Qasımov qardaşları — XIX əsrin sonları, XX əsrin əvvələrində Bakı şəhərində tikilmiş binaların əksəriyyətinin tikintisini həyata keçirmiş "Qasımov qardaşları və K" şirkətinin sahibləri. Qasımov qardaşları tərəfindən Bakıda İsmailiyyə Sarayı, Səadət Sarayı , , Mitrofanovun sarayı kimi monumental binalar tikilmişdir.Musa Nağıyevin Bakıda tikdirdiyi əksər binaların tikintisini həyata keçirən qardaşlarFuad Axundova görə İstiqlaliyyət küçəsi və 28 May küçəsində yerləşən və həmin dövrdə tikilən bütün binaların tikinti işlərini həyata keçiriblər. Bundan başqa qardaşlar xeyriyyəçiliklə də məşğul olublar.
Qardaşlar
Qasımov qardaşlarının atası Hacı Məmməd Əli Molla Qasım oğlu Ordubadda yerləşən xalça yununun rənglənməsi üzrə emalatxananın sahibi olub. Qardaşlar Bakıya gələrək burada işləməyə başlayırlar.
Böyük qardaş Hacı Qasımov 1867-ci ildə anadan olub. Bakıya gələrək xarratlıqla məşğul olub. O, qısa bir zamanda ətrafına peşəkar ustaları yığaraq tikinti arteli yaradır. Daha sonra Hacı Qasımov qardaşları ilə birgə tam tikinti işlərini yerinə yetirən şirkət yaradır. Sifarişçi layihə ilə tanış olduqdan sonra ödəniş edib və təyin olunmuş vaxtda işi təhvil alırdı. Qardaşların yaratdığı şirkət tikinti materiallarının alınması və çatdırılması, tikinti işlərinin aparılması, fasadların bədii tərtibatı, apartamentlərin işlənməsi və digər öhdəlikləri üzərinə götürürdü. Daha sonra qardaşlar Bakıda parket zavodu açıblar.
Ortancıl qardaş Əli Qasımov 1873-cü ildə anadan olub. Qardaşları arasında öz ciddiliyi və sakitliyi ilə fərqlənib. Şirkətdə maliyyə işlərinə nəzarət onun vəzifəsi olub.
Kiçik qardaş İmran Qasımov şirkətin işlərində uğurlu olmaqla yanaşı incəsənətə və teatra da böyük maraq göstərirdi. O həm də Azərbaycanın ilk aktyorlarından biridir. 1907-ci ildə ilk milli Azərbaycan operası olan "Leyli və Məcnun" operasının məşqləri Üzeyir Hacıbəyovun yaxın dostu İmran Qasımovun təklifi ilə Qasımovların evinin üçüncü mərtəbəsindəki geniş zalda keçirilirdi. 25 yanvar 1908-ci ildə opera ilk dəfə səhnəyə qoyulanda İmran Qasımov burada iki rolu oynayır. "Kəngərlinski" ləqəbi ilə çıxış edən o, həm Leylinin atası – Fəttah, həm də Məcnunun dostu — Zeyd rollarını ifa edir. Azərbaycan, rus və fransız dillərini bilib. Xeyriyyəçi kimi məşhur olan o bir çox aktyorların ailəsinə də maddi kömək edirdi. İstiqlaliyyət və Murtuza Muxtarov küçələrinin kəsişməsində yerləşən şəhərdə tanınan kitab mağazalarından biri yandıqdan sonra İmran Qasımov həmin mağazanın təmirini öz üstünə götürərək ora bəzi qiymətli kitabları da alır.Saədət Sarayının podratçısı İmran Qasımov tikilməkdə olan binanın eyvanındakı cəngavər heykəlini yerləşdirərkən yerə yıxılır və vəfat edir. Onun həyat yoldaşı Rübabə xanım isə bu hadisəyə dözə bilməyib 2 həftədən sonra özünə qəsd edir.
25 noyabr 1918-ci ildə böyük qardaş Hacı Qasımovun nəvəsi dünyaya gəlir. O isə dünyasını dəyişmiş qardaşının xatirəsini əbədiləşdirmək üçün ona İmran adını verir. Sonradan Hacı Qasımovun nəvəsi İmran Qasımov dramaturq, kinossenarist, Azərbaycan SSR xalq yazıçısı, Azərbaycan SSR dövlət mükafatı və laureatı olur.
Fəaliyyətləri
Bir çox milyonçuların sifarişlərini yerinə yetirən Qasımov qardaşları demək olar ki Musa Nağıyevin binalarının əksəriyyətinin podratçısı olublar. Təkcə 1908–1910-cu illərdə onlar Musa Nağıyevə məxsus 7 gəlir evi və mülkün tikintisi ilə məşğul olublar. Nağıyevin binalarını tikməklə yanaşı eyni dövrdə onlar özləri üçün Bakı Texniki Peşə Məktəbinin qarşısında bir bina tikirlər. Binanın birinci mərtəbəsində Qasımov qardaşlarına məxsus o dövrdə Bakının ən böyük tikinti mağazalarından biri yerləşib. Binanın üst mərtəbələri isə kirayə verilirdi.
Xeyriyyəçiliklə də məşğul olan qardaşlar Bakı Real Məktəbinin tikintisinə də dəstək olublar. 1900–1904-cü illərdə tikilən binanın tikintisi Şəhər Dumasının maliyyə çatışmazlığına görə uzanırdı buna görə də tikintini Bakı milyonçuları öz üstlərinə götürürlər. Bu binanın da tikinti işlərini Qasımov qardaşları şirkəti görür və öz növbələrində binanın döşməsəni üzləmək üçün lazım olan palıddan düzəldilmiş parketləri təmənnasız məktəbə hədiyyə edirlər.
Azərbaycanın qızıl ordu tərəfindən işğalından sonra isə qardaşların əmlakları müsadirə edilərək özləri isə həbs olunurlar. Həbs müddəti uzun çəkmir və onlar bir neçə günə azad edilirlər. Sonradan Hacı Qasımov "Azneft"-də iş icraçısı kimi fəaliyyət göstərib və onun rəhbərliyi ilə Bakıda bir çox evlər o cümlədən Dövlət Bankının işçilərinin evi də tikilmişdir. Ortancıl qardaş Əli Qasımov isə Bərdə-Xankəndi yolunun tikintisinə rəhbərlik edib. Yeni iqtisadi siyasət dövründə qardaşlar döşəmə daşları istehsal edən kiçik zavod açıblar.
