Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Zökəm və ya tumov, Burun selikli qişasının iltihabıdır.
- Xəstəlik iki formada keçir: xroniki və kəskin.
| Zökəm | |
|---|---|
 zökəm törədən əsas virusdur. | |
| XBT-10 | J, J |
| XBT-10-KM | J00 |
| XBT-9 | |
| XBT-9-KM | 460 |
| DiseasesDB | 31088 |
| MedlinePlus | 000678 |
| eMedicine | aaem/118 |
| MeSH | D003139 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Kəskin zökəm
Xəstəlik öz-özünə və ya bəzi infeksiyalardan yaranır. Kataral zökəm soyuqdəymə nəticəsində orqanizmdə immunitetin zəifləməsi ilə burun səthində mikrobların aktivləşməsi ilə başlayır. Travmatik zökəm isə selikli qişanın yad cisimlərlə zədələnməsi ilə əlaqədardır. Bir sıra hallarda ətraf mühit amilləri (toz, kömür, metal, qaz hissəcikləri) də təsir edir. Kataral zökəm qəfil başlayır və hər iki burun dəliyində, travmatik zökəm isə burun dəliyinin birində keçir. Xəstəlik burunda qaşınma, yanğı, quruluq, asqırma ilə başlayır. Hərarət 38-39 dərəcə qalxır, ümumi zəiflik, başağrısı, üşütmə əlamətləri baş verir. Burunla nəfəsalma çətinləşir. Dad, iy bilmə hissiyyatı itir. Burundan amiak və xleorid natriy tərkibli şəffaf maye axır. Bu üzdən burun qıcıqlanır, burun ətrafı dodaqüstü dəri qızarır və şişir. Burundan seliz axını gücləndikdən sonra xəstəliyin birinci mərhələsi simptomları - burunda quruluq, gicişmə yox olur. Əvəzində göz sulanması, bəzən konyuktivit, ağır nəfəsalma, asqırıq, qulaqlarda küy güclənir. Xəstəliyin 4-5 günlərində irinli sliz axını başlayır. Bu xəstəliyin kluminasiya mərhələsinə keçdiyini göstərir. Burunda kiçik kapilyarlar zədələndiyinə görə ifrazat qanlı olur. Sonrakı günlər ifrazat azalır, nəfəs və dad hissiyyatı normallaşır və xəstəlik başladığından 8-14 gün sonra zökəm keçir. Burunun selikli qişasının iltihabı bəzən nəfəs yollarına, eşitmə yollarına da keçə bilir.
- Müalicəsi: Xəstə isti otaqda yerləşdirilməli, qida və ifrazat nəzarətdə olmalıdır. Burun tutulması zamanı güclə nəfəs almaq, burun yollarını var gücü ilə təmizləmək olmaz. Adrenalin, naftizan, qlozamin və sair damcılar, fizioterapiya, həmçinin sulfanilamid dərmanlarının tozunu buruna üfürtmək, moruq və ya bal ilə tərlədici çaylar içmək, ayaqlara isti vanna, dabanların balzamla ovxalanması, massaj yaxşı kömək edir. İsti ayaq vannalarından sonra 1 stəkan isti çay içib, 1 həb aspirin qəbul etdikdən sonra isti yorğana bürünüb yatağa uzanmaq lazımdır.
Xroniki zökəm
Xroniki zökəmin allergik, adi, hipertrofik, atrofik növləri var. Xroniki zökəmə burun arakəsmələrindəki deffektlər, udlaq, ağciyər bronxial və immun sistemi pozğunluqları səbəb olur. Allergik zökəm mövsümi və ya daimi olur. Əsas simptomları asqırma, burun, ağız boşluğunda gicişmə ilə keçir. Allergik forma zamanı individual olaraq orqanizmə qıcıqlandırıcı təsirləri, məsələn, yun xalça, ev heyvanları, toz və ya allergiya yaradan qidaları kənarlaşdırmaq. Damaryığan və antiqistalin (dimedrol, sulfastin, diazolin və s), harmonal (prednizon, prednizalol və s) həblər qəbul edilir. Həmçinin vitamin və kalsi qəbulu da vacibdir. Əsəb sistemi zəifləyən xəstələrə iynəbatırma üsulu müsbət təsir göstərir. Gündəlik idmanla məşğul olmaq, təmiz hava, su prosedurları orqanizmi möhkəmləndirir, xəstəliklərə qarşı müqaviməti artırır.
