Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ukrayna Birinci Dünya müharibəsi illərində — Ukraynanın Birinci Dünya müharibəsində rolu və orada baş verən hadisələr. Birinci Dünya müharibəsinin başladığı dövrdə Ukrayna toponimi sadəcə coğrafi anlayış kimi istifadə edilirdi. Müasir Ukrayna Respublikasının ərazisinin əksəriyyəti Rusiya imperiyasının, şimal-qərb hissəsini isə Avstriya-Macarıstan imperiyasının idarəsi altında idi.
Müharibədən əvvəl
O dövrdəki dövlət sərhədləri Avropanın etnik qruplarının yayıldığı əraziləri bölürdü. XIX əsrin axırlarında Avropada milli fərqindəlik artırdı, bu imperiyalar isə öz təsir sahələrini genişləndirmək istəyirdilər. Rusiya imperiyası ukraynalıları olaraq görürdü və regiondakı böyük ruspərəst rusin və Ukrayna icmalarını dəstəkləyirdi. Avstriya-Macarıstan imperiyası əksinə, XIX əsrin axırlarında nin artışını dəstəkləyirdi. Qərbi Ukrayna orada yaşayan slavyan pravoslav əhali ilə Balkan yarımadası arasındakı bir qarşıdurma zonası idi.
Avstriya-Macarıstanın siyasi təsir gücü azalır, hərəkatının gücü isə gündən-günə artırdı. Buna görə də, Avstriya-Macarıstan və Serbiya arasında bir müharibənin baş verməsi qaçınılmaz idi. Etnik milliyətçiliyin artması Serbiyanın gücünün və ölkədə nın artması ilə üst-üstə düşmüşdür. Avstriya-Macarıstan keçmiş Osmanlı vilayəti olan Bosniya və Herseqovinanı işğal etmişdi. Bu regionda böyük bir serb icması var idi. Region Avstriya-Macarıstan tərəfindən nizamlı şəkildə ilhaq olunmuşdur. Miliyyətçi düşüncələrin populyarlığı Osmanlının tənəzzülü ilə də üst-üstə düşmüşdür. Rusiya Avstriya-Macarıstan ilə Krım müharibəsindən bəri rəqib idi və regionda Rusiyaya etnik və dini bağlılıq var idi. Bu səbəblərə görə də Rusiya hərəkatını dəstəkləyirdi.
Bu qarşıdurmada din də böyük rol oynamışdır. Rusiya və Avstriya-Macarıstan Polşanın XVIII əsrin sonlarında öz aralarında böldüklərində onlar Şərqi Avropa mədəniyyətinə malik olan böyük bir katolik cəmiyyətini öz imperiyalarına aldılar. Rusiya regiondakı katolikləri pravoslav etməyə çalışırdı. Bu proses çox zaman sülh yolu, bəzən isə zorla davam edirdi.
Son amil 1914-cü ildə Ukrayna milliyətçiliyinin regionun gələcəyinə təsir göstərə biləcək şəkildə böyüməsi idi. Bu milliyətçilik və Rusiya–Avstriya qarşıdurmaları kimi başqa əsas amillər bu iki imperiyanın regiondakı torpaqları itirməsi ilə nəticələnmişdir.
Böyük müharibənin başlaması
Rusiya 1914-cü ilin avqust ayında ya doğru irəliləməyə başlamışdır. Hücum zamanı, Rusiya ordusu düşmən qoşunlarını Karpat dağ silsiləsinə qədər məğlub etmiş, bütün ovalıq əraziləri işğal etmiş və uzun illər davam edən regionu ilhaq etmək cəhdlərini yerinə yetirmişdilər.
Ukraynalılar iki ayrı və zidd ordulara bölünmüşdülər. 3,5 milyon ukraynalı Rusiya İmperator Ordusu, 250 min ukraynalı isə üçün vuruşmuşdur. Beləliklə, çox ukraynalı həmvətənləri ilə döyüşmüşdür. Həmçinin, çoxlu ukraynalı mülki şəxs rəqib ordularla əməkdaşlıq etmək ittihamlarına görə qətlə yetirilmişdir.
İnqilab
Başlıq: Ukrayna ilə sülh (9 fevral, 1918)
Birinci Dünya müharibəsində qərbi ukraynalılar Avstriya-Macarıstan və Rusiya imperiyalarının idarəsi altında yaşayırdı. Ukrayna kəndləri atışmalarda mütəmadi olaraq məhv edilirdi. Ukraynalılar münaqişənin iki tərəfində də iştirak edirdilər. Qalitsiyada 20 mindən çox ukraynalı Rusiyaya rəğbət duymaqla ittiham olunmuşdu. Onlar həbs edilib, Avstriya-Macarıstanın həbs düşərgələrinə atılırdılar. Bu həbs düşərgələri arasında , Ştiriya və var idi.