Qardaşlar tərəfindən tikilmiş binalar
Qardaşlar Bakıda 100-ə yaxın binanın sahibi olan Musa Nağıyevin əksər binalarının eləcə də fəaliyyət göstərdikləri dövrdə Bakıda tikilmiş əsas monumental tikililərin tikintisini həyata keçiriblər. Fuad Axundova görə onların şirkəti İstiqlaliyyət küçəsi və 28 May küçəsində yerləşən və həmin dövrdə tikilən bütün binaların tikinti işlərini həyata keçiriblər. "Qasımov qardaşları və K" şirkəti tərəfindən Bakıda tikilən əsas binalar:
№ | Bina | Ünvan | Qısa təsvir | Şəkil | Koordinantları |
---|---|---|---|---|---|
1 | Murtuza Muxtarovun dördmərtəbəli mədaxil evi | Bakı, Nizami küçəsi, 81 | Qoqol küçəsi 16 və Nizami küçəsi 81 küçələrinin kəsişməsində yerləşən Murtuza Muxtarovun dördmərtəbəli mədaxil evi. Bina Muxtarovun sifarişi ilə 1896-cı ildə İohan Edelin layihəsi üzrə Qasımov qardaşları tərəfindən inşa edilib. Sonradan əlavə edilmiş dördüncü mərtəbə isə 1910-cu ildə memar İosif Ploşko tərəfindən layihələndirilərək tikilib. | ||
2 | Mitrofanovun evi | Bakı, Səid Rüstəmov küçəsi 3 | Səid Rüstəmov 3 və Həsən Abdullayev 6 küçələrinin kəsişməsində yerləşən Dmitri Mitofanovun sarayı 1898–1903-cü illərdə tikilib. Neft sənayeçisi Dmitri Mitrofanovun sifarişi ilə tikilən binanın memarı İohann Edeldir.Tikinti işlərini isə "Qasımov qardaşları və K" şirkəti görüb. Fransız neorenesansın klassik üslubunda tikilən bina, Mart soyqırımından sonra Bakı Kommunası tərəfindən qərargah kimi istifadə olunub. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qurulduqdan sonra isə binada Fransa səfirliyi yerləşib. 1920-ci il aprel işğalından sonra isə bina müxtəlif mənzillərə bölünüb. | ||
3 | Bakı Texniki Peşə Məktəbinin binası | Bakı, Azadlıq prospekti, 20 | Bakı Texniki Peşə Məktəbinin binası 1898–1900-cü illərdə İosif Qoslavskinin layihəsi əsasında Azadlıq küçəsi 20 ünvanında Bakı orta texniki peşə məktəbi üçün tikilib. Tikinti işlərini şəhərin tanınmış şirkəti olan "Qasımov qardaşları" həyata keçiriblər. 1899-cu ildə başlanan tikinti işləri 1900-cü ildə yekunlaşır. Hazırda binada Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti yerləşir. | ||
4 | Bakı Real Məktəbinin binası | Bakı, İstiqlaliyyət küçəsi, 6 | 1901–1904-cü illərdə mülki mühəndis Dmitri Buynovun layihəsi iləBakı real məktəbi üçün tikilmiş bina. Binanın tikintisi Şəhər Dumasının maliyyə çatışmazlığına görə uzanırdı buna görə də tikintini Bakı milyonçuları öz üstlərinə götürürlər. Bu binanın da tikinti işlərini Qasımov qardaşları şirkəti görür və öz növbələrində binanın döşməsəni üzləmək üçün lazım olan palıddan düzəldilmiş parketləri təmənnasız məktəbə hədiyyə edirlər. Hazırda binada Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti fəaliyyət göstərir. | ||
5 | Qəni Məmmədovun evi | Bakı, A. Zeynallı küçəsi, 45 | Binanın tikintisinə 1908-ci ildə pambıq taciri və dənizdə bir çox gəminin sahibi olan Qəni Məmmədovun sifarişi ilə başlayıblar. Memarı Nikolay Bayev olan binanın tikintisini həyata keçirən "Qasımov qardaşları və K" şirkəti mürəkkəb detallı və çox böyük olan bu binanı cəmi 1 il ərzində təhvil verir. Sovet işğalından sonra bina bir müddət boş qalsa da sonradan buradan uşaq bağçası kimi istifadə edilib. Daha sonra isə binanın mərtəbələri müxtəlif mənzillərə bölünüb. Bu isə binanın interyerinin məhv olmasına səbəb olub. | ||
6 | İsmailiyyə Sarayı | Bakı, İstiqlaliyyət küçəsi, 10 | Bina 1908–1913-cü illərdə Musa Nağıyevin sifarişi ilə, oğlu İsmayılın şərəfinə qotik üslubda inşa edilib. Memarı İosif Ploşko olan bina "Qasımov qardaşları və K" şirkəti tərəfindən tikilib. Saray ilk olaraq Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyətinin qərargahı kimi istifadə olunub. 1918-ci il Mart soyqırımında bina ermənilər tərəfindən yandırılıb.Bina 1922–1923-cü illərdə Aleksandr Dubov tərəfindən təmir edilib. Hal-hazırda binada AMEA-nın Rəyasət Heyəti yerləşir. | ||
7 | Bakı Kommersiya Məktəbi | Bakı, Zərifə Əliyeva küçəsi, 39 | Bakı Kommersiya Məktəbinin binası 1909–1914-cü illərdə tikilib. Binanın tikinti işləri "Qasımov qardaşları və K" şirkəti tərəfindən aparılıb.Binada Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Azərbaycanın ilk ali təhsil ocağı olan Bakı Dövlət Universiteti yerləşib. Hazırda binada Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti yerləşir. | ||
8 | Murtuza Muxtarovun üçmərtəbəli mədaxil evi | Bakı, Rəşid Behbudov küçəsi, 25 | Bina 1910-cu ildə Murtuza Muxtarovun sifarişi ilə İosif Ploşko tərəfindən layihələndirilib. Fasad memarlığında İtaliya intibah memarlığının formalarından istifadə olunan binanın tikinti işlərini "Qasımov qardaşları və K" şirkəti görüb. | ||
