Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rinit (yun. ῥίς, ῥινός - "burun") — burun boşluğu selikli qişasının qıcıqlanması və iltihabı. Ümumi simptomları — burun tutulması, asqırma və burun axıntısıdır.İltihab viruslar, bakteriyalar, qıcıqlandırıcılar və ya allergenlərdən qaynaqlanır. Rinitin ən çox rast gəlinən növü allergik rinitdir, adətən toz və tük kimi havada olan allergenlər səbəb olur.
| Rinit | |
|---|---|
 | |
| XBT-10 | J, J |
| XBT-10-KM | J30 |
| XBT-9 | , |
| OMIM | 607154 |
| DiseasesDB | 26380 |
| MedlinePlus | 000813 |
| eMedicine | ent/194 , |
| MeSH | D012220 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Simptomları
Allergik rinit asqırma və burun qaşınması, öskürək, baş ağrısı, yorğunluq, halsızlıq və koqnitiv pozuntu kimi əlavə simptomlara səbəb ola bilər.Allergenlər gözlərə də təsir edə bilər, gözlərdə sulanma, qızartı və ya qaşınma, göz ətrafında şişlik yarada bilər. Əvvəllər qeyri-allergik rinit diaqnozu qoyulmuş bir çox insanda əslində yerli allergik rinit ola bilər.
Əsas simptomları burun axıntısı, tutulması, tez-tez asqırmaq, tənəffüsün çətinləşməsi, burunda və boğazda qızartı, qaşıntı, qıcıqlanma və s.
Təsnifatı
Yoluxucu rinit
- kəskin rinit. Kəskin yoluxucu rinit ən çox uşaq yaşlarında baş verir. 5 yaşa qədər uşaqlar ildə 6-8 dəfə rinitdən əziyyət çəkirlər.
- xroniki rinit
Qeyri-infeksion — vazomotor rinit
- neyrovegetativ rinit
- allergik rinit
Vazomotor rinitə müəyyən qeyri-spesifik stimullar, o cümlədən ətraf mühitdəki dəyişikliklər (temperatur, rütubət, barometrik təzyiq və ya hava), hava ilə ötürülən qıcıqlandırıcılar (qoxular, buxarlar), pəhriz amilləri (ədviyyatlı yemək, spirt), cinsi oyanma, idman, və emosional faktorlar səbəb ola bilər. Müəyyən bir maddənin rinitə səbəb olub olmadığını müəyyən etmək üçün yaxma testindən istifadə edilə bilər.
Etiologiyası
Kəskin rinit — virus və ya bakterial infeksiya burun selikli qişasına məruz qaldıqda baş verir. O, kəskin yoluxucu xəstəlikləri (qrip, qızılca, skarlatina, difteriya, qonoreya) müşayiət edə bilər. Kəskin rinit həm də burun selikli qişasının mexaniki, termal, kimyəvi və ya radiasiya vasitəsi ilə zədələnməsinin nəticəsi ola bilər.
Xroniki rinit — kəskin rinitin və ya mənfi ekoloji amillərə və pis iş şəraitinə uzun müddət məruz qalmanın, həmçinin yerli qan dövranının pozulmasının nəticəsi ola bilər.
Vazomotor rinit — burun selikli qişasının şiddətli reaksiyasına səbəb olan refleks qıcıqlanmalara (soyuq hava, kəskin qoxu) reaksiyanın neyro-refleks mexanizmlərinin pozulması nəticəsində yaranır. Vazomotor rinit qadınlarda kişilərə nisbətən əhəmiyyətli dərəcədə daha çox rast gəlinir, bu da hormon balansının rol oynadığına inanmasına səbəb olur.
Allergik rinit — burun selikli qişasının müxtəlif ekzogen və endogen allergenlərə həssaslığının artması, həmçinin bakterial və viral agentlərə (infeksion-allergik forma) həssaslığın artması ilə əlaqələndirilir.
Patogenezi
Kəskin rinitdə selikli qişanın kataral iltihabı inkişaf edir, toxumaların şişməsi ilə özünü göstərir. Zədə burnun hər iki yarısına qədər uzanır.
