Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Azərbaycan sülalələri Şah sülalələri Knyaz sülalələri Xan sülalələri |
Ziyadoğlular sülaləsi, Ziyadoğlu Qacar və ya Ziyadlı — Qacar tayfasının bir qolu olan Ziyadlılar XVI əsrin ortalarından 1743-cü ilə qədər Səfəvi Qarabağını idarə etmişdirlər. Onların idarə etdikləri ərazilərə bəzən Səfəvi Gürcüstanının bir hissəsi olan Kaxeti, Səfəvi Astrabadı da daxil edilmişdir. Gəncə xanlığı 1747-ci ildən 1805-ci ilə qədər, İrəvan xanlığı 1755-ci ildən 1828-ci ilə qədər Ziyadlıların nümayəndələri tərəfindən idarə edilmişdir. Bəzi müəlliflər iddia edir ki, Qacar imperiyasını uzun müddət idarə etmiş Qovanlı Qacarlar Ziyadlı və ya Ziyadoğlu Qacarların bir tirəsidirlər.
Tarixi
Sülalənin tarixi
Ziyadoğluları haqqında Tarixçi Məhəmməd Məsum ibn Xocəki-Isfahani "Xülasət əs-siyyar" adlı əsərinin "Ziyadoğlu nəsli və Gəncənin xüsusiyyətləri haqqında qısa məlumat" başlığında yazır: "Mən-Allahın yazıq bəndəsi uğurlu tale sahibi olan bu alicənab şəxsin süfrəsinin kənarında oturanlardan biri kimi zati-alilərinin əmri ilə bu kitabı yazmağa məşğul olarkən özümə vacib bildim ki, qüdrətli və əzəmətli xanın nəsli, əcdadı haqqında da qısaca məlumat verim. Bu qısa məlumatı sidq-ürəklə hazırladım ki, zəmanə adamları xanın nəsil şəcərəsini bilsinlər. Düzdür, bu nəslin şəxsiyyətlərinin layiqli xidmətləri gün kimi aydındır və heç bir tərifə ehtiyacı yoxdur, lakin bununla belə, mənim rəyimdən belə bir fikir keçdi ki, arif adamların bu nəslin işləri haqqında məlumatları olsun deyə onları bu kitaba daxil edim. Bu mübarək insanın babalarının məskəni Rum vilayəti olmuşdur. Qəriməş Xızr adı ilə tanınan Xızr bəy o diyarda mötəbər bir şəxs olmuşdur. O, Səfəviyyə təriqətinə sidq-ürəklə etiqad etdiyi və o müqəddəslərin işığına ürəkdən bağlandığı üçün eli, qohum-əqrabası ilə birgə vətənini tərk edib Azərbaycana və İraqa köçmüşdür. Xızr bəy bir müddətdən sonra dünyasını dəyişmiş və onun böyük oğlu Ümmət bəy Lahican vilayətində şahənşaha səcdə etmək şərəfinə nail olmuşdur o, zəmanəsinin yeganəsi olan bu şəxslə şahənşahla yaxınlıq mərtəbəsinə yüksəlmişdir. Ümmət bəy hörmət və izzət sahibi Sufi Lahicinin xidmətində olmuş şahənşahlıq lütfü və diqqəti həmişə onun üzərinə kölgə salmışdır. Xalq üçün qorxulu, təhlükəli vəziyyətlərdə bəşəri gücü çatan işləri daha çox o, gördüyü üçün, eləcə də saf etiqadına, fədakarlığına və çoxlu xidmətlərinə görə Ziyadoğlu ləqəbini qazanmışdır".
Qacar elinin oymaqlarından biri də Ziyadlıdır. Ziyadlı oymağının bir qolu Qarabağ da, bir qolu Irəvanda, bir qolu isə Astrabadda məskunlaşmışdı. Ziyadlı oymağının bir qolu Qarabağda (Gəncədə), bir qolu Çuxursəddə (İrəvanda) hakimiyyətdə olmuşdur. Gəncə ziyadlıları tarixi ədəbiyyatda Ziyadoğlu kimi tanınırlar. Onların tayfa başçıları bu yörədə öncə bəylərbəyi, sonra müstəqil xan olmuşlar. Gəncə bəylərbəyi Qarabağ Şahverdi bəy Ümmət bəy oğlu I Şah Təhmasib Səfəviyə qulluq etmişdi. Şah ona sultan ünvanı vermişdi. Təhmasib 1551-ci ildə Kəmaləddin Şahverdi sultanı 1551 Gəncə-Qarabağ vilayətinə bəylərbəyi təyin etmişdi. Osmanlılara qarşı Ərzurum savaşında göstərdiyi mərdliyə və müvəffəqiyyətə görə Danqı mahalının ilbəil gəliri ilə ödüllənmişdi. Danqı mahalı öncə Şəki vilayətinə bağlı idi.