9 | Sadıqov qardaşlarının mədaxil evi | Bakı, İstiqlaliyyət küçəsi, 21 | 1909-cu ildə bu evin layihəsinin tərtib olunması üzrə ümumrusiya müsabiqəsi elan edilir. Müsabiqədə Qavriil Ter-Mikelovun layihəsi birinci seçilir. Bina "Qasımov qardaşları və K" şirkəti tərəfindən 1910–1912-ci illərdə Milli-romantik memarlıq stilində inşa edilib. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə binada Fətəli xan Xoyski və Nəsib bəy Yusifbəyli yaşayıblar. Sovet işğalından sonra isə binada Azərbaycan SSR Mərkəzi İcrayə Komitəsi yerləşib. | ||
10 | Bakı İctimai Məclisinin binası | Bakı, İstiqlaliyyət küçəsi, 2 | Bakı İctimai Məclisinin binası 1910–1912-ci illərdə mülki-mühəndis Qavriil Ter-Mikelovun layihəsi əsasında Niyazi küçəsi və İstiqlaliyyət küçəsinin kəsişməsində, sonradan Filarmoniya bağı adlandırılmış park ərazisində inşa edilib. "Qasımov qardaşları və K" şirkəti tərəfindən 2 ilə tikilən binada 1936-cı ildən Dövlət Filarmoniyası yerləşir. | ||
11 | Musa Nağıyevin dördmərtəbəli mədaxil evi | Bakı, Xaqani küçəsi, 47 | Xaqani küçəsi, 47 ünvanında yerləşən Ağa Musa Nağıyev tərəfindən sifariş verilmiş dörd mərtəbəli mədaxil evi. 1910–1912-ci illərdə inşa edilmiş binanın memarı isə İosif Ploşkodur. | ||
12 | Səadət Sarayı | Bakı, Murtuza Muxtarov küçəsi, 6 | Səadət sarayı və ya Muxtarovun sarayı Murtuza Muxtarovun sifarişi ilə 1911–1912-ci illərdə həyat yoldaşı üçün inşa edilib. Sarayın layihə müəllifi memar İosif Ploşkodur. Binanın tikintisini "Qasımov qardaşları və K" şirkəti yerinə yetirib. Tikinti işləri zamanı binanın üzərindəki cəngavər heykəlini yerləşdirərkən yerə yıxılır və bir müddət sonra dünyasını dəyişir. Sovet işğalından sonra Bakıda baş verən Talan həftəsində bolşeviklər Muxtarovun da sarayına qarət məqsədilə soxulurlar. Murtuza Muxtarov buna dözməyərək əvvəlcə onları, daha sonra isə özünü güllələyir. Sonradan bu binada Əli Bayramov adına Türk Qadın Klubu, Şirvanşahlar muzeyi və Nikah evi yerləşib. 2012-ci ildə restavrasiya edilmiş bina hazırda Nikah evi kimi fəaliyyət göstərir. | ||
13 | Bakı, Hacı Zeynalabdin Tağıyev küçəsi, 13 | Bina Ağa Musa Nağıyevin sifarişi ilə 1910–1913-cü illərdə modern üslubda inşa edilib. Otel binası 4 lift, sanitar-texniki avadanlıqlar, buxar isidiciləri, gizli elektrik şəbəkəsi ilə təchiz edilmişdir. Binanın əsas konstruksiyası kimi burada dəmir-betondan geniş istifadə olunmuşdur. Liftlər olan hissə və pilləkən qəfəsinin önündə geniş künc vestibül yerləşir. Yastı damın üstündə estradasılı (çıxış etmək üçün səhnə) yay restoranı üçün məkan yerləşir. Otaqlar dəhlizlərin hər iki tərəfində düzülüb. Binanın həcmi — eyvanların plastikası və şaquli erekerlərin ahəngi sayəsində uğurlu memarlıq həllini tapmışdır. Birinci mərtəbənin yarımpərgar şəkilli yastı taxçaları və yonulmamış daşla hörülmüş kürəciklər müəllifin order sisteminə olan meylini büruzə verir. Memarı İosif Ploşko olan bina "Qasımov qardaşları və K" şirkəti tərəfindən tikilib. |
İstinadlar
- Əliyev, 2010. səh. 251
- Fətullayev/BM, 2013. səh. 147
- Dilarə Nağıyeva-Muxtarova. . Bakı: Elm . 2011. səh. 78. ISBN . Archived from the original on 2021-11-17. İstifadə tarixi: 2021-11-17.
- Fuad Axundov. "Касумовы Гаджи, Али и Имран - строительные подрядчики" (rus). ourbaku.com. 02.04.2021 tarixində . İstifadə tarixi: 02.04.2021.
- "Bakıda "Family Run" layihəsinin növbəti tədbiri keçirilib" (az.). facemark.az. 10 oktyabr 2015. 23 iyun 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 23 iyun 2021.
- Jeff Seroy. "Layla and Majnun" (ingilis). theparisreview.org. 17 oktyabr 2016. 18 oktyabr 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2021.
- Meline Toumani. "For the Love of Layla" (ingilis). nytimes.com. 27 fevral 2009. 25 yanvar 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2021.
- ""İlk Azərbaycan operası necə yaranmışdı" - Ceyhun Hacıbəylinin xatirələrindən" (az.). azadliq.org. 10 dekabr 2016. 22 yanvar 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2021.
- Nuranə Namazova. "Гаджи, Али и Имран Касумовы: братья, построившие Баку" (rus). ens.az. 1 avqust 2019. 29 sentyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2021.
- "İlham Əliyev Səadət sarayının əsaslı təmirdən sonra açılışında iştirak etmişdir" (az.). president.az. 05.07.2012. 02.04.2021 tarixində . İstifadə tarixi: 02.04.2021.
- Elmin Nuri. "Bakının «Tac-Mahal»ı" (az.). aztc.gov.az. 22.12.2016. 23.04.2018 tarixində . İstifadə tarixi: 02.04.2021.
- Вячеслав Сапунов. "Баку. 5 зданий имперской эпохи" (rus). 1news.az. 31.01.2014. 24.10.2020 tarixində . İstifadə tarixi: 17.11.2021.
- Oksana Bulanova. "Имран Касумов, писатель и человек / İmran Qasımov, yazıçı və insan" (rus). Exo . 26 noyabr 2017. 6 dekabr 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2021.
- Dilarə Nağıyeva-Muxtarova. "XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəllərində Şimali Azərbaycanda xeyriyyəçilik hərəkatı və A.M.Nağıyev" (PDF) (az.). static.bsu.az. 2013. 31.03.2020 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 02.04.2021.
