Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rza Abbasqulu oğlu Təhmasib (8 (20) aprel 1894, Naxçıvan, İrəvan quberniyası, Rusiya imperiyası – 14 fevral 1980, Bakı) — Azərbaycanın kino və teatr rejissoru, aktyor və pedaqoqu, Azərbaycan SSR xalq artisti (1964).
| Rza Təhmasib | |
|---|---|
 | |
| Digər adı | Rza Təhmasib Bəyzadə |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Naxçıvan, Naxçıvan qəzası, İrəvan quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (85 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Vətəndaşlığı |  Rusiya imperiyası→ AXC→ SSRİ |
| Fəaliyyəti | aktyor, kinorejissor, teatr rejissoru, teatr pedaqoqu[d] |
| Fəaliyyət illəri | 1910–1980 |
| Təhsili | |
| Mükafatları |   |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Erkən dövrlər və teatr fəaliyyəti
Rza Təhmasib Naxçıvanda dünyaya gəlmişdir. Elə uşaqlıqdan sənətə-teatra meyli olub. 16 yaşında ikən Tbilisidə "Müsəlman Artistləri İttifaqı"nın teatr truppasında fəaliyyətə başlayan gənc Təhmasib 1920-ci ilədək Tbilisi, İrəvan, Naxçıvan teatrlarında aktyorluq və rejissorluq etmişdir. 1920-ci ildən isə bu müqtədir sənətkarın yaradıcılığı Azərbaycan Dövlət Dram Teatrı ilə bağlı olmuşdur. 1922–1924-cü illərdə bu teatrda bədii rəhbər, 1937–1938-ci və 1953–1959-cu illərdə isə direktor kimi fəaliyyət göstərmişdir. Milli teatr ənənələrinin yaranmasında, Azərbaycanda realist teatrın formalaşmasında Rza Təhmasib yaradıcılığının əhəmiyyəti həqiqətən əvəzsizdir. Və bu gün ötən əsr teatr tariximizin səhifələrini vərəqləyəndə Rza Təhmasib irsinin izləri aydın görünür.
Teatr tariximizdə oynanılan elə bir klassik Azərbaycan və dünya ədəbiyyatı nümunəsi yoxdur ki, Rza Təhmasib aktyor və rejissor kimi bu tamaşalarda işləməmiş olsun. Onun yaradıcılığı epoxal xarakterlidir, təxminən bir əsrə yaxın dövrdə bu sənətkarın ömür yolu teatr və kinomuzun inkişafına xidmətdə keçmişdir. Aktyor kimi yaratdığı İsgəndər ("Ölülər"), İblis və Arif ("İblis"), Şeyx Sənan ("Şeyx Sənan"), Qacar ("Ağa Məhəmməd Şah Qacar"), Süleyman ("Həyat"), Koşkin ("Lyubov Yarovaya"), Strijin ("Eskadranın Məhvi"), Karl Moor ("Qaçaqlar") kimi rollar klassik teatrımızın ən layiqli sənət nümunələrindən olmuşdur. Rza Təhmasibin Cəfər Cabbarlı yaradıcılığına böyük simpatiyası olmuşdur. Dəfələrlə bu nəhəng dramaturqun əsərlərini səhnəyə qoymuş, müxtəlif rolları ifa etmişdir. Aydın, Elxan, Balaş, Hacı Əhməd, İmamyar, general-qubernator kimi Cabbarlı personajlarını xüsusi istedadla səhnədə canlandırmışdır.
Rejissor kimi ilk müstəqil işi Cəlil Məmmədquluzadənin "Ölülər" əsəri olub. O dövrün mətbuatında onun quruluşunda "Ölülər" yeni teatr, yeni sənət nümunəsi kimi qiymətləndirilirdi. "Ölülər" onun rejissor kimi formalaşmasında mühüm və əhəmiyyətli rol oynadı. "Şeyx Sənan" (1931), "Sevil" (1934), "Özgə Uşağı" (1936), "Madrid" (1938), "Vəfa" (1943), "Hacı Qara" (1958) kimi tamaşaları Rza Təhmasibin rejissorluq məharətinin ən layiqli nümunələri idi.
