Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I Maksimilyan (alm. Maximilian von Bayern) və ya Böyük Maksimilyan (17 aprel 1573, Münxen – 27 sentyabr 1651[…], İnqolştadt, Yuxarı Bavariya) — ilk Bavariya kürfürstü. Maksimilian yerli feodalların müstəqilliyini azaldaraq Bavariyada mütləqiyyətçi hakimiyyətin əsasını qoyan bacarıqlı bir monarx idi. Dindar bir katolik, əksislahatın aparıcı tərəfdarlarından biri və knyazların qurucusu idi. Otuzillik müharibədə o, Yuxarı Pfals bölgəsini, eləcə də Vittelsbax qohumu V Frederikin seçki ləyaqəti ilə əlaqəli olan Pfals kürfürstlüyünü fəth edə bildi. 1648-ci ildəki Vestfaliya sülhü onun kürfürstlüyünü təsdiq etdi. Yuxarı Pfals və Pfals kürfürstlüyü isə sonradan Frederikin varisi I Karl Lüdviqə qaytarıldı və beləliklə Maksimilian Müqəddəs Roma İmperiyasının səkkizinci kürfürstünə çevrildi.
| I Maksimilyan | |
|---|---|
 | |
| Əvvəlki | |
| Sonrakı | Kürfürst oldu |
| Əvvəlki | V Frederik |
| Sonrakı | I Karl Lüdviq |
| Əvvəlki | Özü, hersoq kimi |
| Sonrakı | Ferdinand Mariya |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 17 aprel 1573 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 27 sentyabr 1651[…](78 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | əsilzadə |
| Atası | |
| Anası | |
| Həyat yoldaşları | Avstriyalı Mariya Anna |
| Uşaqları | Ferdinand Mariya Maksimilyan Filipp |
| Ailəsi | Vittelsbax sülaləsi |
| Dini | Roma-Katolik kilsəsi |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İlk illəri
Atası , anası isə Danimarka kralı II Xristianın nəvəsi . O, yezuitlərin üstünlük təşkil etdiyi II Ferdinandla birlikdə oxuyub. Valensiyalı yezuit Qriqori onun etirafçısı və dini məsələlər üzrə məsləhətçisi idi. Xüsusilə hüquq, hərbi işlər, italyan və fransız dillərini özəl müəllimlərdən öyrəndi, eyni zamanda ictimai mühazirələrdə və hüquqi mübahisələrdə iştirak etdi. Şəhər şurasının iclaslarında iştirak edərək siyasi təcrübə qazandı.
1594-cü ilin fevralında o, Praqadakı imperator sarayına, Romadakı papa sarayına, müxtəlif İtaliya sarayına və gələcək həyat yoldaşı Elizabetin sarayını ziyarət üçün Nensiyə getdi. Hugenot müharibələri səbəbindən Parisə gedə bilmədi.
Hakimiyyəti
Daxili siyasət
1597-ci ildə atasının istefası ilə Bavariya hersoqu oldu. Bu, tezliklə enerjili bir hökmdar olduğunu sübut etdi və məmurlar tərəfindən dəstəklənirdi. Tezliklə ölkədə köklü islahatlara başladı. Onun əsas məqsədi ölkəni Otuzillik Müharibədən əvvəlki dövrə qaytarmaq idi. Əsas vəzifə çoxlu borcu olan ölkəni borcdan çıxarmaq idi. Hakimiyyətə gəldiyi il atasının çox bahalı və prestijli layihəsi olan Münhendəki Müqəddəs Mixail kilsəsi tamamlandı. İslahat siyasətinə həm ilkin mütləqiyyət mənasında hersoq hakimiyyətin gücləndirilməsini nəzərdə tutan dövlətçilik, həm də iqtisadiyyat və cəmiyyət daxil idi. İqtisadiyyat sahəsində o, özünü erkən merkantilist modellərə yönəltdi.
Onun dövründə dövlət qulluqçularına və mühasibat uçotu sisteminə nəzarət gücləndirildi, artıq rəsmilər daha aşağı vəzifədə olanların işlərini tez-tez təftiş edirdilər. İnqolştadda olduğu kimi, şəhərlər üzərində nəzarət qismən icarə ofislərindən çıxarıldı və birbaşa mərkəzi hökumət tərəfindən həyata keçirildi, beləliklə administrasiya xərcləri azaldıldı. Dövlət torpaqlarından və reqaliyadan əldə edilən gəlir artırıldı. Dövlət büdcəsinə daxil olan gəlir əsasən inhisarların verilməsindən əldə edilirdi. Məsələn, buğda pivəsi monopoliyası quruldu. Duz istehsalı, gömrük rüsumları və aksizlər də xeyli gəlir verdi. Ticarətin ümumi təşviqi də var idi. Bir neçə il ərzində o, ölkəni daha möhkəm maliyyə vəziyyətinə salmağa müvəffəq oldu. Bu, ona genişmiqyaslı xarici siyasət üçün imkanlar verdi.
Onun dövründə effektiv idarəetmə quruldu və məhkəmə sistemi 1616-cı ildə yeni torpaq qanunu, polis, məhkəmə və cinayət məcəlləsi ilə daha da inkişaf etdirildi. Cadugərlərin təqibinə gəlincə, o, əsasən sərt hərəkətlərin tərəfdarı idi. Bununla belə, xüsusilə dindar prokurorların işlərində o, tənqidə açıq idi. Tezliklə, imperatorla birlikdə daha mötədil bir xətt qəbul etməyə çalışdı. Mülklərin birgə təyinat hüququ onun sələfləri tərəfindən azaldılmışdı. Maksimilian bu yolla davam etdi və küçədəki piştaxtaları böyük ölçüdə sıradan ləğv etdi. 1605 və 1612-ci illərdəki reyxstaqlardan sonra ümumi məclislər daha yox idi. Əvəzində vergi təsdiqi üçün yalnız bir komitə var idi. Şəhərlərdə də vətəndaşların hüquqları dövlətin xeyrinə məhdudlaşdırılırdı.
Dini siyasət
Maksimilianın dindarlığı siyasətinə nüfuz etmişdi və onun həyat tərzi də II Ferdinand kimi dindən güclü şəkildə təsirlənmişdi. Onun Müqəddəs Məryəm kultuna olan sədaqəti ölkədə də bu kultun güclənməsinə gətirib çıxarmışdı. 1616-cı ildə Münhen iqamətgahının qərb fasadına Hans Krumpperin nəhəng bürünc "Patrona Bavariae" heykəlini və 1638-ci ildə Münhenin Şrannenplatzında Məryəm heykəlini ucaltmışdı.