- Zökəm və yuxarı tənəffüs yollarının xəstəliyi zamanı soğanı sürtgəcdən keçirib üstünə qaynar su tökün. 5 dəqiqə müddətində onun buxarı ilə nəfəs alın. Bunu gündə 3-4 dəfə təkrar edin.
- Yaşıl reyhanı iyləmək, kətan çöpünü yandırmaq və başı onun tüstüsünə vermək zökəm üçün yaxşı dərmandır.
- Baqulnik (yarpaqlar) – 1 xörək qaşığı, zеytun (yaxud günəbaxan) yağı – 100 q. Yağı baqulnikin xırdalanmış yarpaqları ilə qarışdıraraq 21 gün qaranlıq yеrdə dəmə qoymaq hər gün onu çalxalamaq süzmək və sıxmaq lazımdır. Hər bir burun dəliyinə 2-3 damcı damızdırırlar. Birinci gün 3 dəfə, sonralar - gündə 1 damcı 3-4 dəfə. Müalicə 1 həftədən çox davam еtməməlidir.
Tibb Universitetinin Kliniki Farmokologiya Kafedrasının assistenti, tibb elmləri namizədi nın sözlərinə görə, zökəm, yuxarı tənəffüs yollarının iltihabı kimi problemlərlə bağlı onlara edilən müraciətlər çoxalıb: "Müraciət edən insanların 30-45 faizi bu cür xəstələrdir". O bildirib ki, payızda ətraf mühitin temperaturu kəskin düşür, bədənin temperaturu isə buna uyğun olmadığından xəstələnmə halları çoxalır: "Əgər xəstədə yüksək temperatur varsa, burun suyu axırsa, angina varsa, yubanmadan həkimə müraciət etmək lazımdır".
Profilaktika
Əllərin tez-tez yuyulması, o cümlədən sabunla yuyulması və maskalar taxılması infeksiyanın qarşısını almaq baxımından soyuqdəymə üçün yaxşı profilaktika ola bilər. Eyni zamanda, maskaların mümkün qədər tez-tez dəyişdirilməsi tövsiyə olunur. Müxtəlif tədqiqatların təhlili göstərdi ki, ən azı əllərin yuyulması həm sağlam insanlarda yoluxma riskini, həm də artıq xəstə insanlarda xəstəliklərin yayılması riskini azaldır. Həmçinin, mümkün qədər sağlam insanlara xəstə insanların yanında olmamaq, xəstə insanlara isə sağlam insanların yanında olmamaq tövsiyə olunur.
Əsas yoluxma yolları burun və gözlərdən keçir, ona görə də həm sağlam, həm də xəstə insanlara göz və buruna toxunmamağa çalışmaq tövsiyə olunur. Şəxsi gigiyena vasitələri və dəsmal və ya kupa kimi məişət əşyalarını xəstələrlə paylaşmamaq tövsiyə olunur. Həm də otaqları daha tez-tez havalandırmaq (yaşayış yerlərində optimal temperatur 20-22 ° C-dir) və nəm təmizləmə aparmaq tövsiyə olunur. Əgər təmas baş verərsə, infeksiyanın qarşısını almaq üçün boğazınızı və burnunuzu salinlə yuya bilərsiniz. Burun və boğazı yuyarkən, izdihamlı bir yerdən dərhal sonra hüceyrələrə sızmağa vaxt tapmamış viral hissəciklərin hissəciklərini mexaniki şəkildə çıxarmaq, yumaq mümkündür (nə qədər tez olması barədə dəqiq məlumat yoxdur. giriş baş verir).
Bundan əlavə, zəif yuxu və stress səbəbindən xəstələnmə riski artır. Tədqiqatlar göstərir ki, riski minimuma endirmək üçün gündə ən azı 8 saat yuxu arzu edilir, hər hansı bir yuxu pozğunluğu riski artırır.
İstinadlar
- Disease Ontology (ing.). 2016.
- Monarch Disease Ontology release 2018-06-29. 2018-06-29 2018.
- "Prevention and treatment of the common cold: making sense of the evidence" (PDF). cmaj.ca. 2022-08-10 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-08-23.