- Ramella İbrahimxəlilova. "İki dəfə qaçırılan, Bakıda 100 bina tikməyi arzulayan, kasıb saman tacirinin milyonçu oğlu" (az.). oxu.az. 01.09.2019. 02.09.2019 tarixində . İstifadə tarixi: 19.11.2021.
- Fətullayev, 2013. səh. 152
- Fətullayev/BME, 2013. səh. 245-246
- Fətullayev/BME, 2013. səh. 316
- Əliyev, 2011. səh. 231
- Fətullayev/BM, 2013. səh. 117-118
- "Дом Д. Митрофанова (Баку) / D.Mitrofanovun evi (Bakı)" (rus). ourbaku.com. 14 may 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 17 noyabr 2021.
- Fətullayev/BM, 2013. səh. 210
- Əliyeva, Elmira, "Йозеф Гославский: его называли кавказским Растрелли" (PDF), Bakinski raboçi, Bakı, 19 July 2013, 5, 2021-11-17 tarixində (PDF)
- Oksana Bulanova. "Тайны Баку: АзИНЕФТЕХИМ – От училища до университета" (rus). azerhistory.com. 12 sentyabr 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 17.11.2021.
- Fətullayev/BM, 2013. səh. 192
- Oruc Mustafayev. "Qafqazın ən məşhur ali təhsil müəssisəsi" (az.). muallim.edu.az. 5 iyun 2020. 2021-09-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2021.
- Г.Салаев. "Первые учебные заведения Баку" (rus). azerhistory.com. 25.02.2021 tarixində . İstifadə tarixi: 19.11.2021.
- Fətullayev/BME, 2013. səh. 138
- "Бакинское реальное училище" (rus). ourbaku.com. 30.04.2021 tarixində . İstifadə tarixi: 19.11.2021.
- Fətullayev/BME, 2013. səh. 112-113
- "Architecture of the Oil Baron Period Mammadov Residence" (ingilis). azer.com. 1998. March 8, 2001 tarixində . İstifadə tarixi: November 19, 2021.
- Fətullayev/BM, 2013. səh. 244
- Əliyev, 2011. səh. 145
- Əliyev, 2010. səh. 164
- Bulanova, Oksana, "Исмаилие: красота, родившаяся из трагедии", Exo , London, 9 January 2016, 1–5, 2020-02-15 tarixində
- Qaliboğlu, Elçin, "1918-ci ildə Bakıda mart qırğınları / 2-ci yazı", Xalq Cəbhəsi, Bakı, 4 April 2018, 13, 2020-05-17 tarixində
- Abışov, Vaqif, "1918-ci il Bakı qırğını" (PDF), Azərbaycan , Bakı, 12 March 2015, 10, 2021-11-17 tarixində arxivləşdirilib (PDF), İstifadə tarixi: 2021-11-17
- Məmmədzadə, Natiq, "Город, потопленный в крови", Region Plus, Bakı, 2018, 16–19, 2020-01-11 tarixində
- Solmaz Rüstəmova-Tohidi, "Bakıda mart qırğınları" (PDF), Azərbaycan , Bakı, 29 March 2014, 6, 2021-11-17 tarixində (PDF)
- "Здание "Исмаилия" - Мусульманское Благотворительное об-во, Президиум АН Азербайджана (Баку)" (rus). ourbaku.com. 2021-11-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17.11.2021.
- "Tarixi binalar" (az.). science.gov.az. 19.10.2021 tarixində . İstifadə tarixi: 19.10.2021.
- Oksana Bulanova. "1901 г.: Рождение Бакинского коммерческого училища" (rus). azerhistory.com. 25.04.2021 tarixində . İstifadə tarixi: 19.11.2021.
- Fətullayev/BME, 2013. səh. 309
- Fətullayev/BME, 2013. səh. 141
- Əliyev, 2010. səh. 90
- "Дом братьев Садыховых" (rus). baku-media.ru. 14.01.2019 tarixində . İstifadə tarixi: 17.11.2021.
- Əliyev, 2010. səh. 100
- Fətullayev/BM, 2013. səh. 250-251
- Fətullayev/BME, 2013. səh. 390-391
- Fətullayev/BM, 2013. səh. 239
- "Məhəbbət məbədi adlandırılan "Səadət sarayı"" (az.). az.baku-art.com. 11.01.2021. 2021-04-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 02.04.2021.
- Oksana Bulanova. "Тайны Баку: Загадки Мухтаровского дворца" (rus). azerhistory.com. 19.01.2021 tarixində . İstifadə tarixi: 18.11.2021.
- Əzizə Nəzrəli. XI Красная армия в Северном Азербайджане: оккупация, расправы, бесчинства / XI Qırmızı Ordu Şimali Azərbaycanda: işğal, zorakılıq, özbaşınalıq (PDF). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2014. səh. 161.
- Qılman İlkin. Bakı və bakılılar (PDF). Bakı: Nurlar nəşriyyatı. 2006. səh. 210. ISBN .
- Tahirə Əliyeva. "Azərbaycanda klub işinin tarixindən" (az.). medeniyyet.az. 20.05.2011. 26.08.2021 tarixində . İstifadə tarixi: 18.11.2021.
- "Центральный женский клуб им. Али Байрамова" (rus). ourbaku.com. 24.10.2020 tarixində . İstifadə tarixi: 18.11.2021.
- "Bakıdakı Səadət sarayı əsaslı təmir və yenidənqurmadan sonra istifadəyə verilmişdir Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev açılış mərasimində iştirak etmişdir" (az.). sabail-ih.gov.az. 05.07.2012. 18.11.2021 tarixində . İstifadə tarixi: 18.11.2021.
- Fətullayev/BM, 2013. səh. 238
- Bakının memarlıq ensiklopediyası. səh. 270
- Voyçex Quretski. Bakıda polyak məkanları (PDF). Bakı: Polşa Respublikasının Bakıdakı Səfirliyi. 2012. səh. 9. ISBN . Archived from the original on 2021-11-17. İstifadə tarixi: 2022-04-11.
- Fətullayev/BM, 2013. səh. 262
Ədəbiyyat
- Şamil Fətullayev. (PDF). Bakı: Şərq-Qərb . 2013. 480. ISBN . Archived from the original on 2021-08-30. İstifadə tarixi: 2021-11-17.
- Elçin Əliyev . Məkanların astanasında Bakı tarixini yazan qapılar: 1867-1913 / Baku Doors and Entrance Halls: 1867-1913 (PDF). Bakı. 2011. 379. ISBN .
