Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Daşkənd vilayəti — Özbəkistanda vilayət. 1938-ci il yanvarın 15 -də təşkil edilmişdir. Sahəsi 15,3 min km², Әhalisi isə 2,6 milyon nəfərdir (2012). 15 tumanı (rayon), 16 şəhəri, 18 şəhər tipli qəsəbəsi var. Mərkəzi Daşkənd şəhəridir.
| Daşkənd vilayəti | |
|---|---|
| Toshkent viloyati | |
 | |
|
| |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 15 yanvar 1938 |
| Sahəsi |
|
| Hündürlük | 1.176 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| ISO kodu | UZ-TO |
| Rəsmi sayt | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Təbiəti
Daşkənd vilayəti ərazisinin çox hissəsi dağ ətəyi düzənlikdir. Şimal-şərq və şərq hissələrini Qərbi Tyan-Şan dağlarının silsilələri (Çatkal– 4045 m, Pskem – 4299 m və s.) tutur. Daşkənd vilayəti yüksək seysmik zonadadır. Faydalı qazıntıları: qonur kömür, mis filizi, polimetallar, tikinti materialları və s. İqlimi kəskin kontinentaldır. Orta tempratur yanvarda –1,3-dən –1,8 °C -dək, iyulda 26,8 °C- dir. İllik yağıntı 250–500 mm-dir. Mühüm çayı Sırdərya və onun qollarıdır. Çaylardan suvarma və enerji mənbəyi kimi istifadə olunur. Әsasən, boz, çimliqonur, çəmənçöl torpaqları, çay terraslarının aşağı sahələrində və qrunt sularının yer səthinə yaxın yerlərində çəmən və bataqlıq torpaqları, çay dərələrində allüvial torpaqlar yayılmışdır. Dağların yamacları 1200–1400 m-dək dağ çölləri, yuxarı qalxdıqca seyrək kolluqlar, 2000 m-dən yüksəkdə subalp və Alp çəmənləri ilə örtülüdür. Düzənlikdə sünbülqıran, ərəbdovşanı, sürünənlərdən çöl tısbağası, kərtənkələ və s., tuqaylarda çaqqal, dovşan, dağyamaclarında və dağlarda oxlu kirpi, dağqoyunu, quşlardan kəklik və s. var.
Təsərrüfatı
Ümum Respublika Məhsulunun həcmində sənaye istehsalının payı – 27,8%, kənd təsərrüfatının – 24,4%, tikintinin – 4,1%, ticarət və ictimai iaşənin – 8,0%, nəqliyyat və rabitənin – 14,5%, material istehsalının digər sahələrinin – 14,9%, vergilərin – 6,3% təşkil etmişdir. ÜRM-in ümumi həcmində kiçik biznesin payına 54,7%, xidmətlərin payına 37,4% düşür. Adambaşına ÜRM 807,34 dollardır. 2010-cu ildə vilayət üzrə sənaye məhsullarının istehsal həcmi 1,592 mlrd. dollar təşkil etmişdir.
Sənayesi
Vilayət mineral xammal ehtiyatları ilə zəngindir. Ərazidə qonur kömür (1965,3 mln. t) və (1338,2 mln. t) yataqları; dəmir (120 mln. t), mis (18,1 mln. t), qurğuşun (240,7 min t) və sink (239,2 min t), bismut (701,7 t), litium (12,1 mln. t), asbest (5819 t), molibden (220,4 min t), uran (18,2 min t), gümüş (13,5 min t), şüşə xammalı ehtiyatları, sement, üzlük daş və s. istehsalı üçün xammal ehtiyatları var. Bu ehtiyatlar əsasında Daşkənd vilayətinin şəhər və rayonlarında yanacaq energetikası, maşınqayırma, mədən metallurgiyası, kimya sənayesi, tikinti materialları sənayesi və digər sahələr inkişaf etmişdir. Daşkənd vilayəti respublikanın iri sənaye regionudur. Respublikada buraxılan sənaye məhsullarının 20%-i, elektrik enerjisinin – 45%-i, kömürün – 98%-i, sementin – 43%-i və əlvan metalların əsas hissəsi vilayətdə istehsal edilir. Daşkənd vilayətində 87 iri müəssisə, o cümlədən xalq istehlakı mallarının istehsalı üzrə 51 müəssisə fəaliyyət göstərir. Yüngül (13,6%), yeyinti (15,3%) və kimya sənayesi (sənaye istehsalının ümumi həcminin 12,7%-i), tikinti materiallarının istehsalı (7,9%), maşınqayırma və metal emalı (5,5%), yanacaq sənayesi (2,4%) vilayət iqtisadiyyatının aparıcı sahələridir. Almalıq mədən-metallurgiya kombinatı (Mərkəzi Asiyanın ən iri metallurgiya müəssisələrindən biri), “Özbəkmetkombinat” səhmdar istehsalat birliyi, əlvan metalların və metalyayıqların əsas hissəsini istehsal edən Özbəkistan çətin əriyən və istiyədavamlı metallar kombinatı (Çirçik şəhəri) fəaliyyət göstərir. Azot, fosfor gübrələri və digər kimya məhsullarını “Maxam-Chirchiq” ASC (Çirçik ş.) və “Ammofos-Maxam” ASC (Almalıq ş.) müştərək müəssisələri istehsal edir. “Özbəkkimyamaş” və “Çirçikkişmaş” ASC-lərin maşınqayırma müəssisələri vilayətin sənaye istehsalında (qaz-neft-kimya sahələrinin müəssisələri üçün avadanlıq və komplektləşdirici məmulatlar, pambıqsəpən, kultivator, sünbülyığan və kənd təsarrüfatı istehsalı üçün ehtiyat hissələri) aparıcı yerlərdədir. Vilayətdə tikinti materialları (sement, şifer, keramika, şüşə, kərpic, linoleum, dəmir-beton məmulatları və konstruksiyaları) istehsalı inkişaf etmişdir.
