Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Preveze dəniz döyüşü — 28 sentyabr 1538-ci ildə Yunanıstanın şimal-qərbindəki Prevezedə Osmanlı donanması və Papa III Pavelin səyləri ilə toplanan səlib donanması arasında baş vermiş dəniz döyüşü. Döyüşdə Xeyrəddin Barbarossanın əmrindəki Osmanlı donanması, admiral Andrea Dorianın əmrindəki səlib donanmasını məhv etdi. Bu dəniz müharibəsi nəticəsində Aralıq dənizində Osmanlı donanmasına müqavimət göstərə biləcək donanma qalmadı və Aralıq dənizində türk hakimiyyəti başlamış oldu.
| Preveze dəniz döyüşü | |||
|---|---|---|---|
 Preveze dəniz döyüşündə Xeyrəddin Barbarossanın əmrindəki Osmanlı donanmasının Andrea Dorianın əmrindəki səlibçi donanmasını Adriatik dənizindəki Preveze qalası yaxınlığında məğlubiyyətə uğratması. Ohannes Umed Behzad, 1866. | |||
| Tarix | 28 sentyabr 1538 | ||
| Yeri | Preveze | ||
| Nəticəsi | Osmanlı qələbəsi | ||
| Ərazi dəyişikliyi | Adriatik dənizi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Əvvəli
1537-ci ildə böyük bir Osmanlı donanmasına başçılıq edən Xeyrəddin Barbarossa Venesiyadan Egey və İon dənizlərində olan Siros, Egina, İos, Paros, Tinos, Kerpe, Kasos və Naksan adalarını alaraq Naksan çarlığını Osmanlı torpaqlarına qatdı. Daha sonra yenə venesiyalıların əlində olan Korfu adasını mühasirəyə aldı və o dövrdə İspaniya torpağı olan Kalabriya sahillərini viran etdi. Bu təhdidə görə Papa III Pavel 1538-ci ilin fevralında, Xeyrəddin Barbarossanı dayandırmaq üçün İspaniya, Venesiya respublikası, Genuya respublikası, Vatikan və Malta cəngavərlərinin qüvvələrindən Müqəddəs Birlik adını verdiyi bir səlibçi donanması formalaşdırdı.
Qüvvələr
Xeyrəddin Barbarossanın əmri altında 122 qalera və karavella ilə 12000 əsgər vardı. Müqəddəs Birlik donanması isə 112 qalera, 50 karavella və 140 qayıq olmaqla, 300 yarım (bəzi mənbələrə görə 600 yarım) parça idi və 60000 əsgəri daşıyırdı. Səlib donanmasının komandiri, o dövrdə Müqəddəs Roma imperatoru V Karlın xidmətində olan genuyalı admiral Andrea Doria idi.
Mövqelər
Müqəddəs Birlik donanması Korfu adası yaxınlarında toplandı. Admiral Marko Qrimaninin tabeliyindəki Vatikan donanması və Vinçenzo Kapellonun tabeliyindəki Venesiya donanması ilk gələnlərdi. 22 sentyabr 1538-ci ildə Andrea Doria ispan-Genuya donanması ilə onlara qatıldı. Doria çatmamışdan əvvəl Qrimani öz qüvvələrini Preveze qalası yaxınlığında quruya çıxarmağı sınadı. Ancaq Osmanlı qüvvələriilə ardarda bir neçə dəfə qarşılaşaraq itki verdiyi üçün Korfuya geri çəkildi. O əsnada Xeyrəddin Barbarossa hələ Egeydəki İstanköy Adasındaydı. Ancaq o da Osmanlı donanmasının geri qalanıyla birlikdə lövbər saldı və yolu üzərindəki Kefaloniya adasını ələ keçirdikdən sonra Prevezeyə çatdı.
