Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Homoseksuallıq eyni cinsdən (və ya genderdən) olan şəxslər arasında romantik, cazibə və cinsi davranışdır. Homoseksuallıq, bir cinsi oriyentasiya olaraq, "Özü ilə eyni cinsdə olan insanlara davamlı şəkildə göstərilən cinsi və romantik maraq" olaraq təyin edilir. Bu, həmçinin, "Birinin belə maraqlara, davranışa və LGBT icmasının bir hissəsi olaraq özünü şəxsiyyətcə dərk etməsi" kimi başa düşülür.
Biseksuallıq və heteroseksuallıqla bərabər, homoseksuallıq cinsi oriyentasiyalar oxunda əsas üç cinsi oriyentasiyadan biridir. Hal-hazırda homoseksuallığın mövcudluğunun səbəbi elmi şəkildə əsaslandıra bilinməsə də, düşünülür ki, bu, insanın öz seçimi deyildir və əsasən genetik, hormonal və ətraf-mühit amillərinin mürəkkəb şəkildə birləşməsindən qaynaqlanan bir amildir. Bu gün homoseksuallığın səbəbləri haqda bir çox teoriya olsa da, alimlər bioloji nəzəriyyəyə əsaslanır. Kişilərdə homoseksuallığın qeyri-sosial, bioloji səbəblərinin olduğunu, və cəmiyyətin təsirindən asılı olmadığını təsdiqləyən bir çox dəlil vardır. Hal-hazırda nə valideyn tərbiyəsinin və uşaqlıqda yaşanan hər hansı bir təcrübənin insanın cinsi oriyentasiyasına təsir etdiyini sübut edən əsaslı dəlil, nə də ki psixoloji müdaxilənin insanın cinsi oriyentasiyasını dəyişə biləcəyini təsdiq edən sübut mövcud deyil.
Bir çox insan homoseksuallığın qeyri-təbii olduğunu düşünsələr də, elmi araşdırmaların nəticəsi onu göstərir ki, bu normal və təbiidir, insanın cinsi oriyentasiyalarından bir variasiyadır, və heç bir neqativ psixoloji təsiri özündə daşımır.
Homoseksualları tanımlamaq üçün bir çox terminlərdən istifadə edilir. Bunların ən tanınmış olanları qadın homoseksuallar üçün "lezbiyan" (və ya lezbiyən), kişi homoseksuallar üçün isə "gey" termininləridir. Qeyd olunmuş terminlər hələ də Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətinə əlavə olunmamışdır, bu səbəbdən də yuxarıda qeyd edilmiş terminlərin orfoqrafik baxımdan düzgün yazılışı dilçilərin müzakirə mövzusu qalmaqda davam edir. Bir neçə səbəblərə görə, gey və lezbiyanların, və ya eynicinsli romantik və cinsi münasibətlərdə olmuş şəxslərin ümumi sayını və faiz nisbətini dəqiq bilmək çətindir. Cəmiyyətdə qərəzlilik, ayrı-seçkilik, diskriminasiya və homofobiya nəticəsində özlərini açıq şəkildə ifadə edə bilmirlər, bu zaman cəmiyyətin təzyiqinə rast gəlirlər. Homoseksual davranış bir çox heyvanlarda da rast gəlinməkdədir.
Gey və lezbiyanların sadiq və uzunmüddətli eynicinsli münasibətlərdə olmaqları nadir hal deyil. Lakin qərb ölkələrində sadəcə XXI əsrdən başlayaraq homoseksual fərdlərin görülməsi və sayılması təmin edilə bilindi, və nəhayət, dövlət eynicinsli evlilikləri tanıdı. Bu, 1960-cı illərdə ABŞ-də genişlənmiş, LGBT fərdlərin öz hüquqları uğrunda mübarizəsi hərəkatı kimi uzunmüddətli siyasi proseslərin nəticəsi idi. Azərbaycanda isə bu gün eynicinsli evliliklər dövlət tərəfindən tanınmır və homoseksual şəxslər üçün bir sıra hüquqi məhdudiyyətlər mövcuddur.
