövcud deyil. Məğrib ölkələrinin milli biblioqrafiyasının xüsusiyyəti (Əlcəzair, Tunis, Mərakeş) sənədlərin ərəb dilində əks olunduğu kimi fransız dilində əks olunmasıdır. Bu ölkələrini xalqlarının fransız mədəniyyəti ilə əlaqələri hələ də möhkəmdir və Əlcəzair biblioqrafiya agentliyinin, biblioqrafik təsvirin qədim fransız standartlarından qismən istifadə olunması bununla izah olunur. Bu region bütün milli biblioqrafik agentlikləri öz praktikalarında İSBD Ərəb variantını və Universal Onluq Klassifikasiyanı tətbiq edirlər. Bu göstəricilərdə qeydiyyata bütün tipdə çap nəşrləri, fotolar və səs yazıları aiddir.(Mərakeş istisna olmaqla)
Yalnız Nigeriyada 100-dən çox etnik-linqvistik qrup 250-dən çox dil və dialektdən istifadə edir. Bu şəraitdə və bundan qaynaqlanan çətinliklərə baxmayaraq, "Nigeriya milli biblioqrafiyası"nın aylıq nəşrini hazırlayaraq, Nigeriya Milli Kitabxanası, Milli biblioqrafik agentliyin funksiyasını uğurla yerinə yetirir. Bundan əlavə, bu qurum çap kartlarının komplektlərini nəşr edir, bütün kitab məhsullarına İSBN təyin edir, CİP proqramına müvafiq olaraq perspektiv biblioqrafik məlumatı hazırlayır. İngilisdilli ölkələrdə sistemləşdirmə üçün Dyuinin Onluq Klassifikasiyası istifadə olunur. Şərqi Afrika-ölkələri (Keniya, Tanzaniya, Efiopiya, Sudan, Somali, Mozambik) mədəni-təhsil institutlarının inkişaf səviyyəsinə görə fərqləndiyi kimi, dil situasiyasına görə də fərqlənir. Keniyada milli biblioqrafik agentliyin funksiyalarını eyni zamanda iki qrum yerinə yetirir: Milli Kitabxana Xidməti və Milli Sorğu və Biblioqrafik Departamenti. İllik nəşr olunan "Keniya Milli Biblioqrafiyası"da fərqli sənədlər əks olunur: kitablar, yeni seria nəşrlərin ilk çapları, dissertasiyalar, elmi və peşəkar konferensiyaların işləri, standartları, patentlər, sərgi kataloqları, planatlar və audiovizual materiallar. Sənədlərin əks olunması prinsipi əraziyə görədir; bundan başqa, xaricdə nəşr olunan Keniya haqqında nəşrlər və Keniya müəlliflərinin yazılarının nəşrləri qeydiyyata salınır. Biblioqrafik təsvirlər ingilis-amerikan katoloqlaşdırma qaydaları və İSBD əsasında hazırlanır.
"Tanzaniya Milli Biblioqrafiyası" göstəricisi illik dərc olunur və sənədlərin əraziyə görə tərtibi prinsipinə söykənir. Uqanda, Somali, Mozambikdə milli kitabxanalar mövcuddur və mütləq eqzemplər haqqında qanun qəbul olunub. 1960-cı ildə Keyuptaunda fəaliyyət göstərən dövlət kitabxanası hər kvartalda "Cənubi Afrika milli biblioqrafiyası"nı dərc edir. Mütləq eqzempler haqda qanun (1997) əsasında monoqrafik, rəsmi, periodik və kortaqrafik xidmətlərin nəşrlər, texniki məruzə və hesabatlar qeydə alınır. 1990-c ildən material Dyuinin Onluq Klassifikisyası üzrə sistemləşdirilir. Milli biblioqrafik xidmətlərin (bəzi hallarda bu xüsusən yaradılmış mərkəzlər, digər hallarda milli və ya universitet kitabxanalar milli arxivlər) yaradılmasında artım dinamikası müşahidə olunur. Göstəricilərin əksəriyyəti çap görünüşündə dərc olunur, regionun dövlətində həmçinin CD-ROM formatı istifadə olunur.