- Şamil Fətullayev. (PDF). Bakı: Şərq-Qərb . 2013. 528. ISBN . Archived from the original on 2021-06-24. İstifadə tarixi: 2021-11-17.
- Elçin Əliyev . Bakı memarlıq abidələrində fasad heykəltəraşlıq nümunələri: XIX əsrin sonu-XX əsrin əvvəlləri=Facade sculptures in Baku: XIX and early XX c (PDF). Bakı. 2010. 320. ISBN .
- Şamil Fətullayev. (PDF). Bakı: Şərq-Qərb . 2013. 296. ISBN . Archived from the original on 2021-01-11. İstifadə tarixi: 2021-11-17.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qasimov qardaslari XIX esrin sonlari XX esrin evvelerinde Baki seherinde tikilmis binalarin ekseriyyetinin tikintisini heyata kecirmis Qasimov qardaslari ve K sirketinin sahibleri Qasimov qardaslari terefinden Bakida Ismailiyye Sarayi Seadet Sarayi Mitrofanovun sarayi kimi monumental binalar tikilmisdir Musa Nagiyevin Bakida tikdirdiyi ekser binalarin tikintisini heyata keciren qardaslarFuad Axundova gore Istiqlaliyyet kucesi ve 28 May kucesinde yerlesen ve hemin dovrde tikilen butun binalarin tikinti islerini heyata keciribler Bundan basqa qardaslar xeyriyyecilikle de mesgul olublar Haci Eli ve Imran Qasimov qardaslariQardaslarQasimovlarin yasayis eviSadiqov qardaslarinin medaxil evinin tikintisi Soldan ikinci Haci Qasimov Qasimov qardaslarinin atasi Haci Memmed Eli Molla Qasim oglu Ordubadda yerlesen xalca yununun renglenmesi uzre emalatxananin sahibi olub Qardaslar Bakiya gelerek burada islemeye baslayirlar Boyuk qardas Haci Qasimov 1867 ci ilde anadan olub Bakiya gelerek xarratliqla mesgul olub O qisa bir zamanda etrafina pesekar ustalari yigaraq tikinti arteli yaradir Daha sonra Haci Qasimov qardaslari ile birge tam tikinti islerini yerine yetiren sirket yaradir Sifarisci layihe ile tanis olduqdan sonra odenis edib ve teyin olunmus vaxtda isi tehvil alirdi Qardaslarin yaratdigi sirket tikinti materiallarinin alinmasi ve catdirilmasi tikinti islerinin aparilmasi fasadlarin bedii tertibati apartamentlerin islenmesi ve diger ohdelikleri uzerine gotururdu Daha sonra qardaslar Bakida parket zavodu aciblar Ortancil qardas Eli Qasimov 1873 cu ilde anadan olub Qardaslari arasinda oz ciddiliyi ve sakitliyi ile ferqlenib Sirketde maliyye islerine nezaret onun vezifesi olub Kicik qardas Imran Qasimov sirketin islerinde ugurlu olmaqla yanasi incesenete ve teatra da boyuk maraq gosterirdi O hem de Azerbaycanin ilk aktyorlarindan biridir 1907 ci ilde ilk milli Azerbaycan operasi olan Leyli ve Mecnun operasinin mesqleri Uzeyir Hacibeyovun yaxin dostu Imran Qasimovun teklifi ile Qasimovlarin evinin ucuncu mertebesindeki genis zalda kecirilirdi 25 yanvar 1908 ci ilde opera ilk defe sehneye qoyulanda Imran Qasimov burada iki rolu oynayir Kengerlinski leqebi ile cixis eden o hem Leylinin atasi Fettah hem de Mecnunun dostu Zeyd rollarini ifa edir Azerbaycan rus ve fransiz dillerini bilib Xeyriyyeci kimi meshur olan o bir cox aktyorlarin ailesine de maddi komek edirdi Istiqlaliyyet ve Murtuza Muxtarov kucelerinin kesismesinde yerlesen seherde taninan kitab magazalarindan biri yandiqdan sonra Imran Qasimov hemin magazanin temirini oz ustune goturerek ora bezi qiymetli kitablari da alir Saedet Sarayinin podratcisi Imran Qasimov tikilmekde olan binanin eyvanindaki cengaver heykelini yerlesdirerken yere yixilir ve vefat edir Onun heyat yoldasi Rubabe xanim ise bu hadiseye doze bilmeyib 2 hefteden sonra ozune qesd edir 25 noyabr 1918 ci ilde boyuk qardas Haci Qasimovun nevesi dunyaya gelir O ise dunyasini deyismis qardasinin xatiresini ebedilesdirmek ucun ona Imran adini verir Sonradan Haci Qasimovun nevesi Imran Qasimov dramaturq kinossenarist Azerbaycan SSR xalq yazicisi Azerbaycan SSR dovlet mukafati ve Lenin ordeni laureati olur FealiyyetleriBaki Texniki Mektebinin qarsisinda yerlesen Qasimov qardaslarinin tikinti mallari magazasi1926 ci ilde tikilmis ve Haci Qasimovun tikintisine rehberlik etdiyi Dovlet Bankinin iscilerin yasayis binasi Bir cox milyoncularin sifarislerini yerine yetiren Qasimov qardaslari demek olar ki Musa Nagiyevin binalarinin ekseriyyetinin podratcisi olublar Tekce 1908 1910 cu illerde onlar Musa Nagiyeve mexsus 7 gelir evi ve mulkun tikintisi ile mesgul olublar Nagiyevin binalarini tikmekle yanasi eyni dovrde onlar ozleri ucun Baki Texniki Pese Mektebinin qarsisinda bir bina tikirler Binanin birinci mertebesinde Qasimov qardaslarina mexsus o dovrde Bakinin en boyuk tikinti magazalarindan biri yerlesib Binanin ust mertebeleri ise kiraye verilirdi Xeyriyyecilikle de mesgul olan qardaslar Baki Real Mektebinin tikintisine de destek olublar 1900 1904 cu illerde tikilen binanin tikintisi Seher Dumasinin maliyye catismazligina gore uzanirdi buna gore de tikintini Baki milyonculari oz ustlerine gotururler Bu binanin da tikinti islerini Qasimov qardaslari sirketi gorur ve oz novbelerinde binanin dosmeseni uzlemek ucun lazim olan paliddan duzeldilmis parketleri