Sinan Rəis Xeyrəddin Barbarossaya əsgərləri Arta körfəzinin girişində və Prevezeyə yaxın mövqeyi olan Aktiuma yerləşdirməyi təklif etdi. Barbarossa əvvəlcə bu fikrə qarşı çıxsa da, daha sonra bu fəaliyyətdən türk zəfərini zəmanət altına alacağı aydın oldu. Aktiumdaki qalanı tutan türk əsgərləri Barbarossanın donanmasını top atəşiylə dəstəkləyərkən Dorianı da gəmilərini sahildən uzaqda tutmağa məcbur edəcəkdi. Səlibçilərin zəfər əldə edə bilmələri üçün Aktiuma əsgər çıxarmaları lazım idi. Ancaq Qrimaninin girişdiyi ilk hücumda geri çəkilməsindən sonra Doria, quruda da bir təxribatla qarşılaşmaqdan qorxurdu. 25 və 26 sentyabrda daha iki dəfə, ancaq bu səfər Aktiumun tam qarşısındakı Preveze qalasını hədəfləyərək, əsgərlərini quruya çıxarmağa cəhd edən səlibçilər Murat Rəis tərəfindən geri çəkilməyə məcbur edildi. Tərs küləyin onları türklərin olduğu sahillərə yanaşdırmasından qorxan Dorianın gəmilərini sahildən çox uzaqda tutması Xeyrəddin Barbarossaya üstünlük təmin edirdi. Bu vəziyyətə düşmək istəməyən Doria, sentyabrın 27-dən 28-ə keçən gecə 30 dəniz mili cənuba hərəkət etdi və külək sakitləşdikdə Lefkada adası yaxınlığındakı Sessolaya lövbər saldı. O gecə Doria və komandirləri əllərindəki ən yaxşı variantın İnebahtıya doğru bir hücum təşkil etmək və Barbarossanı döyüşməyə məcbur etmək olduğuna qərar verdilər.
Döyüş
Dan yeri sökülərkən türklərin üzərlərinə doğru gəldiyini görən Doria çaşqınlıq yaşayır. Xeyrəddin Barbarossa da lövbər salıb cənuba irəliləmişdi. Turqut Rəis 6 böyük karevella ilə bərabər idi və sol qanad sahildə yaxşıca möhkəmlənmişdi. Sayca az Osmanlı qüvvələrindən beləsinə cəsur bir hücum gözləməyən Doria, Qrimani və Kapellonun təzyiqlərinə baxmayaraq, ancaq 3 saat sonra lövbər qaldırmaq və döyüşə hazır olmaq üçün əmr verə bildi. İki donanma nəhayət 28 sentyabr 1538-ci ildə, Arta körfəzində, Preveze sahillərində bir-birlərini nişan aldı. Küləyin olmaması Dorianın zərərinə idi. Böyük silahlara sahib nəhəng Venesiya bayraq gəmisi "Galeone di Venezia" külək əsməməsi səbəbindən sahildən 4, Sessoladan 10 mil uzaqda hərəkətsiz qalmışdı. Səlib gəmiləri "Galeone di Venezia"nın köməyinə çatmaq üçün çalışsalar da, Osmanlı qaleralarıyla ətrafı mühasirəyə alınan gəmi, saatlarla sürən çətin bir vuruşmada Osmanlı gəmilərinə çox ziyan versə də, ələ keçirilməkdən xilas ola bilmədi. Nəhayət külək əsməyə başlayanda səlib donanması hərəkətə keçdi. Doria ilk olaraq türkləri dənizə çəkmək üçün nəzərində bir neçə manevr fikirləşmişdi. Siciliya qubernatoru Ferrante Qonzaqa qarışıq flotun sol qanadını, Malta cəngavərləri sağ qanadını tuturdu. Doria ən sürətli qaleralarından dördünü Qonzaqa və Malta cəngavərlərinin arasına, ön mərkəz cəbhəyə yerləşmiş olan qardaşı oğlu Covanni Andrea Dorianın komandasına verdi. Dorianın qaleraları onların arxasında, Qrimani və Kapellonun rəhbərliyindəki Vatikan və Venesiya qaleralarının qarşısında uzun bir xətt meydana gətirəcək şəkildə yerləşmişdi. Ən arxada isə Alessandro Kondalmiero (Bondumyer) əmrindəki Venesiya qaleraları ilə Françesko Dorianın əmrindəki ispan-portuqal-Genuya qaleraları, qayıqlar və dəstək gəmiləri ilə birlikdə yerləşirdi. Osmanlı donanması "Y" şəklində bir düzülüşə sahib idi. Barbarossa, Sinan Rəis, Cəfər Rəis, Şaban Rəis və oğlu Həsən Rəis ilə birlikdə mərkəzdə idi. Seydi Əli Rəis sol qanada, Saleh Rəis sağ qanada rəhbərlik edirdi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- [1] 2010-11-23 at the Wayback Machine Türk Denizcileri/ Türk Denizcilik Tarihi: Preveze Deniz Savaşı (1538)
- "Corsari nel Mediterraneo: Hayreddin Barbarossa (italyanca)". 2007-09-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
