Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tac Mahal (Devanaqari: ताज महल, Nəstaliq: تاج محل) — Hindistanda tikili. Dünyanın yeni yeddi möcüzəsindən biri.
| Tac Mahal | |
|---|---|
| ताज महल تاج مَحَل تاج محل | |
 | |
 | |
| Ölkə |  Hindistan |
| Şəhər | Aqra |
| Yerləşir | Uttar Pradeş |
| Aidiyyatı | Böyük Moğol imperiyası |
| Memar | |
| Sifarişçi | Sultan Şahcahan |
| Tikilmə tarixi | 1632–1653 |
| Üslubu | Moğol memarlığı |
| Hündürlüyü | 73 m |
| Sahəsi |
|
| Material | mərmər |
| Vəziyyəti | stabil |
| Rəsmi sayt | tajmahal.gov.in |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | i |
| Təyin edilib | 1983 |
| İstinad nöm. | 252 |
| Dövlət | Hindistan |
| Region | Asiya |
Hindistanın Arxeoloji İrsi | |
| İstinad nöm. | N-UP-A28. |
| Kateqoriya | Məbəd |
| | |
 Tac Mahalın planı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Cahan şah 23 il ərzində qəddar babası Cahangir şahdan nəsihət alardı. Babası ona həmişə arvadının sözünə baxmamağı tapşırardı. Bundan ilham alan Şahzadə Cahan həmişə qəddar olar, digər qardaşlarından seçilərdi. Ona görə babası Cahangir şahın gözünə girərdi. Ancaq 29 yaşında ölkəni gəzmək istəyən Şahzadə, Mümtazı görən kimi ona aşiq olur və babasının sözündən çıxaraq, Cahangir şaha nifrət bəsləyir. 32 yaşında babasını öldürüb, onun mirasına sahib olur və Mümtazla evlənir. Cahan şahın arvadı Ərcümənd banu gözəlliyi, zəkası, yaxşı əməlləri ilə bütün imperatorluğun könlünü fəth etmiş, ən çox seçilən sultan idi. Bu sifətlərindən başqa həm də Mümtaz Mahal kimi tanınırdı. Cahan şah ona hələ 20yaşında ikən aşiq olmuş, evlənmək üçün 12 il gözləmişdi. Cahan şah çox sevdiyi arvadını getdiyi hər yerə aparır, onun fikirlərini, zövqünü əsas götürürdü.
Bu həssas, ağıllı və gözəl qadın 1631-ci ildə 14-cü uşağını dünyaya gətirərkən vəfat etdi. Hətta Cahan şah öz yuxusunda arvadı ilə arasında olan 14 pilləkəndən arvadının yıxıldığını görür. Həmən yuxudan 1 gün sonra Mümtaz mahal vəfat edir. Bu səbəbdən Cahan şah 14-cü övladına nifrət edir, həmişə onun üzünə baxmırdı. Cahan şah arvadının ölümünə yas saxladığı səkkiz gün ərzində yeməkdən, içməkdən qalmış, evdən eşiyə çıxmamışdı. Doqquzuncu gün mənzilinin qapısını açıb bayıra çıxdığı zaman saçlarının ağappaq olduğu, xeyli qocaldığı göründü.
Həssas, həqiqi aşiq, vəfalı hökmdar ölüncəyə qədər qəlbində yaşadacağı sevgili arvadı üçün bir türbə tikdirməyi qərara aldı. Bu türbə saf eşqi simvollaşdıracaq şəkildə gözəl, qəlb açan, eyni zamanda möhtəşəm olmalı idi. Bunun üçün dünyanın ən böyük ustalarını tapacaq, xəzinəsini bu əsərə xərcləməyi onların ixtiyarına verəcəkdi. Bu məqsədlə İstanbuldan memarlar gətirilmişdir. Gələnlər Memar Sinanın tələbələrindən olan memar Mehmet İsa Əfəndi və onun dəstəsi idi.