temennasiz mektebe hediyye edirler Azerbaycanin qizil ordu terefinden isgalindan sonra ise qardaslarin emlaklari musadire edilerek ozleri ise hebs olunurlar Hebs muddeti uzun cekmir ve onlar bir nece gune azad edilirler Sonradan Haci Qasimov Azneft de is icracisi kimi fealiyyet gosterib ve onun rehberliyi ile Bakida bir cox evler o cumleden Dovlet Bankinin iscilerinin evi de tikilmisdir Ortancil qardas Eli Qasimov ise Berde Xankendi yolunun tikintisine rehberlik edib Yeni iqtisadi siyaset dovrunde qardaslar doseme daslari istehsal eden kicik zavod aciblar Qardaslar terefinden tikilmis binalarQardaslar Bakida 100 e yaxin binanin sahibi olan Musa Nagiyevin ekser binalarinin elece de fealiyyet gosterdikleri dovrde Bakida tikilmis esas monumental tikililerin tikintisini heyata keciribler Fuad Axundova gore onlarin sirketi Istiqlaliyyet kucesi ve 28 May kucesinde yerlesen ve hemin dovrde tikilen butun binalarin tikinti islerini heyata keciribler Qasimov qardaslari ve K sirketi terefinden Bakida tikilen esas binalar Bina Unvan Qisa tesvir Sekil Koordinantlari1 Murtuza Muxtarovun dordmertebeli medaxil evi Baki Nizami kucesi 81 Qoqol kucesi 16 ve Nizami kucesi 81 kucelerinin kesismesinde yerlesen Murtuza Muxtarovun dordmertebeli medaxil evi Bina Muxtarovun sifarisi ile 1896 ci ilde Iohan Edelin layihesi uzre Qasimov qardaslari terefinden insa edilib Sonradan elave edilmis dorduncu mertebe ise 1910 cu ilde memar Iosif Plosko terefinden layihelendirilerek tikilib 40 22 22 sm e 49 50 25 s u 2 Mitrofanovun evi Baki Seid Rustemov kucesi 3 Seid Rustemov 3 ve Hesen Abdullayev 6 kucelerinin kesismesinde yerlesen Dmitri Mitofanovun sarayi 1898 1903 cu illerde tikilib Neft senayecisi Dmitri Mitrofanovun sifarisi ile tikilen binanin memari Iohann Edeldir Tikinti islerini ise Qasimov qardaslari ve K sirketi gorub Fransiz neorenesansin klassik uslubunda tikilen bina Mart soyqirimindan sonra Baki Kommunasi terefinden qerargah kimi istifade olunub Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti qurulduqdan sonra ise binada Fransa sefirliyi yerlesib 1920 ci il aprel isgalindan sonra ise bina muxtelif menzillere bolunub 40 22 06 sm e 49 49 45 s u 3 Baki Texniki Pese Mektebinin binasi Baki Azadliq prospekti 20 Baki Texniki Pese Mektebinin binasi 1898 1900 cu illerde Iosif Qoslavskinin layihesi esasinda Azadliq kucesi 20 unvaninda Baki orta texniki pese mektebi ucun tikilib Tikinti islerini seherin taninmis sirketi olan Qasimov qardaslari heyata keciribler 1899 cu ilde baslanan tikinti isleri 1900 cu ilde yekunlasir Hazirda binada Azerbaycan Dovlet Neft ve Senaye Universiteti yerlesir 40 22 43 sm e 49 50 53 s u 4 Baki Real Mektebinin binasi Baki Istiqlaliyyet kucesi 6 1901 1904 cu illerde mulki muhendis Dmitri Buynovun layihesi ileBaki real mektebi ucun tikilmis bina Binanin tikintisi Seher Dumasinin maliyye catismazligina gore uzanirdi buna gore de tikintini Baki milyonculari oz ustlerine gotururler Bu binanin da tikinti islerini Qasimov qardaslari sirketi gorur ve oz novbelerinde binanin dosmeseni uzlemek ucun lazim olan paliddan duzeldilmis parketleri temennasiz mektebe hediyye edirler Hazirda binada Azerbaycan Dovlet Iqtisad Universiteti fealiyyet gosterir 40 22 03 sm e 49 49 56 s u 5 Qeni Memmedovun evi Baki A Zeynalli kucesi 45 Binanin tikintisine 1908 ci ilde pambiq taciri ve denizde bir cox geminin sahibi olan Qeni Memmedovun sifarisi ile baslayiblar Memari Nikolay Bayev olan binanin tikintisini heyata keciren Qasimov qardaslari ve K sirketi murekkeb detalli ve cox boyuk olan bu binani cemi 1 il erzinde tehvil verir Sovet isgalindan sonra bina bir muddet bos qalsa da sonradan buradan usaq bagcasi kimi istifade edilib Daha sonra ise binanin mertebeleri muxtelif menzillere bolunub Bu ise binanin interyerinin mehv olmasina sebeb olub 40 21 54 sm e 49 50 07 s u 6 Ismailiyye Sarayi Baki Istiqlaliyyet kucesi 10 Bina 1908 1913 cu illerde Musa Nagiyevin sifarisi ile oglu Ismayilin serefine qotik uslubda insa edilib Memari Iosif Plosko olan bina Qasimov qardaslari ve K sirketi terefinden tikilib Saray ilk olaraq Muselman Xeyriyye Cemiyyetinin qerargahi kimi istifade olunub 1918 ci il Mart soyqiriminda bina ermeniler terefinden yandirilib Bina 1922 1923 cu illerde Aleksandr Dubov terefinden temir edilib Hal hazirda binada AMEA nin Reyaset Heyeti yerlesir 40 22 06 sm e 49 50 01 s u 7 Baki Kommersiya Mektebi Baki Zerife Eliyeva kucesi 39 Baki Kommersiya Mektebinin binasi 1909 1914 cu illerde tikilib Binanin tikinti isleri Qasimov qardaslari ve K sirketi terefinden aparilib Binada Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde Azerbaycanin ilk ali tehsil ocagi olan Baki Dovlet Universiteti yerlesib Hazirda binada Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Universiteti yerlesir 40 22 22 sm e 49 50 53 s u 8 Murtuza Muxtarovun ucmertebeli medaxil evi Baki Resid Behbudov