Ümumiyyətlə, ötən əsrin 60-cı illərinə qədər Rza Təhmasib milli teatrımızın təşkilatçısı və yaradıcısı kimi onun inkişafının təminatçılarından biri idi. Azərbaycan teatr sənətinin böyük bir dövrü Rza Təhmasib yaradıcılığı ilə bağlı olmuşdur.
Kino fəaliyyəti
Rza Təhmasibin sənətə gəldiyi vaxt Azərbaycan kinosunun yenicə yaranmağa başladığı bir dövrə təsadüf edirdi. Bu kinomuzun elə bir dövrü idi ki, onun inkişafını məhz teatr xadimlərimizin, rejissor və aktyorlarımızın iştirakı olmadan təsəvvür etmək mümkün deyildi. Bir çox klassik teatr xadimlərimiz həmin dövrdə kinomuzun ağırlığını öz çiyinlərində daşıdılar. Onlardan biri də Rza Təhmasib idi. Bu böyük sənətkar 1937-ci ildə Ümumittifaq Kinematoqrafiya İnstitutunun rejissorluq fakültəsini bitirmiş və elə həmin il də Bakı studiyasında "Ordenli Azərbaycan" sənədli filmini çəkmişdi.
Müharibənin qızğın dövründə — 1941-ci ildə Rza Təhmasib "Səbuhi" filminin çəkilişlərinə başladı. Film 1943-cü ildə tamamlandı. Bu, Rza Təhmasibin bədii kino sahəsində ilk rejissorluq işi idi. Böyük mütəfəkkir Mirzə Fətəli Axundovun həyat və yaradıcılığından bəhs edən bu filmdə İsmayıl Dağıstanlı, Leyla Bədirbəyli, Hüseynqulu Sarabski, Ağadadaş Qurbanov, Möhsün Sənani, Mustafa Mərdanov kimi böyük sənətkarlar çəkilmişdi. Ancaq onun kinoda rejissor kimi ən uğurlu işi "Arşın mal alan" filmi oldu. 1945-ci ildə kinorejissor ilə birgə yaratdığı bu film SSRİ Dövlət mükafatına layiq görüldü.
"Arşın Mal Alan" kinokomediyası milli kinomuzun ən layiqli nümunələrindəndir və 75 ilə yaxındır ki, bu film dünya ekranlarını dolaşmaqdadır. Filmin uğurlu taleyinin bir səbəbi də rejissorların güclü aktyor ansamblı yarada bilmələrində idi. Leyla Bədirbəyli, Rəşid Behbudov, Lütfəli Abdullayev, Münəvvər Kələntərli, İsmayıl Əfəndiyev, Mirzəağa Əliyev və digər korifeylər filmin müvəffəqiyyət qazanmasında mühüm rol oynadılar. R. Təhmasib 1950-ci ildə A.Zarxi və M.Xeyfitslə birlikdə "Bakının İşıqları", 1959-cu ildə Mikayıl Mikayılovla "Mahnı Belə Yaranır" filmlərinə quruluş verib. Kinoda ilk sərbəst rejissor işi isə "(Onu Bağışlamaq Olarmı?)" filmi oldu. Bu film 1959-cu ildə istehsal olunmuşdu və rejissor həllinə görə diqqəti çəkən, maraqlı film idi. Filmin ssenarisini rejissorun qardaşı, filoloq-alim M.Təhmasib yazmışdı.
Rza Təhmasibin həm də aktyor kimi kinomuzda yadigarları var. 1947-ci ildə istehsal olunmuş "Fətəli Xan" filmində ona Ağası xan rolu həvalə edilmişdi. Kinomuzda onun ən layiqli aktyor işi isə "Qanun Naminə" filmində yaratdığı Qaloş obrazıdır. Bu obraz öz xarakterinə və ifa üslubuna görə kino tariximizin nadir qəhrəmanlarındandır.
Rza Təhmasib ömrünün son illərini pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuş, Azərbaycanda yeni rejissor və aktyor nəslinin yetişməsində mühüm və əhəmiyyətli rol oynamışdır.
