Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tevton ordeni (lat. teutonicus — almanlara məxsus) — XII əsrin sonlarında yaranmış dini cəngavər ordenidir. Təriqət, Katolik hacılara, həcc yolunda kömək etmək, xəstə və yaralı Katoliklərin baxımlarını təmin etmək üzrə xəstəxana qurmaq məqsədiylə yaradılmışdır. Adlarını xüsusilə Orta əsrlərdə Səlib yürüşlərinə qatılaraq eşitdirdilər. Əslində üzvlərin sayı həmişə məhdud idi, ancaq ehtiyac vəziyyətində istər könüllülərin, istərsə də muzdlu əsgərlərin iştirakı ilə sayları artırdı. Avropada səkkiz əsrə yaxın müddət varlığını qorumuş bir cəngavər təşkilatıdır. Əsasən Alman cəngavərlərdən ibarət idi. Polşa üzərində böyük nüfuzları var idi. Orta əsrlərdə (III Səlib yürüşü) vaxtında (1190), Müqəddəs Roma imperiyasına bağlı idilər. Papa III İnnokenti tərəfindən cəngavər olaraq qəbul edildilər və hələ də fəaliyyətdədirlər.
| Tevton ordeni | |
|---|---|
| Deutscher Orden | |
 | |
| Növü | Dini orden |
| Yaranma tarixi | 1190 - indiyədək |
| Ölkə |
|
| Tabedir | Vatikan, Müqəddəs Roma imperiyası |
| Qərargah | (1192–1291) Venesiya (1291–1309) (1309–1466) Königsberg (1466–1525) (1525–1809) Vyana (1809 – indiyədək) |
| Himayədarı | Müqəddəs Məryəm, , Müqəddəs Georgi |
| Şüarı | Helfen, Wehren, Heilen |
| Rəngləri | Ağ və qara |
| Döyüşlər | |
| Komandanlıq | |
| Komandir | |
| Məşhur komandirləri | |
| deutscher-orden.at deutscher-orden.de | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Yaxın Şərq və Macarıstan
XII əsrin sonunda Akrada qurulan təriqət, Səlib yürüşləri dövründə dənizaşırı torpaqların müdafiə olunmasında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Xüsusilə qorunması və vergi toplanması mövzusunda çox işə yaramışdır. Xristian qüvvələrinin məğlub olub, Yaxın şərqdən çəkilməsindən sonra təriqət, Transilvaniyaya köçdü. Burada 1211-ci ildən etibarən, Qıpçaqlara qarşı mübarizəsinə qoşuldular. Papanın əmrini, Macar hegemonluğundan üstün görəndə isə Macarıstandan qovuldular.
Tevtonların Rusiyaya yürüşləri
13-cü əsrin ortalarında Roma Papası katolik Tevton ordeninin pravoslav Rusiyaya qarşı yürüşünə xeyir dua verdi. . Onlar Pskovu tabe etdilər və Novqorod üzərinə yeridilər. 1242-ci ildə Novqorod knyazı Aleksandr Nevskinin komandası altındakı rus qoşunları cənagavərləri Çud gölündə darmadağın etdilər və onları Rusiya ərazisindən qovdular.
1410-cu ildə Böyük Litva knyazlığı və Polşanın birləşmiş qoşunları ilə Tevton ordeninin qoşunları arasında Qrünvald döyüşü baş verdi. Cəngavərlər məğıub oldular və nəticədə onlar qaliblərə öz torpaqlarının bir hissəsini güzəştə getdilər. 19-cu əsrin əvvəlində Prussiyanın işğalından sonra Tevton ordeninin varlığına son qoyuldu.
Prussiya yürüşü
Sonrakı illərdə hörmət və hədiyyə gördülər, gücləndilər. Vaxt keçdikcə Avropanın ən güclü cəngavərləri halına gəldilər. Türklərin və Ərəblərin müqəddəs torpaqları bir-bir fəth etməsi ilə sonunda bütün səlibçilər bu torpaqlardan qovuldular. Bu vaxtı bölgədəki qədim dinlərə inanan xalqları, xüsusilə katolikləşdirmək istəyirdi. Bunun üçün Tevton Ordenindən kömək istədilər. qovulan, yersiz qalan Tevtonlar üçün yaxşı bir təklif idi. Yurd əldə edə biləcəkdilər. Prussiya bölgəsinə yerləşən Tevtonlar bölgədəki xalqı katolikləşdirmək üçün çox ağır şərtlər tətbiq etdilər. Bölgə xalqı yenə eyni dinə inanan sığındı.