Maksimilian kilsəyə mütləqiyyətçi mənada təsir göstərməkdən və protestantlığı Bavariyadan qovmaqdan çəkinmədi. Beləliklə, Yuxarı Pfals ona təhvil verildikdə o, protestant sakinlərə din dəyişdirmək və mühacirət arasında seçim imkanı verdi. Yezuitlərin məsləhəti ilə Bavariyada kilsə polisi alayını qurdu. O, çoxsaylı fərmanlarla öz təbəələrini içki içməkdən, rəqs etməkdən və qumardan çəkinməyə, bazar ibadətlərində iştirak etməyə və müəyyən günlərdə ət qadağanına riayət etməyə məcbur edirdi. Onun 1616-cı il qanunlarına əsasən, ruhanilər öz xütbələrində insanlara verdikləri əxlaqi əmrlərə riayət etmək üçün məzəmmət etmələrini tələb edirdi. Onun sərt müddəalarına həmçinin nikahsız cütlüklərə qarşı cəzalar, fahişəlik və zinaya qarşı cəza tədbirləri daxildir; çoxlu zina qılıncla ölümlə cəzalandırıla bilərdi. Söyüş, lənət və küfr qəti qadağan edildi; hətta bir "kafir" onun əmri ilə edam edilmişdi.
O, Bavariyada və ətrafındakı yepiskop seçkilərində fəal iştirak edib. Məsələn, 1611-ci ildə o, işğal etdikdən sonra vəzifəsindən istefa verməyə məcbur etmək üçün güc tətbiq etdi. O, kilsənin daxili işlərinə müdaxilə də edirdi, çünki o, eyni zamanda əksreformasiya və rekatolizasiyanın aparıcı fiqurlarından biri idi. Onun siyasətindəki katolik islahatının təşviqi bununla bağlı idi. Onun hakimiyyəti dövründə Yezuitlər, Kapuçinlər və başqaları kimi islahatçı ordenlər daha da gücləndirildi. Maksimilianın ətraf mühiti ona əhəmiyyətli bir intellektual təsir göstərən Yezuitlərdən güclü şəkildə bəhrələnirdi.
1601-ci ildə o, katolik və protestant dini xadimləri arasında Regensburq danışıqlarının təşəbbüskarı olmuşdu. Lakin artıq sərtləşmiş konfessional qarşıdurmalar fonunda bu, uğursuz olmuşdu. Sələfləri kimi, Maksimilian da yeparxiya idarələrini qohumlarla doldurmağa çalışırdı. Bu, Bavariya bölgəsindəki yeparxiyalara, həm də Almaniyanın şimal-qərbindəki yeparxiyalara aiddir. Məsələn, onun səyləri nəticəsində qardaşı Köln arxiyepiskopu olmuşdu. Yəni artıq Vittelsbax sülaləsinin əlində 3 kürfürstlük — Bavariya, Köln və Pfals var idi.
Xarici siyasəti
25 aprel 1606-cı ildə Bavariyadakı Azad İmperiya şəhəri Donauvyortun lüteran çoxluğu şəhərin katolik sakinlərinə şəhər üzərində öz konfessiyalarının simvollarını göstərmək üçün ənənəvi Markus yürüşü keçirməyi qadağan etdi. Beş rahibin başçılıq etdiyi katoliklər bayraqlarını göstərərək və ilahilər oxuyaraq şəhəri keçib yaxınlıqdakı Auseshaym kəndinə getmək istəyirdilər. Onlara şərtləri ilə icazə verildi. Şəhər şurası isə onlara bayraqsız və mahnı oxumadan yenidən şəhərə daxil olmağa icazə verəcəyini dedi. Münaqişə əlbəyaxa dava ilə yekunlaşdı. Auqsburq yepiskopunun etirazından sonra Müqəddəs Romanın katolik imperatoru II Rudolf, katolik vətəndaşların hüquqlarının yenə pozulması halında şəhəri İmperiya qadağasına məruz qoymaqla hədələdi. Buna baxmayaraq, növbəti il oxşar anti-katolik vətəndaş itaətsizliyi hadisələri baş verdi və Markus yürüşünün iştirakçıları şəhərdən qovuldu. Nəticədə Rudolf şəhərə qadağa elan etdi və Maksimiliana qadağanı icra etməyi əmr etdi. Onun ordusu ilə qarşılaşan şəhər anında təslim oldu. İmperiya qanunlarına görə, intizam tədbirləri Bavariyanın katolik hersoqu tərəfindən deyil, Donauvyort kimi üzvü olan Vürtemberqin protestant hersoqu tərəfindən icra edilməli idi. Maksimilian Azad İmperator şəhərinin müstəqilliyinə beləliklə de-fakto son qoydu.
Katolik liqası
Maksimilianın bu hərəkətinə reaksiya olaraq Alman protestantları daha sonra 1608-ci ildə yaratmaq üçün birləşdilər. Buna cavab olaraq, Maksimilian 1609-cu ildə yaradılmasının təşəbbüskarı oldu. Liqanın sərkədəsi olaraq, o, orduya rəhbərlik edirdi və liqanın generalı təyin etmişdi. Habsburqlarla dost olmağına baxmayaraq o, əslində Habsburq sülaləsinin rəhbərlik etmək niyyətində olduğu liqadan ixrac edilməsini istəyirdi və o, həmçinin liqanın müdaxiləsinə və Avstriyanın irsi torpaqlarındakı konfessiya qarışıqlığına qarşı çıxırdı. Bununla belə, 1610-cu ildə o, Ferdinandın bu liqaya qəbul edilməsinə icazə verdi və 1619-cu ilin avqustunda Matveyin yerinə onun imperator seçilməsini dəstəklədi. Maksimilian getdikcə liqanı Bavariya xarici siyasətinin alətinə çevirdi və bu, Habsburqların inamsızlığına səbəb oldu. 1616-cı ildə o liqanı ləğv etmək məcburiyyətində qaldı.
