Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Abbas Mirzə Şərifzadə (22 mart 1893, Şamaxı – 16 noyabr 1938, Bakı) — Azərbaycan teatr aktyoru, teatr və kino rejissoru, kino redaktoru, Azərbaycan SSR əməkdar artisti (1929), Azərbaycan SSR xalq artisti (1936).
| Abbas Mirzə Şərifzadə | |
|---|---|
| Abbas Mirzə Mirzə Əbdülrəsul oğlu Şərifzadə | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | (45 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | Repressiya |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Vətəndaşlığı |  Rusiya İmperiyası→ AXC→ SSRİ |
| Həyat yoldaşı | Hənifə Şərifzadə |
| Uşaqları | Ərtoğrul Şərifov Qaratay Şərifov Firəngiz Şərifova (Mərziyyə Davudovadan olan qızı) |
| Fəaliyyəti | Aktyor Rejissor |
| Fəaliyyət illəri | 1908–1937 |
| Mükafatları |   |
| IMDb | ID2151583 |
| www.abbasmirzasharifzade.info | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Abbas Mirzə Şərifzadə 1893-cü il martın 22-də Şamaxının Yuxarı Qala məhəlləsində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. Onun atası Mirzə Rəsul dünyagörüşlü bir insan olub. Seyid Əzim Şirvaninin açdığı yeni "Üsuli-Cədid" məktəbində dərs deyən Mirzə Rəsul Şamaxının ən hörmətli müəllimlərindən sayılırmış.
Abbas Mirzə Şərifzadə Şamaxıda dünyaya göz açsa da, onun gəncliyi, ümumiyyətlə, bütün ömrü Bakı ilə bağlıdır. Belə ki, 1902-ci ildə Şamaxıda baş verən dəhşətli zəlzələdən sonra bir çoxları kimi onların da ailəsi şəhəri tərk edib Bakıya köçürlər.
Abbas Mirzə Şərifzadənin böyük qardaşı Qulamrza Şərifzadə Fəriköydə məzarı olan azərbaycanlılardandır. O, bir müddət İranda, daha sonra Türkiyədə yaşayıb. Q. Şərifzadə 1884-cü ildə Şamaxıda anadan olmuşdur. O, mühacir Abbasqulu Kazımzadə ilə naşirliklə məşğul olmuşdur. Belə ki, onların çap etdiyi Üzeyir Hacıbəylinin bir kitabı da var.
"Hesab məsələləri" adlanan bu kitab 1908-ci ildə İstiqlaliyyət küçəsində yerləşən Orucov qardaşlarının mətbəəsində çap edilmişdir. Birinci Dünya müharibəsi illərində Azərbaycandan Türkiyəyə yardım göstərildiyi vaxt Şərifzadə xüsusi fəallıq göstərmişdir. O, 1942-ci ildə İstanbulda vəfat etmişdir.
Abbas Mirzə oyun, tamaşa anlayışı ilə ilk dəfə əmisi Mirzə Məmməd Tağının sayəsində tanış olub. Teatr sənətinə meyllənən Mirzə Məmməd Tağı dini tamaşalar hazırlayırmış. Günlərin birində də o, "Şəbeh" tamaşasında əsir qız uşağı rolunu qardaşı oğlu Abbasa tapşırır. Özü isə bu tamaşada Şümüru oynayırmış.
Ancaq Abbas Mirzə Şərifzadə ilk rolunun öhdəsindən gələ bilmir. Tamaşada cərəyan edən hadisələrin ən kuliminasiya nöqtəsində, əlində qılınc olan Şümür əsir qızın üstünə yeriyən anda, Abbas Mirzə qışqıra-qışqıra bir kənarda toplaşıb, bu səhnəyə baxan qadınların arasında olan anasının yanına qaçır. Dindarların mərasimini pozan 9 yaşlı uşağa camaat möhkəm qəzəblənir.
Abbas Mirzə 1903-cü ildə gimnaziyaya daxil olur. Məhz bu illərdə də səhnə ilə maraqlanmağa başlayır. Təbii ki, bu marağın dairəsi gimnaziya şagirdlərinin hazırladığı tədbirlərdən uzağa getmirdi.
Gimnaziyanın əlaçı şagirdlərindən biri sayılan Abbas bütün tədbirlərin gözü imiş. Heç bir tədbir onsuz ötüşmürmüş. Artıq Abbas rola girməkdən, neçə-neçə insanın ona diqqət kəsilməsindən xüsusi zövq aldığını hiss edirdi. Çox-çox sonralar o illəri xatırlayan aktyor həmişə bir hadisəni yada salarmış. Bu, o hadisədir ki, onu yalnız başlanğıc adlandırmaq olar. Gimnaziyaya yenicə daxil olan Abbas növbəti tədbirlərin birində müəlliminə yaxınlaşıb, şer demək istədiyini bildirir. Müəllim də özündə cəsarət tapıb, səhnəyə çıxmaq istəyən Abbasın sözünü yerə salmır. Abbas şəstlə səhnəyə çıxır, bir anlıq çaşsa da, tez özünü toplayıb, Lermontovun "Şairin Ölümü" şerini deyir.
"Şeri söyləyəndə elə bilirdim dilim ağzımda şişibdir. Bədənim gah qızıb, gah soyuyurdu. Ancaq bütün diqqətim şerin sözlərində, məna və məzmununda idi. Bu məni bir tərəfdən sakit edir, bir tərəfdən daha da coşdururdu. Yavaş-yavaş hiss etdim ki, tamaşaçılardan çəkinmirəm".