Xroniki kataral rinitdə burun boşluğunun ön ucları nahiyəsində selikli qişanın metaplaziyası və proliferasiyası üstünlük təşkil edir. Gələcəkdə birləşdirici toxuma elementlərinin yayılması, qan damarlarının divarlarının hipertrofiyası və prosesdə periosteum və sümüyün iştirakı ilə lümenin genişlənməsi müşahidə edilə bilər.
Vazomotor rinit zamanı pristuplar heç bir səbəb olmadan başlayaya bilər. Pristup zamanı selikli qişa solğun və ya göy rəngdə olur, xüsusən də aşağı burun boşluğu bölgəsində.
Klinik təzahürləri
Kəskin rinit tez-tez asqırma, gözdən yaş gəlmə, ümumi zəifliklə başlayır. Bol seroz-selikli ifrazatlar əmələ gəlir ki, bu da sonradan selikli-irinli xarakter alır. Ümumi vəziyyət çox dəyişmir, temperatur adətən normal və ya bir qədər yüksəlir (37,0-37,5 ° C daxilində). Başda ağırlıq hissi əmələ gəlir, iş qabiliyyəti azalır, burundan nəfəs çətinləşir, bəzən qoxu duyğusu azalır.
Xroniki rinit burun tutulması, qoxu duyğusunun azalması ilə xarakterizə olunur, selikli qişa qalınlaşır, hiperemik, quru və parlaq olur, tənəffüs zəifləyir. Burun keçidlərində irinli, qalın axıntı və quru qabıqlar müəyyən edilir.
Vazomotor rinit zamanı pristuplar heç bir səbəb olmadan başlaya bilər. Səhər saatlarında burun tutulması, tez-tez asqırma, burundan bol sulu-selikli axıntı və s. Pristup zamanı selikli qişa solğun və ya göy rəngdə olur, xüsusən də aşağı burun boşluğu nahəsində.
Allergik rinit burun selikli qişasının hiperplaziyası ilə xarakterizə olunur. Simptomları allergenin növündən asılıdır. Allergik rinitin mövsümi zamanı xəstələr burun tutulması, burunda qaşınma və bol axıntıdan şikayət edirlər. Konyunktiva və skleranın şiddətli qaşınması, qızartı və şişməsi ilə özünü göstərən göz simptomlarının görünüşü, ağır hallarda - gözləri ovuşdurmaqla artırıla bilən periorbital şiş də mümkündür.
Rinitin digər təzahürləri bunlardır: qoxu pozuntusu, səs tembrinin dəyişilməsi, xoruldama.
Həmçinin bax
İstinadlar
- . 2008-09-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- Settipane RA. "Rhinitis: a dose of epidemiological reality". Allergy Asthma Proc. 24 (3). 2003: 147–54. PMID 12866316.
- Sullivan, John B.; Krieger, Gary R. Clinical environmental health and toxic exposures. 2001. səh. 341.
- "Allergic rhinitis". 2013-05-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-01-06.
- Quillen DM, Feller DB. "Diagnosing rhinitis: allergic vs. nonallergic". American Family Physician. 73 (9). May 2006: 1583–90. PMID 16719251.
- Marshall PS, O'Hara C, Steinberg P. "Effects of seasonal allergic rhinitis on selected cognitive abilities". Annals of Allergy, Asthma & Immunology. 84 (4). April 2000: 403–10. doi:10.1016/S1081-1206(10)62273-9. PMID 10795648.
- Rondón C, Canto G, Blanca M. "Local allergic rhinitis: a new entity, characterization and further studies". Current Opinion in Allergy and Clinical Immunology. 10 (1). February 2010: 1–7. doi:10.1097/ACI.0b013e328334f5fb. PMID 20010094.
- Wheeler, P. W.; Wheeler, S. F. "Vasomotor rhinitis". Am Fam Physician. 72 (6). Sep 2005: 1057–62. PMID 16190503. 2021-06-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-01-06.
- "Vasomotor rhinitis Medline Plus". Nlm.nih.gov. 2014-04-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-04-23.