Bu abidə Cahan şahın İstanbuldan dəvət edib. Uzuş və Olancık bu Tac Mahalı özləri tikmişlər.
Tac-Mahal Hindistanın hər il milyonlarla turist cəlb edən ən görməli yerlərindən biridir. Bu abidə 1983-cü ildə UNESCO-nun Dünya Mədəni İrs Siyahısına, 2007-ci ildə isə ümumdünya səsverməsi nəticəsində Dünyanın Yeddi yeni möcüzəsi siyahısına salınıb.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Mehmet İsa Əfəndinin aylarca çalışaraq planını cızdığı Tac Mahalın tikintisində son dərəcədə parlaq, ağ mərmər işlədilmişdir. Parlaq, ağ mərmərin incə mavi damarları da vardı. Bu mərmərdən tikilən möhtəşəm qübbənin yerdən yüksəkliyi 82 metrdir və 1648-ci ildə tamamlanmışdır. Qübbənin üzərindəki qızıl aypara bu yüksəkliyi daha da artırır. Türbənin ağ mərmərdən dörd minarəsi də mövcuddur. Binada yazıları yazan Xəttat Səttar Əfəndi olmuşdur.
Günbəzin üzərində qızılla işlənmiş bir səltənət mövcuddur. Məqbərənin ağ mərmərdən dörd minarəsi vardır. Yasin surəsinin hamısı abidənin hər tərəfində Xəttat Səttar Əfəndi tərəfindən yazılmışdır.
İnşaatda çox sayda sənətkar ilə birlikdə gündə 20.000 işçinin işləməsi ilə məqbərə 1643-cü ildə, həyət və ətrafındakı binaların isə 1649-cu ildə inşası başa çatdırılmışdır. Tac Mahalın inşası 21 ildən sonra — 1652-ci ildə bitirilmişdir.
305x580 metr ölçülü düzbucaqlı bir həyətdə yerləşən Tac Mahal, dörd fasadının ortasında, 33 metr hündürlüyündə tac qapıları olan 75 metr hündürlüyündə monumental günbəzi əhatə edir.
Daxili sahəni əhatə edən 30 metr hündürlüyündə aşağı günbəz və üst günbəz arasında məzar sahəsi qədər ölü yer mövcuddur.
Mümtaz Mahal və Şah Cahanın tabutları yuxarı mərtəbədə, günbəzin altındadır. Tabutların yerləşdiyi günbəzdə ağızdan çıxan hər səs 7 dəfə əks-səda verən bir akustikaya sahibdir. Şah və arvadının əsl tabutları aşağı mərtəbədə yerləşir.
Tac Mahalın tikintisinə 1631-ci ildə başlanılmış və 1652-ci ildə başa çatdırılmışdır. Mümtaz Mahalın və öldükdən sonra onun yanında dəfn edilən Cahan şahın tabutları üst mərtəbədə yerləşir. Qübbənin altında olan bu tabutlarda mərmər oymaçılığının ən gözəl nümunələri görünür. Tabutların olduğu yerdə insan ağzından çıxan hər səs möhtəşəm qübbədə yeddi dəfə əks-səda verir.
Türbənin tikintisi 1652-ci ildə başa çatdırılmışdır. Tac-Mahalı ərsəyə gətirmək üçün minlərlə sənətkar gecə-gündüz işləmişdir.
Sənət əsəri kimi ayrıca bir xəzinə olan Tac Mahalın divarları həqiqi xəzinə daş-qaşlarıyla örtülüdür. Yüz minlərcə əqiq, sədəf, firuzə qoyulmuş divarlarında 42 zümrüd, 142 yaqut, 625 brilyant, 50 çox böyük inci vardır. Türbənin tikintisi üçün 47 milyon qızıl lirə xərclənmişdir və divarlardakı cəvahiratlar buna daxil deyildir. Hündürlüyü 75 metrə çatan, ağ və çəhrayı mərmərlərdən tikilmiş 4 minarəli bu abidə, tərəflərinin mütənasibliyi, ideal simmetriyası və hədsiz gözəlliyi ilə insanları vahel edirdi. Hətta İstanbuldakı möhtəşəm Süleymaniyyə Camisi üçün 19 milyon qızıl lirə xərcləndiyini söyləsək, Tac Mahal üçün necə böyük bir fədakarlıq göstərildiyi daha yaxşı başa düşülür.