Qarabağ Ziyadoğlu-Qacarların irsi bəylərbəyliyi kimi Qarabağ xanlığının yaranmasına kimi, kiçik fasilə ilə 300 ilə qədər onların nəzarətində qalmışdı. Qarabağ bəylərbəyləri olan Ziyadoğlu Qacarlar haqqında ən mühüm məlumat II Şah Abbas dövründə Qarabağ bəylərbəyi Murtuzaqulu xan Qacarın vəziri olmuş Məhəmməd Məsumun "Xülasət əs-siyar" əsərində verilmişdir. M. Məsum Ziyadoğlu Qacar nəslinin XVI yüzyilliyin 40-cı illərindən-XVII yüzilliyin 60-cı illərinə qədər, təxminən yüzillik tarixini öz əsərində işıqlandırmışdır.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu. Qacarlar və Qacar kəndi. Bakı: "Şuşa", 2008, 334 səh.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan sulaleleri Sah sulaleleri Mannalar Madaylar Atropatidler Atropatena Arsakileri Saciler Seddadiler Revvadiler Sirvansahlar Selcuqlular Elxanlilar Celayirlar Qaraqoyunlular Agqoyunlular Sefeviler Efsarlar Qacarlar Knyaz sulaleleri Sunik Arransahik Alban Arsakileri Mehraniler Defne sulalesi Xan sulaleleri Cavansirler Ziyadoglular sulalesi Qaradaglilar Muqeddemler Sahsevenler Seqaqiler Dunbililer Kengerliler Xancobanlilar Bakixanovlar Qara Kesis nesli Xoyskilerbaxredakte Ziyadoglular sulalesi Ziyadoglu Qacar ve ya Ziyadli Qacar tayfasinin bir qolu olan Ziyadlilar XVI esrin ortalarindan 1743 cu ile qeder Sefevi Qarabagini idare etmisdirler Onlarin idare etdikleri erazilere bezen Sefevi Gurcustaninin bir hissesi olan Kaxeti Sefevi Astrabadi da daxil edilmisdir Gence xanligi 1747 ci ilden 1805 ci ile qeder Irevan xanligi 1755 ci ilden 1828 ci ile qeder Ziyadlilarin numayendeleri terefinden idare edilmisdir Bezi muellifler iddia edir ki Qacar imperiyasini uzun muddet idare etmis Qovanli Qacarlar Ziyadli ve ya Ziyadoglu Qacarlarin bir tiresidirler TarixiSulalenin tarixiZiyadoglulari haqqinda Tarixci Mehemmed Mesum ibn Xoceki Isfahani Xulaset es siyyar adli eserinin Ziyadoglu nesli ve Gencenin xususiyyetleri haqqinda qisa melumat basliginda yazir Men Allahin yaziq bendesi ugurlu tale sahibi olan bu alicenab sexsin sufresinin kenarinda oturanlardan biri kimi zati alilerinin emri ile bu kitabi yazmaga mesgul olarken ozume vacib bildim ki qudretli ve ezemetli xanin nesli ecdadi haqqinda da qisaca melumat verim Bu qisa melumati sidq urekle hazirladim ki zemane adamlari xanin nesil seceresini bilsinler Duzdur bu neslin sexsiyyetlerinin layiqli xidmetleri gun kimi aydindir ve hec bir terife ehtiyaci yoxdur lakin bununla bele menim reyimden bele bir fikir kecdi ki arif adamlarin bu neslin isleri haqqinda melumatlari olsun deye onlari bu kitaba daxil edim Bu mubarek insanin babalarinin meskeni Rum vilayeti olmusdur Qerimes Xizr adi ile taninan Xizr bey o diyarda moteber bir sexs olmusdur O Sefeviyye teriqetine sidq urekle etiqad etdiyi ve o muqeddeslerin isigina urekden baglandigi ucun eli qohum eqrabasi ile birge vetenini terk edib Azerbaycana ve Iraqa kocmusdur Xizr bey bir muddetden sonra dunyasini deyismis ve onun boyuk oglu Ummet bey Lahican vilayetinde sahensaha secde etmek serefine nail olmusdur o zemanesinin yeganesi olan bu sexsle sahensahla yaxinliq mertebesine yukselmisdir Ummet bey hormet ve izzet sahibi Sufi Lahicinin xidmetinde olmus sahensahliq lutfu ve diqqeti hemise onun uzerine kolge salmisdir Xalq ucun qorxulu tehlukeli veziyyetlerde beseri gucu catan isleri daha cox o gorduyu ucun elece de saf etiqadina fedakarligina ve coxlu xidmetlerine gore Ziyadoglu leqebini qazanmisdir Qacar elinin oymaqlarindan biri de Ziyadlidir Ziyadli oymaginin bir qolu Qarabag da bir qolu Irevanda bir qolu ise Astrabadda meskunlasmisdi Ziyadli oymaginin bir qolu Qarabagda Gencede bir qolu Cuxursedde Irevanda hakimiyyetde olmusdur Gence ziyadlilari tarixi edebiyyatda Ziyadoglu kimi taninirlar Onlarin tayfa bascilari bu yorede once beylerbeyi sonra musteqil xan olmuslar Gence beylerbeyi Qarabag Sahverdi bey Ummet bey oglu I Sah Tehmasib Sefeviye qulluq etmisdi Sah ona sultan unvani vermisdi Tehmasib 1551 ci ilde Kemaleddin Sahverdi sultani 1551 Gence Qarabag vilayetine beylerbeyi teyin etmisdi Osmanlilara qarsi Erzurum savasinda gosterdiyi merdliye ve muveffeqiyyete gore Danqi mahalinin ilbeil geliri ile odullenmisdi Danqi mahali once Seki vilayetine bagli idi Qarabag Ziyadoglu Qacarlarin irsi beylerbeyliyi kimi Qarabag xanliginin yaranmasina kimi kicik fasile ile 300 ile qeder onlarin nezaretinde qalmisdi Qarabag beylerbeyleri olan Ziyadoglu Qacarlar haqqinda en muhum melumat II Sah Abbas dovrunde Qarabag beylerbeyi Murtuzaqulu xan Qacarin veziri olmus Mehemmed Mesumun Xulaset es siyar eserinde verilmisdir M Mesum Ziyadoglu Qacar neslinin XVI yuzyilliyin 40 ci illerinden XVII yuzilliyin 60 ci illerine qeder texminen yuzillik tarixini oz eserinde isiqlandirmisdir MenbeEnver Cingizoglu Qacarlar ve Qacar kendi Baki Susa 2008 334 seh Hemcinin baxQacarlar Qarabag beylerbeyliyi