- "1538-ci ildə Türkiyə - Preveze dəniz döyüşü". 2019-10-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
Xarici keçidlər
- Preveze Dəniz Savaşı(1538) Osmanlı və Səlibçilər.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Preveze deniz doyusu 28 sentyabr 1538 ci ilde Yunanistanin simal qerbindeki Prevezede Osmanli donanmasi ve Papa III Pavelin seyleri ile toplanan selib donanmasi arasinda bas vermis deniz doyusu Doyusde Xeyreddin Barbarossanin emrindeki Osmanli donanmasi admiral Andrea Dorianin emrindeki selib donanmasini mehv etdi Bu deniz muharibesi neticesinde Araliq denizinde Osmanli donanmasina muqavimet gostere bilecek donanma qalmadi ve Araliq denizinde turk hakimiyyeti baslamis oldu Preveze deniz doyusuPreveze deniz doyusunde Xeyreddin Barbarossanin emrindeki Osmanli donanmasinin Andrea Dorianin emrindeki selibci donanmasini Adriatik denizindeki Preveze qalasi yaxinliginda meglubiyyete ugratmasi Ohannes Umed Behzad 1866 Tarix 28 sentyabr 1538Yeri PrevezeNeticesi Osmanli qelebesiErazi deyisikliyi Adriatik deniziMunaqise terefleriMuqeddes Birlik Vatikan Malta cengaverleri Venesiya respublikasi Genuya respublikasi Ispaniya imperiyasi Osmanli imperiyasiKomandan lar Andrea Doria Marco Grimani Vincenzo Capello Xeyreddin Barbarossa Seydi Eli Reis Saleh Reis Turqut Reis Sinan ReisTereflerin quvvesi112 kadirga 50 kalyon 140 barka Toplamda 608 gemi 2500 2594 top 60 000 asker 122 ve karavella 366 top 3 000 yeniceri ve 8 000 esgerItkiler13 gemi batdi 36 gemi ele kecirildi 3000 esir Gemi itkisi yoxdur 400 olu 800 yarali Vikianbarda elaqeli mediafayllarOsman Nuri Pasanin Preveze deniz doyusunu canlandiran tablosuEvveli1537 ci ilde boyuk bir Osmanli donanmasina basciliq eden Xeyreddin Barbarossa Venesiyadan Egey ve Ion denizlerinde olan Siros Egina Ios Paros Tinos Kerpe Kasos ve Naksan adalarini alaraq Naksan carligini Osmanli torpaqlarina qatdi Daha sonra yene venesiyalilarin elinde olan Korfu adasini muhasireye aldi ve o dovrde Ispaniya torpagi olan Kalabriya sahillerini viran etdi Bu tehdide gore Papa III Pavel 1538 ci ilin fevralinda Xeyreddin Barbarossani dayandirmaq ucun Ispaniya Venesiya respublikasi Genuya respublikasi Vatikan ve Malta cengaverlerinin quvvelerinden Muqeddes Birlik adini verdiyi bir selibci donanmasi formalasdirdi QuvvelerXeyreddin Barbarossanin emri altinda 122 qalera ve karavella ile 12000 esger vardi Muqeddes Birlik donanmasi ise 112 qalera 50 karavella ve 140 qayiq olmaqla 300 yarim bezi menbelere gore 600 yarim parca idi ve 60000 esgeri dasiyirdi Selib donanmasinin komandiri o dovrde Muqeddes Roma imperatoru V Karlin xidmetinde olan genuyali admiral Andrea Doria idi MovqelerMuqeddes Birlik donanmasi Korfu adasi yaxinlarinda toplandi Admiral Marko Qrimaninin tabeliyindeki Vatikan donanmasi ve Vincenzo Kapellonun tabeliyindeki Venesiya donanmasi ilk gelenlerdi 22 sentyabr 1538 ci ilde Andrea Doria ispan Genuya donanmasi ile onlara qatildi Doria catmamisdan evvel Qrimani oz quvvelerini Preveze qalasi yaxinliginda quruya cixarmagi sinadi Ancaq Osmanli quvveleriile ardarda bir nece defe qarsilasaraq itki verdiyi ucun Korfuya geri cekildi O esnada Xeyreddin Barbarossa hele Egeydeki Istankoy Adasindaydi Ancaq o da Osmanli donanmasinin geri qalaniyla birlikde lovber saldi ve yolu uzerindeki Kefaloniya adasini ele kecirdikden sonra Prevezeye catdi Sinan Reis Xeyreddin Barbarossaya esgerleri Arta korfezinin girisinde ve Prevezeye yaxin movqeyi olan Aktiuma yerlesdirmeyi teklif etdi Barbarossa evvelce bu fikre qarsi cixsa da daha sonra