Kənd təsərrüfatı
Kənd təsərrüfatı istehsalının əsas resursları bitkiçilik (taxıl, çiyidli pambıq, tərəvəz, meyvə və giləmeyvə, üzüm) və heyvandarlıq (qaramal və davar, donuz, quş və balıq) məhsullarıdır. Vilayətin altı rayonu meyvə-tərəvəz məhsullarının istehsalı üzrə, digərləri isə pambıq və taxıl becərilməsi üzrə ixtisaslaşmışdır. Pambıq və buğda əkinləri məhsuldar torpaqların 3/4-nü təşkil edir. Daşkənd vilayəti respublikada üzümçülük və şərabçılığın qədim mərkəzlərindən biridir. Kənd təsərrüfatı torpaqları 813,9 ha təşkil edir (2010); 425,4 min ha – otlaqlar, 305,1 min ha – suvarılan torpaqlar, 35,7 min ha – dəmyə əkinləri, 38,5 min ha –bağlar və 11,7 min ha – üzümlüklərdir.
Nəqliyyatı
Vilayətin ərazisindən Özbəkistanı Mərkəzi Asiya və Şərqi Avropa ölkələri ilə əlaqələndirən dəmir yol nəqliyyat qovşağı keçir. Dəmir yollarının uzunluğu 249,0 km-dir. Beynəlxalq magistrallarda daxil olmaqla, avtomobil yollarının ümumi uzunluğu 3960 km, o cümlədən vilayətin və yerli əhəmiyyətli yolların uzunluğu 2324 km-dir.
Həmçinin bax
Mənbə
Daşkənd vilayəti // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 6-cı cild: Çin – Dərk. Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2015. səh. 363–364. ISBN .
İstinadalr
- "Ташкентская область". 2022-03-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-31.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Daskend vilayeti Ozbekistanda vilayet 1938 ci il yanvarin 15 de teskil edilmisdir Sahesi 15 3 min km Әhalisi ise 2 6 milyon neferdir 2012 15 tumani rayon 16 seheri 18 seher tipli qesebesi var Merkezi Daskend seheridir Daskend vilayetiToshkent viloyati41 10 sm e 69 45 s u Olke OzbekistanTarixi ve cografiyasiYaradilib 15 yanvar 1938Sahesi 15 300 km Hundurluk 1 176 mSaat qursagi UTC 05 00EhalisiEhalisi 2 644 400 nef 2011 Reqemsal identifikatorlarISO kodu UZ TOResmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarTebietiSirderya cayi Daskend vilayeti erazisinin cox hissesi dag eteyi duzenlikdir Simal serq ve serq hisselerini Qerbi Tyan San daglarinin silsileleri Catkal 4045 m Pskem 4299 m ve s tutur Daskend vilayeti yuksek seysmik zonadadir Faydali qazintilari qonur komur mis filizi polimetallar tikinti materiallari ve s Iqlimi keskin kontinentaldir Orta tempratur yanvarda 1 3 den 1 8 C dek iyulda 26 8 C dir Illik yaginti 250 500 mm dir Muhum cayi Sirderya ve onun qollaridir Caylardan suvarma ve enerji menbeyi kimi istifade olunur Әsasen boz cimliqonur cemencol torpaqlari cay terraslarinin asagi sahelerinde ve qrunt sularinin yer sethine yaxin yerlerinde cemen ve bataqliq torpaqlari cay derelerinde alluvial torpaqlar yayilmisdir Daglarin yamaclari 1200 1400 m dek dag colleri yuxari qalxdiqca seyrek kolluqlar 2000 m den yuksekde subalp ve Alp cemenleri ile ortuludur Duzenlikde sunbulqiran erebdovsani surunenlerden col tisbagasi kertenkele ve s tuqaylarda caqqal dovsan dagyamaclarinda ve daglarda oxlu kirpi dagqoyunu quslardan keklik ve s var Teserrufati Umum Respublika Mehsulunun hecminde senaye istehsalinin payi 27 8 kend teserrufatinin 24 4 tikintinin 4 1 ticaret ve ictimai iasenin 8 0 neqliyyat ve rabitenin 14 5 material istehsalinin diger sahelerinin 14 9 vergilerin 6 3 teskil etmisdir URM in umumi hecminde kicik biznesin payina 54 7 xidmetlerin payina 37 4 dusur Adambasina URM 807 34 dollardir 2010 cu ilde vilayet uzre senaye mehsullarinin istehsal hecmi 1 592 mlrd dollar