Beləliklə, atasının çinovnik, ya da ticarət işçisi görmək istədiyi Abbas mühitin həqarətlə yanaşdığı aktyorluq sənətinin sehrinə düşür. Nə qədər ziyalı, geniş dünyagörüşlü olsa da, dövrünün adamı olan Mirzə Rəsul oğlunun bu istəyini heç cür qəbul etmir. O, tez-tez oğluna mühitin aktyorluq sənətinə münasibətini xatırladır. Abbas nə atasının, nə də mühitin etirazına məhəl qoymayıb, özü kimi həvəskarlarla birgə tamaşalar hazırlamağa başlayır.
1917-ci ildə Bakıda "Müsəlman Artistləri İttifaqı" yaradıldı. 1918-ci ilin mart ayınadək fəaliyyət göstərən bu ittifaqa Abbas Mirzə Şərifzadə rəhbərlik etmişdir.
Səhnə və kino fəaliyyəti
Abbas Mirzə Şərifzadə ilk dəfə 1908-ci ildə Molyerin "Zorən Təbib" əsərində epizodik rolda oynayıb (o lal qız rolunu oynayıb). Düz iki ildən sonra – 1910-cu ildə "Maarif" cəmiyyəti nəzdində yaradılmış teatr kollektivinə qəbul olunur. Qısa müddət ərzində bir neçə rolda çıxış edən Abbas Mirzə 1911-ci ildə, onu bir sənətkar kimi təsdiq edən ilk obrazını yaradır. Bu, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin "Ağa Məhəmməd Şah Qacar" faciəsinin əsas qəhrəmanı Qacar obrazı idi.
İlk uğuru Abbas Mirzədə arxayınçılıq yaratmır. Sənət axtarışlarını davam etdirən akytor bir neçə il ərzində Azərbaycanın sayılıb-seçilən səhnə ustaları sırasında özünəməxsus yer tutur.
Abbas Mirzə Şərifzadə sənətinin ecazkarlığına, qüdrətinə heyran kəsilərək, neçə-neçə teatr xadimi onun haqqında fikirlərini bölüşüblər.
Bu fikirlərin ən dəqiqi, ən dolğunu böyük dramaturqumuz Cəfər Cabbarlıya məxsusdur. "Abbas Mirzə məktəb görməmiş, sənət və onun üsullarını öyrənməmişdir. Lakin o, bir talantdır. O özü-özünə doğulmuş bir sənətkardır. Sənət onunla bərabər doğulmuşdur. Sənət onun qanında, iliyindədir.
Zatən məktəb sənətkar yetişdirmir. O, sənətkara öz təbii istedadını genişləndirməyi, onu necə işlətməyi öyrədə bilir. Abbas Mirzədə isə həmişə ona kömək edən, onu öyrədən və doğru yola yönəldən bədii bir zövq vardır. O, bir sənətkar, yaradıcı bir talantdır". Bu istedadın sayəsində onun yaratdığı zəngin rol qalereyasında – Otello, Şeyx Sənan, Oqtay, Karl, Aydın, Don Kixot, Maqbet, Teymur ağa, Səyavuş, Eyvaz, Dəli knyaz, Hamlet, İblis – ən üstün xüsusiyyət təbiilik və müxtəlifilik olub. Abbas roldan rola nəinki dəyişib, o, səhnədə büsbütün özünü də unudub. Heç bir zaman səhnədə özünün – Abbas Mirzə Şərifzadə ömrünün sahibi olmayıb.
Abbas Mirzənin yaradıcılıq yolu yarıda qırılsa da, maraqlıdır ki, tale ona bir çox məqamda sürprizlər də bəxş edib. Onun yaradıcılığına nəzər salarkən, diqqət çəkən bir məqamın üzərində dayanmaya bilmirsən. Azərbaycan teatrı səhnəsində ilk dəfə Hamleti məhz Abbas Mirzə Şərifzadə oynayıb. Cəfər Cabbarlının tərcüməsi əsasında A. A. Tuqanovun səhnələşdirdiyi bu tamaşa 1926-cı ildə Dram Teatrı səhnəsində qoyulub.
Və onun adı Azərbaycan teatr tarixinə yalnız aktyor kimi düşməyib. Təəssüf ki, o tamaşaların heç birinin lenti qorunub saxlanılmasa da, böyük sənətkar ilk rejissorlarımızdan biri sayılır. Belə ki, Abbas Mirzə "Şeyx Sənan", "Oqtay Eloğlu", "Aydın", "Ağa Məhəmməd Şah Qacar", "Qaçaq Kərəm" əsərlərini səhnələşdirib, "Leyli və Məcnun", "Əsli və Kərəm", "Aşıq Qərib", "Şah İsmayıl" operalarının quruluşçu rejissoru olub.
Azərbaycan kino sənəti tarixində onun adı birincilər sırasındadır. "Bismillah", "", "Gilan Qızı", "Məhəbbət Oyunu" filmlərini çəkən Abbas Mirzə ilk kino rejissorumuz olub.
Repressiya və tale
Bütün bunlar 1937-ci ilə qədər baş verib. Bu ildən etibarənsə, Abbas Mirzə Şərifzadənin ömür yoluna nəzər salmaq üçün yalnız 6453 saylı istintaq işinə baxmaq olar.
İstintaq işindən məlum olur ki, Abbas Mirzə Şərifzadə ömrünün son günlərini yalnız yalanlara, iftiralara cavab verməklə yaşayıb. TEATR isə ömrünün o biri sahilində qalıb.
Əslinə baxanda, istintaq işi yalnız iftiraların, minlərlə insanın faciəsinə qol qoyan dövrün eybəcərliyinin görküdür. Soyuq, qaranlıq zirzəmilərdə isə daha dəhşətli hadisələr baş verib. Ağlagəlməyən işgəncələr, təhqirlər son ucda isə QORXU, VAHİMƏ.
Abbas Mirzə 1937-ci ildə dekabrın 4-də öz evində həbs olunub. Onu həbs edərkən, evində ciddi axtarış aparılıb. Bir teatr qılıncı, iki teatr tapançası silah kimi müsadirə edilib.