Homoseksual münasibətlər psixoloji açıdan heteroseksual münasibətlərlə bərabərdir. Sənədləşdirilmiş tarix boyu homoseksual münasibətlər düşdüyü mədəni mühitdən və aldığı şəkildən asılı olaraq, ya normal qəbul edilib, ya da kı qınanılıb. Dünyada 20-ci əsrin sonlarından bu günədək, gey və lezbiyanların azadlığı və heteroseksuallarla eyni hüquqlara malik olması üçün geniş hərəkatlar müşahidə olunmaqdadır. Bunun nəticəsi olaraq, bir sıra ölkələrdə cinsi oriyentasiyasına görə sataşmaların qabağını almaq üçün, sataşma-əleyhinə və diskriminasiyaya qarşı qanunlar qəbul edilmişdir. Həmçinin, onlara açıq şəkildə hərbi xidmət etmək, təmənnasız tibbi yardım almaq, valideyn olmaq və evladlığa götürmək, haqları verilmişdir və eynicinsli evliliklərin hüquqi stasusu ənənəvi evliliklə bərabərləşdirilmişdir.
Etimologiya
Homoseksual sözü yunan və latın dillərindən alınmış bir sözdür. İlk hissəsi yunan dilində ὁμός homos, "eyni" deməkdir, və beləliklə, "eyni cinsli şəxslər arasında olan cazibə və cinsi münasibət" mənası daşıyır (Latın dilindəki homo – "insan" sözü ilə əlaqəsizdir, məsələn: Homo sapiens). Nəşrdə homoseksual sözünə ilk dəfə avstriyalı yazıçı tərəfindən 1869-cu ildə alman dilində tərtib olunmuş və anonim şəkildə dərc edilmiş broşurasında rast gəlinir. Həmin broşurada Prusiya krallığının qəbul etməsi Körtben tərəfindən pislənirdi. 1886-cı ildə psixiatr homoseksual və heteroseksual ifadələrindən həkimlər arasında və cəmiyyətdə mühüm şöhrət qazanmış adlanan kitabında istifadə etmişdir. Nəticədə homoseksual və heteroseksual ifadələri cinsi oriyentasiyaları tanımlamaq üçün ən çox yayılmış terminlərə çevrilmişlər. Beləliklə, indi istifadə edilən bu terminlərin kökü 19-cu əsrədək çatır.
Uzun zaman boyunca, Azərbaycan dilində eynicinsli davranış, cazibə və sevgi üçün "homoseksualizm" ifadəsi tətbiq olunurdu, həmin şəxs isə "homoseksualist" adlandırılırdı. Homoseksualizm və homoseksualist sözləri müasir dilçilər tərəfindən qeyri-korrekt və köhnəlmiş kimi hesab olunurlar, və onların müvafiq olaraq homoseksuallıq və homoseksual sözləri ilə əvəz olunması Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) homoseksuallığı xəstəliklər siyahısından çıxarılması ilə bağlıdır. 1977-ci ildə qəbul olunmuş Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatında (XBT-9) homoseksuallıq xəstəliklər arasında sədalansa da, illər sonra XBT-10 sənədində öz əksini tapmamışdır və siyahıdan çıxarılmışdır. Bu dəyişiklik 43-cü Dünya Səhiyyə Assambleyası tərəfindən 1990-cı ilin may ayında təsdiqlənmişdir. Beləliklə, XBT-10 açıq şəkildə “cinsi oriyentasiyanın öz-özlüyündə bir xəstəlik kimi qəbul edilməməsini tələb etdi".
ABŞ-də bir çox müasir yazı standartları homoseksual sözünün isim kimi işlədilməməsini, əvəzinə gey və ya lezbiyan ifadələrindən istifadə edilməsini məsləhət görürlər. Hətta bəzi yazı standartları bu sözün istifadəsindən boyun qaçırmağı tövsiyə edir, çünki bu sözün artıq neqativ, kliniki tarixi vardır, və romantik hislər müstəsna olaraq, sırf birinin seksual davranışını özündə əks etdirir. Gey və lezbiyan ifadələri işlədilməsi məsləhət görülən ən geniş yayılmış terminlərdir, və həmin sözlərin ilk hərfləri birləşərək LGBT abbreviaturasını yaradır (hərdən GLBT). Abbreviaturada olan B və T hərfləri biseksual və transgender şəxsləri bildirir.
Gey termini xüsusən kişi homoseksuallığını bildirir, amma bəzi hallarda daha geniş şəkildə, bütün LGBT fərdlərini tanımlamaq üçün də istifadə olunur. Cinsi oriyentasiya baxımından, lezbiyan termini sadəcə qadın homoseksuallar üçündür. Lezbiyan sözü poet Sapfonun doğulduğu Lesbos adlı yunan adasından alınmışdır. Sapfo öz əsərlərində əsasən qadınlara qarşı romantik duyğuları haqda yazmışdır.