bu fealiyyetden turk zeferini zemanet altina alacagi aydin oldu Aktiumdaki qalani tutan turk esgerleri Barbarossanin donanmasini top atesiyle destekleyerken Doriani da gemilerini sahilden uzaqda tutmaga mecbur edecekdi Selibcilerin zefer elde ede bilmeleri ucun Aktiuma esger cixarmalari lazim idi Ancaq Qrimaninin girisdiyi ilk hucumda geri cekilmesinden sonra Doria quruda da bir texribatla qarsilasmaqdan qorxurdu 25 ve 26 sentyabrda daha iki defe ancaq bu sefer Aktiumun tam qarsisindaki Preveze qalasini hedefleyerek esgerlerini quruya cixarmaga cehd eden selibciler Murat Reis terefinden geri cekilmeye mecbur edildi Ters kuleyin onlari turklerin oldugu sahillere yanasdirmasindan qorxan Dorianin gemilerini sahilden cox uzaqda tutmasi Xeyreddin Barbarossaya ustunluk temin edirdi Bu veziyyete dusmek istemeyen Doria sentyabrin 27 den 28 e kecen gece 30 deniz mili cenuba hereket etdi ve kulek sakitlesdikde Lefkada adasi yaxinligindaki Sessolaya lovber saldi O gece Doria ve komandirleri ellerindeki en yaxsi variantin Inebahtiya dogru bir hucum teskil etmek ve Barbarossani doyusmeye mecbur etmek olduguna qerar verdiler DoyusDan yeri sokulerken turklerin uzerlerine dogru geldiyini goren Doria casqinliq yasayir Xeyreddin Barbarossa da lovber salib cenuba irelilemisdi Turqut Reis 6 boyuk karevella ile beraber idi ve sol qanad sahilde yaxsica mohkemlenmisdi Sayca az Osmanli quvvelerinden belesine cesur bir hucum gozlemeyen Doria Qrimani ve Kapellonun tezyiqlerine baxmayaraq ancaq 3 saat sonra lovber qaldirmaq ve doyuse hazir olmaq ucun emr vere bildi Iki donanma nehayet 28 sentyabr 1538 ci ilde Arta korfezinde Preveze sahillerinde bir birlerini nisan aldi Kuleyin olmamasi Dorianin zererine idi Boyuk silahlara sahib neheng Venesiya bayraq gemisi Galeone di Venezia kulek esmemesi sebebinden sahilden 4 Sessoladan 10 mil uzaqda hereketsiz qalmisdi Selib gemileri Galeone di Venezia nin komeyine catmaq ucun calissalar da Osmanli qaleralariyla etrafi muhasireye alinan gemi saatlarla suren cetin bir vurusmada Osmanli gemilerine cox ziyan verse de ele kecirilmekden xilas ola bilmedi Nehayet kulek esmeye baslayanda selib donanmasi herekete kecdi Doria ilk olaraq turkleri denize cekmek ucun nezerinde bir nece manevr fikirlesmisdi Siciliya qubernatoru Ferrante Qonzaqa qarisiq flotun sol qanadini Malta cengaverleri sag qanadini tuturdu Doria en suretli qaleralarindan dordunu Qonzaqa ve Malta cengaverlerinin arasina on merkez cebheye yerlesmis olan qardasi oglu Covanni Andrea Dorianin komandasina verdi Dorianin qaleralari onlarin arxasinda Qrimani ve Kapellonun rehberliyindeki Vatikan ve Venesiya qaleralarinin qarsisinda uzun bir xett meydana getirecek sekilde yerlesmisdi En arxada ise Alessandro Kondalmiero Bondumyer emrindeki Venesiya qaleralari ile Francesko Dorianin emrindeki ispan portuqal Genuya qaleralari qayiqlar ve destek gemileri ile birlikde yerlesirdi Osmanli donanmasi Y seklinde bir duzuluse sahib idi Barbarossa Sinan Reis Cefer Reis Saban Reis ve oglu Hesen Reis ile birlikde merkezde idi Seydi Eli Reis sol qanada Saleh Reis sag qanada rehberlik edirdi Hemcinin baxSelib yurusleri Osmanli imperiyasi Xeyreddin BarbarossaIstinadlar 1 2010 11 23 at the Wayback Machine Turk Denizcileri Turk Denizcilik Tarihi Preveze Deniz Savasi 1538 Corsari nel Mediterraneo Hayreddin Barbarossa italyanca 2007 09 28 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 22 1538 ci ilde Turkiye Preveze deniz doyusu 2019 10 22 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 22 Xarici kecidlerPreveze Deniz Savasi 1538 Osmanli ve Selibciler