kucesi 25 Bina 1910 cu ilde Murtuza Muxtarovun sifarisi ile Iosif Plosko terefinden layihelendirilib Fasad memarliginda Italiya intibah memarliginin formalarindan istifade olunan binanin tikinti islerini Qasimov qardaslari ve K sirketi gorub 40 22 46 sm e 49 50 37 s u 9 Sadiqov qardaslarinin medaxil evi Baki Istiqlaliyyet kucesi 21 1909 cu ilde bu evin layihesinin tertib olunmasi uzre umumrusiya musabiqesi elan edilir Musabiqede Qavriil Ter Mikelovun layihesi birinci secilir Bina Qasimov qardaslari ve K sirketi terefinden 1910 1912 ci illerde Milli romantik memarliq stilinde insa edilib Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde binada Feteli xan Xoyski ve Nesib bey Yusifbeyli yasayiblar Sovet isgalindan sonra ise binada Azerbaycan SSR Merkezi Icraye Komitesi yerlesib 40 21 51 sm e 49 49 50 s u 10 Baki Ictimai Meclisinin binasi Baki Istiqlaliyyet kucesi 2 Baki Ictimai Meclisinin binasi 1910 1912 ci illerde mulki muhendis Qavriil Ter Mikelovun layihesi esasinda Niyazi kucesi ve Istiqlaliyyet kucesinin kesismesinde sonradan Filarmoniya bagi adlandirilmis park erazisinde insa edilib Qasimov qardaslari ve K sirketi terefinden 2 ile tikilen binada 1936 ci ilden Dovlet Filarmoniyasi yerlesir 40 21 50 sm e 49 49 54 s u 11 Musa Nagiyevin dordmertebeli medaxil evi Baki Xaqani kucesi 47 Xaqani kucesi 47 unvaninda yerlesen Aga Musa Nagiyev terefinden sifaris verilmis dord mertebeli medaxil evi 1910 1912 ci illerde insa edilmis binanin memari ise Iosif Ploskodur 40 22 32 sm e 49 51 04 s u 12 Seadet Sarayi Baki Murtuza Muxtarov kucesi 6 Seadet sarayi ve ya Muxtarovun sarayi Murtuza Muxtarovun sifarisi ile 1911 1912 ci illerde heyat yoldasi ucun insa edilib Sarayin layihe muellifi memar Iosif Ploskodur Binanin tikintisini Qasimov qardaslari ve K sirketi yerine yetirib Tikinti isleri zamani binanin uzerindeki cengaver heykelini yerlesdirerken yere yixilir ve bir muddet sonra dunyasini deyisir Sovet isgalindan sonra Bakida bas veren Talan heftesinde bolsevikler Muxtarovun da sarayina qaret meqsedile soxulurlar Murtuza Muxtarov buna dozmeyerek evvelce onlari daha sonra ise ozunu gulleleyir Sonradan bu binada Eli Bayramov adina Turk Qadin Klubu Sirvansahlar muzeyi ve Nikah evi yerlesib 2012 ci ilde restavrasiya edilmis bina hazirda Nikah evi kimi fealiyyet gosterir 40 22 07 sm e 49 49 54 s u 13 Baki Haci Zeynalabdin Tagiyev kucesi 13 Bina Aga Musa Nagiyevin sifarisi ile 1910 1913 cu illerde modern uslubda insa edilib Otel binasi 4 lift sanitar texniki avadanliqlar buxar isidicileri gizli elektrik sebekesi ile techiz edilmisdir Binanin esas konstruksiyasi kimi burada demir betondan genis istifade olunmusdur Liftler olan hisse ve pilleken qefesinin onunde genis kunc vestibul yerlesir Yasti damin ustunde estradasili cixis etmek ucun sehne yay restorani ucun mekan yerlesir Otaqlar dehlizlerin her iki terefinde duzulub Binanin hecmi eyvanlarin plastikasi ve saquli erekerlerin ahengi sayesinde ugurlu memarliq hellini tapmisdir Birinci mertebenin yarimpergar sekilli yasti taxcalari ve yonulmamis dasla horulmus kurecikler muellifin order sistemine olan meylini buruze verir Memari Iosif Plosko olan bina Qasimov qardaslari ve K sirketi terefinden tikilib 40 22 11 sm e 49 50 20 s u IstinadlarEliyev 2010 seh 251 Fetullayev BM 2013 seh 147 Dilare Nagiyeva Muxtarova Baki Elm 2011 seh 78 ISBN 978 9952 453 19 5 Archived from the original on 2021 11 17 Istifade tarixi 2021 11 17 Fuad Axundov Kasumovy Gadzhi Ali i Imran stroitelnye podryadchiki rus ourbaku com 02 04 2021 tarixinde Istifade tarixi 02 04 2021 Bakida Family Run layihesinin novbeti tedbiri kecirilib az facemark az 10 oktyabr 2015 23 iyun 2021 tarixinde Istifade tarixi 23 iyun 2021 Jeff Seroy Layla and Majnun ingilis theparisreview org 17 oktyabr 2016 18 oktyabr 2016 tarixinde Istifade tarixi 6 sentyabr 2021 Meline Toumani For the Love of Layla ingilis nytimes com 27 fevral 2009 25 yanvar 2021 tarixinde Istifade tarixi 6 sentyabr 2021 Ilk Azerbaycan operasi nece yaranmisdi Ceyhun Hacibeylinin xatirelerinden az azadliq org 10 dekabr 2016 22 yanvar 2021 tarixinde Istifade tarixi 6 sentyabr 2021 Nurane Namazova Gadzhi Ali i Imran Kasumovy bratya postroivshie Baku rus ens az 1 avqust 2019 29 sentyabr 2020 tarixinde Istifade tarixi 6 sentyabr 2021 Ilham Eliyev Seadet sarayinin esasli temirden sonra acilisinda istirak etmisdir az president az 05 07 2012 02 04 2021 tarixinde Istifade tarixi 02 04 2021 Elmin Nuri Bakinin Tac Mahal i az aztc gov az 22 12 2016 23 04 2018 tarixinde Istifade tarixi 02 04 2021 Vyacheslav Sapunov Baku 5 zdanij imperskoj epohi rus 1news az 31 01 2014 24 10 2020 tarixinde Istifade tarixi 17 11 2021 Oksana Bulanova Imran Kasumov pisatel i chelovek Imran Qasimov yazici ve insan rus Exo 26 noyabr 2017 6 dekabr 2017 tarixinde Istifade tarixi 6 sentyabr 2021 Dilare Nagiyeva Muxtarova XIX esrin sonu XX esrin