Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Novqorod respublikası (rus. Новгородская республика / Novgorodskaja respublika q.slav. Новгородская земьля / Novgorodskaja zemľa) —Rusiyada tarixi dövlət.
| Tarixi dövlət | |
| Novqorod respublikası | |
|---|---|
 | |
| | |
| Paytaxt | Veliki Novqorod |
| Dilləri | Ural dilləri, qədim rus dili |
| Rəsmi dilləri | |
| Dövlət dini | şərqi ortodoks xristianlıq |
| Ərazisi |
|
| İdarəetmə forması | respublika, Oliqarxiya |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Novqorod torpaqları mərkəzi hakimiyyəti tanımaqdan imtina edən və onunla əlaqəni açıqdan-açığa kəsən ilk knyazlıqlardan biri idi. Mənbələrdə Novqorod «üç dəniz» limanı adlandırılırdı. Əhali əsasən əkinçiliklə, həm də maldarlıq, ovçuluq, arıçılıqla da məşğul olurdu. inkişaf etmişdi.
Dövlət quruluşuna görə Novqorod boyar respublikası idi. Novqorodda xalq yığıncağı, bütün şərq slavyanlarında olduğu kimi, adlanırdı. Veçe ali qanunverici hakimiyyəti və məhkəmə hakimiyyətini həyata keçirirdi. Posadnik, minbaşı, «Ağsaqqallar Şurası» və knyaz veçedə seçilirdi. «Ağsaqqallar şurası»na Arxiyepiskop rəhbərlik edirdi. Posadnik icra hakimiyyətinin başçısı idi. Əhalini mühakimə edir, diplomatik danışıqlar aparırdı. Minbaşı şəhər vergi sisteminə rəhbərlik edir və şəhərin müdafiəsi məsələləri ilə məşğul olurdu. Knyaz Novqoroda dəvət olunur, Veçe tərəfindən seçilirdi, hüququ məhdud idi. Knyaz dövlət işinə cüzi qədər qarışardısa, qovulardı. Novqorod feodal respublikasında hakimiyyət adlı-sanlı boyarlara məxsus idi. Bu isə Novqorod respublikasının demokratik əsasda fəaliyyət göstərməsinə imkan vermirdi.
Rusiyada monqol dövrü. Monqolların hücumu ərəfəsində Rusiya knyazlıqlara parçalanmışdı. Ara müharibələri knyazları zəif salmışdı. 1222-ci ildə monqollar Dərbənd keçidini keçib əvvəl alanları, sonra qıpçaqları məğlub etdilər.
1223-cü il mayın 31-də monqollar Kalka çayı sahilində vuruşmada qıpçaq və rus knyazlarının birləşmiş qüvvələrinə qalib gəldilər. Qıpçaq və rus qoşunları fəaliyyətlərini əlaqələndirə bilmədilər. Monqollar Dneprə qədər irəlilədilər və sonra orta Volqaya qayıtdılar. Burada Kama bulqarlarına məğlub olub vətənlərinə getdilər.
1235-ci ildə Monqol feodallarının xuralı (qurultayı) Qərbə hücum haqqında qərar qəbul etdi. Bu hücuma Cucinin oğlu, Çingiz xanın nəvəsi Batı xan başçılıq edirdi. Onlar 1236-cı ildə Kama bulqarlarını məğlub edib 1237-ci ilin qışında Şimal-Şərqi Rusiya torpaqlarına soxuldular. Qısa müddət ərzində Ryazan (1237), Kolomna, Moskva, Vladimir, Suzdal, Yaroslavl, Tver, Kostroma, Kozelski və digər şəhərləri tutdular. 1238-ci il martın 4-də Siti çayı sahilindəki döyüşdə rus qoşunları məğlub oldu. Beləliklə, Şimal-Şərqi Rusiya torpaqları monqollar tərəfindən tutuldu. Monqollar Novqorodun 100 kilometrliyində dayandılar. Monqollar cənub çöllərinə çəkildilər, iki il burada dincəlib ordularını möhkəmləndirdilər.
1239-cu ildə Batı xan Cənubi Rusiyanı işğal etməyə başladı. 1240-cı ildə monqollar Kiyevi tutdular. Qaliç-Voln knyazlığından keçib Avropaya soxuldular. Polontsk-Minsk, Smolensk,Novqorod-Pskov torpaqlarını tuta bilmədilər. 1242-ci ildə onlar Olomoutsedə çex və macarlara məğlub olub geri qayıtdılar.
Beləliklə, monqollar 1237-1240-cı illərdə rus knyazlıqlarını işğal etdilər. Rusların 240 il monqolların hakimiyyəti altında qalması dövrü başlandı. Uzun müddət ruslar vahid dövlətdə birləşə bilmədilər və Qızıl Orduya bac verdilər. XIV əsrin 2-ci yarısından başlayaraq monqollara qarşı mübarizənin mərkəzi Moskva knyazlığı oldu.