"Əldə olunmuş məlumatlara görə, bir xarici dövlətin xeyrinə casusluq edib." – bu sətirlər Abbas Mirzə Şərifzadənin həbs olunması barədə tərtib olunan arayışdandır. "Əldə edilmiş Məlumatlar" isə ağlagəlməz işgəncələrdən sonra Ruhulla Axundovun verdiyi ifadədir. Ruhulla Axundov ifadəsində bildirib ki, o, əksinqilabi millətçi təşkilatına Milli Dram Teatrının direktoru Əli Kərimovu cəlb edib. Əli Kərimovsa öz növbəsində Abbas Mirzə Şərifzadəni təşkilatla tanış edib.
"Əldə edilmiş məlumatlar" gözgörəsi əsassız idi, ən azı, bu ifadələr bir-birini təkzib edirdi. Belə ki, Ruhulla Axundovdan fərqli olaraq, Əli Kərimov sözügedən təşkilatla bağlılığından danışarkən, Abbas Mirzə Şərifzadənin adını hallandırmayıb. İsrarla dönə-dönə verilən bu suala rədd cavabı verib.
Maraqlıdır ki, Abbas Mirzə Şərifzadənin istintaq işində haqqında danışılan şəxslərin heç birinin ifadəsi yoxdur. Abbas Mirzə məsuliyyətə "İran dövlətinin xeyrinə casusluq etdiyinə görə" cəlb olunubmuş.
İstintaqın gedişatı zamanı da müstəntiqlər, əsasən, bunu sübut eləməyə çalışırlar. Və onun xarici ölkə səfirliklərilə əlaqələrini araşdırarkən, məlum olur ki, Abbas Mirzə Şərifzadə 1932-ci ildə Gəncədə olarkən, iki-üç dəfə orada fəaliyyət göstərən İran konsulxanasına gedib. İran konsulxanasının rəhbəri teatrı çox sevirmiş. Demək olar ki, hər axşam onların tamaşalarına baxmağa gəlirmiş. Və oyunlarına böyük maraqla baxdığı aktyorları hərdən qonaq çağırmağı da unutmurmuş. Abbas Mirzə Şərifzadə də məhz bu münasibətlə bir neçə dəfə İran səfirliyində olubmuş.
Çoxlu sayda ittihamlara məruz qalan Abbas Mirzə özünü yalnız ehtiyatsızlıq edərək, İran konsulxanasına ayaq basmaqda günahkar bilir.
O, ifşa olunmuş "xalq düşmənləri"lə yaxınlığına, siyasi görüşlərinə dair bütün ittahamlara isə birmənalı şəkildə "yox" deyir. "Ümumiyyətlə, mən teatrdan başqa bir şey bilmirəm" deyən sənətkar artıq "ifşa edilmiş" Hüseyn Cavidin, Mikayıl Müşfiqin əsərlərini təbliğ etməkdə günahlandırılır.
Abbas Mirzə bu ittihamları rədd edərək, bildirir ki, o, yalnız ona tapşırılan rolları oynayıb. Konsertlərdə və radio çıxışlarında mətni isə incəsənət komitəsi tərəfindən tərtib olunurmuş.
İşgəncələrə davam gətirərək, bütün ittihamlara, demək olar ki, "yox" cavabı verən, heç kim haqqında ifadəyə imza atmayan Abbas Mirzə yalnız şahid ifadələri əsasında günahkarlandırılıb. İstintaqın gedişatı zamanı onun işinə daha bir ittiham əlavə olunur: "Abbas Mirzə əksinqilabi burjua millətçi təşkilatının üzvüdür".
Məhbusun "dindirilmə" üsulu öz nəticəsini verir. Abbas Mirzə Şərifzadə İran dövlətinə casusluq etməsinə dair bəzi ittihamlarla razılaşır. Bu ittihamları təsdiqləmək üçün onunla üzləşdirilənlərin bəzilərinin sözlərini təsdiqləyir. Və 1938-ci il oktyabrın 19-da məhkəmə öz hökmünü verir: "Şərifov Abbas Mirzə Rəsul oğlu casusluq fəaliyyətinə görə güllələnsin, əmlakı müsadirə olunsun!". Ancaq Şərifzadə haqqında çıxarılan bu hökm, təxminən, bir ay sonra – noyabrın 16-da yerinə yetirilir.
O dövrün mənbələri göstərir ki, bir qayda olaraq, belə hökmlərin icrası təxirə salınmırmış. Belə olan təqdirdə Abbas Mirzə Şərifzadə haqda çıxarılan hökmün niyə yerinə yetirilməməsinə gəlincə, aydın olur ki, ondan gələcək həbslərə rəvac verən ifadələrin alınmamasından narazı qalan istintaq qrupu daha çirkin bir oyuna əl atır. Haqqında onsuz da ölüm hökmü çıxarılan Abbas Mirzə ilə daha amansız rəftar edərək bildirirlər ki, bəzi ifadələrə qol atacağı təqdirdə onu güllələməyəcəklər. Abbas Mirzə Şərifzadədən alınan ifadələr əsasında həbs edilənlər qatı cinayətkarlar olub. İstintaq qrupunun ən müxtəlif vəzifələrində çalışan bu şəxslər günahsız insanları şərləmək üçün çirkin vasitələrə əl atanlardanmışlar.
Xatirəsi
Əlavələr
- Abbas Mirzə Şərifzadənin kinoda ilk rolu Knyaz Dəmir Bulat (film, 1916)filmidir.
- O "xalq düşməni" elan edildikdən sonra onun adı rejissoru olduğu "Bismillah" filminin titrlərindən çıxarılmışdır.
- Hənifə xanım Akçurinanın həyat yoldaşıdır.
