Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Saib Təbrizi (1592, Təbriz – 1676, İsfahan) — XVII əsrdə yaşamış, mənşəcə Azərbaycan türklərindən olan, Azərbaycan türkcəsi və fars dilində yazıb-yaradan klassik Azərbaycan ədəbiyyatının ən tanınmış nümayəndələrindən biri.
| Saib Təbrizi | |
|---|---|
| Mirzə Məhəmməd Əli Saib Təbrizi | |
 Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyinin binasının pəncərəsində Saib Təbrizi rəsmi | |
| Doğum tarixi | 1592 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1676 |
| Vəfat yeri |
|
| Dəfn yeri | |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Fəaliyyəti | şair |
| Əsərlərinin dili | azərbaycanca farsca |
 Saib Təbrizi Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Mirzə Məhəmməd Əli Saib Təbrizi 1601-ci ildə Təbriz şəhərində doğulmuş və ibtidai təhsilini də burada almışdır. Atası Mirzə Əbdürrəhim tacir idi və məşhur təzkirəçi Nəsrabadinin yazdığına görə, dərin etibar qazanmışdı. Ata babası Şəms əd-Din Məhəmməd Təbrizi bütün şərq dünyasında "Qələmi şirin" adı ilə tanınmış çox mahir xəttat idi.
XVI əsrin axırlarında, I Şah Təhmasibin zamanında Təbriz osmanlılar tərəfindən işğal olunmuşdu. Şəhər azad edildikdən sonra I Şah Abbas bir çox təbrizliləri İsfahana köçürür. Saibin atası da köçürülənlərin arasında idi. Saib öz təhsilini və poetik fəaliyyətini İsfahanda davam etdirir. O, dövrün görkəmli alimlərindən və dərs alır. Təhsilini bitirəndə artıq onu İsfahanda savadlı ziyalı və istedadlı şair kimi yaxşı tanıyırdılar. Bundan sonra Saib dövrünün ənənələrinə uyğun olaraq, təhsilini səyahətlərdə davam etdirir. O, Məkkə və Mədinə ziyarətində olur, buradan da Osmanlıya gedir. Burada o, ölkənin tanınmış şair və alimləri ilə tanış olur, yaradıcılıq söhbətləri aparır. Az sonra yenidən İsfahana qayıdan Saib burada soyuq qarşılandığından 1625-ci ildə Hindistana gedir. Yolüstü Kabula dönür. Kabul hökmdarı, şeir aləmində Zəfərxan təxəllüsü ilə tanınan Saibi əziz bir dost kimi qarşılayaraq, öz sarayında qonaq saxlayır. 1630-cu ildə Zəfərxan Saibi də özü ilə birlikdə moğol hökmdarı sarayına aparır. (Şahcahan sonralar bütün dünyada öz arvadının şərəfinə tikdirdiyi Tac Mahal məqbərəsi ilə tanınıb.) Sarayda Saib görkəmli həkim və şair, Azərbaycan türkcəsində yazılmış məşhur "Vərqa və Gülşa" poemasının müəllifi Məsihi ilə rastlaşır. Məsihi burada şahın həkimi kimi çalışırdı. Bir çox təzkirəçilərin Məsihini Saibin tələbəsi hesab etmələrinə baxmayaraq onların dostluğu hər iki şairin yaradıcılığına müsbət təsir edir və uzun müddətli olur. Saib Məsihinin yaradıcılığını yüksək qiymətləndirir və onun ölümündən sonra dostunun "Divan"ının ilk tərtibçilərindən olur. Təzkirəçi yazdığına görə, Saibin evində Məsihinin on "Divan"ı varmış.
Saib Təbrizinin atası onun dalınca Hindistana gəlib, İsfahana aparmaq üçün icazə istəyir. 1633-cü ildə artıq Kəşmir hökmdarı olan Zəfərxan Sahibin vətənə dönmək arzusunu yerinə yetirir, lakin bir sıra səbəblər ucundan şair İsfahanda çox duruş gətirə bilmir və yenə səyahətə yollanır. O, Məşhəd, Qum, Qəzvin, Yəzd, Ərdəbil şəhərlərini gəzərək yenidən İsfahana dönür. Bu dəfə II Şah Abbas (1642–1666) şairi ehtiramla qarşılayır və sarayına dəvət edir. Saib sarayda məlik-üş-şüəra – şairlərin başçısı olur. O, burada lirik qəzəllər və qəsidələr yaradır.
Saib Təbrizi İran tədqiqatçılarının "İsfahan üslubu" adlandırdıqları yeni poetik cərəyan yaradır. Qeyd olunmalıdır ki, Hindistanda onu farsdilli poeziyanın "Hindistan məktəbi"nin banisi kimi tanıyırlar. Sarayda ikən Saib öz qəsidə və epik əsərlərində şahın hərbi hünərlərini tərənnüm edir. "" poeması bunların arasında bədii dəyərinə görə xüsusi yer tutur. Bu poema II Şah Abbasın Əfqanıstan yürüşünə və 1649-cu ildə Qəndəharı tutmasına həsr olunub.