- Silvers WS, Poole JA. "Exercise-induced rhinitis: a common disorder that adversely affects allergic and nonallergic athletes". Annals of Allergy, Asthma & Immunology. 96 (2). February 2006: 334–40. doi:10.1016/s1081-1206(10)61244-6. PMID 16498856.
- Adelman, Daniel. Manual of Allergy and Immunology: Diagnosis and Therapy. Lippincott Williams & Wilkins. 2002. səh. 66. ISBN .
- "What causes non-allergic rhinitis?". NHS. Gov.uk. 2018-09-07. 2018-12-19 tarixində . İstifadə tarixi: December 18, 2018.
- Hellings PW, Klimek L, Cingi C, Agache I, Akdis C, Bachert C, Bousquet J, Demoly P, Gevaert P, Hox V, Hupin C, Kalogjera L, Manole F, Mösges R, Mullol J, Muluk NB, Muraro A, Papadopoulos N, Pawankar R, Rondon C, Rundenko M, Seys SF, Toskala E, Van Gerven L, Zhang L, Zhang N, Fokkens WJ. "Non-allergic rhinitis: Position paper of the European Academy of Allergy and Clinical Immunology". Allergy. 72 (11). November 2017: 1657–1665. doi:10.1111/all.13200. PMID 28474799.
- Bernstein J, Singh U. "Neural Abnormalities in Nonallergic Rhinitis". Current Allergy and Asthma Reports. 15 (4). April 2015: 18. doi:10.1007/s11882-015-0511-7. PMID 26130469. (#vancouver)
- Valet RS, Fahrenholz JM. "Allergic rhinitis: update on diagnosis". Consultant. 49. 2009: 610–613. 2010-01-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-01-09.
Ədəbiyyatı
- Самура Б. А., Черных В. Ф., Лепахин В. К. и др. Фармакотерапия с фармакокинетикой: Учебное пособие для студентов высш. учеб. заведений // Под ред. Б. А. Самуры. — Харьков: Изд-во НФаУ: Золотые страницы, 2006. — 472 с.
- Самура Б. А., Малая Л. Т., Черных В. Ф. и др. Лекции по фармакотерапии // Под ред. Б. А. Самуры. — Харьков: Изд-во НФаУ: Золотые страницы, 2004. — 544 с.
- Огородников Д. С., Пальчун В. Т. Насморк: Как его одолеть // Мама и малыш. № 5. 2004.
Xarici keçidlər
- Острый хронический ринит, обучающий фильм
- Всё о насморке. Профилактика. Симптомы. Лечение.
- Почему закладывает нос: причины, симптоматика, лечение // Медицинская клиника
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rinit yun ῥis ῥinos burun burun boslugu selikli qisasinin qiciqlanmasi ve iltihabi Umumi simptomlari burun tutulmasi asqirma ve burun axintisidir Iltihab viruslar bakteriyalar qiciqlandiricilar ve ya allergenlerden qaynaqlanir Rinitin en cox rast gelinen novu allergik rinitdir adeten toz ve tuk kimi havada olan allergenler sebeb olur RinitXBT 10 J30 J31 0XBT 10 KM J30XBT 9 472 0 477OMIM 607154DiseasesDB 26380MedlinePlus 000813eMedicine ent 194 med 104 ped 2560MeSH D012220 Vikianbarda elaqeli mediafayllarSimptomlariAllergik rinit asqirma ve burun qasinmasi oskurek bas agrisi yorgunluq halsizliq ve koqnitiv pozuntu kimi elave simptomlara sebeb ola biler Allergenler gozlere de tesir ede biler gozlerde sulanma qizarti ve ya qasinma goz etrafinda sislik yarada biler Evveller qeyri allergik rinit diaqnozu qoyulmus bir cox insanda eslinde yerli allergik rinit ola biler Esas simptomlari burun axintisi tutulmasi tez tez asqirmaq teneffusun cetinlesmesi burunda ve bogazda qizarti qasinti qiciqlanma ve s TesnifatiYoluxucu rinit keskin rinit Keskin yoluxucu rinit en cox usaq yaslarinda bas verir 5 yasa qeder usaqlar ilde 6 8 defe rinitden eziyyet cekirler xroniki rinitQeyri infeksion vazomotor rinit neyrovegetativ rinit allergik rinit