Afrika ölkələri 1980-ci ildə panafrikan dokumentləşdirmə və informasiya sisteminin yaradılmasına başladıldılar. Müasir zamanda inkişaf və təkmilləşmənin istiqamətləri müəyyənləşmişdir: müvafiq qanunvericilərinin hüquqi əsasının yaradılması və qəbulu, milli biblioqrafik agentliklərin maddi bazasının möhkəmləşdirilməsi, biblioqrafik metodikanın unifikasiyasının və standartlaşdırılması, xarici informasion agentliklərin eksponsiot fəaiiyyətinin təsvirində tədricən azad olma peşəkarların dünya və milli təcrübəni nəzərə almaqla problemlərin kompleksi həllinə çalışması, ixtisaslaşmış mütəxəsislərin hazırlanması və tədrisi.
Həmçinin bax
Mənbə
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Bakı 2007 s.712
İstinadlar
- Султан-Меджид Ганиев, Русско-татарский словарь, Баку, 1909
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Biblioqrafiya Biblioqrafiya termini Qedim Yunanistanda meydana gelmis ve evveller kitab yazilmasi menasini vermisdir Yunan alimi ve sairi e e 310 240 Muxtelif elmlerde ferqlenenlerin hamisinin ve onlarin yazdiqlari her seyin cedvelleri eseri ilk biblioqrafik numune hesab olunur Kitab capindan sonra bibloqrafiya cap eserlerinin ucot ve qeydini aparan onlari sistemlesdiren tesvir tovsiye ve teblig eden elm ve emeli fealiyyet sahesi kimi formalasmaga basladi Azerbaycanda ilk biblioqrafik toplular Kitabiyyat adlandirilirdi Bir sira tekzireler adlar lugetleri biblioqrafik funksiya da dasiyir XX esrin 10 cu illerinden baslayaraq Azerbaycanda biblioqrafiya elmi esaslarla inkisaf edir Qraz Universitet Kitabxanasinda biblioqrafiya XX esrin evvellerine aid Azerbaycandilli menbelerde vesful kitab وسفول کیتاب adlandirilmisdir Biblioqrafiyanin qollariKarter ve Barker 2010 biblioqrafiyani kitablarin sistematik siyahisi sade biblioqrafiya ve fiziki obyektler kimi sistemli tesvirleri tesviri biblioqrafiya kimi ikiterefli elm sahesi kimi tesvir edir Bu iki ferqli konsepsiya ve praktikalar ayri mezmuna malikdir ve ferqli meqsedlere xidmet edir Biblioqrafiya sahesinde yenilikciler ve muelliflere V V Greg Fredson Bovers Filip Qaskell Q Tomas Tansell daxildir Bovers sade biblioqrafiyaya muellif yazici terefinden ve ya istehsal dovrunde xususi kolleksiyalar ve ya kitabxanalarda kitablari mueyyen eden bir prosedur kimi istinad edir O tesviri biblioqrafiyaya kitabin material ve ya fiziki artefakt kimi sistemli tesviri kimi qeyd edir Tesviri biblioqrafiyanin temel dasi olan Analitik biblioqrafiya bir kitabin tarixini ve oturulmesini temin eden delil getirerek bir kitabin capini ve butun fiziki xususiyyetlerini arasdirir Bu biblioqrafik tesvirin ilkin merhelesidir ve tesviri biblioqraflarin tetbiq etdiyi ve onlarin tesviri tecrubesine esaslanan tehlilin sozleri prinsipleri ve metodlarini temin edir Sade biblioqrafiya Sade biblioqrafiya jurnal meqaleleri kimi kitablarin ve diger eserlerin sistematik siyahisidir Biblioqrafiyalara kitab ve meqalelerin sonunda istinad edilmis edebiyyat siyahisi