Əvvəllər yazıçılar homoseksual sifətindən istənilən eynicinsli kontekstə (məsələn, yalnız qızlar təhsil aldığı məktəbə) istinad edərkən istifadə etsələr də, hal-hazırda bu termin sadəcə cinsi oriyentasiyanı, davranışı və ya romantik marağı adlandırmaq üçün istifadədədir. Eynicinsli mənada bu gün homososial termini istifadə edilir və bu söz heç bir seksual məna daşımır (məsələn, yalnız oğlanlar üçün məktəb homososial adlandırıla bilər). Eynicinsli sevgini tanımlamaq üçün isə homofiliya termini mövcuddur.
Tarix
Bəzi alimlər homoseksuallıq termininin qədim mədəniyyətlərə tətbiq olunmasını problematik hesab edirlər, çünki, məsələn, nə qədim yunanlar, nə də ki romalılar bugünkü mənasında olan "homoseksuallıq" konsepsiyasına sahib idilər. Bundan əlavə, qədim dünyada homoseksual həyat tərzinin xüsusi şəkildə təsniflənmirdi. Amma, məkanından və zamanından asılı olaraq, cəmiyyətin qəbul edib-etmədiyi bir neçə müxtəlif cinsi əlaqə növləri mövcud idi. Məsələn, Qədim Yunanıstanda yeniyetmə oğlanların yaşca daha böyük kişilərlə cinsi əlaqəyə girirdilər və bu cəmiyyət tərəfindən normal qarşılanırdı. Bu, onların cinsi oriyentasiyalarının göstəricisi deyildi, çünki bu onların həyatında müvəqqəti bir dövr idi, və zaman sonra həmin yeniyetmələr qadınla evlənib nəsil artırırdılar. Bir sıra alimlər isə hesab edirlər ki, qədim və müasir homoseksuallığın arasında qırılmaz bir bağ müşahidə etmək mümkündür. Müasir cinsi oriyentasiya anlayışına əsaslanaraq, bir çox tarixi şəxsiyyətləri, məsələn, Sokratı, Corc Bayronu, II Eduardı və Adrianı gey və ya biseksual hesab etmək olar, amma müasir homoseksuallıq anlayışını keçmişə tətbiq etmək cəhdləri çox vaxt uğursuz olduğundan, həmin tarixi şəxsiyyətlərin cinsi oriyentasiyası müasir alimlərin və tarixçilərin müzakirə mövzusu olaraq qalır.
İbrahimi dinlərin təsirində olmuş mədəniyyətlərdə, qanun və din təbiətin qanunlarının pozuntusu və ilahi qanunlara ziddiyyət olaraq əsaslandırdılar. Kişilər arasında qınanması xristian dinindən qaynaqlanır. Qədim Yunanıstanda da qınanma halları nadir deyildi, məsələn, Platon iki kişi arasında anal seksi qeyri-təbii olaraq təsvir edirdi, amma əvvələr Platonun özü homoseksual münasibətlərin müsbət tərəfləri haqda yazmışdır.
Orta Şərq
Avropada 19-cu əsrin ortalarında olmuş ərəb səyyahlarının çox sayda əl yazıları günümüzədək çatmışdır. Bu səyyahlardan ikisi öz əl yazılarında, Rifa`ah əl-Tahtavi və Muhəmməd əs-Səfər, sosial normalar və əxlaqi səbəblərdən fransızların bəzən cavan bir oğlan haqda yazılmış sevgi poemasının tərcüməsində onu cavan bir qıza qəsdən dəyişmələrini təəccüblə qarşılayırlar.
Bu gün İsrail Orta Şərqdə homoseksuallar üçün ən tolerant ölkə hesab edilir, bununla yanaşı, Təl-Əviv şəhəri dünyada geylərə ən hörmətcil şəhərlərdən biri olaraq, hal-hazırda "Orta Şərqin gey paytaxtı" sayılır. Təl-Əvivdə homoseksuallığın dəstəyi olaraq hər il keçirilir.