- Aktrisa Firəngiz Şərifovanın atasıdır (anası — Mərziyyə Davudova).
- "Avroviziya-2011" beynəlxalq mahnı müsabiqəsində qalib gəlmiş Eldar Qasımov Abbas Mirzə Şərifzadənin nəticəsidir.
Filmoqrafiya
 | [[Fayl:Sharifzade as Sheykh Sanan.jpg | 220px]] | ||||||||
Soldan sağa: Abbas Mirzə Şərifzadənin ifasında Vilyam Şekspirin Hamleti və Hüseyn Cavidin Şeyx Sənanı | ||||||||||
Abbas Mirzə Şərifzadə həm aktyor kimi bir çox teatr tamaşalarında və kinolarda iştirak etmiş, həm də rejissorluq fəaliyyəti ilə məşğul olmuşdur.
Abbas Mirzə Şərifzadə hələ 1926-cı ildə Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrının baş rejissoru seçilməzdən əvvəl Azərbaycan səhnəsində Üzeyir Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun", Müslüm Maqomayevin "Şah İsmayıl", Zülfüqar Hacıbəyovun "Aşıq Qərib" operalarını səhnələşdirmişdir.
Filmləri
| Filmin adı | İl | Rejissor | Aktyor | Bədii rəhbər | Montaj edən | Filmin növü | İstinad |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Knyaz Dəmir Bulat | 1916 |  | Tammetrajlı bədii film | ||||
| Bayquş | 1924 | | Tammetrajlı bədii film | ||||
| Azərbaycana səyahət | 1924 | | | Sənədli film | |||
| Şaxsey-vaxsey | 1925 | | Qısametrajlı sənədli film | ||||
| Bismillah | 1925 | | | Tammetrajlı bədii film | |||
| Əvəz-əvəzə | 1925 | | Tammetrajlı bədii film | ||||
| Hacı Qara | 1929 | | | Tammetrajlı bədii film | |||
| Məhəbbət oyunu | 1935 | | | Tammetrajlı bədii film |
Tamaşaları
Aktyor kimi
| Tamaşanın adı | Müəllif | Oynadığı rol | Tarix | Qeydlər |
|---|---|---|---|---|
| (en) | Molyer | Lal qız | 1908 | Şərifzadənin peşəkar səhnədə oynadığı ilk roludur. |
| Dəmirçi Gave | Şəmsəddin Sami | Rüstəm | 24 aprel 1909 | |
| Cəvdət bəy | Məhəmməd Ehsan | Şakib | 4 noyabr 1909 | "Kaspi" qəzetində çap edilən resenziyada təriflənib. |
| Sərgüzəşti Mərdi-Xəsis | Mirzə Fətəli Axundzadə | Bədəl | 11 dekabr 1909 | |
| Artistlərin həyatı | Lentovski | Əziz | 18 dekabr 1909 | |
| Xatirə kitabı | Matteri | Daşa | 2 fevral 1911 | |
| Ac həriflər | Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev | İştirakçılardan biri | 11 mart 1911 | |
| Dəmirçi Gave | Şəmsəddin Sami | Bəhram | 11 aprel 1911 | |
| Qazavat | Lanskoy | Bestujev | 25 may 1912 | |
| Dağılan tifaq | Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev | Səlim bəy | 29 iyun 1912 | |
| Hacı Kərim xan Ərdəbili | Nəcəf bəy Vəzirov | İsgəndər bəy | 1 sentyabr 1912 | |
| Nadir şah | Nəriman Nərimanov | Nadir | 26 sentyabr 1912 | |
| (en) | Fridrix Şiller | Şumer | 9 oktyabr 1912 | |
| Səid ibn Bəqqas | Mirzə Məmməd Axundov | Muğanna | 21 oktyabr 1912 | |
| Dəmirçi Gave | Şəmsəddin Sami | Pərviz | 30 oktyabr 1912 | |
| Qafqazın çiçəkləri | Batşala | Aslan | 20 noyabr 1912 | |
| Qırt-qırt | Mədətov | Əsgər | 24 noyabr 1912 | |
| Vətən, yaxud Silistrə | Namiq Kamal | İslam bəy | 26 noyabr 1912 | |
| Tariq ibn Ziyad | Əbdülhaq Həmid | Tariq | 22 dekabr 1912 | |
| Pulsuzluq | İvan Turgenev | Abasali | 10 yanvar 1913 | |
| 1812 | Baxmetev | (en) | 25 yanvar 1913 | |
| Rüstəm və Söhrab | Əhməd Qəmərlinski | Söhrab | 19 may 1913 | |
| Yezid ibn Müaviyə | Mehdi bəy Hacıbabayev | Əbdürrəhman | 20 dekabr 1913 |
Rejissor kimi
Şəkil
-
![image]()
Şərifzadə Otello rolunda -
![image]()
Şərifzadə Hamlet rolunda -
![image]()
Şərifzadə rolunda -
![image]()
Şərifzadə "Şeyx Sənan" dramında Şeyx Sənan rolunda. Rəsm Hüseyn Cavidin oğlu Ərtoğrul Cavid tərəfindən çəkilib -
![image]()
Şərifzadə Gülən adam əsərində Quinplen rolunda -
![image]()
Şərifzadə Ağa Məhəmməd şah Qacar rolunda -
![image]()
Şərifzadə Cəfər Cabbarlının "Aydın" əsərində Aydın rolunda
İstinadlar
- Dilqəm Əhməd. "Bir ildən yüz ilə". Bakı: "TEAS Press". 2018. səh. 33-34. ISBN .
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 812.
- Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 12.
- Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası. Memarlıq və İncəsənət İnstitutu. Nazim Sadıxov. Azərbaycan bədii kinosu (1920–1935-ci illər). Bakı: Elm, 1970.- səh. 52.