Diplomatik fəaliyyəti
Onun Azərbaycan və Türkiyə tarixinin çətin bir dövründə diplomatik nümayəndəliyin fəaliyyətinə cəlb olunması bir tərəfdən geniş dünyagörüşə, əhali arasında xüsusi nüfuza sahib olması, digər tərəfdən isə rus, ərəb, fars və türk dillərini mükəmməl bilməsi ilə bağlı olmuşdur. 1901-ci ildə o, Məmmədtağı Sidqinin açdığı "Məktəbi-tərbiyə"də dərs almağa başlamışdır. Məktəbdə ona rus, ərəb, fars dilləri, tarix və coğrafiya fənləri öyrədilmişdir. Beş il sonra "Məktəbi-tərbiyə"ni bitirərək üçsinifli Naxçıvan şəhər məktəbinə daxil olmuşdur. 1909-cu ildə oranı da başa vurmuşdur. Tarixçi deyir ki, Rza Təhmasibin bu fəaliyyətə cəlb olunmasında Rzaqulu Nəcəfovun xüsusi rolu olmuşdur.
Rza Təhmasibin ictimai-siyasi fəaliyyətinin maraqlı dövrlərindən birini 1917–1918-ci illər təşkil edir. Naxçıvanın imperialist dövlətlərinin "didişmə mövqeyi"nə çevrildiyi, ermənilər tərəfindən azərbaycanlı əhaliyə qarşı qanlı qırğınların törədildiyi bir dövrdə – 1917-ci ilin qışında Rza Təhmasib Naxçıvana qayıdır. Rusiyada baş vermiş burjua inqilabının təsiri ilə Naxçıvanda keçirilən izdihamlı mitinqlərin əsas təşkilatçılarından və natiqlərindən birinə çevrilir. 1918-ci ilin yazında və yayında Naxçıvanda baş verən dəhşətli hadisələr zamanı ermənilərin Nehrəmdə, Şahtaxtıda və başqa kəndlərdə törətdiyi qırğınların qarşısının alınması, Naxçıvan şəhərinin talanlardan qorunması üçün o, özünümüdafiə dəstələrinin tərkibində düşmənə qarşı mübarizə aparır, şəhərin müdafiəsində fəal iştirak edir, erməni quldur dəstələrinə qarşı döyüşür.
1918-ci ildən sonra fəaliyyətini Bakı şəhərində davam etdirən Rza Təhmasib Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra – 1921-ci ildə Türkiyəyə getmək, diplomatik nümayəndə-likdə tərcüməçi vəzifəsində çalışmaq təklifini alır. Bu təklifi dəyərləndirir. Beləliklə, 1921-ci ilin sentyabr ayının əvvəllərində Tiflisdən Batuma yola düşən, buradan isə İtaliyanın "Reno" gəmisi ilə Türkiyəyə gedən 28 nəfərlik Azərbaycan SSR nümayəndə heyətinin tərkibində Rza Təhmasib də olur. saxlanılan "Azərbaycan SSR-in Ankaradakı səlahiyyətli nümayəndəliyinin tərkibi və onların aylıq əməkhaqqı cədvəli" adlı sənəddə göstərilir ki, Rza Təhmasib o zaman Azərbaycan nümayəndəliyinin İnformasiya şöbəsinin iki əməkdaşından biri olmuşdur.
Rza Təhmasib burada nümayəndəliyin ən fəal əməkdaşlarından, Azərbaycan SSR-in Türkiyə Cümhuriyyətindəki ilk səfiri olmuş İbrahim Əbilovun yaxın köməkçilərindən birinə çevrilir. Eyni zamanda Türkiyənin mədəni həyatı ilə də yaxından tanış olur. Bu dövrdə Azərbaycan diplomatik nümayəndəliyinin təşkil etdiyi xeyriyyə tədbirlərinin, demək olar ki, böyük əksəriyyətinin ideya müəllifi və təşkilatçısı rolunda Rza Təhmasib çıxış edir. "Müstəqillik dövründə Azərbaycan-Türkiyə əlaqələrinin kulturoloji aspektləri (elm, təhsil, mədəniyyət)" kitabında tədqiqatçı arxiv sənədləri əsasında nümayəndəliyin təşkil etdiyi bəzi tədbir və teatr tamaşaları haqqında məlumat vermişdir. Belə sənədlərdən biri olan "Azərbaycan Gecəsi Proqramı" ilə tanış olduğumuz zaman görürük ki, Rza Təhmasib həmin tədbirdə nümayiş etdirilən tamaşanın rejissorluğunu etməklə yanaşı, həm də burada iki rolun ifaçısı olmuşdur.