Habsburqlarla qarşıdurma fonunda, V Frederikin başlayanda o, liqanı imperatordan asılı olmayaraq yenidən təşkil etməyə hazır idi və səyləri üçün ona lazımi şəkildə kompensasiya verildi. Bu əsasda o, 8 oktyabr 1619-cu ildə Münhendə II Ferdinandla Liqa adına müqavilə bağladı və imperatoru dəstəkləmək üçün 30000 nəfərlik ordu topladı. Lakin bu qoşunlar liqanın və beləliklə də Maksimiliyanın nəzarəti altında qaldı. Bunun müqabilində Ferdinand müharibə xərclərinin ödənilməsini vəd etdi, əvvəlcə fəth edilmiş əraziləri girov olaraq təslim etməyə razılaşdı və nəhayət, Maksimiliana Pfals kürfürstlüyündəki seçici ləqayətinin Bavariyaya təhvil verilməsini və Yuxarı Pfalsın öz hakimiyyətinə daxil olmasını istədi. Maksimilianın təkcə şəxsi maraqlar deyil, həm də imperiyadakı status-kvonu saxlamaq istəyi sonrakı illərdə imperatoru dəstəkləməyə sövq etdi. Liqa qoşunları, Bohemiya üsyançılarına qoşulmuş Yuxarı Avstriyanın protestant zadəganlarını məğlub edib torpaqlarını fəth etdilər. Liqanın ordusu və imperiya qoşunları Bavariyanın rəhbərliyi altında, 8 noyabr 1620-ci ildə Praqa yaxınlığındakı Veysser Berqdə V Frederik rəhbərliyi altındakı çex protestantlarını məğlub etdi. Daha sonra Maksimilian çox səy göstərmədən Yuxarı Pfalsı ələ keçirdi. İspanların köməyi ilə o, Pfals kürfürstlüyünü işğal etdi. Maksimilian Pfals kitabxanasını Papa hədiyyə kimi göndərdi.
1623-cü ildə ona köməyinə görə ömürlük kürfürst titulu vəd edildi. Yuxarı Pfals və Yuxarı Avstriyanı girov olaraq saxladı. 1623 və 1629-cu illər arasında fon Tillinin rəhbərliyi altındakı liqa ordusu və rəhbərlik etdiyi İmperiya ordusu demək olar ki, bütün Şimali Almaniyanı işğal etdi. Əvvəlcə Vallenşteynin imperiya ordusuna Liqanın subyekti kimi baxan Maksimilian, tezliklə onun böyüməsindən narahat oldu.
Maksimilian əsasən protestant olan Yuxarı Pfalsı yenidən katolikləşdirdi. 1628-ci ildə katoliklik yeganə məzhəb elan edildi. Habsburq ərazilərində olduğu kimi, yezuitlər rekatolizasiyanı aparıcıları idi. Prosedura Habsburq ərazilərində də oxşar idi. Müqavimət əsgərlər tərəfindən dayandırılırdı. Rekatolizasiya prosesi daha sonra 1675-ci ilə qədər tamamlandı. Maksimilian müharibənin sonuna qədər Reyn Pfalsında da oxşar şəkildə hərəkət etdi.
İmperatorun və Maksimilyanın rəhbərlik etdiyi liqanın ali gücü Mühlhauzendə reyxstaqında, protestant kürfürstlərin də Bavariyanın seçki ləyaqətini tanıdığı zaman aydın oldu. 1628-ci ildə ona rəsmi olaraq II Ferdinand tərəfindən Fridrixin əlindən alınmış kürfürstlüyü verildi. Bundan əlavə, o, Frederikdən ələ keçirilmiş Reynin sağ sahilindəki Yuxarı Pfals və Aşağı Pfals ərazilərini, habelə Habsburq Yuxarı Avstriyasını miras olaraq müharibə xərclərini ödəmək üçün aldı. təcrübəsindən sonra o, Yuxarı Avstriyadan imtina etdi.
Katolik liqasının uğuru 22 may 1629-cu il tarixli Lübek Sülhündə aydın oldu. Bu uğurun uzunmüddətli sülhə gətirib çıxarmaması həm də II Ferdinandın 1629-cu il martın 6-da verməsi ilə bağlı idi. Bu, 1555-ci il Auqsburq Dini Sülhündən sonra protestantlar tərəfindən ələ keçirilən bütün kilsə əmlakının, o cümlədən monastırlar, abbatlıqlar və knyaz-yepiskopluqların Almaniyada katolikliyi gücləndirmək, iqtisadi cəhətdən zəiflətmək məqsədi ilə Katolik kilsəsinə qaytarılmasını istəyirdi. Müharibənin davam etməsində qismən Maksimilian günahkar idi, çünki o, fərmanı açıq şəkildə alqışladı və 1630-cu ildə Reqensburq məclisində müzakirə edilən restitusiyanı kompromis formulası kimi qəti şəkildə rədd etdi, bu da sonradan protestant feodallar arasında həmrəyliyə və nəhayət, isveçlilərin müdaxiləsinə səbəb oldu.
İspaniya və Fransa ilə əlaqələr
Onun ispanlarla münasibəti onların Pfals məsələsindəki mövqeyinə və Niderlanddakı müharibədə Liqadan istifadə etməkdən imtina etdiyinə görə pisləşmişdi. Digər tərəfdən, o, kürfürstlük məsələsində Fransadan dəstək gözləyib və Fransaya qarşı mübarizədə ispanlara dəstək verməyəcəyinə söz vermişdi. Rişelye Maksimilyanı imperatora yaxın siyasətindən çəkindirməyə çalışırdı. Öz növbəsində, Maksimilian Rişelyenin anti-imperator və anti-imperiya siyasətinə son qoymağa və onu anti-protestant koalisiyasına daxil etməyə çalışırdı.
Neytrallıq siyasəti və məğlubiyyəti
Fransızların Maksimilianın kürfürstlüyünü tanımaq vədi və Yuxarı Pfalsın sahibliyi kimi müxtəlif amillər 1631-ci ilin mayında Maksimilianın Fransa ilə neytrallıq və yardım paktı bağladığı imzalamasına səbəb oldu. II Ferdinandı siyasi cəhətdən təcrid etmək məqsədi ilə Rişelye, Maksimiliandan Katolik liqasının isveçli qarşı özünü neytral elan etməsinə nail olmağa çalışdı. İsveçlilər liqanın imperatora tabelikdən ayrılmasını tələb etdikləri üçün Maksimilian razılaşmadı. Çox keçmədən Qustav Adolfun ard-arda qələbələri ilə yeni bir vəziyyət yarandı. Tillinin 17 sentyabr 1631-ci ildə Braytenfelddəki məğlubiyyətindən sonra Şimali Almaniyadakı katolik üstünlüyü çökdü. Maksimilian Fransanın vasitəçilik təklifinə cavab verdi. O, neytral hesab olunmaq üçün könülsüz olaraq imperatorla ittifaqı pozmağa hazır idi. Lakin bu uğursuzluqla nəticələndi, çünki Qustav Adolf onun üçün qəbuledilməz olan şərtlər qoydu. Rişelye üçün İsveçlə ittifaq daha vacib idi; o, Maksimilianı dəstəkləməyi dayandırdı və Fontenblü müqaviləsinin pozulmasına razı oldu.