Böyük və gözəl fəvvarəli bağ içində salınmış Tac-Mahal beşgünbəzli möhtəşəm binadan və künclərindəki 4 minarədən ibarət tikilidir. Türbənin xarici görünüşü mütləq simmetriya konsepsiyasına söykənir və Mümtaz Mahalın məqbərisinə nəzərən mərkəzi-ox simmetriyasına malikdir.
Tac-Mahalın divarları yarımşəffaf ağ mərmərlə örtülüb. Rəngini dəyişən, daha doğrusu, belə bir təsəvvür yaradan mərməri inşaat yerinin 300 kilometrliyində yerləşən daş karxanasından gətirirdilər. Mərmər gündüzlər ağ, dan yeri söküləndə, qürub çağında çəhrayı, gecələr isə gümüşü rəngə çalırdı. Dekorativ elementlər müxtəlif boya, suvaq, daş inkrustasiya və oyma fiqurların köməyi ilə yaradılıb. Kompleksin divarlarına dekorativ elementlər kimi Qurani-Kərimdən hissələr həkk olunub. Divarlar və tavan əlvan daşlarla – firuzə, qara, qırmızı və narıncı əqiq, malaxit, mirvari, sədəf, kəhrəba, zümrüd və yaqutla işlənib. Ümumiyyətlə, 28 növ yarımqiymətli və qiymətli daşlardan istifadə olunub. Bu daşları hətta Çin, Əfqanıstan, Tibet və Şri-Lankadan gətirirdilər. Türbəni türk memarı Ustad Məhəmməd İsa Əfəndi tikib.
Türbəni bəzəyən günbəzlər qızıl suyu çəkilmiş fiqurlarla tamamlanıb. Yeri gəlmişkən, sərdabəni bəzəyən mərmər günbəz Tac-Mahalın ən cəlbedici hissəsidir. Onun hündürlüyü 35 metrdir. Baş günbəzin əzəldən qızıldan olan tacı XIX əsrdə tuncla əvəzlənib. Tacı ucları səmaya istiqamətlənən aypara tamamlayır.
Saray ümumən 1,2 hektar ərazidə yerləşir.
Əfsanəyə görə, Camna çayının o biri sahilində qara mərmərdən oxşar tikili ucaldılmalı, bu iki tikilini birləşdirmək üçün çayın üzərindən boz mərmərdən körpü çəkilməli idi, amma Cahan şah bu niyyətini həyata keçirməyə macal tapmır.
Tac-Mahalın tikintisi başa çatandan çox keçməmiş oğlu Cahan şahı devirir və onu Dehli qalasına salır. Ölümündən sonra onu sevimli xanımının yanında dəfn edirlər. Hazırda onların sərdabələri türbənin içindədir.
XIX əsrin sonunda Tac-Mahalın ayrı-ayrı hissələri baxımsız vəziyyətə düşdü. Türbə Britaniya əsgərləri və məmurları tərəfindən qarət edildi. Onlar binanın divarlarından qiymətli daşları söküb aparırdılar. Elə həmin vaxt lord Keyzon irimiqyaslı yenidənqurma işlərinə başladı. Bərpa işləri 1908-ci ildə başa çatdı. Moğalların bir vaxtlar cənnəti xatırladan bağına da əl gəzdirib, onu Britaniya üslubuna saldılar.