Buna baxmayaraq, Orta Şərqin bir çox hökümətləri homoseksuallığın varlığını inkar edir, buna göz yumur və ya qanundan kənar hesab edir. Demək olar ki, bütün müsəlman ölkələrində homoseksuallıq qeyri-qanunidir. Eynicinsli intim əlaqə Səudiyyə Ərəbistanında, İranda, Mavritaniyada, şimali Nigeriyada və Yəməndə rəsmi şəkildə ölüm ilə cəzalandırılır. 2007-ci ildə, Kolumbiya Universitetində çıxışı zamanı İran Prezidenti, Mahmud Əhmədinejad, "İranda geylərin olmadığını" vurğuladı. Amma, həqiqət odur ki, onlar öz cinsi oriyentasiyalarını dövlətin tətbiq edəcəyi ölüm cəzasından qorxduqları üçün və ailələri tərəfindən rədd ediləcəklərindən çəkinərək, bunu bir sirr olaraq saxlayırlar.
İslamdan əvvəlki dövr
Qədim Şumerdə, gala adlandırılan keşişlər İnanna ilahəsinin məbədlərində yas mərasimləri keçirib, elegiyalar oxuyaraq xidmət etmişlər.Galalar çox zaman qadın adlarını götürərək, adətən qadınların istifadə etdiyi eme-sal ləhcəsinə keçərək, eynicinsli əlaqədə olurmuşlar. Növbəti İkiçayarası mədəniyyətlərində, İştar ilahəsinin kurgarrū və assinnu adlandırılan xidmətçiləri, onun məbədlərində qadın geyimlərində döyüş təsvirini edən rəqslər etmişlər. Bir neçə Akkad dilində mövcud olmuş atalar sözlərinə əsasən, onlar da eynicinli əlaqələrdə olmuşlar.
Qədim Assuriyada homoseksuallıq mövcud və normal idi. Bu heç bir şəkildə əxlaqsızlıq və pozuntu kimi hesab edilmirdi, beləliklə də qadağa edilmirdi və qınanmırdı. Bəzi dini mətnlərdə hətta eynicinsli münasibətlərə xeyir dua oxunurdu. Almanax Sehrlərində kişinin qadın üçün, qadının kişi üçün və kişinin kişi üçün sevgisi alqışlanaraq, xeyir dua ilə qarşılanırdı.
Cəmiyyət və sosiologiya
İctimai münasibət
Homoseksuallıqın qəbulu Afrika və Asiya ölkələrində az, Avropa, Avstraliya və Amerika ölkələrində isə yüksəkdir. Onu vurğulamaq lazımdır ki, cəmiyyətlər içində homoseksual fərdlərin sayı eynidir - məhz onların nə dərəcədə cəmiyyət tərəfindən qəbul olunub-olunmaması öz cinsi oriyentasiyasını açıq şəkildə bildirən fərdlərin sayına təsir edir. Bu səbəbdən, Qərb ölkələrində homoseksuallığın daha çox olması düşünülür. Homoseksuallıq bütün ölkələrə və cəmiyyətlərə eyni dərəcədə xasdır.
Din
Dinlər ümumi olaraq, homoseksuallıqa pis olaraq yanaşırlar. Bəzi dinlərdə homoseksuallıqın qadağan olduğu, bəzilərində isə qadağan olunmadığı bildirilir.
Azərbaycanda homoseksuallıq
Azərbaycan, Avropanın ən homofobik ölkəsi seçilmişdir.
Hüquq
Bəzi ölkələrdə eynicinsililərin seksual münasibəti qadağandır. 2007-dən günümüzə 70 ölkədə homoseksuallığın qadağan olunduğu bilinir.
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2022-09-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-03.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2022-07-20 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2021-07-03.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-03.
- "Arxivlənmiş surət". 2020-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-03.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-03.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-07-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-03.
- https://doi.org/10.1177%2F1529100616637616
- "Arxivlənmiş surət". 2020-04-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-03.
- "Arxivlənmiş surət". 2016-01-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-03.
- "Arxivlənmiş surət". 2020-11-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-03.
- "Arxivlənmiş surət". 2015-10-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-03.
- "Arxivlənmiş surət". 2019-05-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-03.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-12-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-08.
- "Arxivlənmiş surət". 2009-06-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-03.
- "Arxivlənmiş surət". 2016-08-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-04.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-09-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-04.
- Amer_Psychological_Assn_Amicus_Curiae_Brief.pdf
- . 2012-11-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-04.
- https://archive.org/details/studentsdictiona0000stat/page/93
- https://doi.org/10.1300%2Fj082v19n01_02
- . 2012-04-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-04.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-09-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-04.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2014-03-23 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2021-07-04.
- "Arxivlənmiş surət". 2011-08-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-04.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-09-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-04.