Beləliklə Maksimilianın xarici siyasəti də iflasa uğradı. Tilli 1632-ci ildə Rain-am-Lex döyüşündə ölümcül yaralandı və nəticədə Bavariyanın böyük bir hissəsi isveçlilər tərəfindən işğal edildi. Maksimilian Münhendən qaçmalı oldu və Braunau-am-İnnə çəkildi. Mövqeyi zəiflədiyi üçün o, Vallenşteynə imperiya ordusunun komandanlığının yenidən verilməsinin qarşısını ala bilmədi. Maksimilian indi Vallenşteynin əleyhdarları olan ispanlarla daha sıx əlaqə qurdu. Kral IV Filipp ilk dəfə 1633-cü ildə Bavariyaya daimi elçi göndərdi. Liqa ordusu daha sonra mühasirəyə alınmış Braysax qalasına çataraq İspaniyaya kömək etdi. Nəticədə müdafiəsiz qalan Bavariyada Maksimilian 1633-cü ilin noyabrında Regensburqun isveçlilər tərəfindən fəth edilməsini qəbul etməli oldu. 1632-ci ildə Bavariya qoşunları tərəfindən zəbt etdiyi və qalaya çevrildiyi şəhəri itirdi. Vallenşteyn də Regensburqun itirilməsinin qarşısını almaq üçün ciddi heç nə etməmişdi. Bu təcrübələr nəticəsində Maksimilian yenidən Vallenşteyni vəzifəsindən uzaqlaşdırmağa çalışdı və eyni şeyi II Ferdinanddan da tələb etdi. Bütün bu təzyiqlər onun generalissimus vəzifəsindən imtina etmək qərarına səbəb oldu.
Son illəri
Vallenşteynin ölümündən və Macarıstan kralı Ferdinandın imperiya ordusunun yeni baş komandanı təyin edilməsindən sonra yeni baş komandanın niyyəti təkcə İspaniya ilə hərbi sahədə sıx əməkdaşlıq etmək deyil, həm də onun qohumu, İspaniyalı Kardinal-infant Ferdinand, həm də Bavariyalı dayısı və Liqanın qoşunlarına komandanlıq edən gələcək qaynı kürfürst Maksimilian ilə əlaqələri genişləndirmək idi. Bu uzaqgörən hərbi planlar 1634-cü ilin iyulunda isveçlilər tərəfindən işğal edilmiş Regensburq şəhərinin yenidən fəth edilməsinə və Vürtemberqdə ispan ordusu ilə əlaqə yaradılmasından sonra 1634-cü ilin sentyabrında Nördlingendə qələbəyə gətirib çıxardı. Nəticədə Almaniyanın cənubunda İsveçin mövqeyi sarsıldı. Amma bu həm də Fransanın açıq şəkildə müharibəyə girməsi demək idi.
Maksimilian 1635-ci ildə ilə nəticələnən və Saksoniya kürfürstlüyünü imperatoriyaya qaytaran sülh danışıqlarını alqışladı. Lazımi konfessional-siyasi güzəştlərə görə cavab verməmək üçün danışıqları imperiya tərəfinə buraxdı. Maksimilianın kürfürstlüyü və Yuxarı və Aşağı Pfalsa sahibliyi təsdiqləndi. Bununla belə, restitusiya fərmanı əsasən geri götürüldü və Maksimilian Katolik liqasını yenidən ləğv etməli oldu. Əvəzində ona yeni imperiya ordusunun bir hissəsi təyin edildi. Maksimilian praktikada bu orduya Bavariya ordusu kimi rəhbərlik edirdi, lakin onu maliyyələşdirməli idi.
Sonrakı dövrdə Bavariya qoşunları müxtəlif uğurlar qazandılar. Xüsusilə müharibənin son illərində onun qoşunları fransızlara qarşı mübarizədə fərqləndilər. Lakin hərbi əməliyyatlar getdikcə Bavariya sərhədinə yaxınlaşdı və 1645-ci ildə Alerhaym döyüşündən sonra fransızların irəliləyişini ancaq çətinliklə dəf etmək mümkün oldu. Maksimilian buna görə də əldə etdiyi şeylərdən və kürfürstlüyünü itirmədən ölkəsi üçün sülh istəyirdi. O, həmçinin dini məsələdə əlavə güzəştlərdən qaçmaq istəyirdi. O, Fransaya xeyli güzəştə getməyə hazır idi, məsələn, Elzas üzərində hökmranlıq məsələsində. Maksimilyanın Fransa ilə ayrıca müqavilə bağlamaq təhlükəsi fonunda 1646-cı ildə ərazi məsələsinə dair imperiya-fransız razılaşması əldə edildi. Fransa Bavariyanın kürfürstlüyü və Yuxarı Pfalsı saxlaması ilə razılaşdı. Bərpa edilmiş Pfals kürfürstlüyü üçün isə başqa bir əlac yolu tapılmalı idi.
Uzun müddətdən sonra 1646-cı ildə Bavariya yenidən müharibə meydanına çevrildi. Karl Qustav fon Vranqel və Turennin başçılığı altında İsveç-Fransız ordusunun yay kampaniyası Bavariyanı müharibəni davam etdirmək imkanlarından məhrum etmək, ölkənin ağır viran qalmasına səbəb olmaq məqsədi daşıyırdı. Yalnız 1646-cı il noyabrın sonunda talançı ordular artıq davam edən sülh danışıqlarını sürətləndirməyə ümid edən Fransanın naziri kardinal Jül Mazarinin əmri ilə Bavariyanı tərk etdilər. Bununla belə, imperator İspaniyasız atəşkəsə razılaşmağa hazır olmadığı üçün Maksimilian 1647-ci il martın 14-də Fransa və İsveçlə Ulm sülh müqaviləsini bağladı. Maksimilian tezliklə imperatorla barışdı və sentyabrın 7-də onunla Passau müqaviləsi bağladı. Maksimilian gözlənilmədən atəşkəs müqaviləsini ləğv etdi. Lakin ilkin uğurlardan sonra 1648-ci ilin yazında fransız və isveçlilərin Bavariyaya yenidən hücumunun qarşısını almaq mümkün olmadı. Maksimilian imperatoru Vestfaliya sülhü üçün danışıqlarda güzəştə getməyə çağırdı. Maksimilianın təzyiqi ilə imperator ispanların iştirakı olmadan belə sülh müqaviləsinə razılıq verdi. 5 oktyabr 1648-ci ildə İmperiya-Bavariya qoşunlarının uğur qazandığı Daxau yaxınlığında müharibənin son böyük döyüşü baş verdi. Vestfaliya sülhündə o, Yuxarı Pfalsı, simvolik vəzifə olan "baş mehmandarlığı" və kürfürstlüyü saxladı. Yeni Pfals kürfürstü I Karl Lüdviq beləliklə 8-ci kürfürst oldu. Müharibədən sonra Maksimilian ölkəsini yenidən qurmağa başladı. Bunun üçün maddi imkana malik olmaq üçün ordu tez bir zamanda buraxıldı.