Tarix
Mumtaz Mahalın ölümü
1601-ci ildə Moğol xalqı tərəfindən fəth edilən Burhanpur şəhəri Dəkkən sultanlarına qarşı hərbi əməliyyatlar üçün baza olaraq istifadə edilirdi. Həyat yoldaşını səfərlərdə müşayiət edən Mümtaz Mahal, 1631-ci ildəki üsyanı yatırmaq üçün də çıxdığı hərbi yürüş zamanı da həyat yoldaşı ilə birlikdə Burhanpura getmişdir. On dördüncü uşağına hamilə olan Mümtaz Mahal, 17 iyun 1634-cü ildə, uşağın doğuşu zamanı öldü. Cəsədi altı aydan sonra Aqraya köçürüldü.
Tikilməsi
Türbə, hər iki tərəfində simmetrik tikililər kimi tikilmiş məscid və qonaq evi kompleksi ilə birlikdə abidəli giriş qapısından ibarət formadadır. 1632-ci ildə tikintisinə başlanan abidə, abadlıq işləri və digər binalarla birlikdə 1652-ci ildə bitirilmişdir.
Məzarın inşası üçün memarlar və ustalar komitəsi quran hökmdar, yerli hindistanlılarla yanaşı Osmanlı, İran, Suriya mənşəli ustalar və sənətkarlara da vəzifələr vermişdir. Bağdaddan xəttatlar, Buxaradan mozaika ustaları, İstanbuldan günbəz ustaları, Səmərqənddən minarə ustaları, Qəndəhardan daş ustaları, Şirazdan rəsm ustaları gətirdilmişdir. Tac Mahalın əsas memarı kim olduğuna dair bir çox fikir var. Bəziləri Venesiyadan Jeromino Veroneo adlı bir İtalyanın və ya Bordodan Augistin adlı bir Fransızın, digərləri isə Osmanlı memarı Mehmet İsa Əfəndi adlı bir şəxsin binanın əsas memarı olduğu fikrini irəli sürmüşdürlər. "Divan-ı Mühəndis" adlı XVII əsrdən qalmış bir əlyazmada Lütfullah Mühəndis əl-Lâhârî, atası Usta Əhmədin Tac Mahalın memarı olduğunu bildirir. Bu əlyazma aşkar edildikdən sonra, 1930-cu illərdə "Nâdirü'l-əsr" Usta Əhmədin binanın əsas memarı olduğu görüşü qəbul edilmişdir. Şah Cahanın ən sevilən memarı olan Usta Əhməd, Tac Mahal haqqında əfsanələrdə tez-tez təsvir edildiyi kimi əlləri kəsilərək işgəncə görməmiş; binanın tamamlanmasından 9 il sonra Lahorda ölmüşdür.
Tikili ilə bağlı əfsanələr
Qara mərmərli Tac Mahal
Şah Cahanın Camna çayının sahilində Tac Mahalın tam qarşı tərəfində özü üçün qara mərmərdən bir abidə türbəsi tikməyi planlaşdırdığı, ancaq oğlu tərəfindən taxtdan salındığı üçün bu planı həyata keçirə bilmədiyi düşünülür. Bu iddia ilk dəfə 1665-ci ildə Aqraya gedən səyyah Jean-Baptiste Taverniernin yazılarında qeyd edilmişdir. Arxeoloqlar tərəfindən 2006-cı ildə Tac Mahalın tam qarşı tərəfində yerləşən Mehtap Üzüm Bağından qara mərmərlərin tapılması bu iddianın etibarlılığını artırmışdır, lakin sonrakı tədqiqatlar bu mərmərlərin bir yay sarayına aid olduğunu ortaya qoymuşdur.
Estakadanın sökülməsi əfsanəsi
Geniş şəkildə yayılmışd bir əfsanəyə görə günbəzi dəstəkləmək üçün tikilən estakada günbəzdən daha çox xərc və işçi qüvvəsi tələb edirdi. Şah Cahana, inşaatın sonuna yaxın estakada sökülməsinin 5 il çəkəcəyi bildirildikdə, Şah Cahan hər bir insanın çıxardığı kərpicin hamısının onun özünə qalacağı barədə əmr vermiş və bir gecədə estakada sökülmüşdür.