Şah Süleyman (1666–1694) hakimiyyətə gəldikdən sonra sarayda Saibə münasibət pis tərəfə doğru ciddi surətdə dəyişməyə başlayır və o, sarayı tərk edir.
Saib ömrünün son on ilini öz əsərlərinin sistemləşdirilməsinə və qaydaya salınmasına həsr edir. O, öz şeirlərini mövzular üzrə ayıraraq, "", "" və "" adlı toplular təşkil edir.
Saib böyük bir poetik irs qoyub getmişdir. Bəzi tədqiqatçılar belə hesab edirlər ki, onun irsi təqribən 300 min beyt təşkil edib. Görkəmli Azərbaycan alimi özünün "Azərbaycanın görkəmli adamları" kitabında yazır ki, o özü Saibin 120 min beytlik "Divan"ını (poemaları daxil olmadan) gözü ilə görüb.
Saib Təbrizi 1677-ci ildə İsfahan şəhərində vəfat edib və orada da dəfn edilib.
Yaradıcılığı
Saib Təbrizinin yaradıcılığı ilə müxtəlif dövrlərdə Seyid Əzim Şirvani, Hüseyn Əfəndi Qayıbov, Firidun bəy Köçərli, akademik Həmid Araslı, şair-ədəbiyyatşünas Balaş Azəroğlu, tədqiqatçılar Həsən Bicari və Məsiağa Məhəmmədi maraqlanmış və onun irsini tədqiq etmişlər. Saibin yaradıcılığı indi İranda, Hindistanda və Qərbdə də intensiv surətdə tədqiq olunmaqdadır. Bütün tədqiqatçılar Saibin istedadını etiraf edir və onun Şərq ədəbiyyatının inkişafındakı müstəsna xidmətlərini qeyd edirlər. Məşhur çex alimi Yan Ripka belə hesab edir ki, Hafiz Şirazi və Sədidən sonra Saib Təbrizi ən parlaq şairdir. Akademik Krımskinin dediyinə görə, Saib XVII əsr İran şairlərinin ustadıdır. Akademik Bertels onu öz əsrinin Hafizi sayır. Görkəmli hind alimi Saibi İran şerinin son böyük şairi adlandırır. Saibi həm Azərbaycan, həm İran, həm də Hindistan öz şairi hesab edir.
İstinadlar
- https://www.iranicaonline.org/articles/saeb-tabrizi.
- Саиб Тебризи // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
Mənbə
- Saib Təbrizi
Xarici keçidlər
- Saib Təbrizinin seçilmiş əsərləri. Tərc. B. Azəroğlu. Bakı: "Öndər", 2004.
- Qəribə xəyallı şair
- Paşa Kərimov: Saib-i Tebrizî ve XVII. Yüzyıl Azerbaycan Lirik Şiirinde Hind Üslubu 2018-11-05 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Saib Tebrizi 1592 Tebriz 1676 Isfahan XVII esrde yasamis mensece Azerbaycan turklerinden olan Azerbaycan turkcesi ve fars dilinde yazib yaradan klassik Azerbaycan edebiyyatinin en taninmis numayendelerinden biri Saib TebriziMirze Mehemmed Eli Saib TebriziNizami adina Edebiyyat Muzeyinin binasinin penceresinde Saib Tebrizi resmiDogum tarixi 1592Dogum yeri Tebriz Tebriz sehristani Serqi Azerbaycan ostani IranVefat tarixi 1676Vefat yeri Isfahan Merkezi bexsi d Isfahan sehristani Isfahan ostani IranDefn yeri IsfahanMilliyyeti azerbaycanliFealiyyeti sairEserlerinin dili azerbaycanca farscaSaib Tebrizi Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMirze Mehemmed Eli Saib Tebrizi 1601 ci ilde Tebriz seherinde dogulmus ve ibtidai tehsilini de burada almisdir Atasi Mirze Ebdurrehim tacir idi ve meshur tezkireci Nesrabadinin yazdigina gore derin etibar qazanmisdi Ata babasi Sems ed Din Mehemmed Tebrizi butun serq dunyasinda Qelemi sirin adi ile taninmis cox mahir xettat idi XVI esrin axirlarinda I Sah Tehmasibin zamaninda Tebriz osmanlilar terefinden isgal olunmusdu Seher azad edildikden sonra I Sah Abbas bir cox tebrizlileri Isfahana kocurur Saibin atasi da kocurulenlerin arasinda idi Saib oz tehsilini ve poetik fealiyyetini Isfahanda davam etdirir O dovrun gorkemli alimlerinden ve ders alir Tehsilini bitirende artiq onu Isfahanda savadli ziyali ve istedadli sair kimi yaxsi taniyirdilar Bundan sonra Saib dovrunun enenelerine uygun olaraq tehsilini seyahetlerde davam etdirir O Mekke ve Medine ziyaretinde olur buradan da Osmanliya gedir Burada o olkenin taninmis sair ve alimleri ile tanis olur yaradiciliq sohbetleri aparir Az sonra yeniden Isfahana qayidan Saib burada soyuq qarsilandigindan 1625 ci ilde Hindistana gedir Yolustu Kabula donur