- "Arxivlənmiş surət". 2016-03-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-04.
- https://archive.org/details/homosexualitygre00hubb
- https://archive.org/details/beforehomosexual00elro
- "Arxivlənmiş surət". 2022-07-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-05.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-08-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-05.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-06-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-05.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-08-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-05.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-04-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-05.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-04-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-05.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-03-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-08.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-10-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-26.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Homoseksualliq eyni cinsden ve ya genderden olan sexsler arasinda romantik cazibe ve cinsi davranisdir Homoseksualliq bir cinsi oriyentasiya olaraq Ozu ile eyni cinsde olan insanlara davamli sekilde gosterilen cinsi ve romantik maraq olaraq teyin edilir Bu hemcinin Birinin bele maraqlara davranisa ve LGBT icmasinin bir hissesi olaraq ozunu sexsiyyetce derk etmesi kimi basa dusulur LGBT qurur bayragi Biseksualliq ve heteroseksualliqla beraber homoseksualliq cinsi oriyentasiyalar oxunda esas uc cinsi oriyentasiyadan biridir Hal hazirda homoseksualligin movcudlugunun sebebi elmi sekilde esaslandira bilinmese de dusunulur ki bu insanin oz secimi deyildir ve esasen genetik hormonal ve etraf muhit amillerinin murekkeb sekilde birlesmesinden qaynaqlanan bir amildir Bu gun homoseksualligin sebebleri haqda bir cox teoriya olsa da alimler bioloji nezeriyyeye esaslanir Kisilerde homoseksualligin qeyri sosial bioloji sebeblerinin oldugunu ve cemiyyetin tesirinden asili olmadigini tesdiqleyen bir cox delil vardir Hal hazirda ne valideyn terbiyesinin ve usaqliqda yasanan her hansi bir tecrubenin insanin cinsi oriyentasiyasina tesir etdiyini subut eden esasli delil ne de ki psixoloji mudaxilenin insanin cinsi oriyentasiyasini deyise bileceyini tesdiq eden subut movcud deyil Bir cox insan homoseksualligin qeyri tebii oldugunu dusunseler de elmi arasdirmalarin neticesi onu gosterir ki bu normal ve tebiidir insanin cinsi oriyentasiyalarindan bir variasiyadir ve hec bir neqativ psixoloji tesiri ozunde dasimir Homoseksuallari tanimlamaq ucun bir cox terminlerden istifade edilir Bunlarin en taninmis olanlari qadin homoseksuallar ucun lezbiyan ve ya lezbiyen kisi homoseksuallar ucun ise gey termininleridir Qeyd olunmus terminler hele de Azerbaycan dilinin orfoqrafiya lugetine elave olunmamisdir bu sebebden de yuxarida qeyd edilmis terminlerin orfoqrafik baximdan duzgun yazilisi dilcilerin muzakire movzusu qalmaqda davam edir Bir nece sebeblere gore gey ve lezbiyanlarin ve ya eynicinsli romantik ve cinsi munasibetlerde olmus sexslerin umumi sayini ve faiz nisbetini deqiq bilmek cetindir Cemiyyetde qerezlilik ayri seckilik diskriminasiya ve homofobiya neticesinde ozlerini aciq sekilde ifade ede bilmirler bu zaman cemiyyetin tezyiqine rast gelirler Homoseksual davranis bir cox heyvanlarda da rast gelinmekdedir Gey ve lezbiyanlarin sadiq ve uzunmuddetli eynicinsli munasibetlerde olmaqlari nadir hal deyil Lakin qerb olkelerinde sadece XXI esrden baslayaraq homoseksual ferdlerin gorulmesi ve sayilmasi temin edile bilindi ve nehayet dovlet eynicinsli evlilikleri tanidi Bu 1960 ci illerde ABS de genislenmis LGBT ferdlerin oz huquqlari ugrunda mubarizesi herekati kimi uzunmuddetli siyasi proseslerin neticesi idi Azerbaycanda ise bu gun eynicinsli evlilikler