Ölümü
Ömrünün sonlarına yaxın özünü demək olar ki, yalnız dinə həsr etmişdi. 27 sentyabr 1651-ci ildə İnqolştadtda dini ziyarətində vəfat etdi. Cəsədi parçalandı və sonra ayrıca basdırıldı: bağırsaqları İnqolştadtdakı Liebfrauenmünster kilsəsində xüsusi hazırlanmış məqbərədə, ürəyi Altöttinqdəki Lütf kapellasında və cəsədi Münhendəki Müqəddəs Mixail kilsəsində basdırıldı. Maksimilian nəinki yeni kürfürst Ferdinand Mariyaya müharibə borclarından azad olan dövlət xəzinəsini vəsiyyət etdi, həm də ölümündən bir müddət əvvəl ona öz əli ilə yazdığı alm. Erinnerungen und Ermahnungen (Xatırlatmalar və öyüd-nəsihətlər) adlı praktiki siyasətlə bağlı xatirələr və nəsihətlər kitabını verdi. Kral I Lüdviqin sifarişi ilə 1839-cu ildə Münhendəki Vittelsbaxerplatz meydanında Bertel Torvaldsenin layihəsi əsasında möhtəşəm atlı heykəl ucaldılmışdı.
Ailəsi
Maksimilian 6 fevral 1595-ci ildə Nensidə Lotaringiya hersoqu III Karlın qızı Elizabet (1574–1635) ilə evləndi. Evlilik uşaqsız qaldı. Həyat yoldaşı onun dindarlığını bölüşürdü.
15 iyul 1635-ci ildə hələ də övladı olmayan Maksimilian Vyanada yaşayan II Ferdinandın qızı Avstriyalı Mariya Anna ilə evləndi. Onların iki övladı oldu:
- Ferdinand Mariya (1636–1679)
- (1638–1705)
İstinadlar
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118579355 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- Parker N. G. Maximilian I // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Lundy D. R. Maximilian I Kurfürst von Bayern // The Peerage (ing.).
- "Schülerzeit in München". 2021-06-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-10-11.
- "Student in Ingolstadt". 2022-10-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-10-11.
- One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Kisholm, Hyu, redaktorMaximilian I. // Britannika Ensiklopediyası. 17 (XI). Cambridge University Press. 1911. 920–921.
- Gerhard Immler: Maximilian I. Der große Kurfürst auf der Bühne der europäischen Politik. In: Die Herrscher Bayerns. München 2001, S. 203.
- "Hexenprozesse in Ingolstadt". 2022-10-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-10-11.
- "Verwaltungsreformen in Bayern". 2021-06-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-10-11.
- Dieter Albrecht: Maximilian I. Herzog von Bayern. In: Neue Deutsche Biographie. Band 16. Berlin 1990, S. 477–8.
- Felix Stieve Das kirchliche Polizeiregiment in Baiern unter Maximilian I. 1595–1651, Verlag der M. Rieger'schen Universitäts-Buchhandlung, 1876.
- "Sekundogenitur am Niederrhein". 2021-05-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-10-11.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
I Maksimilyan alm Maximilian von Bayern ve ya Boyuk Maksimilyan 17 aprel 1573 Munxen 27 sentyabr 1651 Inqolstadt Yuxari Bavariya ilk Bavariya kurfurstu Maksimilian yerli feodallarin musteqilliyini azaldaraq Bavariyada mutleqiyyetci hakimiyyetin esasini qoyan bacariqli bir monarx idi Dindar bir katolik eksislahatin aparici terefdarlarindan biri ve knyazlarin qurucusu idi Otuzillik muharibede o Yuxari Pfals bolgesini elece de Vittelsbax qohumu V Frederikin secki leyaqeti ile elaqeli olan Pfals kurfurstluyunu feth ede bildi 1648 ci ildeki Vestfaliya sulhu onun kurfurstluyunu tesdiq etdi Yuxari Pfals ve Pfals kurfurstluyu ise sonradan Frederikin varisi I Karl Ludviqe qaytarildi ve belelikle Maksimilian Muqeddes Roma Imperiyasinin sekkizinci kurfurstune cevrildi I MaksimilyanEvvelkiSonrakiKurfurst olduPfals kurfurstuEvvelkiV FrederikSonrakiI Karl LudviqBavariya kurfurstuEvvelkiOzu hersoq kimiSonrakiFerdinand MariyaSexsi melumatlarDogum tarixi 17 aprel 1573Dogum yeri Munxen Bavariya hersoqlugu d Vefat tarixi 27 sentyabr 1651 1651 09 27 78 yasinda Vefat yeri Inqolstadt Yuxari Bavariya BavariyaDefn yeri Muqeddes Mixail kilsesi Munhen Fealiyyeti esilzadeAtasiAnasiHeyat yoldaslari Avstriyali Mariya AnnaUsaqlari Ferdinand Mariya Maksimilyan FilippAilesi Vittelsbax sulalesiDini Roma Katolik kilsesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarIlk illeriAtasi anasi ise Danimarka krali II Xristianin nevesi O yezuitlerin ustunluk teskil etdiyi II Ferdinandla birlikde oxuyub Valensiyali yezuit Qriqori onun etirafcisi ve dini meseleler uzre meslehetcisi idi Xususile huquq herbi isler italyan ve fransiz dillerini ozel muellimlerden oyrendi eyni zamanda ictimai muhazirelerde ve huquqi mubahiselerde istirak etdi Seher surasinin iclaslarinda istirak ederek siyasi tecrube qazandi 1594 cu ilin fevralinda o Praqadaki imperator sarayina Romadaki papa sarayina muxtelif Italiya sarayina ve gelecek heyat yoldasi Elizabetin sarayini ziyaret ucun Nensiye getdi Hugenot muharibeleri sebebinden Parise gede bilmedi HakimiyyetiDaxili siyaset 1597 ci ilde atasinin istefasi ile Bavariya hersoqu oldu Bu tezlikle enerjili bir hokmdar oldugunu subut etdi ve memurlar terefinden desteklenirdi Tezlikle olkede koklu islahatlara basladi Onun esas meqsedi