Birinci Dünya müharibəsi sona çatanda ukraynalılara qarşı olan zorakılıq bitməmişdi. Döyüşlər 1917-ci ilin oktyabr ayında başlamış Oktyabr inqilabının başlamasından sonra daha da çoxalmışdı. İnqilab Rusiya imperiyası daxilində bir vətəndaş müharibəsinə gətirib çıxarmışdı və döyüşlərin çoxu Ukraynanın vilayətlərində baş verirdi. Bolşevik, loyalist, polyak, ukraynalı və keçmiş antanta dövlətlərinin orduları ölkədə fəaliyyət göstərdiklərindən regionda çoxlu qırğınlar baş vermişdi.
Bu dövrdə müstəqil bir Ukrayna dövlətinin qurulması üçün bir neçə uğurlu cəhd olmuşdur. Dövlətlərin birində paytaxt Kiyev, bir digərində isə Lvov idi, lakin bu dövlətlərin heç biri beynəlxalq icmadan yetərli dəstək almamış və uğursuz olmuşdular.
1919-cu ildə imzalanan Versal sülh müqaviləsi Ukrayna torpaqlarını digər Avropa dövlətləri arasında bölüşdürmüşdü. Qərbdə və qərbi regionları Polşaya verilmişdi. Bukovina vilayəti Rumıniyaya verilmişdi. Çexoslovakiya keçmiş Avstriya-Macarıstandakı torpaqları – Ujqorod və nu qorumuşdu. Qalan mərkəzi və şərqi Ukrayna vilayətləri Sovet İttifaqına verilmişdi. Birinci Dünya müharibəsinin və Rusiya vətəndaş müharibəsinin bir nəticəsi olaraq, ukraynalılar öz dövlətlərini qurmaq üçün bir neçə cəhd göstərmişdi. Bu cəhdlərin hamısının uğursuz olmasından əlavə, bu dövrdə 1,500,000 ukraynalı həyatını itirmişdi.
İstinadlar
- Sesil, Lamar. Wilhelm II: Emperor and Exile, 1900-1941. UNC Press. 1996. 176. ISBN .
- Con Paul. Religion and Nationality in Western Ukraine. McGill-Queen's University Press: Montreal and Kingston. 1999. 32–33.
- Rudisnki, İvan L. The Role of the Ukraine in Modern History. . 1963. 199–216.
- . Ukraine: A History. . 2000. 340–344. ISBN .
- Reyd, Anna. Borderland: A Journey Through The History of Ukraine. Kolorado: . 1999. ISBN .
Xarici keçidlər
- 27-ci uçuş eskandorunun Ukraynaya irəliləyişi. 48 səhifəyə yerləşdirilən 263 şəkildən ibarət bu portfel Almaniyanın 1918-ci ilin yazında və yayında Cənubi Ukraynanın işğalı və orada keçirilən hərbi yürüşlərinin foto-sənədidir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ukrayna Birinci Dunya muharibesi illerinde Ukraynanin Birinci Dunya muharibesinde rolu ve orada bas veren hadiseler Birinci Dunya muharibesinin basladigi dovrde Ukrayna toponimi sadece cografi anlayis kimi istifade edilirdi Muasir Ukrayna Respublikasinin erazisinin ekseriyyeti Rusiya imperiyasinin simal qerb hissesini ise Avstriya Macaristan imperiyasinin idaresi altinda idi Muharibeden evvelO dovrdeki dovlet serhedleri Avropanin etnik qruplarinin yayildigi erazileri bolurdu XIX esrin axirlarinda Avropada milli ferqindelik artirdi bu imperiyalar ise oz tesir sahelerini genislendirmek isteyirdiler Rusiya imperiyasi ukraynalilari olaraq gorurdu ve regiondaki boyuk rusperest rusin ve Ukrayna icmalarini destekleyirdi Avstriya Macaristan imperiyasi eksine XIX esrin axirlarinda nin artisini destekleyirdi Qerbi Ukrayna orada yasayan slavyan pravoslav ehali ile Balkan yarimadasi arasindaki bir qarsidurma zonasi idi Avstriya Macaristanin siyasi tesir gucu azalir herekatinin gucu ise gunden gune artirdi Buna gore de Avstriya Macaristan ve Serbiya arasinda bir muharibenin bas vermesi qacinilmaz idi Etnik milliyetciliyin artmasi Serbiyanin gucunun ve olkede nin artmasi ile ust uste dusmusdur Avstriya Macaristan kecmis Osmanli vilayeti olan Bosniya ve Herseqovinani isgal etmisdi Bu regionda boyuk bir serb icmasi var idi Region Avstriya Macaristan terefinden nizamli sekilde ilhaq olunmusdur Miliyyetci dusuncelerin populyarligi Osmanlinin tenezzulu ile de ust uste dusmusdur Rusiya Avstriya Macaristan ile Krim muharibesinden beri reqib idi ve regionda Rusiyaya etnik ve dini bagliliq var idi Bu sebeblere gore de Rusiya herekatini destekleyirdi Bu qarsidurmada din de boyuk rol oynamisdir Rusiya ve Avstriya Macaristan Polsanin XVIII esrin sonlarinda