"Respublika" qəzetinin 17 fevral 2013-cü il tarixli nömrəsində "Diplomatiya tariximizdən" adlı məqaləsində müəllif da bu barədə məlumat verərkən yazır: "İbrahim Əbilovun rəhbərliyi ilə Azərbaycan səfirliyinin işçiləri xeyriyyə tədbirləri də keçirərdi. Belə tədbirlərin keçirilməsində məqsəd Türkiyədəki yetim uşaqlara maddi yardım göstərmək, qardaş ölkədə zəngin Azərbaycan mədəniyyətini təbliğ etmək idi. O illərdə səfirliyin əməkdaşları tərəfindən "Aşıq Qərib" operası nümayiş olunur. Nadir İbrahimov, Əsgər Topçubaşov, İsmayıl İsmayılov, Mirzə Davud Rəsulzadə ifa etdikləri rolların öhdəsindən məharətlə gəlirlər. İ.Əbilov konsertdə tarın, kamançanın, tütəyin səsləndirilməsinə də diqqət yetirirdi. Xeyriyyə tədbirlərində Rza Təhmasibin rejissorluğu ilə Ə.Haqverdiyevin "Bəxtsiz cavan" pyesi də tamaşaya qoyulur". Araşdırmalar göstərir ki, Rza Təhmasib nümayəndəliyin rəhbəri İbrahim Əbilovun vəfatından əvvəl, 1922-ci ilin avqustunda Vətənə geri dönmüş və sonrakı dövr fəaliyyətini teatr və kino sənətinin inkişafına həsr etmişdir.
Kinossenarist, yazıçı Məmmədhüseyn Təhmasibin qardaşıdır.
Təltif və mükafatları
- "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı — 29 iyun 1964
- "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı — 17 iyun 1943
- (2-ci dərəcə) — 1946
- — 25 fevral 1946
- Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanı — 19 aprel 1979
Filmoqrafiya
- Aktrisanın təbəssümü (film, 1974)
- Almaz (film, 1936) (tammetrajlı bədii film)-rol: həkim
- Arşın mal alan (film, 1945)
- Azərbaycan SSR-nin 15 illiyi (film, 1935)
- Bakıda küləklər əsir (film, 1974)
- Bakının işıqları (film, 1950)
- Balıqçılar (film, 1927)
- Bir ailə (film, 1943)
- Ən vacib müsahibə (film, 1971)
- Fətəli xan (film, 1947)
- İncəsənət veteranı (film, 1966)
- Qanun naminə (film, 1968)
- Mahnı belə yaranır (film, 1957)
- (Onu bağışlamaq olarmı? (film, 1959))
- Ordenli Azərbaycan (film, 1938)
- Səbuhi (film, 1941)
İstinadlar
- Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 12.
- Гаджиев И., Кальбизаде Э. Из истории дипломатии. Saarbrücken:Lambert Academic Publishing, 2017, 64 c.
- Kəlbizadə E., Hacıyev İ. Naxçıvanlı diplomatlar. Naxçıvan:Əcəmi, 2017, 130 s.[ölü keçid]
- R.A.Təhmasib yoldaşın Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 19 aprel 1979-cu il tarixli Fərmanı Arxivləşdirilib 2016-04-07 at Archive.today — anl.az saytı
Mənbə
- Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 418.
- M. Əmrahov. "Müharibə illərinin kino salnaməsi (1941–1945-ci illər)". //Təhsil, mədəniyyət, incəsənət.- 2004.- № 1.- səh. 126–129.
- Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923–2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 813.