olkeni Otuzillik Muharibeden evvelki dovre qaytarmaq idi Esas vezife coxlu borcu olan olkeni borcdan cixarmaq idi Hakimiyyete geldiyi il atasinin cox bahali ve prestijli layihesi olan Munhendeki Muqeddes Mixail kilsesi tamamlandi Islahat siyasetine hem ilkin mutleqiyyet menasinda hersoq hakimiyyetin guclendirilmesini nezerde tutan dovletcilik hem de iqtisadiyyat ve cemiyyet daxil idi Iqtisadiyyat sahesinde o ozunu erken merkantilist modellere yoneltdi Onun dovrunde dovlet qulluqcularina ve muhasibat ucotu sistemine nezaret guclendirildi artiq resmiler daha asagi vezifede olanlarin islerini tez tez teftis edirdiler Inqolstadda oldugu kimi seherler uzerinde nezaret qismen icare ofislerinden cixarildi ve birbasa merkezi hokumet terefinden heyata kecirildi belelikle administrasiya xercleri azaldildi Dovlet torpaqlarindan ve reqaliyadan elde edilen gelir artirildi Dovlet budcesine daxil olan gelir esasen inhisarlarin verilmesinden elde edilirdi Meselen bugda pivesi monopoliyasi quruldu Duz istehsali gomruk rusumlari ve aksizler de xeyli gelir verdi Ticaretin umumi tesviqi de var idi Bir nece il erzinde o olkeni daha mohkem maliyye veziyyetine salmaga muveffeq oldu Bu ona genismiqyasli xarici siyaset ucun imkanlar verdi Onun dovrunde effektiv idareetme quruldu ve mehkeme sistemi 1616 ci ilde yeni torpaq qanunu polis mehkeme ve cinayet mecellesi ile daha da inkisaf etdirildi Cadugerlerin teqibine gelince o esasen sert hereketlerin terefdari idi Bununla bele xususile dindar prokurorlarin islerinde o tenqide aciq idi Tezlikle imperatorla birlikde daha motedil bir xett qebul etmeye calisdi Mulklerin birge teyinat huququ onun selefleri terefinden azaldilmisdi Maksimilian bu yolla davam etdi ve kucedeki pistaxtalari boyuk olcude siradan legv etdi 1605 ve 1612 ci illerdeki reyxstaqlardan sonra umumi meclisler daha yox idi Evezinde vergi tesdiqi ucun yalniz bir komite var idi Seherlerde de vetendaslarin huquqlari dovletin xeyrine mehdudlasdirilirdi Dini siyaset Maksimilianin dindarligi siyasetine nufuz etmisdi ve onun heyat terzi de II Ferdinand kimi dinden guclu sekilde tesirlenmisdi Onun Muqeddes Meryem kultuna olan sedaqeti olkede de bu kultun guclenmesine getirib cixarmisdi 1616 ci ilde Munhen iqametgahinin qerb fasadina Hans Krumpperin neheng burunc Patrona Bavariae heykelini ve 1638 ci ilde Munhenin Srannenplatzinda Meryem heykelini ucaltmisdi Maksimilian kilseye mutleqiyyetci menada tesir gostermekden ve protestantligi Bavariyadan qovmaqdan cekinmedi Belelikle Yuxari Pfals ona tehvil verildikde o protestant sakinlere din deyisdirmek ve muhaciret arasinda secim imkani verdi Yezuitlerin mesleheti ile Bavariyada kilse polisi alayini qurdu O coxsayli fermanlarla oz tebeelerini icki icmekden reqs etmekden ve qumardan cekinmeye bazar ibadetlerinde istirak etmeye ve mueyyen gunlerde et qadaganina riayet etmeye mecbur edirdi Onun 1616 ci il qanunlarina esasen ruhaniler oz xutbelerinde insanlara verdikleri exlaqi emrlere riayet etmek ucun mezemmet etmelerini teleb edirdi Onun sert muddealarina hemcinin nikahsiz cutluklere qarsi cezalar fahiselik ve zinaya qarsi ceza tedbirleri daxildir coxlu zina qilincla olumle cezalandirila bilerdi Soyus lenet ve kufr qeti qadagan edildi hetta bir kafir onun emri ile edam edilmisdi O Bavariyada ve etrafindaki yepiskop seckilerinde feal istirak edib Meselen 1611 ci ilde o isgal etdikden sonra vezifesinden istefa vermeye mecbur etmek ucun guc tetbiq etdi O kilsenin daxili islerine mudaxile de edirdi cunki o eyni zamanda eksreformasiya ve rekatolizasiyanin aparici fiqurlarindan biri idi Onun siyasetindeki katolik islahatinin tesviqi bununla bagli idi Onun hakimiyyeti dovrunde Yezuitler Kapucinler ve basqalari kimi islahatci ordenler daha da guclendirildi Maksimilianin etraf muhiti ona ehemiyyetli bir intellektual tesir gosteren Yezuitlerden guclu sekilde behrelenirdi 1601 ci ilde o katolik ve protestant dini xadimleri arasinda Regensburq danisiqlarinin tesebbuskari olmusdu Lakin artiq sertlesmis konfessional qarsidurmalar fonunda bu ugursuz olmusdu Selefleri kimi Maksimilian da yeparxiya idarelerini qohumlarla doldurmaga calisirdi Bu Bavariya bolgesindeki yeparxiyalara hem de Almaniyanin simal qerbindeki yeparxiyalara aiddir Meselen onun seyleri neticesinde qardasi Koln arxiyepiskopu olmusdu Yeni artiq Vittelsbax sulalesinin elinde 3 kurfurstluk Bavariya Koln ve Pfals var idi Xarici siyaseti25 aprel 1606 ci ilde Bavariyadaki Azad Imperiya seheri Donauvyortun luteran coxlugu seherin katolik sakinlerine seher uzerinde oz konfessiyalarinin simvollarini gostermek ucun enenevi Markus yurusu kecirmeyi qadagan etdi Bes rahibin basciliq etdiyi katolikler bayraqlarini gostererek ve ilahiler oxuyaraq seheri kecib yaxinliqdaki Auseshaym kendine getmek isteyirdiler Onlara sertleri ile icaze verildi Seher surasi ise onlara bayraqsiz ve mahni oxumadan yeniden sehere daxil olmaga icaze vereceyini dedi