dovlet terefinden taninmir ve homoseksual sexsler ucun bir sira huquqi mehdudiyyetler movcuddur Homoseksual munasibetler psixoloji acidan heteroseksual munasibetlerle beraberdir Senedlesdirilmis tarix boyu homoseksual munasibetler dusduyu medeni muhitden ve aldigi sekilden asili olaraq ya normal qebul edilib ya da ki qinanilib Dunyada 20 ci esrin sonlarindan bu gunedek gey ve lezbiyanlarin azadligi ve heteroseksuallarla eyni huquqlara malik olmasi ucun genis herekatlar musahide olunmaqdadir Bunun neticesi olaraq bir sira olkelerde cinsi oriyentasiyasina gore satasmalarin qabagini almaq ucun satasma eleyhine ve diskriminasiyaya qarsi qanunlar qebul edilmisdir Hemcinin onlara aciq sekilde herbi xidmet etmek temennasiz tibbi yardim almaq valideyn olmaq ve evladliga goturmek haqlari verilmisdir ve eynicinsli evliliklerin huquqi stasusu enenevi evlilikle beraberlesdirilmisdir EtimologiyaHomoseksual sozu yunan ve latin dillerinden alinmis bir sozdur Ilk hissesi yunan dilinde ὁmos homos eyni demekdir ve belelikle eyni cinsli sexsler arasinda olan cazibe ve cinsi munasibet menasi dasiyir Latin dilindeki homo insan sozu ile elaqesizdir meselen Homo sapiens Nesrde homoseksual sozune ilk defe avstriyali yazici terefinden 1869 cu ilde alman dilinde tertib olunmus ve anonim sekilde derc edilmis brosurasinda rast gelinir Hemin brosurada Prusiya kralliginin qebul etmesi Kortben terefinden pislenirdi 1886 ci ilde psixiatr homoseksual ve heteroseksual ifadelerinden hekimler arasinda ve cemiyyetde muhum sohret qazanmis adlanan kitabinda istifade etmisdir Neticede homoseksual ve heteroseksual ifadeleri cinsi oriyentasiyalari tanimlamaq ucun en cox yayilmis terminlere cevrilmisler Belelikle indi istifade edilen bu terminlerin koku 19 cu esredek catir Uzun zaman boyunca Azerbaycan dilinde eynicinsli davranis cazibe ve sevgi ucun homoseksualizm ifadesi tetbiq olunurdu hemin sexs ise homoseksualist adlandirilirdi Homoseksualizm ve homoseksualist sozleri muasir dilciler terefinden qeyri korrekt ve kohnelmis kimi hesab olunurlar ve onlarin muvafiq olaraq homoseksualliq ve homoseksual sozleri ile evez olunmasi Umumdunya Sehiyye Teskilatinin UST homoseksualligi xestelikler siyahisindan cixarilmasi ile baglidir 1977 ci ilde qebul olunmus Xesteliklerin Beynelxalq Tesnifatinda XBT 9 homoseksualliq xestelikler arasinda sedalansa da iller sonra XBT 10 senedinde oz eksini tapmamisdir ve siyahidan cixarilmisdir Bu deyisiklik 43 cu Dunya Sehiyye Assambleyasi terefinden 1990 ci ilin may ayinda tesdiqlenmisdir Belelikle XBT 10 aciq sekilde cinsi oriyentasiyanin oz ozluyunde bir xestelik kimi qebul edilmemesini teleb etdi ABS de bir cox muasir yazi standartlari homoseksual sozunun isim kimi isledilmemesini evezine gey ve ya lezbiyan ifadelerinden istifade edilmesini meslehet gorurler Hetta bezi yazi standartlari bu sozun istifadesinden boyun qacirmagi tovsiye edir cunki bu sozun artiq neqativ kliniki tarixi vardir ve romantik hisler mustesna olaraq sirf birinin seksual davranisini ozunde eks etdirir Gey ve lezbiyan ifadeleri isledilmesi meslehet gorulen en genis yayilmis terminlerdir ve hemin sozlerin ilk herfleri birleserek LGBT abbreviaturasini yaradir herden GLBT Abbreviaturada olan B ve T herfleri biseksual ve transgender sexsleri bildirir Gey termini xususen kisi homoseksualligini bildirir amma bezi hallarda daha genis sekilde butun LGBT ferdlerini tanimlamaq ucun de istifade olunur Cinsi oriyentasiya baximindan lezbiyan termini sadece qadin homoseksuallar ucundur Lezbiyan sozu poet Sapfonun doguldugu Lesbos adli yunan adasindan alinmisdir Sapfo oz eserlerinde esasen qadinlara qarsi romantik duygulari haqda yazmisdir Evveller yazicilar homoseksual sifetinden istenilen eynicinsli kontekste meselen yalniz qizlar tehsil aldigi mektebe istinad ederken istifade etseler de hal hazirda bu termin sadece cinsi oriyentasiyani davranisi ve ya romantik maragi adlandirmaq ucun istifadededir