- Гаджиев И., Кальбизаде Э. Из истории дипломатии. Saarbrücken:Lambert Academic Publishing, 2017, 64 c.
Xarici keçidlər
- [https://web.archive.org/web/20071006085139/http://www.azeriart.net/kino/tehmasib.htm Arxivləşdirilib 2007-10-06 at the Wayback Machine Rza Təhmasib]
- IMDB səhifəsi
- Qaloş və Mefistofel 2007-09-29 at the Wayback Machine
- Səda — Rza Təhmasibin doğum günüdür (20.04.2016)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rza Abbasqulu oglu Tehmasib 8 20 aprel 1894 Naxcivan Irevan quberniyasi Rusiya imperiyasi 14 fevral 1980 Baki Azerbaycanin kino ve teatr rejissoru aktyor ve pedaqoqu Azerbaycan SSR xalq artisti 1964 Rza TehmasibDiger adi Rza Tehmasib BeyzadeDogum tarixi 20 aprel 1894Dogum yeri Naxcivan Naxcivan qezasi Irevan quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 14 fevral 1980 85 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIMilliyyeti azerbaycanliVetendasligi Rusiya imperiyasi AXC SSRIFealiyyeti aktyor kinorejissor teatr rejissoru teatr pedaqoqu d Fealiyyet illeri 1910 1980Tehsili Sergey Gerasimov adina Umumrusiya Dovlet Kinematoqrafiya UniversitetiMukafatlari 1964 1946 1946 Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiErken dovrler ve teatr fealiyyeti Rza Tehmasib Naxcivanda dunyaya gelmisdir Ele usaqliqdan senete teatra meyli olub 16 yasinda iken Tbiliside Muselman Artistleri Ittifaqi nin teatr truppasinda fealiyyete baslayan genc Tehmasib 1920 ci iledek Tbilisi Irevan Naxcivan teatrlarinda aktyorluq ve rejissorluq etmisdir 1920 ci ilden ise bu muqtedir senetkarin yaradiciligi Azerbaycan Dovlet Dram Teatri ile bagli olmusdur 1922 1924 cu illerde bu teatrda bedii rehber 1937 1938 ci ve 1953 1959 cu illerde ise direktor kimi fealiyyet gostermisdir Milli teatr enenelerinin yaranmasinda Azerbaycanda realist teatrin formalasmasinda Rza Tehmasib yaradiciliginin ehemiyyeti heqiqeten evezsizdir Ve bu gun oten esr teatr tariximizin sehifelerini vereqleyende Rza Tehmasib irsinin izleri aydin gorunur Teatr tariximizde oynanilan ele bir klassik Azerbaycan ve dunya edebiyyati numunesi yoxdur ki Rza Tehmasib aktyor ve rejissor kimi bu tamasalarda islememis olsun Onun yaradiciligi epoxal xarakterlidir texminen bir esre yaxin dovrde bu senetkarin omur yolu teatr ve kinomuzun inkisafina xidmetde kecmisdir Aktyor kimi yaratdigi Isgender Oluler Iblis ve Arif Iblis Seyx Senan Seyx Senan Qacar Aga Mehemmed Sah Qacar Suleyman Heyat Koskin Lyubov Yarovaya Strijin Eskadranin Mehvi Karl Moor Qacaqlar kimi rollar klassik teatrimizin en layiqli senet numunelerinden olmusdur Rza Tehmasibin Cefer Cabbarli yaradiciligina boyuk simpatiyasi olmusdur Defelerle bu neheng dramaturqun eserlerini sehneye qoymus muxtelif rollari ifa etmisdir Aydin Elxan Balas Haci Ehmed Imamyar general qubernator kimi Cabbarli personajlarini xususi istedadla sehnede canlandirmisdir Rejissor kimi ilk musteqil isi Celil Memmedquluzadenin Oluler eseri olub O dovrun metbuatinda onun qurulusunda Oluler yeni teatr yeni senet numunesi kimi qiymetlendirilirdi Oluler onun rejissor kimi formalasmasinda muhum ve ehemiyyetli rol oynadi Seyx Senan 1931 Sevil 1934 Ozge Usagi 