- "The Common Cold" (PDF). idph.iowa.gov. 2022-06-07 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-08-23.
- "Approach to Common Cold in Children" (PDF). cms.galenos.com.tr. 2021-09-29 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-08-23.
- "Sleep Habits and Susceptibility to the Common Cold" (PDF). ncbi.nlm.nih.gov. 2022-08-23 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-08-23.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Zokem ve ya tumov Burun selikli qisasinin iltihabidir Xestelik iki formada kecir xroniki ve keskin Zokemzokem toreden esas virusdur XBT 10 J00 J31 1XBT 10 KM J00XBT 9 460XBT 9 KM 460DiseasesDB 31088MedlinePlus 000678eMedicine aaem 118 med 2339MeSH D003139 Vikianbarda elaqeli mediafayllarKeskin zokemXestelik oz ozune ve ya bezi infeksiyalardan yaranir Kataral zokem soyuqdeyme neticesinde orqanizmde immunitetin zeiflemesi ile burun sethinde mikroblarin aktivlesmesi ile baslayir Travmatik zokem ise selikli qisanin yad cisimlerle zedelenmesi ile elaqedardir Bir sira hallarda etraf muhit amilleri toz komur metal qaz hissecikleri de tesir edir Kataral zokem qefil baslayir ve her iki burun deliyinde travmatik zokem ise burun deliyinin birinde kecir Xestelik burunda qasinma yangi quruluq asqirma ile baslayir Heraret 38 39 derece qalxir umumi zeiflik basagrisi usutme elametleri bas verir Burunla nefesalma cetinlesir Dad iy bilme hissiyyati itir Burundan amiak ve xleorid natriy terkibli seffaf maye axir Bu uzden burun qiciqlanir burun etrafi dodaqustu deri qizarir ve sisir Burundan seliz axini guclendikden sonra xesteliyin birinci merhelesi simptomlari burunda quruluq gicisme yox olur Evezinde goz sulanmasi bezen konyuktivit agir nefesalma asqiriq qulaqlarda kuy guclenir Xesteliyin 4 5 gunlerinde irinli sliz axini baslayir Bu xesteliyin kluminasiya merhelesine kecdiyini gosterir Burunda kicik kapilyarlar zedelendiyine gore ifrazat qanli olur Sonraki gunler ifrazat azalir nefes ve dad hissiyyati normallasir ve xestelik basladigindan 8 14 gun sonra zokem kecir Burunun selikli qisasinin iltihabi bezen nefes yollarina esitme yollarina da kece bilir Mualicesi Xeste isti otaqda yerlesdirilmeli qida ve ifrazat nezaretde olmalidir Burun tutulmasi zamani gucle nefes almaq burun yollarini var gucu ile temizlemek olmaz Adrenalin naftizan qlozamin ve sair damcilar fizioterapiya hemcinin sulfanilamid dermanlarinin tozunu buruna ufurtmek moruq ve ya bal ile terledici caylar icmek ayaqlara isti vanna dabanlarin balzamla ovxalanmasi massaj yaxsi komek edir Isti ayaq vannalarindan sonra 1 stekan isti cay icib 1 heb aspirin qebul etdikden sonra isti yorgana burunub yataga uzanmaq lazimdir Xroniki zokemXroniki zokemin allergik adi hipertrofik atrofik novleri var Xroniki zokeme burun arakesmelerindeki deffektler udlaq agciyer bronxial ve immun sistemi pozgunluqlari sebeb olur Allergik zokem movsumi ve ya daimi olur Esas simptomlari asqirma burun agiz boslugunda gicisme ile kecir Allergik forma zamani individual olaraq orqanizme qiciqlandirici tesirleri meselen yun xalca ev heyvanlari toz ve ya allergiya yaradan qidalari kenarlasdirmaq Damaryigan ve antiqistalin dimedrol sulfastin diazolin ve s harmonal prednizon prednizalol ve s hebler qebul edilir Hemcinin vitamin ve kalsi qebulu da vacibdir Eseb sistemi zeifleyen xestelere iynebatirma usulu musbet tesir gosterir Gundelik idmanla mesgul olmaq temiz hava su prosedurlari orqanizmi mohkemlendirir xesteliklere qarsi muqavimeti artirir Zokem ve yuxari teneffus yollarinin xesteliyi