ve tam ve ferdi nesrler daxidlir Istinad siyahisi ferqlidir Biblioqrafiyada kitabin girisi adeten asagidaki elemetleri ozunde cemlesdirir muellifler basliq nesriyyatin ve nesr olunan yerin adi nesriyyatin tarixi Jurnal ve ya dovri metbuat meqalelerinin girisi adeten asagidakilari ozunde ehtiva edir muellifler meqalenin adi jurnalin adi hecmi sehifeleri nesr tarixiTesviri biblioqrafiya 1949 cu ilde nesr etdirdiyi Tesviri biblioqrafiyanin prinsipleri eserinde tesviri biblioqrafiyanin standartlasdirilmis qurulusunu mueyyenlesdirmis ve tesvir etmisdir Tenqidi biblioqrafiya Bu biblioqrafiyada eserlerin adlari ve mezmunlari tenqid olunur Latin Amerikasinin milli biblioqrafiyasi20 ci esrin 2 ci yarisinin siyasi heyatinin ferqlendirici cehetlerinden biri onceler qul edilmis xalqlarin artiq musteqil inkisaf yolunu tutmalari hemcinin onlarla yeni dovletlerin yaranmasi dunya siyaseti ve iqtisadiyyatinda cekilerinin artmasi olmusdur Artiq hal hazirda Asiya Afrika Latin Amerikasinin ardicilliga qovusmus olkelerinin coxu BMT nin uzvlerinin umumi sayisinin 1 3 hissesini teskil edir Uzun muddetli kolonial isgalin milli azadlig herakati ve evveller koloniya olmus xalqlarin musteqillik qazanmasinin neticeleri sosoial iqtisadi siyasi ve medeni heyatda bas veren butun proseslere boyuk tesir gosterir Tebii ki bu regionlarin dovletlerinin inkisaf seviyyesi eyni deyil ve bu yene de onlarin tarixi inkisaflari ile baglidir Meselen Yaponiya ve Cenubi Koreya kimi senaye cehetden inkisaf etmis boyuk dovletlerle yanasi Asiya regionunda yasayis seviyyesi heddindem artiq asagi olan dovletler de movcuddur Mehz bu dovletler Asiya xalqlarinin coxunu muasir veziyyetinin xarakterik cehetlerini mueyyen edir Buna gore de bu qeder boyuk regionlari arasdirarken boyuk lakin bezi hallarda texmini umumilesdirmeler aparmaq lazim olur Nisbeten genc dovletlerin qarsisinda duran esas vezifelerden biri umumi tehsilin artmasi proqramidir cunki ehalinin boyuk bir hissesi ne oxuya ne de yaza bilir Muasir dovrun basqa ehamiyyetli problemi milli nesriyyat isinin formalasmasi ve kolinal dovrde kitab nesriyyatinin inkisafin saxlayan faktorlarin aradan qaldirilmasi idi Hemin vaxtda sexsi nesriyyat senayesi inkisaf etmirdi ve milli kitab bazari tek kecmis metropollarin kitab ixraci hesabina formalasirdi Milli kitab nesriyyatinin muasir inkisafi yeteri qeder zeif gedir YUNESKO nun melumatlarina esasen Asiya Afrika ve Latin Amerikasi olkelerinde butun dunya kitab istehsalinin yalniz hissesi buraxilir Latin Amerikasi olkelerinde biblioqrafiya yeteri qeder kecmisde yaranmisdir ve 19 cu esrden deyismis dovlet serhedleri cercivesinde inkisaf etmisdir 800 il erzinde Latin Amerikasi xalqlari Ispaniya ve Portuqaliyada mustemleke asilliginda yasayirdilar XIX esrin evvellerinde milli azadliq herakati neticeside bu xalqlarin ekser coxlugu musteqillik qazandilar ve kontinentin erazisinde yeni suveren dovletler yarandi Lakin bir sira telebler ilk