Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lepanto döyüşü — (isp. Batalla de Lepanto, it. Battaglia di Lepanto, ing. Battle of Lepanto), 7 oktyabr 1571-ci ildə Osmanlı imperiyası ilə Xaçlı donanması arasında olan dəniz döyüşüdür. II Səlimin dövründə baş verən müharibədə donanma böyük zərər gördü və Osmanlı imperiyasının yüksəlmə dövründəki ən böyük dəniz məğlubiyyəti sayılır. Osmanlı qaynaqları bu müharibənin adını Sıngın olaraq yazırlar. İspaniyalı yazıçı Servantes bu döyüşdə əlindən və sinəsindən yaralanmışdır.
| Lepanto döyüşü | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Tarix | 7 oktyabr 1571 | ||
| Yeri | Patras körfəzi, İon dənizi | ||
| Nəticəsi | Xaçlı qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Döyüşdən əvvəlki vəziyyət
O dövrdə Kipr olduqca hərəkətli Misir — İstanbul dəniz ticarət yolu üzərində böyük bir maneə idi. Ada Venesiyalıların əlində idi, Venesiya dəstəyi ilə xristian quldurları, tez-tez ticarət və həcc gəmilərini vururdular. Kiprin bir zamanlar müsəlman ölkəsi olması səbəbi ilə fətva alındı və müharibə başladı. Kiprin mühüm mərkəzləri olan Nikosiya və Famaqusta, sərt mübarizələrdən sonra ələ keçirildi. Fəth başa çatdıqdan sonra Kipr bəylərbəyliyə çevrildi (1570–1571).
Kiprin Osmanlı imperiyası tərəfindən fəth edilməsi, Avropada böyük reaksiyalara səbəb oldu. Nəticədə Papa V Pius, İspaniya kralı və Venesiya dukası Osmanlılara qarşı birləşdilər. Bu birləşməni imza ilə də təsdiqlədilər.(15 may 1571) Müqəddəs İttifaq adı verilən bu müqavilə haqqında Osmanlılar məlumat əldə etdilər. Divanda bu tarixlərdə bəzi fikir ayrılıqları üzündən anlaşılmazlıq yaranmışdı. Bu vəziyyət görüləcək tədbirləri dayandırdı, donanmayı Hümayun admiralığının, Prevezadan yazdığı kömək istəklərini cavabsız buraxdı. Sonda divan Avropaya qarşı güclü bir donanma ilə çıxmağa qərar verdi. Ancaq divandakı fikir ayrılığına görə quru qoşunları komandiri Müəzzinzadə Əli Paşa Osmanlı donanmasının başçısı təyin edildi. İstanbula gələn ikinci bir xəbər, Səlibçi donanmasının Osmanlı sularına gəlməsi ilə bağlı idi. Sokollu bu donanmanın dayandırılması vəzifəsini başqa bir quru ordusunun komandiri olan verdi.
Döyüş
Osmanlı donanmasında bir vəzir, dörd paşa, 15 bəylərbəyi var idi. Həmçinin Qılınc Əli Paşa, Cəfər Paşa, Barbaroszadə Həsən Paşa, Barbaroszadə Mehmed Paşa və Salehpaşazadə Mehmed bəy kimi Osmanlı dənizçiləri də var idi.
Osmanlılara qarşı meydana gətirilən Səlibçi donanmasının başına, V Karlın oğlu, Hollandiyanın general qubernatoru Don Juan de Austria (Avstriyalı Johan) gətirildi. Venesiya donanmasının başında Venier, Genuyalılarınkı Givanni Andrea Doria, Papa donanmasında isə Markantonio Kolonna idi. Bundan əlavə, Avropanın generalları, şahzadələri, zadəganları və admiralları Xaçlı donanmasında xidmət edirdilər.
Müəzzinzadə Əli Paşa və Mehmed Paşanın səhv münasibətləri, Osmanlı dənizçilərinin müqavimət göstərməsinə səbəb oldu, lakin müzakirələrdən sonra Kaptan-ı dəryanın rəyi tətbiq olundu.