1936 Madrid 1938 Vefa 1943 Haci Qara 1958 kimi tamasalari Rza Tehmasibin rejissorluq meharetinin en layiqli numuneleri idi Umumiyyetle oten esrin 60 ci illerine qeder Rza Tehmasib milli teatrimizin teskilatcisi ve yaradicisi kimi onun inkisafinin teminatcilarindan biri idi Azerbaycan teatr senetinin boyuk bir dovru Rza Tehmasib yaradiciligi ile bagli olmusdur Kino fealiyyeti Rza Tehmasibin senete geldiyi vaxt Azerbaycan kinosunun yenice yaranmaga basladigi bir dovre tesaduf edirdi Bu kinomuzun ele bir dovru idi ki onun inkisafini mehz teatr xadimlerimizin rejissor ve aktyorlarimizin istiraki olmadan tesevvur etmek mumkun deyildi Bir cox klassik teatr xadimlerimiz hemin dovrde kinomuzun agirligini oz ciyinlerinde dasidilar Onlardan biri de Rza Tehmasib idi Bu boyuk senetkar 1937 ci ilde Umumittifaq Kinematoqrafiya Institutunun rejissorluq fakultesini bitirmis ve ele hemin il de Baki studiyasinda Ordenli Azerbaycan senedli filmini cekmisdi Muharibenin qizgin dovrunde 1941 ci ilde Rza Tehmasib Sebuhi filminin cekilislerine basladi Film 1943 cu ilde tamamlandi Bu Rza Tehmasibin bedii kino sahesinde ilk rejissorluq isi idi Boyuk mutefekkir Mirze Feteli Axundovun heyat ve yaradiciligindan behs eden bu filmde Ismayil Dagistanli Leyla Bedirbeyli Huseynqulu Sarabski Agadadas Qurbanov Mohsun Senani Mustafa Merdanov kimi boyuk senetkarlar cekilmisdi Ancaq onun kinoda rejissor kimi en ugurlu isi Arsin mal alan filmi oldu 1945 ci ilde kinorejissor ile birge yaratdigi bu film SSRI Dovlet mukafatina layiq goruldu Arsin Mal Alan kinokomediyasi milli kinomuzun en layiqli numunelerindendir ve 75 ile yaxindir ki bu film dunya ekranlarini dolasmaqdadir Filmin ugurlu taleyinin bir sebebi de rejissorlarin guclu aktyor ansambli yarada bilmelerinde idi Leyla Bedirbeyli Resid Behbudov Lutfeli Abdullayev Munevver Kelenterli Ismayil Efendiyev Mirzeaga Eliyev ve diger korifeyler filmin muveffeqiyyet qazanmasinda muhum rol oynadilar R Tehmasib 1950 ci ilde A Zarxi ve M Xeyfitsle birlikde Bakinin Isiqlari 1959 cu ilde Mikayil Mikayilovla Mahni Bele Yaranir filmlerine qurulus verib Kinoda ilk serbest rejissor isi ise Onu Bagislamaq Olarmi filmi oldu Bu film 1959 cu ilde istehsal olunmusdu ve rejissor helline gore diqqeti ceken maraqli film idi Filmin ssenarisini rejissorun qardasi filoloq alim M Tehmasib yazmisdi Rza Tehmasibin hem de aktyor kimi kinomuzda yadigarlari var 1947 ci ilde istehsal olunmus Feteli Xan filminde ona Agasi xan rolu hevale edilmisdi Kinomuzda onun en layiqli aktyor isi ise Qanun Namine filminde yaratdigi Qalos obrazidir Bu obraz oz xarakterine ve ifa uslubuna gore kino tariximizin nadir qehremanlarindandir Rza Tehmasib omrunun son illerini pedaqoji fealiyyetle mesgul olmus Azerbaycanda yeni rejissor ve aktyor neslinin yetismesinde muhum ve ehemiyyetli rol oynamisdir Diplomatik fealiyyetiOnun Azerbaycan ve Turkiye tarixinin cetin bir dovrunde diplomatik numayendeliyin fealiyyetine celb olunmasi bir terefden genis dunyagoruse ehali arasinda xususi nufuza sahib olmasi diger terefden ise rus ereb fars ve turk dillerini mukemmel bilmesi ile bagli olmusdur 1901 ci ilde o Memmedtagi