1230-cu ildə, (Tevton Cəngavərlərinin Lideri) və birlikdə, qarşı başlatdılar. Bu səfərin sonunda təriqət, işğal edilən Baltik Ölkələrinin torpaqlarında müstəqil bir monastır dövləti qurdu. Daha sonra, , Livoniya və işğal etdilər. isə təriqəti, özlərinə aid torpaqları işğal etməklə günahlandırdı. Təriqət, Litvanın da xristianlaşdırılmasının ardından əsl məqsədini yəni səlibçi idealını itirdi. Çünki ətraflarında, xristianlaşdırılması ya da yox edilməsi lazım olan kafirlər qalmamışdı. Bu vəziyyətdə artıq xristian qonşularıyla çəkişmələri lazım olacaqdı.
Dövlət fəaliyyəti
, Böyük Litva knyazlığı və Novqorodlular (Livoniyalıların assimilyasiya olmasından sonra ortaya çıxan birlik) ən böyük rəqibləri oldular. İqtisadi baxımdan güclü bir bölgəyə hakim idilər və feodal krallıqlarına dəstək olmaq üzrə Avropanın müxtəlif bölgələrindən muzdlu əsgərlər yığdılar. Beləliklə, Baltik Dənizi ətrafında, əhəmiyyətli bir yerli güc halına gəldilər. 1410-cu ildə, Reç Pospolita koalisiya ordusu, təriqət qüvvətlərini məğlubiyyətə uğratdı və təriqətin hərbi gücünü demək olar ki, yox etdilər.
Dövlətin dağılması və indiki fəaliyyəti
1515-ci ildə, Müqəddəs Roma İmperatoru I Maksimilian, Reç Pospolita kralı I Sigizmund ilə nikah qohumluğu əldə etdi. Bundan sonra Müqəddəs Roma imperiyası, Polşaya qarşı təriqəti dəstəkləməkdən imtina etdi. Bir zaman sonra 1525-ci ildə, təriqətin başçısı olan Lüteranizmi qəbul etdi və ilk hersoqu oldu. Estoniya, Litva və ayrıca təriqətin Almaniya sərhədləri içində qalan hissəsi də Lüteranizmi seçdi. Napoleonun ordularının hücumu ilə, təriqət son torpaqlarını da itirdi. Bundan sonra varlığını xeyriyyəçi olaraq davam etdirdi. Təriqət, 1938-ci ildə Hitler tərəfindən dağıdıldı, ancaq 1945-ci ildə yenidən quruldu. İndi isə xeyriyyəçi məqsədlər istiqamətində Avropada fəaliyyət göstərməkdədir.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tevton ordeni lat teutonicus almanlara mexsus XII esrin sonlarinda yaranmis dini cengaver ordenidir Teriqet Katolik hacilara hecc yolunda komek etmek xeste ve yarali Katoliklerin baximlarini temin etmek uzre xestexana qurmaq meqsediyle yaradilmisdir Adlarini xususile Orta esrlerde Selib yuruslerine qatilaraq esitdirdiler Eslinde uzvlerin sayi hemise mehdud idi ancaq ehtiyac veziyyetinde ister konullulerin isterse de muzdlu esgerlerin istiraki ile saylari artirdi Avropada sekkiz esre yaxin muddet varligini qorumus bir cengaver teskilatidir Esasen Alman cengaverlerden ibaret idi Polsa uzerinde boyuk nufuzlari var idi Orta esrlerde III Selib yurusu vaxtinda 1190 Muqeddes Roma imperiyasina bagli idiler Papa III Innokenti terefinden cengaver olaraq qebul edildiler ve hele de fealiyyetdedirler Tevton ordeniDeutscher OrdenNovu Dini ordenYaranma tarixi 1190 indiyedekOlke Papa dovleti Quds kralligi Muqeddes Roma imperiyasi Prussiya Avstriya imperiyasi Bavariya Kralligi Vurtemberq kralligi d Baden knyazligi d Hessen knyazligi d Simali Alman Ittifaqi Avstriya Macaristan Italiya kralligi Almaniya Avstriya Respublikasi Birinci Avstriya Respublikasi d Vatikan Avstriya Almaniya Federativ RespublikasiTabedir Vatikan Muqeddes Roma imperiyasiQerargah 1192 1291 Venesiya 1291 1309 1309 1466 Konigsberg 1466 1525 1525 1809 Vyana 1809 indiyedek Himayedari Muqeddes Meryem Muqeddes GeorgiSuari Helfen Wehren HeilenRengleri Ag ve qaraDoyusler Selib yurusleriKomandanliqKomandirMeshur komandirlerideutscher orden at deutscher orden de Vikianbarda elaqeli mediafayllarYaxin Serq ve MacaristanXII esrin sonunda Akrada qurulan teriqet Selib yurusleri dovrunde denizasiri