Eynicinsli menada bu gun homososial termini istifade edilir ve bu soz hec bir seksual mena dasimir meselen yalniz oglanlar ucun mekteb homososial adlandirila biler Eynicinsli sevgini tanimlamaq ucun ise homofiliya termini movcuddur TarixBezi alimler homoseksualliq termininin qedim medeniyyetlere tetbiq olunmasini problematik hesab edirler cunki meselen ne qedim yunanlar ne de ki romalilar bugunku menasinda olan homoseksualliq konsepsiyasina sahib idiler Bundan elave qedim dunyada homoseksual heyat terzinin xususi sekilde tesniflenmirdi Amma mekanindan ve zamanindan asili olaraq cemiyyetin qebul edib etmediyi bir nece muxtelif cinsi elaqe novleri movcud idi Meselen Qedim Yunanistanda yeniyetme oglanlarin yasca daha boyuk kisilerle cinsi elaqeye girirdiler ve bu cemiyyet terefinden normal qarsilanirdi Bu onlarin cinsi oriyentasiyalarinin gostericisi deyildi cunki bu onlarin heyatinda muveqqeti bir dovr idi ve zaman sonra hemin yeniyetmeler qadinla evlenib nesil artirirdilar Bir sira alimler ise hesab edirler ki qedim ve muasir homoseksualligin arasinda qirilmaz bir bag musahide etmek mumkundur Muasir cinsi oriyentasiya anlayisina esaslanaraq bir cox tarixi sexsiyyetleri meselen Sokrati Corc Bayronu II Eduardi ve Adriani gey ve ya biseksual hesab etmek olar amma muasir homoseksualliq anlayisini kecmise tetbiq etmek cehdleri cox vaxt ugursuz oldugundan hemin tarixi sexsiyyetlerin cinsi oriyentasiyasi muasir alimlerin ve tarixcilerin muzakire movzusu olaraq qalir Ibrahimi dinlerin tesirinde olmus medeniyyetlerde qanun ve din tebietin qanunlarinin pozuntusu ve ilahi qanunlara ziddiyyet olaraq esaslandirdilar Kisiler arasinda qinanmasi xristian dininden qaynaqlanir Qedim Yunanistanda da qinanma hallari nadir deyildi meselen Platon iki kisi arasinda anal seksi qeyri tebii olaraq tesvir edirdi amma evveler Platonun ozu homoseksual munasibetlerin musbet terefleri haqda yazmisdir Orta Serq Avropada 19 cu esrin ortalarinda olmus ereb seyyahlarinin cox sayda el yazilari gunumuzedek catmisdir Bu seyyahlardan ikisi oz el yazilarinda Rifa ah el Tahtavi ve Muhemmed es Sefer sosial normalar ve exlaqi sebeblerden fransizlarin bezen cavan bir oglan haqda yazilmis sevgi poemasinin tercumesinde onu cavan bir qiza qesden deyismelerini teeccuble qarsilayirlar Bu gun Israil Orta Serqde homoseksuallar ucun en tolerant olke hesab edilir bununla yanasi Tel Eviv seheri dunyada geylere en hormetcil seherlerden biri olaraq hal hazirda Orta Serqin gey paytaxti sayilir Tel Evivde homoseksualligin desteyi olaraq her il kecirilir Buna baxmayaraq Orta Serqin bir cox hokumetleri homoseksualligin varligini inkar edir buna goz yumur ve ya qanundan kenar hesab edir Demek olar ki butun muselman olkelerinde homoseksualliq qeyri qanunidir Eynicinsli intim elaqe Seudiyye Erebistaninda Iranda Mavritaniyada simali Nigeriyada ve Yemende resmi sekilde olum ile cezalandirilir 2007 ci ilde Kolumbiya Universitetinde cixisi zamani Iran Prezidenti Mahmud Ehmedinejad Iranda geylerin olmadigini vurguladi Amma heqiqet odur ki onlar oz cinsi oriyentasiyalarini dovletin tetbiq edeceyi olum cezasindan qorxduqlari ucun ve aileleri terefinden redd edileceklerinden cekinerek bunu bir sirr olaraq saxlayirlar Islamdan evvelki dovr Qedim Sumerde gala adlandirilan kesisler Inanna ilahesinin mebedlerinde yas merasimleri kecirib elegiyalar oxuyaraq xidmet etmisler Galalar cox zaman qadin adlarini goturerek adeten qadinlarin istifade etdiyi eme sal lehcesine kecerek eynicinsli elaqede olurmuslar Novbeti Ikicayarasi medeniyyetlerinde Istar ilahesinin kurgarru ve assinnu adlandirilan xidmetcileri onun mebedlerinde qadin geyimlerinde doyus tesvirini eden reqsler etmisler Bir nece Akkad dilinde movcud olmus atalar sozlerine esasen onlar da eynicinli elaqelerde olmuslar Qedim Assuriyada homoseksualliq movcud ve normal idi Bu hec bir sekilde exlaqsizliq ve pozuntu kimi hesab edilmirdi belelikle de qadaga edilmirdi