Rus torpaqlarının birləşdirilməsi uğrunda mübarizə. Moskva knyazlığının yaranması. XIV əsrdən başlayaraq rus torpaqlarının vahid mərkəzləşmiş dövlətdə birləşməsi prosesinə başlandı. Bu prosesə 1147-ci ildə əsası qoyulmuş Moskva şəhəri başçılıq edirdi. Moskva XIII əsrdə knyazlığa çevrilmişdi. Moskva knyazı İvan Kalita (1325-1340) Tverdə Qızıl Orduya qarşı çevrilmiş üsyanı məğlub etdi. Qızıl Ordu xanından yarlıq alaraq «Böyük knyaz» oldu. Bundan sonra İvan Kalita ətraf torpaqları Moskva ətrafında birləşdirməyə başladı. Hələ İvan Kalitadan əvvəl 1301ci ildə Kolomna, 1303-cü ildə Mojayski Moskva knyazlığına birləşdirilmişdi.
1380-ci il sentyabrın 8-də Dmitri Donskoy və Qızıl Ordu xanı Mamay arasında baş verən Kulikovo döyüşündə ruslar qalib gəldilər və birləşmə prosesi sürətləndi. Lakin 1382-ci ildə Toxtamış Moskvanı talan etdi, Moskva knyazlığı yenidən Qızıl Ordunun vassalına çevrildi və ona xərac verdi.
III İvan (1462-1505) dövründə Rusiya torpaqlarının Moskva ətrafında birləşdirilməsi sürətləndi. Rostov və Yaroslavl knyazlıqlarının varlığına son qoyuldu. Novqorod boyarları Litva knyazlığından kömək istədilər. Bundan xəbər tutan III İvan Novqorod üzərinə hücum etdi. 1471-ci ildə Selon çayı üzərində baş vermiş döyüşdə III İvan qalib gəldi. Novqorod knyazlığı 1478-ci ilə qədər müstəqilliyini saxladı, həmin ildən sonra Moskvaya birləşdirildi.
Mərkəzləşmiş dövləti Böyük knyaz və Boyar duması idarə edirdi. 1497-ci ildə qəbul edilmiş «Qanunnaməyə» əsasən kəndlilərin təhkimli halına salınmasına başlandı. Kəndlilərin mülkədarların yanından getməsi məhdudlaşdırıldı. Kəndli mülkədarın yanından ancaq Yuryev günündən (26 noyabr) bir həftə əvvəl, bir həftə sonra gedə bilərdi.
Qalereya
-
![image]()
Novqorod veçe -
![image]()
-
![image]()
Novqorod qrivnası -
![image]()
Novgorod sikkələri 1420-1478
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- В. Ф. Андреев. «Северный страж Руси» Очерки истории средневекового Новгорода. Издание второе, дополненное и переработанное. Лениздат,Л −1989
- Новгородская рспублика. 1136—1478 гг.\\Сайт Леонида Томова
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Novqorod respublikasi rus Novgorodskaya respublika Novgorodskaja respublika q slav Novgorodskaya zemlya Novgorodskaja zemľa Rusiyada tarixi dovlet Tarixi dovletNovqorod respublikasi1136 1478Paytaxt Veliki NovqorodDilleri Ural dilleri qedim rus diliResmi dilleri qedim rus diliDovlet dini serqi ortodoks xristianliqErazisi 3 000 000 km Idareetme formasi respublika Oliqarxiya Vikianbarda elaqeli mediafayllarNovqorod respublikasiTarixiNovqorod torpaqlari merkezi hakimiyyeti tanimaqdan imtina eden ve onunla elaqeni aciqdan aciga kesen ilk knyazliqlardan biri idi Menbelerde Novqorod uc deniz limani adlandirilirdi Ehali esasen ekincilikle hem de maldarliq ovculuq ariciliqla da mesgul olurdu inkisaf etmisdi Dovlet qurulusuna gore Novqorod boyar respublikasi idi Novqorodda xalq yigincagi butun serq slavyanlarinda oldugu kimi adlanirdi Vece ali qanunverici hakimiyyeti ve mehkeme hakimiyyetini heyata kecirirdi Posadnik minbasi Agsaqqallar Surasi ve knyaz vecede secilirdi Agsaqqallar surasi na Arxiyepiskop rehberlik edirdi Posadnik icra hakimiyyetinin bascisi idi Ehalini muhakime edir diplomatik danisiqlar aparirdi Minbasi seher vergi sistemine rehberlik edir ve seherin mudafiesi meseleleri ile mesgul olurdu Knyaz Novqoroda devet olunur Vece terefinden secilirdi huququ mehdud idi Knyaz dovlet isine cuzi qeder qarisardisa qovulardi Novqorod feodal respublikasinda hakimiyyet adli sanli boyarlara mexsus idi Bu ise Novqorod respublikasinin demokratik esasda fealiyyet gostermesine imkan vermirdi Rusiyada monqol dovru Monqollarin hucumu erefesinde Rusiya knyazliqlara parcalanmisdi Ara muharibeleri knyazlari