Sidqinin acdigi Mektebi terbiye de ders almaga baslamisdir Mektebde ona rus ereb fars dilleri tarix ve cografiya fenleri oyredilmisdir Bes il sonra Mektebi terbiye ni bitirerek ucsinifli Naxcivan seher mektebine daxil olmusdur 1909 cu ilde orani da basa vurmusdur Tarixci deyir ki Rza Tehmasibin bu fealiyyete celb olunmasinda Rzaqulu Necefovun xususi rolu olmusdur Rza Tehmasibin ictimai siyasi fealiyyetinin maraqli dovrlerinden birini 1917 1918 ci iller teskil edir Naxcivanin imperialist dovletlerinin didisme movqeyi ne cevrildiyi ermeniler terefinden azerbaycanli ehaliye qarsi qanli qirginlarin toredildiyi bir dovrde 1917 ci ilin qisinda Rza Tehmasib Naxcivana qayidir Rusiyada bas vermis burjua inqilabinin tesiri ile Naxcivanda kecirilen izdihamli mitinqlerin esas teskilatcilarindan ve natiqlerinden birine cevrilir 1918 ci ilin yazinda ve yayinda Naxcivanda bas veren dehsetli hadiseler zamani ermenilerin Nehremde Sahtaxtida ve basqa kendlerde toretdiyi qirginlarin qarsisinin alinmasi Naxcivan seherinin talanlardan qorunmasi ucun o ozunumudafie destelerinin terkibinde dusmene qarsi mubarize aparir seherin mudafiesinde feal istirak edir ermeni quldur destelerine qarsi doyusur 1918 ci ilden sonra fealiyyetini Baki seherinde davam etdiren Rza Tehmasib Sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra 1921 ci ilde Turkiyeye getmek diplomatik numayende likde tercumeci vezifesinde calismaq teklifini alir Bu teklifi deyerlendirir Belelikle 1921 ci ilin sentyabr ayinin evvellerinde Tiflisden Batuma yola dusen buradan ise Italiyanin Reno gemisi ile Turkiyeye geden 28 neferlik Azerbaycan SSR numayende heyetinin terkibinde Rza Tehmasib de olur saxlanilan Azerbaycan SSR in Ankaradaki selahiyyetli numayendeliyinin terkibi ve onlarin ayliq emekhaqqi cedveli adli senedde gosterilir ki Rza Tehmasib o zaman Azerbaycan numayendeliyinin Informasiya sobesinin iki emekdasindan biri olmusdur Rza Tehmasib burada numayendeliyin en feal emekdaslarindan Azerbaycan SSR in Turkiye Cumhuriyyetindeki ilk sefiri olmus Ibrahim Ebilovun yaxin komekcilerinden birine cevrilir Eyni zamanda Turkiyenin medeni heyati ile de yaxindan tanis olur Bu dovrde Azerbaycan diplomatik numayendeliyinin teskil etdiyi xeyriyye tedbirlerinin demek olar ki boyuk ekseriyyetinin ideya muellifi ve teskilatcisi rolunda Rza Tehmasib cixis edir Musteqillik dovrunde Azerbaycan Turkiye elaqelerinin kulturoloji aspektleri elm tehsil medeniyyet kitabinda tedqiqatci arxiv senedleri esasinda numayendeliyin teskil etdiyi bezi tedbir ve teatr tamasalari haqqinda melumat vermisdir Bele senedlerden biri olan Azerbaycan Gecesi Proqrami ile tanis oldugumuz zaman goruruk ki Rza Tehmasib hemin tedbirde numayis etdirilen tamasanin rejissorlugunu etmekle yanasi hem de burada iki rolun ifacisi olmusdur Respublika qezetinin 17 fevral 2013 cu il tarixli nomresinde Diplomatiya tariximizden adli meqalesinde muellif da bu barede melumat vererken yazir Ibrahim Ebilovun rehberliyi ile Azerbaycan sefirliyinin iscileri xeyriyye tedbirleri de kecirerdi Bele tedbirlerin kecirilmesinde meqsed Turkiyedeki yetim usaqlara maddi yardim gostermek qardas