Dünyanın yeni yeddi möcüzəsindən biri
Dünyanın yeddi möcüzəsinə alternativ olaraq mobil telefon və internet səsləri ilə dünyanın yeni yeddi möcüzəsini təyin etmək üçün İsveçrədə yerləşən New7Wonder adlı bir fondun başlatdığı yarışma nəticəsində Tac Mahal Xatirə Türbəsi 7 iyul 2007-ci ildə elan edilən siyahıya daxil edilmişdir.
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2021-10-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-01.
Xarici keçidlər
- Tac Mahal haqqında 2017-02-20 at the Wayback Machine
- Tac Mahal
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tac Mahal Devanaqari त ज महल Nestaliq تاج محل Hindistanda tikili Dunyanin yeni yeddi mocuzesinden biri Tac Mahalत ज महल تاج م ح ل تاج محل27 10 27 sm e 78 02 32 s u Olke HindistanSeher AqraYerlesir Uttar PradesAidiyyati Boyuk Mogol imperiyasiMemarSifarisci Sultan SahcahanTikilme tarixi 1632 1653Uslubu Mogol memarligiHundurluyu 73 mSahesi 17 haMaterial mermerVeziyyeti stabilResmi sayt tajmahal gov inUNESCO Umumdunya IrsiTipiMedeniKriteriyaiTeyin edilib1983Istinad nom 252DovletHindistanRegionAsiyaHindistanin Arxeoloji IrsiIstinad nom N UP A28 KateqoriyaMebedTac mahalTac Mahalin plani Vikianbarda elaqeli mediafayllar Cahan sah 23 il erzinde qeddar babasi Cahangir sahdan nesihet alardi Babasi ona hemise arvadinin sozune baxmamagi tapsirardi Bundan ilham alan Sahzade Cahan hemise qeddar olar diger qardaslarindan secilerdi Ona gore babasi Cahangir sahin gozune girerdi Ancaq 29 yasinda olkeni gezmek isteyen Sahzade Mumtazi goren kimi ona asiq olur ve babasinin sozunden cixaraq Cahangir saha nifret besleyir 32 yasinda babasini oldurub onun mirasina sahib olur ve Mumtazla evlenir Cahan sahin arvadi Ercumend banu gozelliyi zekasi yaxsi emelleri ile butun imperatorlugun konlunu feth etmis en cox secilen sultan idi Bu sifetlerinden basqa hem de Mumtaz Mahal kimi taninirdi Cahan sah ona hele 20yasinda iken asiq olmus evlenmek ucun 12 il gozlemisdi Cahan sah cox sevdiyi arvadini getdiyi her yere aparir onun fikirlerini zovqunu esas gotururdu Bu hessas agilli ve gozel qadin 1631 ci ilde 14 cu usagini dunyaya getirerken vefat etdi Hetta Cahan sah oz yuxusunda arvadi ile arasinda olan 14 pillekenden arvadinin yixildigini gorur Hemen yuxudan 1 gun sonra Mumtaz mahal vefat edir Bu sebebden Cahan sah 14 cu ovladina nifret edir hemise onun uzune baxmirdi Cahan sah arvadinin olumune yas saxladigi sekkiz gun erzinde yemekden icmekden qalmis evden esiye cixmamisdi Doqquzuncu gun menzilinin qapisini acib bayira cixdigi zaman saclarinin agappaq oldugu xeyli qocaldigi gorundu Hessas heqiqi asiq vefali hokmdar olunceye qeder qelbinde yasadacagi sevgili arvadi ucun bir turbe tikdirmeyi qerara aldi Bu turbe saf esqi simvollasdiracaq sekilde gozel qelb acan eyni zamanda mohtesem olmali idi Bunun ucun dunyanin en boyuk ustalarini tapacaq xezinesini bu esere xerclemeyi onlarin ixtiyarina verecekdi Bu meqsedle Istanbuldan memarlar