Kabul hokmdari seir aleminde Zeferxan texellusu ile taninan Saibi eziz bir dost kimi qarsilayaraq oz sarayinda qonaq saxlayir 1630 cu ilde Zeferxan Saibi de ozu ile birlikde mogol hokmdari sarayina aparir Sahcahan sonralar butun dunyada oz arvadinin serefine tikdirdiyi Tac Mahal meqberesi ile taninib Sarayda Saib gorkemli hekim ve sair Azerbaycan turkcesinde yazilmis meshur Verqa ve Gulsa poemasinin muellifi Mesihi ile rastlasir Mesihi burada sahin hekimi kimi calisirdi Bir cox tezkirecilerin Mesihini Saibin telebesi hesab etmelerine baxmayaraq onlarin dostlugu her iki sairin yaradiciligina musbet tesir edir ve uzun muddetli olur Saib Mesihinin yaradiciligini yuksek qiymetlendirir ve onun olumunden sonra dostunun Divan inin ilk tertibcilerinden olur Tezkireci yazdigina gore Saibin evinde Mesihinin on Divan i varmis Saib Tebrizinin atasi onun dalinca Hindistana gelib Isfahana aparmaq ucun icaze isteyir 1633 cu ilde artiq Kesmir hokmdari olan Zeferxan Sahibin vetene donmek arzusunu yerine yetirir lakin bir sira sebebler ucundan sair Isfahanda cox durus getire bilmir ve yene seyahete yollanir O Meshed Qum Qezvin Yezd Erdebil seherlerini gezerek yeniden Isfahana donur Bu defe II Sah Abbas 1642 1666 sairi ehtiramla qarsilayir ve sarayina devet edir Saib sarayda melik us suera sairlerin bascisi olur O burada lirik qezeller ve qesideler yaradir Saib Tebrizi Iran tedqiqatcilarinin Isfahan uslubu adlandirdiqlari yeni poetik cereyan yaradir Qeyd olunmalidir ki Hindistanda onu farsdilli poeziyanin Hindistan mektebi nin banisi kimi taniyirlar Sarayda iken Saib oz qeside ve epik eserlerinde sahin herbi hunerlerini terennum edir poemasi bunlarin arasinda bedii deyerine gore xususi yer tutur Bu poema II Sah Abbasin Efqanistan yurusune ve 1649 cu ilde Qendehari tutmasina hesr olunub Sah Suleyman 1666 1694 hakimiyyete geldikden sonra sarayda Saibe munasibet pis terefe dogru ciddi suretde deyismeye baslayir ve o sarayi terk edir Saib omrunun son on ilini oz eserlerinin sistemlesdirilmesine ve qaydaya salinmasina hesr edir O oz seirlerini movzular uzre ayiraraq ve adli toplular teskil edir Saib boyuk bir poetik irs qoyub getmisdir Bezi tedqiqatcilar bele hesab edirler ki onun irsi teqriben 300 min beyt teskil edib Gorkemli Azerbaycan alimi ozunun Azerbaycanin gorkemli adamlari kitabinda yazir ki o ozu Saibin 120 min beytlik Divan ini poemalari daxil olmadan gozu ile gorub Saib Tebrizi 1677 ci ilde Isfahan seherinde vefat edib ve orada da defn edilib YaradiciligiSaib Tebrizinin heykeli Saib Tebrizinin yaradiciligi ile muxtelif dovrlerde Seyid Ezim Sirvani Huseyn Efendi Qayibov Firidun bey Kocerli akademik Hemid Arasli sair edebiyyatsunas Balas Azeroglu tedqiqatcilar Hesen Bicari ve Mesiaga Mehemmedi maraqlanmis ve onun irsini tedqiq etmisler Saibin yaradiciligi indi Iranda Hindistanda ve Qerbde de intensiv suretde tedqiq olunmaqdadir Butun tedqiqatcilar Saibin istedadini etiraf edir ve onun Serq edebiyyatinin inkisafindaki mustesna xidmetlerini qeyd edirler Meshur cex alimi Yan Ripka bele hesab edir ki Hafiz Sirazi ve Sediden sonra Saib Tebrizi en parlaq sairdir Akademik Krimskinin dediyine gore Saib XVII esr Iran sairlerinin ustadidir Akademik Bertels onu oz esrinin Hafizi sayir Gorkemli hind alimi Saibi Iran serinin son boyuk sairi adlandirir Saibi hem Azerbaycan hem Iran hem de Hindistan oz sairi hesab edir Istinadlarhttps www iranicaonline org articles saeb tabrizi Saib Tebrizi Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 MenbeSaib TebriziXarici kecidlerVikianbarda Saib Tebrizi ile elaqeli mediafayllar var Saib Tebrizinin secilmis eserleri Terc B Azeroglu Baki Onder 2004 Qeribe xeyalli sair Pasa Kerimov Saib i Tebrizi ve XVII Yuzyil Azerbaycan Lirik Siirinde Hind Uslubu 2018 11 05 at the Wayback Machine