Vazomotor rinite mueyyen qeyri spesifik stimullar o cumleden etraf muhitdeki deyisiklikler temperatur rutubet barometrik tezyiq ve ya hava hava ile oturulen qiciqlandiricilar qoxular buxarlar pehriz amilleri edviyyatli yemek spirt cinsi oyanma idman ve emosional faktorlar sebeb ola biler Mueyyen bir maddenin rinite sebeb olub olmadigini mueyyen etmek ucun yaxma testinden istifade edile biler EtiologiyasiKeskin rinit virus ve ya bakterial infeksiya burun selikli qisasina meruz qaldiqda bas verir O keskin yoluxucu xestelikleri qrip qizilca skarlatina difteriya qonoreya musayiet ede biler Keskin rinit hem de burun selikli qisasinin mexaniki termal kimyevi ve ya radiasiya vasitesi ile zedelenmesinin neticesi ola biler Xroniki rinit keskin rinitin ve ya menfi ekoloji amillere ve pis is seraitine uzun muddet meruz qalmanin hemcinin yerli qan dovraninin pozulmasinin neticesi ola biler Vazomotor rinit burun selikli qisasinin siddetli reaksiyasina sebeb olan refleks qiciqlanmalara soyuq hava keskin qoxu reaksiyanin neyro refleks mexanizmlerinin pozulmasi neticesinde yaranir Vazomotor rinit qadinlarda kisilere nisbeten ehemiyyetli derecede daha cox rast gelinir bu da hormon balansinin rol oynadigina inanmasina sebeb olur Allergik rinit burun selikli qisasinin muxtelif ekzogen ve endogen allergenlere hessasliginin artmasi hemcinin bakterial ve viral agentlere infeksion allergik forma hessasligin artmasi ile elaqelendirilir PatogeneziQeyri allergik rinitde patoloji deyisikliklerQeyri allergik rinitin mexanizmi burun selikli qisasinin simpatik ve parasimpatik komponentleri arasinda balanssizliq Keskin rinitde selikli qisanin kataral iltihabi inkisaf edir toxumalarin sismesi ile ozunu gosterir Zede burnun her iki yarisina qeder uzanir Xroniki kataral rinitde burun boslugunun on uclari nahiyesinde selikli qisanin metaplaziyasi ve proliferasiyasi ustunluk teskil edir Gelecekde birlesdirici toxuma elementlerinin yayilmasi qan damarlarinin divarlarinin hipertrofiyasi ve prosesde periosteum ve sumuyun istiraki ile lumenin genislenmesi musahide edile biler Vazomotor rinit zamani pristuplar hec bir sebeb olmadan baslayaya biler Pristup zamani selikli qisa solgun ve ya goy rengde olur xususen de asagi burun boslugu bolgesinde Klinik tezahurleriKeskin rinit tez tez asqirma gozden yas gelme umumi zeiflikle baslayir Bol seroz selikli ifrazatlar emele gelir ki bu da sonradan selikli irinli xarakter alir Umumi veziyyet cox deyismir temperatur adeten normal ve ya bir qeder yukselir 37 0 37 5 C daxilinde Basda agirliq hissi emele gelir is qabiliyyeti azalir burundan nefes cetinlesir bezen qoxu duygusu azalir Xroniki rinit burun tutulmasi qoxu duygusunun azalmasi ile xarakterize olunur selikli qisa qalinlasir hiperemik quru ve parlaq olur teneffus zeifleyir Burun kecidlerinde irinli qalin axinti ve quru qabiqlar mueyyen edilir Vazomotor rinit zamani pristuplar hec bir sebeb olmadan baslaya biler Seher saatlarinda burun tutulmasi tez tez asqirma burundan bol sulu selikli axinti ve s Pristup zamani selikli qisa solgun ve ya goy rengde olur xususen de asagi burun boslugu nahesinde Allergik rinit burun selikli qisasinin hiperplaziyasi ile xarakterize olunur Simptomlari allergenin novunden asilidir Allergik rinitin movsumi zamani xesteler burun tutulmasi burunda qasinma ve bol