Munaqise elbeyaxa dava ile yekunlasdi Auqsburq yepiskopunun etirazindan sonra Muqeddes Romanin katolik imperatoru II Rudolf katolik vetendaslarin huquqlarinin yene pozulmasi halinda seheri Imperiya qadagasina meruz qoymaqla hedeledi Buna baxmayaraq novbeti il oxsar anti katolik vetendas itaetsizliyi hadiseleri bas verdi ve Markus yurusunun istirakcilari seherden qovuldu Neticede Rudolf sehere qadaga elan etdi ve Maksimiliana qadagani icra etmeyi emr etdi Onun ordusu ile qarsilasan seher aninda teslim oldu Imperiya qanunlarina gore intizam tedbirleri Bavariyanin katolik hersoqu terefinden deyil Donauvyort kimi uzvu olan Vurtemberqin protestant hersoqu terefinden icra edilmeli idi Maksimilian Azad Imperator seherinin musteqilliyine belelikle de fakto son qoydu Katolik liqasi Esas meqale Maksimilianin bu hereketine reaksiya olaraq Alman protestantlari daha sonra 1608 ci ilde yaratmaq ucun birlesdiler Buna cavab olaraq Maksimilian 1609 cu ilde yaradilmasinin tesebbuskari oldu Liqanin serkedesi olaraq o orduya rehberlik edirdi ve liqanin generali teyin etmisdi Habsburqlarla dost olmagina baxmayaraq o eslinde Habsburq sulalesinin rehberlik etmek niyyetinde oldugu liqadan ixrac edilmesini isteyirdi ve o hemcinin liqanin mudaxilesine ve Avstriyanin irsi torpaqlarindaki konfessiya qarisiqligina qarsi cixirdi Bununla bele 1610 cu ilde o Ferdinandin bu liqaya qebul edilmesine icaze verdi ve 1619 cu ilin avqustunda Matveyin yerine onun imperator secilmesini destekledi Maksimilian getdikce liqani Bavariya xarici siyasetinin aletine cevirdi ve bu Habsburqlarin inamsizligina sebeb oldu 1616 ci ilde o liqani legv etmek mecburiyyetinde qaldi Katolik liqasinin yaradilmasi Karl Teodor fon Pilotinin resm eseri 1870 Habsburqlarla qarsidurma fonunda V Frederikin baslayanda o liqani imperatordan asili olmayaraq yeniden teskil etmeye hazir idi ve seyleri ucun ona lazimi sekilde kompensasiya verildi Bu esasda o 8 oktyabr 1619 cu ilde Munhende II Ferdinandla Liqa adina muqavile bagladi ve imperatoru desteklemek ucun 30000 neferlik ordu topladi Lakin bu qosunlar liqanin ve belelikle de Maksimiliyanin nezareti altinda qaldi Bunun muqabilinde Ferdinand muharibe xerclerinin odenilmesini ved etdi evvelce feth edilmis erazileri girov olaraq teslim etmeye razilasdi ve nehayet Maksimiliana Pfals kurfurstluyundeki secici leqayetinin Bavariyaya tehvil verilmesini ve Yuxari Pfalsin oz hakimiyyetine daxil olmasini istedi Maksimilianin tekce sexsi maraqlar deyil hem de imperiyadaki status kvonu saxlamaq isteyi sonraki illerde imperatoru desteklemeye sovq etdi Liqa qosunlari Bohemiya usyancilarina qosulmus Yuxari Avstriyanin protestant zadeganlarini meglub edib torpaqlarini feth etdiler Liqanin ordusu ve imperiya qosunlari Bavariyanin rehberliyi altinda 8 noyabr 1620 ci ilde Praqa yaxinligindaki Veysser Berqde V Frederik rehberliyi altindaki cex protestantlarini meglub etdi Daha sonra Maksimilian cox sey gostermeden Yuxari Pfalsi ele kecirdi Ispanlarin komeyi ile o Pfals kurfurstluyunu isgal etdi Maksimilian Pfals kitabxanasini Papa hediyye kimi gonderdi 1623 cu ilde ona komeyine gore omurluk kurfurst titulu ved edildi Yuxari Pfals ve Yuxari Avstriyani girov olaraq saxladi 1623 ve 1629 cu iller arasinda fon Tillinin rehberliyi altindaki liqa ordusu ve rehberlik etdiyi Imperiya ordusu demek olar ki butun Simali Almaniyani isgal etdi Evvelce Vallensteynin imperiya ordusuna Liqanin subyekti kimi baxan Maksimilian tezlikle onun boyumesinden narahat oldu Maksimilian esasen protestant olan Yuxari Pfalsi yeniden katoliklesdirdi 1628 ci ilde katoliklik yegane mezheb elan edildi Habsburq erazilerinde oldugu kimi yezuitler rekatolizasiyani aparicilari idi Prosedura Habsburq erazilerinde de oxsar idi Muqavimet esgerler terefinden dayandirilirdi Rekatolizasiya prosesi daha sonra 1675 ci ile qeder tamamlandi Maksimilian muharibenin sonuna qeder Reyn Pfalsinda da oxsar sekilde hereket etdi Imperatorun ve Maksimilyanin rehberlik etdiyi liqanin ali gucu Muhlhauzende reyxstaqinda protestant kurfurstlerin de Bavariyanin secki leyaqetini tanidigi zaman aydin oldu 1628 ci ilde ona resmi olaraq II Ferdinand terefinden Fridrixin elinden alinmis kurfurstluyu verildi Bundan elave o Frederikden ele kecirilmis Reynin sag sahilindeki Yuxari Pfals ve Asagi Pfals erazilerini habele Habsburq Yuxari Avstriyasini miras olaraq muharibe xerclerini odemek ucun aldi tecrubesinden sonra o Yuxari Avstriyadan imtina etdi Katolik liqasinin uguru 22 may 1629 cu il tarixli Lubek Sulhunde aydin oldu Bu ugurun uzunmuddetli sulhe getirib cixarmamasi hem de II Ferdinandin 1629 cu il martin 6 da vermesi ile bagli idi Bu 1555 ci il Auqsburq Dini Sulhunden sonra protestantlar terefinden ele kecirilen butun kilse emlakinin o cumleden monastirlar abbatliqlar ve knyaz yepiskopluqlarin Almaniyada katolikliyi guclendirmek iqtisadi cehetden zeifletmek meqsedi ile Katolik kilsesine qaytarilmasini