Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mahmud Hüdayi Həzrətləri (d. 1541, Şərəfliqoçhisar - ö. oktyabr 1628, İstanbul) — Anadoluda yetişən böyük sufilərdən biri, Sufi İslam təriqətinin bir alt qrupuna aid Bayrami təriqətinin davamı olan Cəlvəti təriqətinin də qurucusudur. 1598-ci ildə Üsküdarda öz adına məscid və dərgah inşa etdirmişdir. Əsl adı Mahmuddur, Hüdayi adını isə sonradan almışdır.
| Mahmud Hüdayi Həzrətləri | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Qoçhisar, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | şair, bəstəkar, yazıçı, siyasətçi |
| Dini | Xəlvətilik, İslam |
Həyatı
Mahmud Əfəndi Həzrətləri 1541-ci ildə Ankaranın Şərəfliqoçhisar bölgəsində dünyaya gəlmişdir. Atasının adının Fəzlullah ibn Mahmud olduğu bilinir. Uşaqlıq illərini Əskişəhərin Sivrihisar bölgəsində keçirdi. İlk dini təhsilini də məhz burada almağa başladı. Ardından İstanbula gələrək Kiçik Ayasofya mədrəsəsində təhsilini davam etdirdi. Buradakı müəllimlərindən Nazirzadə Ramazan Əfəndi, ona xüsusi diqqət göstərmiş, beləliklə, Mahmud Əfəndi gənc yaşlarında hədis, təfsir və digər elmləri mükəmməl öyrəndi. Təhsilinin ardından müəlliminin yanında köməkçi oldu. Bu illərdə xəlvəti təriqətinin şeyxlərindən Nurəddinzadə Muslihiddin Əfəndinin söhbətlərinə qatıldı və sufizm üzrə irəliləməyə başladı. Bu əsnada müəllimi Nazirzadə Ramazan Əfəndi Ədirnədəki Sultan Səlim mədrəsəsinə müdərris təyin olundu və 28 yaşlı tələbəsi Mahmud Əfəndi də onunla Ədirnəyə getdi. Daha sonra Şam və Misir qazısı təyin olunan müəllimi ilə birlikdə bu şəhərlərə də səyahət etdi. Misirdə olarkən xəlvəti təriqətinin üzvlərindən Kəriməddin Əfəndidən dərslər aldı.
1573-cü ildə Mahmud Hüdayi Əfəndi 33 yaşında ikən müəllimi Ramazan Əfəndi ilə Bursaya geri döndü və Fərhadiyyə mədrəsəsində müdərrisliyə başladı. 3 il bu vəzifədə qaldıqdan sonra müəlliminin vəfatı ilə bütün vəzifələrindən öz istəyilə ayrıldı və Bursadakı xəlvəti şeyxlərindən Şeyx Məhəmməd Üftadənin yanında müridliyə başladı. Daha sonra Şeyx Üftadənin məsləhəti ilə doğulduğu yer olan Sivrihisara getdi. 6 ay burada qaldıqdan sonra Şeyx Üftadənin vəfatı səbəbilə geri döndü. Qısa müddət sonra öncə Rumeliyə, ardından İstanbula getdi və Şeyxülislam Xoca Sadəttin Əfəndinin təyinatıyla Kiçik Ayasofya məscidinin şeyxi olaraq 8 il fəaliyyət göstərdi. Ardından 1589-cu ildə Üsküdardakı Hüdayi dərgahının yerini satın aldı və inşaata başladı. 6 il davam edən inşaat 1595-ci ildə başa çatdı. 1599-cu ildə Fateh məscidi vaizliyindən ayrıldı və Üsküdardakı Mihrimah Sultan məscidində cümə axşamları vaiz verməyə başladı. 1616-cı ildə Sultan Əhməd məscidinin açılışında ilk xütbəni Mahmud Hüdayi Həzrətləri oxudu və hər ayın ilk bazar ertəsi günü burada vaiz verdi.
Üsküdarda çalışdığı illərdə Mahmud Hüdayiyə I Əhməd tərəfindən İstanbulun bir çox yerlərində mülklər bağışlandı. Rəvayətə görə, I Süleymanın, qızı Mihrimah Sultandan doğulan nəvəsi Ayşə Hümaşah Sultan ilə evlənmişdir. 1628-ci ilin oktyabr ayında İstanbulda vəfat etmiş və dərgahındakı türbəsində dəfn olunmuşdur. 6 qızı və 5 oğlu olan Mahmud Hüdayinin nəsli, qızları Ümmügülsüm (ö. 1641), Zeynəb (ö. 1642) və Fatma Zəhra (ö. 1675) vasitəsilə davam etmişdir.
Mahmud Hüdayinin xalqdan sultanlara qədər böyük bir təsir dairəsi var idi. Dövrün padşahları ilə yaxından tanış olmuş, III Murad, I Əhməd və II Osman kimi padşahlara məktub yazaraq məsləhətlər vermişdir. IV Muradın 10 sentyabr 1623 tarixində Əyyub Sultan məscidində baş tutan cülus mərasimində yeni padşah məhz Mahmud Hüdayinin əlindən qılınc qurşanmışdır. Fərhad Paşa ilə Təbriz səfərinə qatılmış və bəzən xüsusi dəvətlərlə saraya gələrək padşahlarla söhbətlər etmişdir.
