Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu səhifənin əsasən silinə biləcəyi güman edilir. Əgər səhifənin silinməsinə dair etirazınız varsa, səhifəsində bu barədə fikrinizi bildirin. Müzakirə davam etdiyi müddət ərzində səhifədəki bu xəbərdarlığı silməyin. Bu məqalə sonuncu dəfə 3 gün əvvəl ( | ) tərəfindən redaktə olunub. (Yenilə) |
Bu səhifədə iş davam etməkdədir. Müdaxilə etməyə tələsməyin!
|
İsmayıl Səməd oğlu Həsənzdə (1884, Tiflis – 1938) — Azərbaycan aktyoru və jurnalisti. "Molla Nəsrəddin" jurnalının mürəttibi (1906–1910) olmuşdur.
| İsmayıl Həqqi | |
|---|---|
| İsmayıl Səməd oğlu Həsənzadə | |
 | |
| Doğum tarixi | 1884 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1938 |
Həyatı
İsmayıl Həqqi 1884-cü ildə Tiflisdə anadan olub. Onun adı ilk Azərbaycan mürəttibləri olan Allahverdi Feyziyev, Paşa Məmmədov, Müslüm Bağırov və Ələsgər Məmmədov ilə yanaşı çəkilir.
İsmayıl Həqqi əmək fəaliyyətinə "Şərqi-rus" mətbəəsində başlayıb. Sonralar o, bu nəşriyyatın bazasında yaradılmış "Qeyrət" və "Molla Nəsrəddin" mətbəələrində mürəttib olaraq fəaliyyətini davam etdirmişdir.
Əslən Tiflisdən olan görkəmli ziyalı, tanınmış alim Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin professoru mərhum Əziz Şərif xatirələrində yazır: "İsmayıl Həqqi Azərbaycanca və farsca mükəmməl savad sahibi olmaqla bərabər, öz istedadı və səyi nəticəsində ruscanı da yaxşı mənimsəmişdi. Öz ictimai və mədəni fəaliyyətini, insanlarla rəftarı, dostlara sədaqəti, bütün həyatı ilə Tiflisdə yaşayan azərbaycanlı ziyalıların sevimlisi, ağsaqqalı, ruhu, vicdanı idi. Onun balaca mətbəəsi də maarif və mədəniyyət ocağı hesab edilirdi".
Ürəyi vətən və millət sevgisiylə çarpan Molla Nəsrəddinçi İsmayıl Həqqi həm də istedadlı aktyor olub. O, Tiflisdə fəaliyyət göstərən Azərbaycan teatrının tamaşalarında biri-birindən maraqlı obrazlar yaradıb. Onun ifasındakı Hacı Qara obrazı səhnə sənətimizin tarixində əbədi qalacaq kamil surətlərdən biridir. O, bu teatrda Rza Təhmasib, Məmmədəli Sidqi, Mustafa Mərdanov, , , , və başqaları ilə birlikdə "İbrət" adlı dram dərnəyində fəaliyyət göstərirdilər. Teatr "Nadir Şah", "Pəri cadu", "Leyli və Məcnun", "Əsli və Kərəm", "Arşın mal alan", "O olmasın, bu olsun" kimi milli tamaşalarla yanaşı, Şekspirin "Otello", Molyerin "Jorj Danten" dramlarına da səhnə həyatı vermişdi. "İbrət" iki yerə parçalanır.
İsmayıl Həqqi bir qrup məsləkdaşı ilə birlikdə ikinci "İbrət" qrupunda yer alır. "İbrət"in parçalanması heç də xeyirli əlamət deyildi, bu dövrdə Tiflisə gələn Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin tövsiyəsi və nüfuzu sayəsində hər iki cəmiyyətin nümayəndələrinin iştirakı ilə iclas keçirildi və bu iclasda iki cəmiyyət yenidən birləşdi.
Cəmiyyəti idarə etmək üçün seçilən idarə heyətinin tərkibinə Ələkbər Seyfi, Həsən Səbri, , Əsgər Naxçıvanlı kimi ziyalılarla bərabər İsmayıl Həqqi də seçilir.