axintidan sikayet edirler Konyunktiva ve skleranin siddetli qasinmasi qizarti ve sismesi ile ozunu gosteren goz simptomlarinin gorunusu agir hallarda gozleri ovusdurmaqla artirila bilen periorbital sis de mumkundur Rinitin diger tezahurleri bunlardir qoxu pozuntusu ses tembrinin deyisilmesi xoruldama Hemcinin baxZokem Virus xestelikleriIstinadlar 2008 09 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Settipane RA Rhinitis a dose of epidemiological reality Allergy Asthma Proc 24 3 2003 147 54 PMID 12866316 Sullivan John B Krieger Gary R Clinical environmental health and toxic exposures 2001 seh 341 Allergic rhinitis 2013 05 13 tarixinde Istifade tarixi 2023 01 06 Quillen DM Feller DB Diagnosing rhinitis allergic vs nonallergic American Family Physician 73 9 May 2006 1583 90 PMID 16719251 Marshall PS O Hara C Steinberg P Effects of seasonal allergic rhinitis on selected cognitive abilities Annals of Allergy Asthma amp Immunology 84 4 April 2000 403 10 doi 10 1016 S1081 1206 10 62273 9 PMID 10795648 Rondon C Canto G Blanca M Local allergic rhinitis a new entity characterization and further studies Current Opinion in Allergy and Clinical Immunology 10 1 February 2010 1 7 doi 10 1097 ACI 0b013e328334f5fb PMID 20010094 Wheeler P W Wheeler S F Vasomotor rhinitis Am Fam Physician 72 6 Sep 2005 1057 62 PMID 16190503 2021 06 15 tarixinde Istifade tarixi 2023 01 06 Vasomotor rhinitis Medline Plus Nlm nih gov 2014 04 17 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 23 Silvers WS Poole JA Exercise induced rhinitis a common disorder that adversely affects allergic and nonallergic athletes Annals of Allergy Asthma amp Immunology 96 2 February 2006 334 40 doi 10 1016 s1081 1206 10 61244 6 PMID 16498856 Adelman Daniel Manual of Allergy and Immunology Diagnosis and Therapy Lippincott Williams amp Wilkins 2002 seh 66 ISBN 9780781730525 What causes non allergic rhinitis NHS Gov uk 2018 09 07 2018 12 19 tarixinde Istifade tarixi December 18 2018 Hellings PW Klimek L Cingi C Agache I Akdis C Bachert C Bousquet J Demoly P Gevaert P Hox V Hupin C Kalogjera L Manole F Mosges R Mullol J Muluk NB Muraro A Papadopoulos N Pawankar R Rondon C Rundenko M Seys SF Toskala E Van Gerven L Zhang L Zhang N Fokkens WJ Non allergic rhinitis Position paper of the European Academy of Allergy and Clinical Immunology Allergy 72 11 November 2017 1657 1665 doi 10 1111 all 13200 PMID 28474799 Bernstein J Singh U Neural Abnormalities in Nonallergic Rhinitis Current Allergy and Asthma Reports 15 4 April 2015 18 doi 10 1007 s11882 015 0511 7 PMID 26130469 vancouver Valet RS Fahrenholz JM Allergic rhinitis update on diagnosis Consultant 49 2009 610 613 2010 01 14 tarixinde Istifade tarixi 2023 01 09 EdebiyyatiSamura B A Chernyh V F Lepahin V K i dr Farmakoterapiya s farmakokinetikoj Uchebnoe posobie dlya studentov vyssh ucheb zavedenij Pod red B A Samury Harkov Izd vo NFaU Zolotye stranicy 2006 472 s Samura B A Malaya L T Chernyh V F i dr Lekcii po farmakoterapii Pod red B A Samury Harkov Izd vo NFaU Zolotye stranicy 2004 544 s Ogorodnikov D S Palchun V T Nasmork Kak ego odolet Mama i malysh 5 2004 Xarici kecidlerOstryj hronicheskij rinit obuchayushij film Vsyo o nasmorke Profilaktika Simptomy Lechenie Pochemu zakladyvaet nos prichiny simptomatika lechenie Medicinskaya klinika