olkede zengin Azerbaycan medeniyyetini teblig etmek idi O illerde sefirliyin emekdaslari terefinden Asiq Qerib operasi numayis olunur Nadir Ibrahimov Esger Topcubasov Ismayil Ismayilov Mirze Davud Resulzade ifa etdikleri rollarin ohdesinden meharetle gelirler I Ebilov konsertde tarin kamancanin tuteyin seslendirilmesine de diqqet yetirirdi Xeyriyye tedbirlerinde Rza Tehmasibin rejissorlugu ile E Haqverdiyevin Bextsiz cavan pyesi de tamasaya qoyulur Arasdirmalar gosterir ki Rza Tehmasib numayendeliyin rehberi Ibrahim Ebilovun vefatindan evvel 1922 ci ilin avqustunda Vetene geri donmus ve sonraki dovr fealiyyetini teatr ve kino senetinin inkisafina hesr etmisdir Kinossenarist yazici Memmedhuseyn Tehmasibin qardasidir Teltif ve mukafatlari Azerbaycan SSR xalq artisti fexri adi 29 iyun 1964 Azerbaycan SSR emekdar incesenet xadimi fexri adi 17 iyun 1943 Stalin mukafati 2 ci derece 1946 Seref nisani ordeni 25 fevral 1946 Azerbaycan SSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin Fexri Fermani 19 aprel 1979FilmoqrafiyaAktrisanin tebessumu film 1974 Almaz film 1936 tammetrajli bedii film rol hekim Arsin mal alan film 1945 Azerbaycan SSR nin 15 illiyi film 1935 Bakida kulekler esir film 1974 Bakinin isiqlari film 1950 Baliqcilar film 1927 Bir aile film 1943 En vacib musahibe film 1971 Feteli xan film 1947 Incesenet veterani film 1966 Qanun namine film 1968 Mahni bele yaranir film 1957 Onu bagislamaq olarmi film 1959 Ordenli Azerbaycan film 1938 Sebuhi film 1941 IstinadlarAzerbajdzhanskoj SSR kinematografiya Kino Enciklopedicheskij slovar Gl red S I Yutkevich Redkol Yu S Afanasev V E Baskakov I V Vajsfeld i dr Moskva Sovetskaya enciklopediya 1987 str 12 Gadzhiev I Kalbizade E Iz istorii diplomatii Saarbrucken Lambert Academic Publishing 2017 64 c Kelbizade E Haciyev I Naxcivanli diplomatlar Naxcivan Ecemi 2017 130 s olu kecid R A Tehmasib yoldasin Azerbaycan SSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin Fexri Fermani ile teltif edilmesi haqqinda Azerbaycan SSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin 19 aprel 1979 cu il tarixli Fermani Arxivlesdirilib 2016 04 07 at Archive today anl az saytiMenbeKino Enciklopedicheskij slovar Gl red S I Yutkevich Redkol Yu S Afanasev V E Baskakov I V Vajsfeld i dr Moskva Sovetskaya enciklopediya 1987 str 418 M Emrahov Muharibe illerinin kino salnamesi 1941 1945 ci iller Tehsil medeniyyet incesenet 2004 1 seh 126 129 Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet Nazirliyi C Cabbarli adina Azerbaycanfilm kinostudiyasi Aydin Kazimzade Bizim Azerbaycanfilm 1923 2003 cu iller Baki Mutercim 2004 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Azerbaycan Ramiz Memmedov Kino Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2007 seh 813 Gadzhiev I Kalbizade E Iz istorii diplomatii Saarbrucken Lambert Academic Publishing 2017 64 c Xarici kecidler https web archive org web 20071006085139 http www azeriart net kino tehmasib htm Arxivlesdirilib 2007 10 06 at the Wayback Machine Rza Tehmasib IMDB sehifesi Qalos ve Mefistofel 2007 09 29 at the Wayback Machine Seda Rza Tehmasibin dogum gunudur 20 04 2016