İki donanma dünya tarixindəki ən böyük dəniz döyüşlərindən birinə başladı. Osmanlı donanması parçalandı. 142 gəmi məhv edildi, 20 min Osmanlı əsgəri öldü. Ölənlər arasında Osmanlı paşaları, bəylərbəyi və Müəzzinzadə Əli Paşada var idi. Bu vaxt yalnız Qılınc Əli Paşanın komandanlığı altındakı Osmanlı donanmasının sağ cinahı müvəffəqiyyət göstərdi. 42 Osmanlı gəmisindən qurulan bu cinah, gəmilərini itirmədi və Xaçlı donanmasının sağ cinahını məhv edərək döyüş bölgəsini tərk etdi. Qılınc Əli Paşa, bu müvəffəqiyyətin ardından Kaptan-ı dəryalığa gətirildi.
Sokollu Mehmed Paşa yeni bir donanma hazırlamasını istədi. Bunun üçün çox sayda texnikin lazım olduğunu və belə bir donanmanın qısa müddət ərzində hazırlanmasının çətin olacağını söyləyən Qılınc Əli Paşaya, Sokollu Mehmed Paşa; "Bütün donanmanın gəmi lövbərlərini gümüşdən, ipdən, yelkənlərini atlasdan edə bilərik. Hansı gəminin materialı çatmasa, gəl məndən al" demişdirki, buda o dövrdə Osmanlı imperiyasının gücünü göstərmək baxımından əhəmiyyətlidir. Sokollu Mehmed Paşa göndərilən Venesiya səfirinə, Lepanto dəniz döyüşü ilə əlaqədar olaraq "Biz Kipri almaqla sizin qolunuzu kəsdik, siz Lepanto döyüşündə bizi məğlub etməklə saqqalımızı taraş etdiniz. Kəsilən qolun yerinə yenisi gəlməz, ancaq kəsilmiş saqqalın yerinə yenisi daha gur çıxar" deyə cavab verdi. Necə ki, gəmiqayırma zavodunun baş memarı Mustafa ağanın rəhbərliyi altında altı ay ərzində 150 qalera inşa edilərək Osmanlı donanması yenidən bərpa edildi.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- İnebahtı (Lepanto) müharibǝsi
- Osmanlı-Habsburq müharibələri: Lepanto müharibəsi
İstinadlar
- Mufassal Osmanlı Tarihi, 3. Cilt.
- Koçu, Reşat Ekrem, Hayat Tarih Mecmuası, İstanbul, 1966
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Lepanto doyusu isp Batalla de Lepanto it Battaglia di Lepanto ing Battle of Lepanto 7 oktyabr 1571 ci ilde Osmanli imperiyasi ile Xacli donanmasi arasinda olan deniz doyusudur II Selimin dovrunde bas veren muharibede donanma boyuk zerer gordu ve Osmanli imperiyasinin yukselme dovrundeki en boyuk deniz meglubiyyeti sayilir Osmanli qaynaqlari bu muharibenin adini Singin olaraq yazirlar Ispaniyali yazici Servantes bu doyusde elinden ve sinesinden yaralanmisdir Lepanto doyusuTarix 7 oktyabr 1571Yeri Patras korfezi Ion deniziNeticesi Xacli qelebesiMunaqise terefleriXacli donanmasi Ispaniya Imperiyasi Venesiya Respublikasi Genuya respublikasi Papa dovleti Malta cengaverleri Osmanli imperiyasiKomandan lar Juan de Austria Alvaro de Bazan Sebastiano Venier Agostino Barbariqo Markantonio Kolonna Givanni Andrea Doria Muezzinzade Eli Pasa Mehmed Pasa Qilinc Eli PasaItkiler10 000 olu ve yarali 17 qalera batdi 40 000 olu ve yarali 200 qalera batdi Vikianbarda elaqeli mediafayllarLepanto doyusunun Xacli komandirleri Juan de Austria Markantonio Kolonna Sebastiano VenierDoyusden evvelki veziyyetO dovrde Kipr olduqca hereketli Misir Istanbul deniz ticaret yolu uzerinde boyuk bir manee idi Ada Venesiyalilarin elinde idi Venesiya desteyi ile xristian quldurlari tez tez ticaret ve hecc gemilerini vururdular Kiprin bir zamanlar muselman olkesi olmasi sebebi ile fetva alindi ve muharibe basladi Kiprin muhum merkezleri olan Nikosiya ve Famaqusta sert mubarizelerden sonra ele kecirildi Feth basa catdiqdan sonra Kipr beylerbeyliye cevrildi 1570 1571 Kiprin Osmanli imperiyasi terefinden