İsmayıl Həqqi özü o günləri belə xatırlayır: "Həmən iclasda Mirzəli Abbasov, Nadir İbrahimov və mən növbəti rejissorluq vəzifəsinə irəli çəkildik".
Tiflis teatrı dəfələrlə Təbrizdə qastrol səfərlərində olmuşdu, Yevdokimovun quruluşunda tamaşalar böyük şöhrət qazanmışdı. 1926-cı ildə teatr Orta Asiyada, Türkmənistan və Özbəkistan səhnələrndə Ü.Hacıbəylinin "Leyli və Məcnun", H.Cavidin "Şeyx Sənan" əsərləri ilə çıxış edir, İsmayıl Həqqi qastrol səfərlərində oynadığı rollarla şöhrət qazanmışdı.
37-ci il İsmayıl Həqqiyə "Vətən xaini", "xalq düşməni" damğası vurdu. Onun zəngin kitabxanası və arxivi yoxa çıxdı. Tiflisdə yaşayan tədqiqatçı Mirzə Məmmədoğlu deyir ki, Bəxtiyarlının yazdığına görə, Həqqi 1938-ci ildə həbsxanada ölüb.
Gürcüstan Dövlət Təhlükəsizlik Nazirliyinin 21.03.2001-ci il tarxli 22/8 6-9 nömrəli arayışı: Zaqafqaziya Diyar Hərbi Tribunalının 27 sentyabr 1957-ci il tarixli qərarı ilə SSRİ DDİK fövqəladə iclasında 1938-ci il 28 iyun tarixli qərarı ilə Cinayət Məcəlləsinin 58-ci (silahlı üsyan) maddələrinə uyğun olaraq ən ağır cəza (güllələnmə) verilən, 1884-cü il doğumlu vətəndaş İsmayıl Həsənzadə Həqqinin cinayət işinə xitam vermiş, onun hərəkətində cinayət tərkibinin mövcud olmadığına görə ona bəraət vermişdir.
Fəaliyyəti
İsmayıl bəy Şeytanbazar məhəlləsində yaşayırdı. Burda onun kiçik bir kitab dükanı vardı. Bu dükanda məktəb ləvazimatları, dərsliklər, dərgilər və bədii ədəbiyyat nümunələri satılardı. Axşamlar İsmayıl Həqqi bu dükanda oturub çay içə-içə əqidə və məslək dostları ilə uzun-uzadı söhbətlərdən xüsusi bir zövq alardı. Mirzə Cəlil, Əliqulu Qəmküsar, Məmmədəli Sidqi, Məmməd Cəfərli, İbrahim İsfahanlı tez-tez bu dükana gəlib-gedərdilər.
İsmayıl Həqqinin dişiylə-dırnağıyla yaratdığı "Şərq" mətbəəsi də bu məhəllədə yerləşirdi. O dönəmdə "Molla Nəsrəddin" məcmuəsi İsmayıl Həqqinin "Şərq" mətbəəsində çap olunurdu. Cəlil Məmmədquluzadə Tiflisdə olmayanda məcmuəni Əliqulu Qəmküsara, Məmmədəli Sidqiyə və İsmayıl Həqqiyə tapşırardı.
Ailəsi
İsmayıl Həqqi yeddi övlad atası idi. Onun böyük oğlu Niyazi atasının yolu ilə gedib, uzun illər mətbuat səhifəsində çalışıb, Ənvər mühəndis, Osman aktyor olub.
Mənbə
İstinadlar
- Cəlil Məmmədquluzadə Ensiklopediyası. Bakı: Şərq-Qərb. 2008. 105. 2024-05-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-05-27.
- Bayramov, Adilxan. "Mədəniyyət fədailəri: İsmayıl Həqqi". "Mədəniyyət" qəzeti. 2012-08-29. 2021-12-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-05-27.
- "Repressiya qurbanı İsmayıl Həqqi". news.milli.az. 2012-09-12. 2024-05-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-05-27.
- Məmmədoğlu, Mirzə. "Həqqinin haqq səsi". "Ziya" İnformasiya Mərkəzi. 2016-10-28. 2024-05-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-05-27.