novbede iqtisadi telebler Latin Amerikasi dovletlerini yuksek inkisaf etmis olkelerin boyuk sirketlerinden asili veziyyete saldi Bu serait hele de dovletlerin iqtisadiyyatinin muasir inkisaf seviyyesini mueyyen etmeye davam edir Qismen iqtisadi cehetden zeif inkisaf etmis Latin Amerikasi olkelerinin veziyyeti kutlevi informasiya vasiteleri xarici konservlerinin milli kitab bazarinda hell edici faktora cevrilmesine getirdi Ispan kitab istehsalinin ixraci Latin Amerikasi dovletleri sakinlerin kitaba oxuma ehtiyacini demek olar ki tam sekilde odeyir yeni sexsi nesriyyatlarin ede bilmediyini edir Bu yerde Lutovayla razilasmaq lazimdir ki Latin Amerikasi olkeleri inkisaf seviyyelerine gore Asiya ve Afrikanin inkisaf etmekde olan olkelerinden yuksekdedir lakin medeni sahede qismen de kitabxana biblioqrafiya isinde Asiya ve Afrika olkeleri ile ortaq cehetleri coxdur bezi hallar onlar da geri qalirlar baxmayaraq milli kitabxanalar ve milli biblioqrafiya nesrleri onlarda cox evvel yaranmisdir K R Simonun fikrince Latin Amerikasi respublikalarin retrospektiv biblioqrafiyasinda butun bu olkelerin en boyuk ve mehsuldar biblioqrafi Xose Toribyo Medinanin mohuru var O butun heyatini ispan amerikan medeniyyetinin mustemlekicilik dovrunu oyrenmeye arasdirmaga hesr etmisdir Afrika olkesinin biblioqrafiyasiAfrika dovletlerinde biblioqrafiya fealiyyetinin formalasmasinin xususiyyeti birinci biblioqrafik gostericilerin onlarin erazilerinde yaranmasi Avropa ve Amerika menseli olmasidir Kontinentin 53 olkesinden yaridan coxunda 29 55 milli biblioqrafiyalar ve onlarin analoqlari var 24 45 de milli biblioqrafik qeydiyyat aparilmir yalniz 20 de qeydiyyat muvafiq huquqi normalara soykenir 1975 ci ilde musteqillik qazanmis Mozambikde milli kitabxanani metropoliyada cap olunan butun nesrlerin saxlandigi butun arxiv kimi hesab eden milli kitabxana haqqinda qanun 1961 ci ilde qebul olunmusdur Afrikanin 7 olkesinde Zambiya Lesoto Seysel adalari Toqo Ekvatorial Qvineya Efiopiya milli kitabxanalar olsa da onlar haqda qanunverici aktlar movcud deyil Diger 7 olkede Burkino Fesq Qona Cibuti Kabo Verde Mazerikiy Nigeriya Sudan umumiyyetle milli kitabxana movcud deyil Megrib olkelerinin milli biblioqrafiyasinin xususiyyeti Elcezair Tunis Merakes senedlerin ereb dilinde eks olundugu kimi fransiz dilinde eks olunmasidir Bu olkelerini xalqlarinin fransiz medeniyyeti ile elaqeleri hele de mohkemdir ve Elcezair biblioqrafiya agentliyinin biblioqrafik tesvirin qedim fransiz standartlarindan qismen istifade olunmasi bununla izah olunur Bu region butun milli biblioqrafik agentlikleri oz praktikalarinda ISBD Ereb variantini ve Universal Onluq Klassifikasiyani tetbiq edirler Bu gostericilerde qeydiyyata butun tipde cap nesrleri fotolar ve ses yazilari aiddir Merakes istisna olmaqla Yalniz Nigeriyada 100 den cox etnik linqvistik qrup 250 den cox dil ve dialektden istifade edir Bu seraitde ve bundan qaynaqlanan cetinliklere baxmayaraq