torpaqlarin mudafie olunmasinda ehemiyyetli rol oynamisdir Xususile qorunmasi ve vergi toplanmasi movzusunda cox ise yaramisdir Xristian quvvelerinin meglub olub Yaxin serqden cekilmesinden sonra teriqet Transilvaniyaya kocdu Burada 1211 ci ilden etibaren Qipcaqlara qarsi mubarizesine qosuldular Papanin emrini Macar hegemonlugundan ustun gorende ise Macaristandan qovuldular Tevtonlarin Rusiyaya yurusleri13 cu esrin ortalarinda Roma Papasi katolik Tevton ordeninin pravoslav Rusiyaya qarsi yurusune xeyir dua verdi Onlar Pskovu tabe etdiler ve Novqorod uzerine yeridiler 1242 ci ilde Novqorod knyazi Aleksandr Nevskinin komandasi altindaki rus qosunlari cenagaverleri Cud golunde darmadagin etdiler ve onlari Rusiya erazisinden qovdular Qrunvald doyusu1410 cu ilde Boyuk Litva knyazligi ve Polsanin birlesmis qosunlari ile Tevton ordeninin qosunlari arasinda Qrunvald doyusu bas verdi Cengaverler megiub oldular ve neticede onlar qaliblere oz torpaqlarinin bir hissesini guzeste getdiler 19 cu esrin evvelinde Prussiyanin isgalindan sonra Tevton ordeninin varligina son qoyuldu Prussiya yurusuSonraki illerde hormet ve hediyye gorduler guclendiler Vaxt kecdikce Avropanin en guclu cengaverleri halina geldiler Turklerin ve Ereblerin muqeddes torpaqlari bir bir feth etmesi ile sonunda butun selibciler bu torpaqlardan qovuldular Bu vaxti bolgedeki qedim dinlere inanan xalqlari xususile katoliklesdirmek isteyirdi Bunun ucun Tevton Ordeninden komek istediler qovulan yersiz qalan Tevtonlar ucun yaxsi bir teklif idi Yurd elde ede bilecekdiler Prussiya bolgesine yerlesen Tevtonlar bolgedeki xalqi katoliklesdirmek ucun cox agir sertler tetbiq etdiler Bolge xalqi yene eyni dine inanan sigindi 1230 cu ilde Tevton Cengaverlerinin Lideri ve birlikde qarsi baslatdilar Bu seferin sonunda teriqet isgal edilen Baltik Olkelerinin torpaqlarinda musteqil bir monastir dovleti qurdu Daha sonra Livoniya ve isgal etdiler ise teriqeti ozlerine aid torpaqlari isgal etmekle gunahlandirdi Teriqet Litvanin da xristianlasdirilmasinin ardindan esl meqsedini yeni selibci idealini itirdi Cunki etraflarinda xristianlasdirilmasi ya da yox edilmesi lazim olan kafirler qalmamisdi Bu veziyyetde artiq xristian qonsulariyla cekismeleri lazim olacaqdi Dovlet fealiyyeti Boyuk Litva knyazligi ve Novqorodlular Livoniyalilarin assimilyasiya olmasindan sonra ortaya cixan birlik en boyuk reqibleri oldular Iqtisadi baximdan guclu bir bolgeye hakim idiler ve feodal kralliqlarina destek olmaq uzre Avropanin muxtelif bolgelerinden muzdlu esgerler yigdilar Belelikle Baltik Denizi etrafinda ehemiyyetli bir yerli guc halina geldiler 1410 cu ilde Rec Pospolita koalisiya ordusu teriqet quvvetlerini meglubiyyete ugratdi ve teriqetin herbi gucunu demek olar ki yox etdiler Dovletin dagilmasi ve indiki fealiyyeti1515 ci ilde Muqeddes Roma Imperatoru I Maksimilian Rec Pospolita krali I Sigizmund ile nikah qohumlugu elde etdi Bundan sonra Muqeddes Roma imperiyasi Polsaya qarsi teriqeti desteklemekden imtina etdi Bir zaman sonra 1525 ci ilde teriqetin bascisi olan Luteranizmi qebul etdi ve ilk hersoqu oldu Estoniya Litva ve ayrica teriqetin Almaniya serhedleri icinde qalan hissesi de Luteranizmi secdi Napoleonun ordularinin hucumu ile teriqet son torpaqlarini da itirdi Bundan sonra varligini xeyriyyeci olaraq davam etdirdi Teriqet 1938 ci ilde Hitler terefinden dagidildi ancaq 1945 ci ilde yeniden quruldu Indi ise xeyriyyeci meqsedler istiqametinde Avropada fealiyyet gostermekdedir Xarici kecidlerResmi sayti http www chivalricorders org vatican teutonic htm