getirilmisdir Gelenler Memar Sinanin telebelerinden olan memar Mehmet Isa Efendi ve onun destesi idi Bu abide Cahan sahin Istanbuldan devet edib Uzus ve Olancik bu Tac Mahali ozleri tikmisler Tac Mahal Hindistanin her il milyonlarla turist celb eden en gormeli yerlerinden biridir Bu abide 1983 cu ilde UNESCO nun Dunya Medeni Irs Siyahisina 2007 ci ilde ise umumdunya sesvermesi neticesinde Dunyanin Yeddi yeni mocuzesi siyahisina salinib Memarliq xususiyyetleriTac Mahal xatire meqberesinin 1863 1869 cu iller arasinda Samuel Bourne terefinden cekilen sekili Tac Mahalin yandan gorunusu Mehmet Isa Efendinin aylarca calisaraq planini cizdigi Tac Mahalin tikintisinde son derecede parlaq ag mermer isledilmisdir Parlaq ag mermerin ince mavi damarlari da vardi Bu mermerden tikilen mohtesem qubbenin yerden yuksekliyi 82 metrdir ve 1648 ci ilde tamamlanmisdir Qubbenin uzerindeki qizil aypara bu yuksekliyi daha da artirir Turbenin ag mermerden dord minaresi de movcuddur Binada yazilari yazan Xettat Settar Efendi olmusdur Sah Cahan Gunbezin uzerinde qizilla islenmis bir seltenet movcuddur Meqberenin ag mermerden dord minaresi vardir Yasin suresinin hamisi abidenin her terefinde Xettat Settar Efendi terefinden yazilmisdir Insaatda cox sayda senetkar ile birlikde gunde 20 000 iscinin islemesi ile meqbere 1643 cu ilde heyet ve etrafindaki binalarin ise 1649 cu ilde insasi basa catdirilmisdir Tac Mahalin insasi 21 ilden sonra 1652 ci ilde bitirilmisdir 305x580 metr olculu duzbucaqli bir heyetde yerlesen Tac Mahal dord fasadinin ortasinda 33 metr hundurluyunde tac qapilari olan 75 metr hundurluyunde monumental gunbezi ehate edir Daxili saheni ehate eden 30 metr hundurluyunde asagi gunbez ve ust gunbez arasinda mezar sahesi qeder olu yer movcuddur Mumtaz Mahal ve Sah Cahanin tabutlari yuxari mertebede gunbezin altindadir Tabutlarin yerlesdiyi gunbezde agizdan cixan her ses 7 defe eks seda veren bir akustikaya sahibdir Sah ve arvadinin esl tabutlari asagi mertebede yerlesir Tac Mahalin tikintisine 1631 ci ilde baslanilmis ve 1652 ci ilde basa catdirilmisdir Mumtaz Mahalin ve oldukden sonra onun yaninda defn edilen Cahan sahin tabutlari ust mertebede yerlesir Qubbenin altinda olan bu tabutlarda mermer oymaciliginin en gozel numuneleri gorunur Tabutlarin oldugu yerde insan agzindan cixan her ses mohtesem qubbede yeddi defe eks seda verir Turbenin tikintisi 1652 ci ilde basa catdirilmisdir Tac Mahali erseye getirmek ucun minlerle senetkar gece gunduz islemisdir Senet eseri kimi ayrica bir xezine olan Tac Mahalin divarlari heqiqi xezine das qaslariyla ortuludur Yuz minlerce eqiq sedef firuze qoyulmus divarlarinda 42 zumrud 142 yaqut 625 brilyant 50 cox boyuk inci vardir Turbenin tikintisi ucun 47 milyon qizil lire xerclenmisdir ve divarlardaki cevahiratlar buna daxil deyildir Hundurluyu 75 metre catan ag ve cehrayi mermerlerden tikilmis 4 minareli bu abide tereflerinin mutenasibliyi ideal simmetriyasi