teskil etmisdir Senayesi Vilayet mineral xammal ehtiyatlari ile zengindir Erazide qonur komur 1965 3 mln t ve 1338 2 mln t yataqlari demir 120 mln t mis 18 1 mln t qurgusun 240 7 min t ve sink 239 2 min t bismut 701 7 t litium 12 1 mln t asbest 5819 t molibden 220 4 min t uran 18 2 min t gumus 13 5 min t suse xammali ehtiyatlari sement uzluk das ve s istehsali ucun xammal ehtiyatlari var Bu ehtiyatlar esasinda Daskend vilayetinin seher ve rayonlarinda yanacaq energetikasi masinqayirma meden metallurgiyasi kimya senayesi tikinti materiallari senayesi ve diger saheler inkisaf etmisdir Daskend vilayeti respublikanin iri senaye regionudur Respublikada buraxilan senaye mehsullarinin 20 i elektrik enerjisinin 45 i komurun 98 i sementin 43 i ve elvan metallarin esas hissesi vilayetde istehsal edilir Daskend vilayetinde 87 iri muessise o cumleden xalq istehlaki mallarinin istehsali uzre 51 muessise fealiyyet gosterir Yungul 13 6 yeyinti 15 3 ve kimya senayesi senaye istehsalinin umumi hecminin 12 7 i tikinti materiallarinin istehsali 7 9 masinqayirma ve metal emali 5 5 yanacaq senayesi 2 4 vilayet iqtisadiyyatinin aparici saheleridir Almaliq meden metallurgiya kombinati Merkezi Asiyanin en iri metallurgiya muessiselerinden biri Ozbekmetkombinat sehmdar istehsalat birliyi elvan metallarin ve metalyayiqlarin esas hissesini istehsal eden Ozbekistan cetin eriyen ve istiyedavamli metallar kombinati Circik seheri fealiyyet gosterir Azot fosfor gubreleri ve diger kimya mehsullarini Maxam Chirchiq ASC Circik s ve Ammofos Maxam ASC Almaliq s musterek muessiseleri istehsal edir Ozbekkimyamas ve Circikkismas ASC lerin masinqayirma muessiseleri vilayetin senaye istehsalinda qaz neft kimya sahelerinin muessiseleri ucun avadanliq ve komplektlesdirici memulatlar pambiqsepen kultivator sunbulyigan ve kend tesarrufati istehsali ucun ehtiyat hisseleri aparici yerlerdedir Vilayetde tikinti materiallari sement sifer keramika suse kerpic linoleum demir beton memulatlari ve konstruksiyalari istehsali inkisaf etmisdir Kend teserrufati Daskend vilayetinde uzum baglari Kend teserrufati istehsalinin esas resurslari bitkicilik taxil ciyidli pambiq terevez meyve ve gilemeyve uzum ve heyvandarliq qaramal ve davar donuz qus ve baliq mehsullaridir Vilayetin alti rayonu meyve terevez mehsullarinin istehsali uzre digerleri ise pambiq ve taxil becerilmesi uzre ixtisaslasmisdir Pambiq ve bugda ekinleri mehsuldar torpaqlarin 3 4 nu teskil edir Daskend vilayeti respublikada uzumculuk ve serabciligin qedim merkezlerinden biridir Kend teserrufati torpaqlari 813 9 ha teskil edir 2010 425 4 min ha otlaqlar 305 1 min ha suvarilan torpaqlar 35 7 min ha demye ekinleri 38 5 min ha baglar ve 11 7 min ha uzumluklerdir Neqliyyati Vilayetin erazisinden Ozbekistani Merkezi Asiya ve Serqi Avropa olkeleri ile elaqelendiren demir yol neqliyyat qovsagi kecir Demir yollarinin uzunlugu 249 0 km dir Beynelxalq magistrallarda daxil olmaqla avtomobil yollarinin umumi uzunlugu 3960 km o cumleden vilayetin ve yerli ehemiyyetli yollarin uzunlugu 2324 km dir Hemcinin baxDaskendMenbeDaskend vilayeti Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 6 ci cild Cin Derk Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2015 seh 363 364 ISBN 978 9952 441 11 6 Istinadalr Tashkentskaya oblast 2022 03 30 tarixinde Istifade tarixi 2017 10 31 Vikianbarda Daskend vilayeti ile elaqeli mediafayllar var