zeif salmisdi 1222 ci ilde monqollar Derbend kecidini kecib evvel alanlari sonra qipcaqlari meglub etdiler 1223 cu il mayin 31 de monqollar Kalka cayi sahilinde vurusmada qipcaq ve rus knyazlarinin birlesmis quvvelerine qalib geldiler Qipcaq ve rus qosunlari fealiyyetlerini elaqelendire bilmediler Monqollar Dnepre qeder irelilediler ve sonra orta Volqaya qayitdilar Burada Kama bulqarlarina meglub olub vetenlerine getdiler 1235 ci ilde Monqol feodallarinin xurali qurultayi Qerbe hucum haqqinda qerar qebul etdi Bu hucuma Cucinin oglu Cingiz xanin nevesi Bati xan basciliq edirdi Onlar 1236 ci ilde Kama bulqarlarini meglub edib 1237 ci ilin qisinda Simal Serqi Rusiya torpaqlarina soxuldular Qisa muddet erzinde Ryazan 1237 Kolomna Moskva Vladimir Suzdal Yaroslavl Tver Kostroma Kozelski ve diger seherleri tutdular 1238 ci il martin 4 de Siti cayi sahilindeki doyusde rus qosunlari meglub oldu Belelikle Simal Serqi Rusiya torpaqlari monqollar terefinden tutuldu Monqollar Novqorodun 100 kilometrliyinde dayandilar Monqollar cenub collerine cekildiler iki il burada dincelib ordularini mohkemlendirdiler 1239 cu ilde Bati xan Cenubi Rusiyani isgal etmeye basladi 1240 ci ilde monqollar Kiyevi tutdular Qalic Voln knyazligindan kecib Avropaya soxuldular Polontsk Minsk Smolensk Novqorod Pskov torpaqlarini tuta bilmediler 1242 ci ilde onlar Olomoutsede cex ve macarlara meglub olub geri qayitdilar Belelikle monqollar 1237 1240 ci illerde rus knyazliqlarini isgal etdiler Ruslarin 240 il monqollarin hakimiyyeti altinda qalmasi dovru baslandi Uzun muddet ruslar vahid dovletde birlese bilmediler ve Qizil Orduya bac verdiler XIV esrin 2 ci yarisindan baslayaraq monqollara qarsi mubarizenin merkezi Moskva knyazligi oldu Rus torpaqlarinin birlesdirilmesi ugrunda mubarize Moskva knyazliginin yaranmasi XIV esrden baslayaraq rus torpaqlarinin vahid merkezlesmis dovletde birlesmesi prosesine baslandi Bu prosese 1147 ci ilde esasi qoyulmus Moskva seheri basciliq edirdi Moskva XIII esrde knyazliga cevrilmisdi Moskva knyazi Ivan Kalita 1325 1340 Tverde Qizil Orduya qarsi cevrilmis usyani meglub etdi Qizil Ordu xanindan yarliq alaraq Boyuk knyaz oldu Bundan sonra Ivan Kalita etraf torpaqlari Moskva etrafinda birlesdirmeye basladi Hele Ivan Kalitadan evvel 1301ci ilde Kolomna 1303 cu ilde Mojayski Moskva knyazligina birlesdirilmisdi 1380 ci il sentyabrin 8 de Dmitri Donskoy ve Qizil Ordu xani Mamay arasinda bas veren Kulikovo doyusunde ruslar qalib geldiler ve birlesme prosesi suretlendi Lakin 1382 ci ilde Toxtamis Moskvani talan etdi Moskva knyazligi yeniden Qizil Ordunun vassalina cevrildi ve ona xerac verdi III Ivan 1462 1505 dovrunde Rusiya torpaqlarinin Moskva etrafinda birlesdirilmesi suretlendi Rostov ve Yaroslavl knyazliqlarinin varligina son qoyuldu Novqorod boyarlari Litva knyazligindan komek istediler Bundan xeber tutan III Ivan Novqorod uzerine hucum etdi 1471 ci ilde Selon cayi uzerinde bas vermis doyusde III Ivan qalib geldi Novqorod knyazligi 1478 ci ile qeder musteqilliyini saxladi hemin ilden sonra Moskvaya birlesdirildi Merkezlesmis dovleti Boyuk knyaz ve Boyar dumasi idare edirdi 1497 ci ilde qebul edilmis Qanunnameye esasen kendlilerin tehkimli halina salinmasina baslandi Kendlilerin mulkedarlarin yanindan getmesi mehdudlasdirildi Kendli mulkedarin yanindan ancaq Yuryev gununden 26 noyabr bir hefte evvel bir hefte sonra gede bilerdi QalereyaNovqorod vece Novqorod qrivnasi Novgorod sikkeleri 1420 1478IstinadlarHemcinin baxXarici kecidlerVikianbarda Novqorod respublikasi ile elaqeli mediafayllar var V F Andreev Severnyj strazh Rusi Ocherki istorii srednevekovogo Novgoroda Izdanie vtoroe dopolnennoe i pererabotannoe Lenizdat L 1989 Novgorodskaya rspublika 1136 1478 gg Sajt Leonida Tomova