- Абасмирза Шарифзаде (сборник документов, повествующих о жизни, творчестве и деятельности) / Составитель Гулам Мамедли (азерб.)русск.. — Б.: Ишыг, 1985. — 242 с. (азерб.)
- Arif Aliev. Our Cinema—Yesterday and Today (англ.) // Soviet Literature. — 1978. — P. 177. Orijinal mətn (ing.)
In 1925, the distinguished tragedy actor, Abbas Mirza Sharif-zade (he was excellent in Shakespearian roles and was famous not only in his own country but also in many countries of the Near East), directed his first film, In the Name of God.
- Шәрифзадә // Азербайджанская советская энциклопедия / Под ред. Дж. Кулиева. — Б.: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1987. — Т. X. — С. 514–515.
- Мәммәдли, 1985, с. 236.
Mənbə
- Xamis Muradov. Kinofabrikdən başlanan yol. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923–2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 5.
- Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923–2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 20–32.
Xarici keçidlər
Filmleri https://www.youtube.com/watch?v=ZilNAmi5GUI
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Abbas Mirze Serifzade 22 mart 1893 Samaxi 16 noyabr 1938 Baki Azerbaycan teatr aktyoru teatr ve kino rejissoru kino redaktoru Azerbaycan SSR emekdar artisti 1929 Azerbaycan SSR xalq artisti 1936 Abbas Mirze SerifzadeAbbas Mirze Mirze Ebdulresul oglu SerifzadeDogum tarixi 22 mart 1893Dogum yeri Samaxi Samaxi qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 16 noyabr 1938 45 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIVefat sebebi RepressiyaMilliyyeti azerbaycanliVetendasligi Rusiya Imperiyasi AXC SSRIHeyat yoldasi Henife SerifzadeUsaqlari Ertogrul Serifov Qaratay Serifov Firengiz Serifova Merziyye Davudovadan olan qizi Fealiyyeti Aktyor RejissorFealiyyet illeri 1908 1937Mukafatlari 1936IMDb ID2151583www abbasmirzasharifzade info Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiAbbas Mirze Serifzade 1893 cu il martin 22 de Samaxinin Yuxari Qala mehellesinde ziyali ailesinde anadan olmusdur Onun atasi Mirze Resul dunyagoruslu bir insan olub Seyid Ezim Sirvaninin acdigi yeni Usuli Cedid mektebinde ders deyen Mirze Resul Samaxinin en hormetli muellimlerinden sayilirmis Abbas Mirze Serifzade Samaxida dunyaya goz acsa da onun gencliyi umumiyyetle butun omru Baki ile baglidir Bele ki 1902 ci ilde Samaxida bas veren dehsetli zelzeleden sonra bir coxlari kimi onlarin da ailesi seheri terk edib Bakiya kocurler Abbas Mirze Serifzadenin boyuk qardasi Qulamrza Serifzade Ferikoyde mezari olan azerbaycanlilardandir O bir muddet Iranda daha sonra Turkiyede yasayib Q Serifzade 1884 cu ilde Samaxida anadan olmusdur O muhacir Abbasqulu Kazimzade ile nasirlikle mesgul olmusdur Bele ki onlarin cap etdiyi Uzeyir Hacibeylinin bir kitabi da var Hesab meseleleri adlanan bu kitab 1908 ci ilde Istiqlaliyyet kucesinde yerlesen Orucov qardaslarinin metbeesinde cap edilmisdir Birinci Dunya muharibesi illerinde Azerbaycandan Turkiyeye yardim gosterildiyi vaxt Serifzade xususi fealliq gostermisdir O 1942 ci ilde Istanbulda vefat etmisdir Sidqi Ruhulla Haciaga Abbasov Abbas Mirze Serifzade ve Mirzeaga Eliyev Abbas Mirze oyun tamasa anlayisi ile ilk defe emisi Mirze Memmed Taginin sayesinde tanis olub Teatr senetine meyllenen Mirze Memmed Tagi dini tamasalar hazirlayirmis Gunlerin birinde de o Sebeh tamasasinda esir qiz usagi rolunu qardasi oglu Abbasa tapsirir Ozu ise bu tamasada Sumuru oynayirmis Ancaq Abbas Mirze Serifzade ilk rolunun ohdesinden gele bilmir Tamasada cereyan eden hadiselerin en kuliminasiya noqtesinde elinde qilinc olan Sumur esir qizin ustune yeriyen anda Abbas Mirze qisqira qisqira bir kenarda toplasib bu sehneye baxan qadinlarin arasinda olan anasinin yanina qacir Dindarlarin merasimini pozan 9 yasli usaga camaat mohkem qezeblenir Abbas Mirze 1903 cu ilde gimnaziyaya daxil olur Mehz bu illerde de sehne ile maraqlanmaga baslayir Tebii ki bu maragin dairesi gimnaziya sagirdlerinin hazirladigi tedbirlerden uzaga getmirdi Gimnaziyanin elaci sagirdlerinden biri sayilan Abbas butun tedbirlerin gozu imis Hec bir tedbir onsuz otusmurmus Artiq Abbas rola girmekden nece nece insanin ona diqqet kesilmesinden xususi zovq aldigini hiss edirdi Cox cox sonralar o illeri xatirlayan aktyor hemise bir hadiseni yada salarmis Bu o hadisedir ki onu yalniz baslangic adlandirmaq olar Gimnaziyaya yenice daxil olan Abbas novbeti tedbirlerin birinde muellimine yaxinlasib