Nigeriya milli biblioqrafiyasi nin ayliq nesrini hazirlayaraq Nigeriya Milli Kitabxanasi Milli biblioqrafik agentliyin funksiyasini ugurla yerine yetirir Bundan elave bu qurum cap kartlarinin komplektlerini nesr edir butun kitab mehsullarina ISBN teyin edir CIP proqramina muvafiq olaraq perspektiv biblioqrafik melumati hazirlayir Ingilisdilli olkelerde sistemlesdirme ucun Dyuinin Onluq Klassifikasiyasi istifade olunur Serqi Afrika olkeleri Keniya Tanzaniya Efiopiya Sudan Somali Mozambik medeni tehsil institutlarinin inkisaf seviyyesine gore ferqlendiyi kimi dil situasiyasina gore de ferqlenir Keniyada milli biblioqrafik agentliyin funksiyalarini eyni zamanda iki qrum yerine yetirir Milli Kitabxana Xidmeti ve Milli Sorgu ve Biblioqrafik Departamenti Illik nesr olunan Keniya Milli Biblioqrafiyasi da ferqli senedler eks olunur kitablar yeni seria nesrlerin ilk caplari dissertasiyalar elmi ve pesekar konferensiyalarin isleri standartlari patentler sergi kataloqlari planatlar ve audiovizual materiallar Senedlerin eks olunmasi prinsipi eraziye goredir bundan basqa xaricde nesr olunan Keniya haqqinda nesrler ve Keniya muelliflerinin yazilarinin nesrleri qeydiyyata salinir Biblioqrafik tesvirler ingilis amerikan katoloqlasdirma qaydalari ve ISBD esasinda hazirlanir Tanzaniya Milli Biblioqrafiyasi gostericisi illik derc olunur ve senedlerin eraziye gore tertibi prinsipine soykenir Uqanda Somali Mozambikde milli kitabxanalar movcuddur ve mutleq eqzempler haqqinda qanun qebul olunub 1960 ci ilde Keyuptaunda fealiyyet gosteren dovlet kitabxanasi her kvartalda Cenubi Afrika milli biblioqrafiyasi ni derc edir Mutleq eqzempler haqda qanun 1997 esasinda monoqrafik resmi periodik ve kortaqrafik xidmetlerin nesrler texniki meruze ve hesabatlar qeyde alinir 1990 c ilden material Dyuinin Onluq Klassifikisyasi uzre sistemlesdirilir Milli biblioqrafik xidmetlerin bezi hallarda bu xususen yaradilmis merkezler diger hallarda milli ve ya universitet kitabxanalar milli arxivler yaradilmasinda artim dinamikasi musahide olunur Gostericilerin ekseriyyeti cap gorunusunde derc olunur regionun dovletinde hemcinin CD ROM formati istifade olunur Afrika olkeleri 1980 ci ilde panafrikan dokumentlesdirme ve informasiya sisteminin yaradilmasina basladildilar Muasir zamanda inkisaf ve tekmillesmenin istiqametleri mueyyenlesmisdir muvafiq qanunvericilerinin huquqi esasinin yaradilmasi ve qebulu milli biblioqrafik agentliklerin maddi bazasinin mohkemlesdirilmesi biblioqrafik metodikanin unifikasiyasinin ve standartlasdirilmasi xarici informasion agentliklerin eksponsiot feaiiyyetinin tesvirinde tedricen azad olma pesekarlarin dunya ve milli tecrubeni nezere almaqla problemlerin kompleksi helline calismasi ixtisaslasmis mutexesislerin hazirlanmasi ve tedrisi Hemcinin baxABS Milli Biblioqrafiyasi Elmi aparatMenbeAzerbaycan Milli Ensiklopediyasi Baki 2007 s 712IstinadlarSultan Medzhid Ganiev Russko tatarskij slovar Baku 1909