- "Fəal "Molla Nəsrəddin"çi İsmayıl Həqqinin 125 yaşı tamam olur". AZƏRTAC. 2009-12-21.
Ədəbiyyat
- Abbas Hacıyev. Tiflis Azərbaycan teatrı. Bakı: İşıq. 1984.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ismayil Haqqi ve Ismayil Haqqi bey ile sehv salmayin Bu meqale silinmeye namizeddirBu sehifeninsehife silme qaydasinaesasen siline bileceyi guman edilir Eger sehifenin silinmesine dair etiraziniz varsa silinmeye namized sehifelersehifesinde bu barede fikrinizi bildirin Muzakire davam etdiyi muddet erzinde sehifedeki bu xeberdarligi silmeyin Bu meqale sonuncu defe 3 gun evvel Gadir muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Bu sehifede is davam etmekdedir Mudaxile etmeye telesmeyin Eger komek etmek isteyirsinizse ya da sehife yarimciq qalibsa sehifeni yaradan istifadeci ile elaqe qura bilersiniz Sehifenin tarixcesinde sehife uzerinde islemis istifadecilerin adlarini gore bilersiniz Redaktelerinizi menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Bu meqale sonuncu defe 3 gun evvel Gadir muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Ismayil Semed oglu Hesenzde 1884 Tiflis 1938 Azerbaycan aktyoru ve jurnalisti Molla Nesreddin jurnalinin murettibi 1906 1910 olmusdur Ismayil HeqqiIsmayil Semed oglu HesenzadeDogum tarixi 1884Dogum yeri Tiflis Tiflis quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1938HeyatiIsmayil Heqqi 1884 cu ilde Tiflisde anadan olub Onun adi ilk Azerbaycan murettibleri olan Allahverdi Feyziyev Pasa Memmedov Muslum Bagirov ve Elesger Memmedov ile yanasi cekilir Ismayil Heqqi emek fealiyyetine Serqi rus metbeesinde baslayib Sonralar o bu nesriyyatin bazasinda yaradilmis Qeyret ve Molla Nesreddin metbeelerinde murettib olaraq fealiyyetini davam etdirmisdir Eslen Tiflisden olan gorkemli ziyali taninmis alim Lomonosov adina Moskva Dovlet Universitetinin professoru merhum Eziz Serif xatirelerinde yazir Ismayil Heqqi Azerbaycanca ve farsca mukemmel savad sahibi olmaqla beraber oz istedadi ve seyi neticesinde ruscani da yaxsi menimsemisdi Oz ictimai ve medeni fealiyyetini insanlarla reftari dostlara sedaqeti butun heyati ile Tiflisde yasayan azerbaycanli ziyalilarin sevimlisi agsaqqali ruhu vicdani idi Onun balaca metbeesi de maarif ve medeniyyet ocagi hesab edilirdi Ureyi veten ve millet sevgisiyle carpan Molla Nesreddinci Ismayil Heqqi hem de istedadli aktyor olub O Tiflisde fealiyyet gosteren Azerbaycan teatrinin tamasalarinda biri birinden maraqli obrazlar yaradib Onun ifasindaki Haci Qara obrazi sehne senetimizin tarixinde ebedi qalacaq kamil suretlerden biridir O bu teatrda Rza Tehmasib Memmedeli Sidqi Mustafa Merdanov ve basqalari ile birlikde Ibret adli dram derneyinde fealiyyet gosterirdiler Teatr Nadir Sah Peri cadu Leyli ve Mecnun Esli ve Kerem Arsin mal alan O olmasin bu olsun kimi milli tamasalarla yanasi Sekspirin Otello Molyerin Jorj Danten dramlarina da sehne heyati vermisdi Ibret iki yere parcalanir Ismayil Heqqi bir qrup meslekdasi ile birlikde ikinci Ibret qrupunda yer alir Ibret in parcalanmasi hec de xeyirli elamet deyildi bu