ve qinanmirdi Bezi dini metnlerde hetta eynicinsli munasibetlere xeyir dua oxunurdu Almanax Sehrlerinde kisinin qadin ucun qadinin kisi ucun ve kisinin kisi ucun sevgisi alqislanaraq xeyir dua ile qarsilanirdi Cemiyyet ve sosiologiyaIctimai munasibet Homoseksualliqin qebulu Afrika ve Asiya olkelerinde az Avropa Avstraliya ve Amerika olkelerinde ise yuksekdir Onu vurgulamaq lazimdir ki cemiyyetler icinde homoseksual ferdlerin sayi eynidir mehz onlarin ne derecede cemiyyet terefinden qebul olunub olunmamasi oz cinsi oriyentasiyasini aciq sekilde bildiren ferdlerin sayina tesir edir Bu sebebden Qerb olkelerinde homoseksualligin daha cox olmasi dusunulur Homoseksualliq butun olkelere ve cemiyyetlere eyni derecede xasdir Din Dinler umumi olaraq homoseksualliqa pis olaraq yanasirlar Bezi dinlerde homoseksualliqin qadagan oldugu bezilerinde ise qadagan olunmadigi bildirilir Azerbaycanda homoseksualliq Esas meqale Azerbaycanda LGBT huquqlari Azerbaycan Avropanin en homofobik olkesi secilmisdir HuquqBezi olkelerde eynicinsililerin seksual munasibeti qadagandir 2007 den gunumuze 70 olkede homoseksualligin qadagan olundugu bilinir Istinadlar Arxivlenmis suret 2022 09 01 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 03 Arxivlenmis suret PDF 2022 07 20 tarixinde PDF Istifade tarixi 2021 07 03 Arxivlenmis suret 2021 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 03 Arxivlenmis suret 2020 03 03 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 03 Arxivlenmis suret 2021 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 03 Arxivlenmis suret 2021 07 09 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 03 https doi org 10 1177 2F1529100616637616 Arxivlenmis suret 2020 04 18 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 03 Arxivlenmis suret 2016 01 01 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 03 Arxivlenmis suret 2020 11 12 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 03 Arxivlenmis suret 2015 10 16 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 03 Arxivlenmis suret 2019 05 10 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 03 Arxivlenmis suret 2017 12 13 tarixinde Istifade tarixi 2021 05 08 Arxivlenmis suret 2009 06 18 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 03 Arxivlenmis suret 2016 08 09 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 04 Arxivlenmis suret 2021 09 28 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 04 Amer Psychological Assn Amicus Curiae Brief pdf 2012 11 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 07 04 https archive org details studentsdictiona0000stat page 93 https doi org 10 1300 2Fj082v19n01 02 2012 04 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 07 04 Arxivlenmis suret 2022 09 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 07 04 Arxivlenmis suret PDF 2014 03 23 tarixinde PDF Istifade tarixi 2021 07 04 Arxivlenmis suret 2011 08 23 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 04 Arxivlenmis suret 2022 09 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 07 04 Arxivlenmis suret 2016 03 07 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 04 https archive org details homosexualitygre00hubb https archive org details beforehomosexual00elro Arxivlenmis suret 2022 07 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 07 05 Arxivlenmis suret 2022 08 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 07 05 Arxivlenmis suret 2017 06 30 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 05 Arxivlenmis suret 2017 08 24 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 05 Arxivlenmis suret 2021 04 14 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 05 Arxivlenmis suret 2022 04 08 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 05 Arxivlenmis suret 2022 03 28 tarixinde Istifade tarixi 2021 05 08 Arxivlenmis suret 2021 10 20 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 26 Xarici kecidler