ve hedsiz gozelliyi ile insanlari vahel edirdi Hetta Istanbuldaki mohtesem Suleymaniyye Camisi ucun 19 milyon qizil lire xerclendiyini soylesek Tac Mahal ucun nece boyuk bir fedakarliq gosterildiyi daha yaxsi basa dusulur Boyuk ve gozel fevvareli bag icinde salinmis Tac Mahal besgunbezli mohtesem binadan ve kunclerindeki 4 minareden ibaret tikilidir Turbenin xarici gorunusu mutleq simmetriya konsepsiyasina soykenir ve Mumtaz Mahalin meqberisine nezeren merkezi ox simmetriyasina malikdir Tac Mahalin divarlari yarimseffaf ag mermerle ortulub Rengini deyisen daha dogrusu bele bir tesevvur yaradan mermeri insaat yerinin 300 kilometrliyinde yerlesen das karxanasindan getirirdiler Mermer gunduzler ag dan yeri sokulende qurub caginda cehrayi geceler ise gumusu renge calirdi Dekorativ elementler muxtelif boya suvaq das inkrustasiya ve oyma fiqurlarin komeyi ile yaradilib Kompleksin divarlarina dekorativ elementler kimi Qurani Kerimden hisseler hekk olunub Divarlar ve tavan elvan daslarla firuze qara qirmizi ve narinci eqiq malaxit mirvari sedef kehreba zumrud ve yaqutla islenib Umumiyyetle 28 nov yarimqiymetli ve qiymetli daslardan istifade olunub Bu daslari hetta Cin Efqanistan Tibet ve Sri Lankadan getirirdiler Turbeni turk memari Ustad Mehemmed Isa Efendi tikib Turbeni bezeyen gunbezler qizil suyu cekilmis fiqurlarla tamamlanib Yeri gelmisken serdabeni bezeyen mermer gunbez Tac Mahalin en celbedici hissesidir Onun hundurluyu 35 metrdir Bas gunbezin ezelden qizildan olan taci XIX esrde tuncla evezlenib Taci uclari semaya istiqametlenen aypara tamamlayir Saray umumen 1 2 hektar erazide yerlesir Efsaneye gore Camna cayinin o biri sahilinde qara mermerden oxsar tikili ucaldilmali bu iki tikilini birlesdirmek ucun cayin uzerinden boz mermerden korpu cekilmeli idi amma Cahan sah bu niyyetini heyata kecirmeye macal tapmir Tac Mahalin tikintisi basa catandan cox kecmemis oglu Cahan sahi devirir ve onu Dehli qalasina salir Olumunden sonra onu sevimli xaniminin yaninda defn edirler Hazirda onlarin serdabeleri turbenin icindedir XIX esrin sonunda Tac Mahalin ayri ayri hisseleri baximsiz veziyyete dusdu Turbe Britaniya esgerleri ve memurlari terefinden qaret edildi Onlar binanin divarlarindan qiymetli daslari sokub aparirdilar Ele hemin vaxt lord Keyzon irimiqyasli yenidenqurma islerine basladi Berpa isleri 1908 ci ilde basa catdi Mogallarin bir vaxtlar cenneti xatirladan bagina da el gezdirib onu Britaniya uslubuna saldilar TarixMumtaz Mahalin olumu Monumental giris qapisiXettatliq numunesi 1601 ci ilde Mogol xalqi terefinden feth edilen Burhanpur seheri Dekken sultanlarina qarsi herbi emeliyyatlar ucun baza olaraq istifade edilirdi Heyat yoldasini seferlerde musayiet eden Mumtaz Mahal 1631 ci ildeki usyani yatirmaq ucun de cixdigi herbi yurus zamani da heyat yoldasi ile birlikde Burhanpura getmisdir On dorduncu usagina hamile olan Mumtaz Mahal 17 iyun 1634 cu ilde usagin dogusu zamani