oz aralarinda bolduklerinde onlar Serqi Avropa medeniyyetine malik olan boyuk bir katolik cemiyyetini oz imperiyalarina aldilar Rusiya regiondaki katolikleri pravoslav etmeye calisirdi Bu proses cox zaman sulh yolu bezen ise zorla davam edirdi 1914 cu ilde Serq Cebhesi Son amil 1914 cu ilde Ukrayna milliyetciliyinin regionun geleceyine tesir gostere bilecek sekilde boyumesi idi Bu milliyetcilik ve Rusiya Avstriya qarsidurmalari kimi basqa esas amiller bu iki imperiyanin regiondaki torpaqlari itirmesi ile neticelenmisdir Boyuk muharibenin baslamasiEsas meqale Birinci Dunya muharibesi Rusiya 1914 cu ilin avqust ayinda ya dogru irelilemeye baslamisdir Hucum zamani Rusiya ordusu dusmen qosunlarini Karpat dag silsilesine qeder meglub etmis butun ovaliq erazileri isgal etmis ve uzun iller davam eden regionu ilhaq etmek cehdlerini yerine yetirmisdiler Ukraynalilar iki ayri ve zidd ordulara bolunmusduler 3 5 milyon ukraynali Rusiya Imperator Ordusu 250 min ukraynali ise ucun vurusmusdur Belelikle cox ukraynali hemvetenleri ile doyusmusdur Hemcinin coxlu ukraynali mulki sexs reqib ordularla emekdasliq etmek ittihamlarina gore qetle yetirilmisdir Inqilab Lubek reklamlari nin alm Lubeckischen Anzeigen xususi buraxilisi Basliq Ukrayna ile sulh 9 fevral 1918 Rusiya imperiyasinin Ukrayna Xalq Respublikasinin iddia etdiyi erazileri bir The New York Times meqalesinde verilen xeritede 17 fevral 1918 Birinci Dunya muharibesinde qerbi ukraynalilar Avstriya Macaristan ve Rusiya imperiyalarinin idaresi altinda yasayirdi Ukrayna kendleri atismalarda mutemadi olaraq mehv edilirdi Ukraynalilar munaqisenin iki terefinde de istirak edirdiler Qalitsiyada 20 minden cox ukraynali Rusiyaya regbet duymaqla ittiham olunmusdu Onlar hebs edilib Avstriya Macaristanin hebs dusergelerine atilirdilar Bu hebs dusergeleri arasinda Stiriya ve var idi Birinci Dunya muharibesi sona catanda ukraynalilara qarsi olan zorakiliq bitmemisdi Doyusler 1917 ci ilin oktyabr ayinda baslamis Oktyabr inqilabinin baslamasindan sonra daha da coxalmisdi Inqilab Rusiya imperiyasi daxilinde bir vetendas muharibesine getirib cixarmisdi ve doyuslerin coxu Ukraynanin vilayetlerinde bas verirdi Bolsevik loyalist polyak ukraynali ve kecmis antanta dovletlerinin ordulari olkede fealiyyet gosterdiklerinden regionda coxlu qirginlar bas vermisdi Bu dovrde musteqil bir Ukrayna dovletinin qurulmasi ucun bir nece ugurlu cehd olmusdur Dovletlerin birinde paytaxt Kiyev bir digerinde ise Lvov idi lakin bu dovletlerin hec biri beynelxalq icmadan yeterli destek almamis ve ugursuz olmusdular 1919 cu ilde imzalanan Versal sulh muqavilesi Ukrayna torpaqlarini diger Avropa dovletleri arasinda bolusdurmusdu Qerbde ve qerbi regionlari Polsaya verilmisdi Bukovina vilayeti Ruminiyaya verilmisdi Cexoslovakiya kecmis Avstriya Macaristandaki torpaqlari Ujqorod ve nu qorumusdu Qalan merkezi ve serqi Ukrayna vilayetleri Sovet Ittifaqina verilmisdi Birinci Dunya muharibesinin ve Rusiya vetendas muharibesinin bir neticesi olaraq ukraynalilar oz dovletlerini qurmaq ucun bir nece cehd gostermisdi Bu cehdlerin hamisinin ugursuz olmasindan elave bu dovrde 1 500 000 ukraynali heyatini itirmisdi IstinadlarSesil Lamar Wilhelm II Emperor and Exile 1900 1941 UNC Press 1996 176 ISBN 0 8078 2283 3 Con Paul Religion and Nationality in Western Ukraine McGill Queen s University Press Montreal and Kingston 1999 32 33 Rudisnki Ivan L The Role of the Ukraine in Modern History 1963 199 216 Ukraine A History 2000 340 344 ISBN 0 8020 8390 0 Reyd Anna Borderland A Journey Through The History of Ukraine Kolorado 1999 ISBN 0 8133 3792 5 Xarici kecidler27 ci ucus eskandorunun Ukraynaya irelileyisi 48 sehifeye yerlesdirilen 263 sekilden ibaret bu portfel Almaniyanin 1918 ci ilin yazinda ve yayinda Cenubi Ukraynanin isgali ve orada kecirilen herbi yuruslerinin foto senedidir