ser demek istediyini bildirir Muellim de ozunde cesaret tapib sehneye cixmaq isteyen Abbasin sozunu yere salmir Abbas sestle sehneye cixir bir anliq cassa da tez ozunu toplayib Lermontovun Sairin Olumu serini deyir Seri soyleyende ele bilirdim dilim agzimda sisibdir Bedenim gah qizib gah soyuyurdu Ancaq butun diqqetim serin sozlerinde mena ve mezmununda idi Bu meni bir terefden sakit edir bir terefden daha da cosdururdu Yavas yavas hiss etdim ki tamasacilardan cekinmirem Belelikle atasinin cinovnik ya da ticaret iscisi gormek istediyi Abbas muhitin heqaretle yanasdigi aktyorluq senetinin sehrine dusur Ne qeder ziyali genis dunyagoruslu olsa da dovrunun adami olan Mirze Resul oglunun bu isteyini hec cur qebul etmir O tez tez ogluna muhitin aktyorluq senetine munasibetini xatirladir Abbas ne atasinin ne de muhitin etirazina mehel qoymayib ozu kimi heveskarlarla birge tamasalar hazirlamaga baslayir 1917 ci ilde Bakida Muselman Artistleri Ittifaqi yaradildi 1918 ci ilin mart ayinadek fealiyyet gosteren bu ittifaqa Abbas Mirze Serifzade rehberlik etmisdir Sehne ve kino fealiyyeti source source source source source Abbas Mirze Serifzadenin cixisindan videokadr Cefer Cabbarlinin Od gelini Abbas Mirze Serifzade ilk defe 1908 ci ilde Molyerin Zoren Tebib eserinde epizodik rolda oynayib o lal qiz rolunu oynayib Duz iki ilden sonra 1910 cu ilde Maarif cemiyyeti nezdinde yaradilmis teatr kollektivine qebul olunur Qisa muddet erzinde bir nece rolda cixis eden Abbas Mirze 1911 ci ilde onu bir senetkar kimi tesdiq eden ilk obrazini yaradir Bu Ebdurrehim bey Haqverdiyevin Aga Mehemmed Sah Qacar faciesinin esas qehremani Qacar obrazi idi Ilk uguru Abbas Mirzede arxayinciliq yaratmir Senet axtarislarini davam etdiren akytor bir nece il erzinde Azerbaycanin sayilib secilen sehne ustalari sirasinda ozunemexsus yer tutur Abbas Mirze Serifzade senetinin ecazkarligina qudretine heyran kesilerek nece nece teatr xadimi onun haqqinda fikirlerini bolusubler Bu fikirlerin en deqiqi en dolgunu boyuk dramaturqumuz Cefer Cabbarliya mexsusdur Abbas Mirze mekteb gormemis senet ve onun usullarini oyrenmemisdir Lakin o bir talantdir O ozu ozune dogulmus bir senetkardir Senet onunla beraber dogulmusdur Senet onun qaninda iliyindedir Zaten mekteb senetkar yetisdirmir O senetkara oz tebii istedadini genislendirmeyi onu nece isletmeyi oyrede bilir Abbas Mirzede ise hemise ona komek eden onu oyreden ve dogru yola yonelden bedii bir zovq vardir O bir senetkar yaradici bir talantdir Bu istedadin sayesinde onun yaratdigi zengin rol qalereyasinda Otello Seyx Senan Oqtay Karl Aydin Don Kixot Maqbet Teymur aga Seyavus Eyvaz Deli knyaz Hamlet Iblis en ustun xususiyyet tebiilik ve muxtelifilik olub Abbas roldan rola neinki deyisib o sehnede busbutun ozunu de unudub Hec bir zaman sehnede ozunun Abbas Mirze Serifzade omrunun sahibi olmayib Serifzade Hamlet rolunda Abbas Mirzenin yaradiciliq yolu yarida qirilsa da maraqlidir ki tale ona bir cox meqamda surprizler de bexs edib Onun yaradiciligina nezer salarken diqqet ceken bir meqamin uzerinde dayanmaya bilmirsen Azerbaycan teatri sehnesinde ilk defe Hamleti mehz Abbas Mirze Serifzade oynayib Cefer Cabbarlinin tercumesi esasinda A A Tuqanovun sehnelesdirdiyi bu tamasa 1926 ci ilde Dram Teatri sehnesinde qoyulub Serifzade Iblis rolunda Ve onun adi Azerbaycan teatr tarixine yalniz aktyor kimi dusmeyib Teessuf ki o tamasalarin hec birinin lenti qorunub saxlanilmasa da boyuk senetkar ilk rejissorlarimizdan biri sayilir Bele ki Abbas Mirze Seyx Senan Oqtay Eloglu Aydin Aga Mehemmed Sah Qacar Qacaq Kerem eserlerini sehnelesdirib Leyli ve Mecnun Esli ve Kerem Asiq Qerib Sah Ismayil operalarinin quruluscu rejissoru olub Haci Qara film 1929 filminden kadr Rejissor Abbas Mirze Serifzadedir Azerbaycan kino seneti tarixinde onun adi birinciler sirasindadir Bismillah Gilan Qizi Mehebbet Oyunu filmlerini ceken Abbas Mirze ilk kino rejissorumuz olub Repressiya ve taleButun bunlar 1937 ci ile qeder bas verib Bu ilden etibarense Abbas Mirze Serifzadenin omur yoluna nezer salmaq ucun yalniz 6453 sayli istintaq isine baxmaq olar Istintaq isinden melum olur ki Abbas Mirze Serifzade omrunun son gunlerini yalniz yalanlara iftiralara cavab vermekle yasayib TEATR ise omrunun o biri sahilinde qalib Abbas Mirze Serifzadenin Bakida 1937 ci ile qeder yasadigi ev Esline baxanda istintaq isi yalniz iftiralarin minlerle insanin faciesine qol qoyan dovrun eybecerliyinin gorkudur Soyuq