zamani sogani surtgecden kecirib ustune qaynar su tokun 5 deqiqe muddetinde onun buxari ile nefes alin Bunu gunde 3 4 defe tekrar edin Yasil reyhani iylemek ketan copunu yandirmaq ve basi onun tustusune vermek zokem ucun yaxsi dermandir Baqulnik yarpaqlar 1 xorek qasigi zeytun yaxud gunebaxan yagi 100 q Yagi baqulnikin xirdalanmis yarpaqlari ile qarisdiraraq 21 gun qaranliq yerde deme qoymaq her gun onu calxalamaq suzmek ve sixmaq lazimdir Her bir burun deliyine 2 3 damci damizdirirlar Birinci gun 3 defe sonralar gunde 1 damci 3 4 defe Mualice 1 hefteden cox davam etmemelidir Tibb Universitetinin Kliniki Farmokologiya Kafedrasinin assistenti tibb elmleri namizedi nin sozlerine gore zokem yuxari teneffus yollarinin iltihabi kimi problemlerle bagli onlara edilen muracietler coxalib Muraciet eden insanlarin 30 45 faizi bu cur xestelerdir O bildirib ki payizda etraf muhitin temperaturu keskin dusur bedenin temperaturu ise buna uygun olmadigindan xestelenme hallari coxalir Eger xestede yuksek temperatur varsa burun suyu axirsa angina varsa yubanmadan hekime muraciet etmek lazimdir ProfilaktikaEllerin tez tez yuyulmasi o cumleden sabunla yuyulmasi ve maskalar taxilmasi infeksiyanin qarsisini almaq baximindan soyuqdeyme ucun yaxsi profilaktika ola biler Eyni zamanda maskalarin mumkun qeder tez tez deyisdirilmesi tovsiye olunur Muxtelif tedqiqatlarin tehlili gosterdi ki en azi ellerin yuyulmasi hem saglam insanlarda yoluxma riskini hem de artiq xeste insanlarda xesteliklerin yayilmasi riskini azaldir Hemcinin mumkun qeder saglam insanlara xeste insanlarin yaninda olmamaq xeste insanlara ise saglam insanlarin yaninda olmamaq tovsiye olunur Esas yoluxma yollari burun ve gozlerden kecir ona gore de hem saglam hem de xeste insanlara goz ve buruna toxunmamaga calismaq tovsiye olunur Sexsi gigiyena vasiteleri ve desmal ve ya kupa kimi meiset esyalarini xestelerle paylasmamaq tovsiye olunur Hem de otaqlari daha tez tez havalandirmaq yasayis yerlerinde optimal temperatur 20 22 C dir ve nem temizleme aparmaq tovsiye olunur Eger temas bas vererse infeksiyanin qarsisini almaq ucun bogazinizi ve burnunuzu salinle yuya bilersiniz Burun ve bogazi yuyarken izdihamli bir yerden derhal sonra huceyrelere sizmaga vaxt tapmamis viral hisseciklerin hisseciklerini mexaniki sekilde cixarmaq yumaq mumkundur ne qeder tez olmasi barede deqiq melumat yoxdur giris bas verir Bundan elave zeif yuxu ve stress sebebinden xestelenme riski artir Tedqiqatlar gosterir ki riski minimuma endirmek ucun gunde en azi 8 saat yuxu arzu edilir her hansi bir yuxu pozgunlugu riski artirir IstinadlarDisease Ontology ing 2016 Monarch Disease Ontology release 2018 06 29 2018 06 29 2018 Prevention and treatment of the common cold making sense of the evidence PDF cmaj ca 2022 08 10 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 08 23 The Common Cold PDF idph iowa gov 2022 06 07 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 08 23 Approach to Common Cold in Children PDF cms galenos com tr 2021 09 29 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 08 23 Sleep Habits and Susceptibility to the Common Cold PDF ncbi nlm nih gov 2022 08 23 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 08 23 http www parlaq org index php name News amp op Article amp sid 2075 http www azerbaijan news az index php Lng aze amp year 2008 amp Pid 30510 http www az customs net news az arc zn24 02 2006 htm olu kecid http anspress com index php nid 90877 olu kecid http www alakbarli aamh az index files 164 htm