oldu Cesedi alti aydan sonra Aqraya kocuruldu Tikilmesi Turbe her iki terefinde simmetrik tikililer kimi tikilmis mescid ve qonaq evi kompleksi ile birlikde abideli giris qapisindan ibaret formadadir 1632 ci ilde tikintisine baslanan abide abadliq isleri ve diger binalarla birlikde 1652 ci ilde bitirilmisdir Mezarin insasi ucun memarlar ve ustalar komitesi quran hokmdar yerli hindistanlilarla yanasi Osmanli Iran Suriya menseli ustalar ve senetkarlara da vezifeler vermisdir Bagdaddan xettatlar Buxaradan mozaika ustalari Istanbuldan gunbez ustalari Semerqendden minare ustalari Qendehardan das ustalari Sirazdan resm ustalari getirdilmisdir Tac Mahalin esas memari kim olduguna dair bir cox fikir var Bezileri Venesiyadan Jeromino Veroneo adli bir Italyanin ve ya Bordodan Augistin adli bir Fransizin digerleri ise Osmanli memari Mehmet Isa Efendi adli bir sexsin binanin esas memari oldugu fikrini ireli surmusdurler Divan i Muhendis adli XVII esrden qalmis bir elyazmada Lutfullah Muhendis el Lahari atasi Usta Ehmedin Tac Mahalin memari oldugunu bildirir Bu elyazma askar edildikden sonra 1930 cu illerde Nadiru l esr Usta Ehmedin binanin esas memari oldugu gorusu qebul edilmisdir Sah Cahanin en sevilen memari olan Usta Ehmed Tac Mahal haqqinda efsanelerde tez tez tesvir edildiyi kimi elleri kesilerek isgence gormemis binanin tamamlanmasindan 9 il sonra Lahorda olmusdur Tikili ile bagli efsanelerQara mermerli Tac Mahal Sah Cahanin Camna cayinin sahilinde Tac Mahalin tam qarsi terefinde ozu ucun qara mermerden bir abide turbesi tikmeyi planlasdirdigi ancaq oglu terefinden taxtdan salindigi ucun bu plani heyata kecire bilmediyi dusunulur Bu iddia ilk defe 1665 ci ilde Aqraya geden seyyah Jean Baptiste Taverniernin yazilarinda qeyd edilmisdir Arxeoloqlar terefinden 2006 ci ilde Tac Mahalin tam qarsi terefinde yerlesen Mehtap Uzum Bagindan qara mermerlerin tapilmasi bu iddianin etibarliligini artirmisdir lakin sonraki tedqiqatlar bu mermerlerin bir yay sarayina aid oldugunu ortaya qoymusdur Estakadanin sokulmesi efsanesi Genis sekilde yayilmisd bir efsaneye gore gunbezi desteklemek ucun tikilen estakada gunbezden daha cox xerc ve isci quvvesi teleb edirdi Sah Cahana insaatin sonuna yaxin estakada sokulmesinin 5 il cekeceyi bildirildikde Sah Cahan her bir insanin cixardigi kerpicin hamisinin onun ozune qalacagi barede emr vermis ve bir gecede estakada sokulmusdur Dunyanin yeni yeddi mocuzesinden biriDunyanin yeddi mocuzesine alternativ olaraq mobil telefon ve internet sesleri ile dunyanin yeni yeddi mocuzesini teyin etmek ucun Isvecrede yerlesen New7Wonder adli bir fondun baslatdigi yarisma neticesinde Tac Mahal Xatire Turbesi 7 iyul 2007 ci ilde elan edilen siyahiya daxil edilmisdir Istinadlar Arxivlenmis suret 2021 10 23 tarixinde Istifade tarixi 2021 03 01 Xarici kecidlerVikianbarda Tac Mahal ile elaqeli mediafayllar var Tac Mahal haqqinda 2017 02 20 at the Wayback Machine Tac Mahal