evvellerinde Simali Azerbaycanda xeyriyyecilik herekati ve A M Nagiyev PDF az static bsu az 2013 31 03 2020 tarixinde PDF Istifade tarixi 02 04 2021 Ramella Ibrahimxelilova Iki defe qacirilan Bakida 100 bina tikmeyi arzulayan kasib saman tacirinin milyoncu oglu az oxu az 01 09 2019 02 09 2019 tarixinde Istifade tarixi 19 11 2021 Fetullayev 2013 seh 152 Fetullayev BME 2013 seh 245 246 Fetullayev BME 2013 seh 316 Eliyev 2011 seh 231 Fetullayev BM 2013 seh 117 118 Dom D Mitrofanova Baku D Mitrofanovun evi Baki rus ourbaku com 14 may 2020 tarixinde Istifade tarixi 17 noyabr 2021 Fetullayev BM 2013 seh 210 Eliyeva Elmira Jozef Goslavskij ego nazyvali kavkazskim Rastrelli PDF Bakinski raboci Baki 19 July 2013 5 2021 11 17 tarixinde PDF Oksana Bulanova Tajny Baku AzINEFTEHIM Ot uchilisha do universiteta rus azerhistory com 12 sentyabr 2019 tarixinde Istifade tarixi 17 11 2021 Fetullayev BM 2013 seh 192 Oruc Mustafayev Qafqazin en meshur ali tehsil muessisesi az muallim edu az 5 iyun 2020 2021 09 06 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 sentyabr 2021 G Salaev Pervye uchebnye zavedeniya Baku rus azerhistory com 25 02 2021 tarixinde Istifade tarixi 19 11 2021 Fetullayev BME 2013 seh 138 Bakinskoe realnoe uchilishe rus ourbaku com 30 04 2021 tarixinde Istifade tarixi 19 11 2021 Fetullayev BME 2013 seh 112 113 Architecture of the Oil Baron Period Mammadov Residence ingilis azer com 1998 March 8 2001 tarixinde Istifade tarixi November 19 2021 Fetullayev BM 2013 seh 244 Eliyev 2011 seh 145 Eliyev 2010 seh 164 Bulanova Oksana Ismailie krasota rodivshayasya iz tragedii Exo London 9 January 2016 1 5 2020 02 15 tarixinde Qaliboglu Elcin 1918 ci ilde Bakida mart qirginlari 2 ci yazi Xalq Cebhesi Baki 4 April 2018 13 2020 05 17 tarixinde Abisov Vaqif 1918 ci il Baki qirgini PDF Azerbaycan Baki 12 March 2015 10 2021 11 17 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2021 11 17 Memmedzade Natiq Gorod potoplennyj v krovi Region Plus Baki 2018 16 19 2020 01 11 tarixinde Solmaz Rustemova Tohidi Bakida mart qirginlari PDF Azerbaycan Baki 29 March 2014 6 2021 11 17 tarixinde PDF Zdanie Ismailiya Musulmanskoe Blagotvoritelnoe ob vo Prezidium AN Azerbajdzhana Baku rus ourbaku com 2021 11 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 11 2021 Tarixi binalar az science gov az 19 10 2021 tarixinde Istifade tarixi 19 10 2021 Oksana Bulanova 1901 g Rozhdenie Bakinskogo kommercheskogo uchilisha rus azerhistory com 25 04 2021 tarixinde Istifade tarixi 19 11 2021 Fetullayev BME 2013 seh 309 Fetullayev BME 2013 seh 141 Eliyev 2010 seh 90 Dom bratev Sadyhovyh rus baku media ru 14 01 2019 tarixinde Istifade tarixi 17 11 2021 Eliyev 2010 seh 100 Fetullayev BM 2013 seh 250 251 Fetullayev BME 2013 seh 390 391 Fetullayev BM 2013 seh 239 Mehebbet mebedi adlandirilan Seadet sarayi az az baku art com 11 01 2021 2021 04 02 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 02 04 2021 Oksana Bulanova Tajny Baku Zagadki Muhtarovskogo dvorca rus azerhistory com 19 01 2021 tarixinde Istifade tarixi 18 11 2021 Ezize Nezreli XI Krasnaya armiya v Severnom Azerbajdzhane okkupaciya raspravy beschinstva XI Qirmizi Ordu Simali Azerbaycanda isgal zorakiliq ozbasinaliq PDF Baki Elm ve tehsil nesriyyati 2014 seh 161 Qilman Ilkin Baki ve bakililar PDF Baki Nurlar nesriyyati 2006 seh 210 ISBN 9952 426 12 7 Tahire Eliyeva Azerbaycanda klub isinin tarixinden az medeniyyet az 20 05 2011 26 08 2021 tarixinde Istifade tarixi 18 11 2021 Centralnyj zhenskij klub im Ali Bajramova rus ourbaku com 24 10 2020 tarixinde Istifade tarixi 18 11 2021 Bakidaki Seadet sarayi esasli temir ve yenidenqurmadan sonra istifadeye verilmisdir Azerbaycan Prezidenti Ilham Eliyev acilis merasiminde istirak etmisdir az sabail ih gov az 05 07 2012 18 11 2021 tarixinde Istifade tarixi 18 11 2021 Fetullayev BM 2013 seh 238 Bakinin memarliq ensiklopediyasi seh 270 Voycex Quretski Bakida polyak mekanlari PDF Baki Polsa Respublikasinin Bakidaki Sefirliyi 2012 seh 9 ISBN 9788393172818 Archived from the original on 2021 11 17 Istifade tarixi 2022 04 11 Fetullayev BM 2013 seh 262EdebiyyatSamil Fetullayev PDF Baki Serq Qerb 2013 480 ISBN 978 9952 32 020 6 Archived from the original on 2021 08 30 Istifade tarixi 2021 11 17 Elcin Eliyev Mekanlarin astanasinda Baki tarixini yazan qapilar 1867 1913 Baku Doors and Entrance Halls 1867 1913 PDF Baki 2011 379 ISBN 978 9952 8033 27 Samil Fetullayev PDF Baki Serq Qerb 2013 528 ISBN 978 9952 32 020 6 Archived from the original on 2021 06 24 Istifade tarixi 2021 11 17 Elcin Eliyev Baki memarliq abidelerinde fasad heykelterasliq numuneleri XIX esrin sonu XX esrin evvelleri Facade sculptures in Baku XIX and early XX c PDF Baki 2010 320 ISBN 978 9952 8026 89 Samil Fetullayev PDF Baki Serq Qerb 2013 296 ISBN 978 9952 32 020 6 Archived from the original on 2021 01 11 Istifade tarixi 2021 11 17