qaranliq zirzemilerde ise daha dehsetli hadiseler bas verib Aglagelmeyen isgenceler tehqirler son ucda ise QORXU VAHIME Abbas Mirze 1937 ci ilde dekabrin 4 de oz evinde hebs olunub Onu hebs ederken evinde ciddi axtaris aparilib Bir teatr qilinci iki teatr tapancasi silah kimi musadire edilib Elde olunmus melumatlara gore bir xarici dovletin xeyrine casusluq edib bu setirler Abbas Mirze Serifzadenin hebs olunmasi barede tertib olunan arayisdandir Elde edilmis Melumatlar ise aglagelmez isgencelerden sonra Ruhulla Axundovun verdiyi ifadedir Ruhulla Axundov ifadesinde bildirib ki o eksinqilabi milletci teskilatina Milli Dram Teatrinin direktoru Eli Kerimovu celb edib Eli Kerimovsa oz novbesinde Abbas Mirze Serifzadeni teskilatla tanis edib Elde edilmis melumatlar gozgoresi esassiz idi en azi bu ifadeler bir birini tekzib edirdi Bele ki Ruhulla Axundovdan ferqli olaraq Eli Kerimov sozugeden teskilatla bagliligindan danisarken Abbas Mirze Serifzadenin adini hallandirmayib Israrla done done verilen bu suala redd cavabi verib Maraqlidir ki Abbas Mirze Serifzadenin istintaq isinde haqqinda danisilan sexslerin hec birinin ifadesi yoxdur Abbas Mirze mesuliyyete Iran dovletinin xeyrine casusluq etdiyine gore celb olunubmus Istintaqin gedisati zamani da mustentiqler esasen bunu subut elemeye calisirlar Ve onun xarici olke sefirliklerile elaqelerini arasdirarken melum olur ki Abbas Mirze Serifzade 1932 ci ilde Gencede olarken iki uc defe orada fealiyyet gosteren Iran konsulxanasina gedib Iran konsulxanasinin rehberi teatri cox sevirmis Demek olar ki her axsam onlarin tamasalarina baxmaga gelirmis Ve oyunlarina boyuk maraqla baxdigi aktyorlari herden qonaq cagirmagi da unutmurmus Abbas Mirze Serifzade de mehz bu munasibetle bir nece defe Iran sefirliyinde olubmus Mehebbet oyunu film 1935 filminden kadr Rejissor ve montaj eden Abbas Mirze Serifzadedir Merziyye Davudova ve Abbas Mirze Serifzade Maqbet tamasasinda Coxlu sayda ittihamlara meruz qalan Abbas Mirze ozunu yalniz ehtiyatsizliq ederek Iran konsulxanasina ayaq basmaqda gunahkar bilir O ifsa olunmus xalq dusmenleri le yaxinligina siyasi goruslerine dair butun ittahamlara ise birmenali sekilde yox deyir Umumiyyetle men teatrdan basqa bir sey bilmirem deyen senetkar artiq ifsa edilmis Huseyn Cavidin Mikayil Musfiqin eserlerini teblig etmekde gunahlandirilir Abbas Mirze bu ittihamlari redd ederek bildirir ki o yalniz ona tapsirilan rollari oynayib Konsertlerde ve radio cixislarinda metni ise incesenet komitesi terefinden tertib olunurmus Isgencelere davam getirerek butun ittihamlara demek olar ki yox cavabi veren hec kim haqqinda ifadeye imza atmayan Abbas Mirze yalniz sahid ifadeleri esasinda gunahkarlandirilib Istintaqin gedisati zamani onun isine daha bir ittiham elave olunur Abbas Mirze eksinqilabi burjua milletci teskilatinin uzvudur Mehbusun dindirilme usulu oz neticesini verir Abbas Mirze Serifzade Iran dovletine casusluq etmesine dair bezi ittihamlarla razilasir Bu ittihamlari tesdiqlemek ucun onunla uzlesdirilenlerin bezilerinin sozlerini tesdiqleyir Ve 1938 ci il oktyabrin 19 da mehkeme oz hokmunu verir Serifov Abbas Mirze Resul oglu casusluq fealiyyetine gore gullelensin emlaki musadire olunsun Ancaq Serifzade haqqinda cixarilan bu hokm texminen bir ay sonra noyabrin 16 da yerine yetirilir O dovrun menbeleri gosterir ki bir qayda olaraq bele hokmlerin icrasi texire salinmirmis Bele olan teqdirde Abbas Mirze Serifzade haqda cixarilan hokmun niye yerine yetirilmemesine gelince aydin olur ki ondan gelecek hebslere revac veren ifadelerin alinmamasindan narazi qalan istintaq qrupu daha cirkin bir oyuna el atir Haqqinda onsuz da olum hokmu cixarilan Abbas Mirze ile daha amansiz reftar ederek bildirirler ki bezi ifadelere qol atacagi teqdirde onu gullelemeyecekler Abbas Mirze Serifzadeden alinan ifadeler esasinda hebs edilenler qati cinayetkarlar olub Istintaq qrupunun en muxtelif vezifelerinde calisan bu sexsler gunahsiz insanlari serlemek ucun cirkin vasitelere el atanlardanmislar XatiresiBakinin Yasamal rayonunda Abbas Mirze Serifzade kucesi var ElavelerAbbas Mirze Serifzadenin kinoda ilk rolu Knyaz Demir Bulat film 1916 filmidir O xalq dusmeni elan edildikden sonra onun adi rejissoru oldugu Bismillah filminin titrlerinden cixarilmisdir Henife xanim Akcurinanin heyat yoldasidir Aktrisa Firengiz Serifovanin atasidir anasi Merziyye Davudova Avroviziya 2011 beynelxalq mahni musabiqesinde qalib gelmis Eldar