feth edilmesi Avropada boyuk reaksiyalara sebeb oldu Neticede Papa V Pius Ispaniya krali ve Venesiya dukasi Osmanlilara qarsi birlesdiler Bu birlesmeni imza ile de tesdiqlediler 15 may 1571 Muqeddes Ittifaq adi verilen bu muqavile haqqinda Osmanlilar melumat elde etdiler Divanda bu tarixlerde bezi fikir ayriliqlari uzunden anlasilmazliq yaranmisdi Bu veziyyet gorulecek tedbirleri dayandirdi donanmayi Humayun admiraliginin Prevezadan yazdigi komek isteklerini cavabsiz buraxdi Sonda divan Avropaya qarsi guclu bir donanma ile cixmaga qerar verdi Ancaq divandaki fikir ayriligina gore quru qosunlari komandiri Muezzinzade Eli Pasa Osmanli donanmasinin bascisi teyin edildi Istanbula gelen ikinci bir xeber Selibci donanmasinin Osmanli sularina gelmesi ile bagli idi Sokollu bu donanmanin dayandirilmasi vezifesini basqa bir quru ordusunun komandiri olan verdi DoyusOsmanli donanmasinda bir vezir dord pasa 15 beylerbeyi var idi Hemcinin Qilinc Eli Pasa Cefer Pasa Barbaroszade Hesen Pasa Barbaroszade Mehmed Pasa ve Salehpasazade Mehmed bey kimi Osmanli denizcileri de var idi Osmanlilara qarsi meydana getirilen Selibci donanmasinin basina V Karlin oglu Hollandiyanin general qubernatoru Don Juan de Austria Avstriyali Johan getirildi Venesiya donanmasinin basinda Venier Genuyalilarinki Givanni Andrea Doria Papa donanmasinda ise Markantonio Kolonna idi Bundan elave Avropanin generallari sahzadeleri zadeganlari ve admirallari Xacli donanmasinda xidmet edirdiler Muezzinzade Eli Pasa ve Mehmed Pasanin sehv munasibetleri Osmanli denizcilerinin muqavimet gostermesine sebeb oldu lakin muzakirelerden sonra Kaptan i deryanin reyi tetbiq olundu Iki donanma dunya tarixindeki en boyuk deniz doyuslerinden birine basladi Osmanli donanmasi parcalandi 142 gemi mehv edildi 20 min Osmanli esgeri oldu Olenler arasinda Osmanli pasalari beylerbeyi ve Muezzinzade Eli Pasada var idi Bu vaxt yalniz Qilinc Eli Pasanin komandanligi altindaki Osmanli donanmasinin sag cinahi muveffeqiyyet gosterdi 42 Osmanli gemisinden qurulan bu cinah gemilerini itirmedi ve Xacli donanmasinin sag cinahini mehv ederek doyus bolgesini terk etdi Qilinc Eli Pasa bu muveffeqiyyetin ardindan Kaptan i deryaliga getirildi Sokollu Mehmed Pasa yeni bir donanma hazirlamasini istedi Bunun ucun cox sayda texnikin lazim oldugunu ve bele bir donanmanin qisa muddet erzinde hazirlanmasinin cetin olacagini soyleyen Qilinc Eli Pasaya Sokollu Mehmed Pasa Butun donanmanin gemi lovberlerini gumusden ipden yelkenlerini atlasdan ede bilerik Hansi geminin materiali catmasa gel menden al demisdirki buda o dovrde Osmanli imperiyasinin gucunu gostermek baximindan ehemiyyetlidir Sokollu Mehmed Pasa gonderilen Venesiya sefirine Lepanto deniz doyusu ile elaqedar olaraq Biz Kipri almaqla sizin qolunuzu kesdik siz Lepanto doyusunde bizi meglub etmekle saqqalimizi taras etdiniz Kesilen qolun yerine yenisi gelmez ancaq kesilmis saqqalin yerine yenisi daha gur cixar deye cavab verdi Nece ki gemiqayirma zavodunun bas memari Mustafa aganin rehberliyi altinda alti ay erzinde 150 qalera insa edilerek Osmanli donanmasi yeniden berpa edildi Hemcinin baxCerbe deniz muharibesi Preveze deniz doyusu Hormuz deniz muharibesiXarici kecidlerInebahti Lepanto muharibǝsi Osmanli Habsburq muharibeleri Lepanto muharibesiIstinadlarMufassal Osmanli Tarihi 3 Cilt Kocu Resat Ekrem Hayat Tarih Mecmuasi Istanbul 1966