Mənbə
- "Arxivlənmiş surət". 2023-07-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-22.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mahmud Hudayi Hezretleri d 1541 Serefliqochisar o oktyabr 1628 Istanbul Anadoluda yetisen boyuk sufilerden biri Sufi Islam teriqetinin bir alt qrupuna aid Bayrami teriqetinin davami olan Celveti teriqetinin de qurucusudur 1598 ci ilde Uskudarda oz adina mescid ve dergah insa etdirmisdir Esl adi Mahmuddur Hudayi adini ise sonradan almisdir Mahmud Hudayi HezretleriXelveti teriqetinin seyxiSexsi melumatlarDogum tarixi 1541Dogum yeri Qochisar Osmanli imperiyasiVefat tarixi oktyabr 1628Vefat yeri Uskudar TurkiyeFealiyyeti sair bestekar yazici siyasetciDini Xelvetilik IslamHeyatiMahmud Efendi Hezretleri 1541 ci ilde Ankaranin Serefliqochisar bolgesinde dunyaya gelmisdir Atasinin adinin Fezlullah ibn Mahmud oldugu bilinir Usaqliq illerini Eskiseherin Sivrihisar bolgesinde kecirdi Ilk dini tehsilini de mehz burada almaga basladi Ardindan Istanbula gelerek Kicik Ayasofya medresesinde tehsilini davam etdirdi Buradaki muellimlerinden Nazirzade Ramazan Efendi ona xususi diqqet gostermis belelikle Mahmud Efendi genc yaslarinda hedis tefsir ve diger elmleri mukemmel oyrendi Tehsilinin ardindan muelliminin yaninda komekci oldu Bu illerde xelveti teriqetinin seyxlerinden Nureddinzade Muslihiddin Efendinin sohbetlerine qatildi ve sufizm uzre irelilemeye basladi Bu esnada muellimi Nazirzade Ramazan Efendi Edirnedeki Sultan Selim medresesine muderris teyin olundu ve 28 yasli telebesi Mahmud Efendi de onunla Edirneye getdi Daha sonra Sam ve Misir qazisi teyin olunan muellimi ile birlikde bu seherlere de seyahet etdi Misirde olarken xelveti teriqetinin uzvlerinden Kerimeddin Efendiden dersler aldi 1573 cu ilde Mahmud Hudayi Efendi 33 yasinda iken muellimi Ramazan Efendi ile Bursaya geri dondu ve Ferhadiyye medresesinde muderrisliye basladi 3 il bu vezifede qaldiqdan sonra muelliminin vefati ile butun vezifelerinden oz isteyile ayrildi ve Bursadaki xelveti seyxlerinden Seyx Mehemmed Uftadenin yaninda muridliye basladi Daha sonra Seyx Uftadenin mesleheti ile doguldugu yer olan Sivrihisara getdi 6 ay burada qaldiqdan sonra Seyx Uftadenin vefati sebebile geri dondu Qisa muddet sonra once Rumeliye ardindan Istanbula getdi ve Seyxulislam Xoca Sadettin Efendinin teyinatiyla Kicik Ayasofya mescidinin seyxi olaraq 8 il fealiyyet gosterdi Ardindan 1589 cu ilde Uskudardaki Hudayi dergahinin yerini satin aldi ve insaata basladi 6 il davam eden insaat 1595 ci ilde basa catdi 1599 cu ilde Fateh mescidi vaizliyinden ayrildi ve Uskudardaki Mihrimah Sultan mescidinde cume axsamlari vaiz vermeye basladi 1616 ci ilde Sultan Ehmed mescidinin acilisinda ilk xutbeni Mahmud Hudayi Hezretleri oxudu ve her ayin ilk bazar ertesi gunu burada vaiz verdi Uskudarda calisdigi illerde Mahmud Hudayiye I Ehmed terefinden Istanbulun bir cox yerlerinde mulkler bagislandi Revayete gore I Suleymanin qizi Mihrimah Sultandan dogulan nevesi Ayse Humasah Sultan ile evlenmisdir 1628 ci ilin oktyabr ayinda Istanbulda vefat etmis ve dergahindaki turbesinde defn olunmusdur 6 qizi ve 5 oglu olan Mahmud Hudayinin nesli qizlari Ummugulsum o 1641 Zeyneb o 1642 ve Fatma Zehra o 1675 vasitesile davam etmisdir Mahmud Hudayinin xalqdan sultanlara qeder boyuk bir tesir dairesi var idi Dovrun padsahlari ile yaxindan tanis olmus III Murad I Ehmed ve II Osman kimi padsahlara mektub yazaraq meslehetler vermisdir IV Muradin 10 sentyabr 1623 tarixinde Eyyub Sultan mescidinde bas tutan culus merasiminde yeni padsah mehz Mahmud Hudayinin elinden qilinc qursanmisdir Ferhad Pasa ile Tebriz seferine qatilmis ve bezen xususi devetlerle saraya gelerek padsahlarla sohbetler etmisdir Menbe Arxivlenmis suret 2023 07 27 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 22