Qasimov Abbas Mirze Serifzadenin neticesidir Filmoqrafiya Fayl Sharifzade as Sheykh Sanan jpg 220px Soldan saga Abbas Mirze Serifzadenin ifasinda Vilyam Sekspirin Hamleti ve Huseyn Cavidin Seyx Senani Abbas Mirze Serifzade hem aktyor kimi bir cox teatr tamasalarinda ve kinolarda istirak etmis hem de rejissorluq fealiyyeti ile mesgul olmusdur Abbas Mirze Serifzade hele 1926 ci ilde Azerbaycan Dovlet Opera ve Balet Teatrinin bas rejissoru secilmezden evvel Azerbaycan sehnesinde Uzeyir Hacibeyovun Leyli ve Mecnun Muslum Maqomayevin Sah Ismayil Zulfuqar Hacibeyovun Asiq Qerib operalarini sehnelesdirmisdir Filmleri Filmin adi Il Rejissor Aktyor Bedii rehber Montaj eden Filmin novu IstinadKnyaz Demir Bulat 1916 Y Tammetrajli bedii filmBayqus 1924 Y Tammetrajli bedii filmAzerbaycana seyahet 1924 Y Y Senedli filmSaxsey vaxsey 1925 Y Qisametrajli senedli filmBismillah 1925 Y Y Tammetrajli bedii filmEvez eveze 1925 Y Tammetrajli bedii filmHaci Qara 1929 Y Y Tammetrajli bedii filmMehebbet oyunu 1935 Y Y Tammetrajli bedii filmTamasalari Aktyor kimi Tamasanin adi Muellif Oynadigi rol Tarix Qeydler en Molyer Lal qiz 1908 Serifzadenin pesekar sehnede oynadigi ilk roludur Demirci Gave Semseddin Sami Rustem 24 aprel 1909Cevdet bey Mehemmed Ehsan Sakib 4 noyabr 1909 Kaspi qezetinde cap edilen resenziyada teriflenib Serguzesti Merdi Xesis Mirze Feteli Axundzade Bedel 11 dekabr 1909Artistlerin heyati Lentovski Eziz 18 dekabr 1909Xatire kitabi Matteri Dasa 2 fevral 1911Ac herifler Ebdurrehim bey Haqverdiyev Istirakcilardan biri 11 mart 1911Demirci Gave Semseddin Sami Behram 11 aprel 1911Qazavat Lanskoy Bestujev 25 may 1912Dagilan tifaq Ebdurrehim bey Haqverdiyev Selim bey 29 iyun 1912Haci Kerim xan Erdebili Necef bey Vezirov Isgender bey 1 sentyabr 1912Nadir sah Neriman Nerimanov Nadir 26 sentyabr 1912 en Fridrix Siller Sumer 9 oktyabr 1912Seid ibn Beqqas Mirze Memmed Axundov Muganna 21 oktyabr 1912Demirci Gave Semseddin Sami Perviz 30 oktyabr 1912Qafqazin cicekleri Batsala Aslan 20 noyabr 1912Qirt qirt Medetov Esger 24 noyabr 1912Veten yaxud Silistre Namiq Kamal Islam bey 26 noyabr 1912Tariq ibn Ziyad Ebdulhaq Hemid Tariq 22 dekabr 1912Pulsuzluq Ivan Turgenev Abasali 10 yanvar 19131812 Baxmetev en 25 yanvar 1913Rustem ve Sohrab Ehmed Qemerlinski Sohrab 19 may 1913Yezid ibn Muaviye Mehdi bey Hacibabayev Ebdurrehman 20 dekabr 1913Rejissor kimiSekilSerifzade Otello rolunda Serifzade Hamlet rolunda Serifzade rolunda Serifzade Seyx Senan draminda Seyx Senan rolunda Resm Huseyn Cavidin oglu Ertogrul Cavid terefinden cekilib Serifzade Gulen adam eserinde Quinplen rolunda Serifzade Aga Mehemmed sah Qacar rolunda Serifzade Cefer Cabbarlinin Aydin eserinde Aydin rolundaIstinadlarDilqem Ehmed Bir ilden yuz ile Baki TEAS Press 2018 seh 33 34 ISBN 978 9952 310 47 4 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Azerbaycan Ramiz Memmedov Kino Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2007 seh 812 Azerbajdzhanskoj SSR kinematografiya Kino Enciklopedicheskij slovar Gl red S I Yutkevich Redkol Yu S Afanasev V E Baskakov I V Vajsfeld i dr Moskva Sovetskaya enciklopediya 1987 str 12 Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasi Memarliq ve Incesenet Institutu Nazim Sadixov Azerbaycan bedii kinosu 1920 1935 ci iller Baki Elm 1970 seh 52 Abasmirza Sharifzade sbornik dokumentov povestvuyushih o zhizni tvorchestve i deyatelnosti Sostavitel Gulam Mamedli azerb russk B Ishyg 1985 242 s azerb Arif Aliev Our Cinema Yesterday and Today angl Soviet Literature 1978 P 177 Orijinal metn ing In 1925 the distinguished tragedy actor Abbas Mirza Sharif zade he was excellent in Shakespearian roles and was famous not only in his own country but also in many countries of the Near East directed his first film In the Name of God Shәrifzadә Azerbajdzhanskaya sovetskaya enciklopediya Pod red Dzh Kulieva B Glavnaya redakciya Azerbajdzhanskoj sovetskoj enciklopedii 1987 T X S 514 515 Mәmmәdli 1985 s 236 MenbeXamis Muradov Kinofabrikden baslanan yol Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet Nazirliyi C Cabbarli adina Azerbaycanfilm kinostudiyasi Aydin Kazimzade Bizim Azerbaycanfilm 1923 2003 cu iller Baki Mutercim 2004 seh 5 Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet Nazirliyi C Cabbarli adina Azerbaycanfilm kinostudiyasi Aydin Kazimzade Bizim Azerbaycanfilm 1923 2003 cu iller Baki Mutercim 2004 seh 20 32 Xarici kecidlerFilmleri https www youtube com watch v ZilNAmi5GUI