dovrde Tiflise gelen Ebdurrehim bey Haqverdiyevin tovsiyesi ve nufuzu sayesinde her iki cemiyyetin numayendelerinin istiraki ile iclas kecirildi ve bu iclasda iki cemiyyet yeniden birlesdi Cemiyyeti idare etmek ucun secilen idare heyetinin terkibine Elekber Seyfi Hesen Sebri Esger Naxcivanli kimi ziyalilarla beraber Ismayil Heqqi de secilir Ismayil Heqqi ozu o gunleri bele xatirlayir Hemen iclasda Mirzeli Abbasov Nadir Ibrahimov ve men novbeti rejissorluq vezifesine ireli cekildik Tiflis teatri defelerle Tebrizde qastrol seferlerinde olmusdu Yevdokimovun qurulusunda tamasalar boyuk sohret qazanmisdi 1926 ci ilde teatr Orta Asiyada Turkmenistan ve Ozbekistan sehnelernde U Hacibeylinin Leyli ve Mecnun H Cavidin Seyx Senan eserleri ile cixis edir Ismayil Heqqi qastrol seferlerinde oynadigi rollarla sohret qazanmisdi 37 ci il Ismayil Heqqiye Veten xaini xalq dusmeni damgasi vurdu Onun zengin kitabxanasi ve arxivi yoxa cixdi Tiflisde yasayan tedqiqatci Mirze Memmedoglu deyir ki Bextiyarlinin yazdigina gore Heqqi 1938 ci ilde hebsxanada olub Gurcustan Dovlet Tehlukesizlik Nazirliyinin 21 03 2001 ci il tarxli 22 8 6 9 nomreli arayisi Zaqafqaziya Diyar Herbi Tribunalinin 27 sentyabr 1957 ci il tarixli qerari ile SSRI DDIK fovqelade iclasinda 1938 ci il 28 iyun tarixli qerari ile Cinayet Mecellesinin 58 ci silahli usyan maddelerine uygun olaraq en agir ceza gullelenme verilen 1884 cu il dogumlu vetendas Ismayil Hesenzade Heqqinin cinayet isine xitam vermis onun hereketinde cinayet terkibinin movcud olmadigina gore ona beraet vermisdir FealiyyetiIsmayil bey Seytanbazar mehellesinde yasayirdi Burda onun kicik bir kitab dukani vardi Bu dukanda mekteb levazimatlari derslikler dergiler ve bedii edebiyyat numuneleri satilardi Axsamlar Ismayil Heqqi bu dukanda oturub cay ice ice eqide ve meslek dostlari ile uzun uzadi sohbetlerden xususi bir zovq alardi Mirze Celil Eliqulu Qemkusar Memmedeli Sidqi Memmed Ceferli Ibrahim Isfahanli tez tez bu dukana gelib gederdiler Ismayil Heqqinin disiyle dirnagiyla yaratdigi Serq metbeesi de bu mehellede yerlesirdi O donemde Molla Nesreddin mecmuesi Ismayil Heqqinin Serq metbeesinde cap olunurdu Celil Memmedquluzade Tiflisde olmayanda mecmueni Eliqulu Qemkusara Memmedeli Sidqiye ve Ismayil Heqqiye tapsirardi AilesiIsmayil Heqqi yeddi ovlad atasi idi Onun boyuk oglu Niyazi atasinin yolu ile gedib uzun iller metbuat sehifesinde calisib Enver muhendis Osman aktyor olub MenbeIstinadlar Celil Memmedquluzade Ensiklopediyasi Baki Serq Qerb 2008 105 2024 05 27 tarixinde Istifade tarixi 2024 05 27 Bayramov Adilxan Medeniyyet fedaileri Ismayil Heqqi Medeniyyet qezeti 2012 08 29 2021 12 01 tarixinde Istifade tarixi 2024 05 27 Repressiya qurbani Ismayil Heqqi news milli az 2012 09 12 2024 05 27 tarixinde Istifade tarixi 2024 05 27 Memmedoglu Mirze Heqqinin haqq sesi Ziya Informasiya Merkezi 2016 10 28 2024 05 27 tarixinde Istifade tarixi 2024 05 27 Feal Molla Nesreddin ci Ismayil Heqqinin 125 yasi tamam olur AZERTAC 2009 12 21 Edebiyyat Abbas Haciyev Tiflis Azerbaycan teatri Baki Isiq 1984