isteyirdi Muharibenin davam etmesinde qismen Maksimilian gunahkar idi cunki o fermani aciq sekilde alqisladi ve 1630 cu ilde Reqensburq meclisinde muzakire edilen restitusiyani kompromis formulasi kimi qeti sekilde redd etdi bu da sonradan protestant feodallar arasinda hemreyliye ve nehayet isveclilerin mudaxilesine sebeb oldu Ispaniya ve Fransa ile elaqeler Onun ispanlarla munasibeti onlarin Pfals meselesindeki movqeyine ve Niderlanddaki muharibede Liqadan istifade etmekden imtina etdiyine gore pislesmisdi Diger terefden o kurfurstluk meselesinde Fransadan destek gozleyib ve Fransaya qarsi mubarizede ispanlara destek vermeyeceyine soz vermisdi Riselye Maksimilyani imperatora yaxin siyasetinden cekindirmeye calisirdi Oz novbesinde Maksimilian Riselyenin anti imperator ve anti imperiya siyasetine son qoymaga ve onu anti protestant koalisiyasina daxil etmeye calisirdi Maksimilian general geyimindeNeytralliq siyaseti ve meglubiyyeti Fransizlarin Maksimilianin kurfurstluyunu tanimaq vedi ve Yuxari Pfalsin sahibliyi kimi muxtelif amiller 1631 ci ilin mayinda Maksimilianin Fransa ile neytralliq ve yardim pakti bagladigi imzalamasina sebeb oldu II Ferdinandi siyasi cehetden tecrid etmek meqsedi ile Riselye Maksimiliandan Katolik liqasinin isvecli qarsi ozunu neytral elan etmesine nail olmaga calisdi Isvecliler liqanin imperatora tabelikden ayrilmasini teleb etdikleri ucun Maksimilian razilasmadi Cox kecmeden Qustav Adolfun ard arda qelebeleri ile yeni bir veziyyet yarandi Tillinin 17 sentyabr 1631 ci ilde Braytenfelddeki meglubiyyetinden sonra Simali Almaniyadaki katolik ustunluyu cokdu Maksimilian Fransanin vasitecilik teklifine cavab verdi O neytral hesab olunmaq ucun konulsuz olaraq imperatorla ittifaqi pozmaga hazir idi Lakin bu ugursuzluqla neticelendi cunki Qustav Adolf onun ucun qebuledilmez olan sertler qoydu Riselye ucun Isvecle ittifaq daha vacib idi o Maksimiliani desteklemeyi dayandirdi ve Fontenblu muqavilesinin pozulmasina razi oldu Belelikle Maksimilianin xarici siyaseti de iflasa ugradi Tilli 1632 ci ilde Rain am Lex doyusunde olumcul yaralandi ve neticede Bavariyanin boyuk bir hissesi isvecliler terefinden isgal edildi Maksimilian Munhenden qacmali oldu ve Braunau am Inne cekildi Movqeyi zeiflediyi ucun o Vallensteyne imperiya ordusunun komandanliginin yeniden verilmesinin qarsisini ala bilmedi Maksimilian indi Vallensteynin eleyhdarlari olan ispanlarla daha six elaqe qurdu Kral IV Filipp ilk defe 1633 cu ilde Bavariyaya daimi elci gonderdi Liqa ordusu daha sonra muhasireye alinmis Braysax qalasina cataraq Ispaniyaya komek etdi Neticede mudafiesiz qalan Bavariyada Maksimilian 1633 cu ilin noyabrinda Regensburqun isvecliler terefinden feth edilmesini qebul etmeli oldu 1632 ci ilde Bavariya qosunlari terefinden zebt etdiyi ve qalaya cevrildiyi seheri itirdi Vallensteyn de Regensburqun itirilmesinin qarsisini almaq ucun ciddi hec ne etmemisdi Bu tecrubeler neticesinde Maksimilian yeniden Vallensteyni vezifesinden uzaqlasdirmaga calisdi ve eyni seyi II Ferdinanddan da teleb etdi Butun bu tezyiqler onun generalissimus vezifesinden imtina etmek qerarina sebeb oldu Son illeri Vallensteynin olumunden ve Macaristan krali Ferdinandin imperiya ordusunun yeni bas komandani teyin edilmesinden sonra yeni bas komandanin niyyeti tekce Ispaniya ile herbi sahede six emekdasliq etmek deyil hem de onun qohumu Ispaniyali Kardinal infant Ferdinand hem de Bavariyali dayisi ve Liqanin qosunlarina komandanliq eden gelecek qayni kurfurst Maksimilian ile elaqeleri genislendirmek idi Bu uzaqgoren herbi planlar 1634 cu ilin iyulunda isvecliler terefinden isgal edilmis Regensburq seherinin yeniden feth edilmesine ve Vurtemberqde ispan ordusu ile elaqe yaradilmasindan sonra 1634 cu ilin sentyabrinda Nordlingende qelebeye getirib cixardi Neticede Almaniyanin cenubunda Isvecin movqeyi sarsildi Amma bu hem de Fransanin aciq sekilde muharibeye girmesi demek idi Maksimilian 1635 ci ilde ile neticelenen ve Saksoniya kurfurstluyunu imperatoriyaya qaytaran sulh danisiqlarini alqisladi Lazimi konfessional siyasi guzestlere gore cavab vermemek ucun danisiqlari imperiya terefine buraxdi Maksimilianin kurfurstluyu ve Yuxari ve Asagi Pfalsa sahibliyi tesdiqlendi Bununla bele restitusiya fermani esasen geri goturuldu ve Maksimilian Katolik liqasini yeniden legv etmeli oldu Evezinde ona yeni imperiya ordusunun bir hissesi teyin edildi Maksimilian praktikada bu orduya Bavariya ordusu kimi rehberlik edirdi lakin onu maliyyelesdirmeli idi Sonraki dovrde Bavariya qosunlari muxtelif ugurlar qazandilar Xususile muharibenin son illerinde onun qosunlari fransizlara qarsi mubarizede ferqlendiler Lakin herbi emeliyyatlar getdikce Bavariya serhedine yaxinlasdi ve 1645 ci ilde Alerhaym doyusunden sonra fransizlarin irelileyisini ancaq cetinlikle def etmek mumkun oldu Maksimilian buna gore de elde etdiyi seylerden ve kurfurstluyunu itirmeden olkesi ucun sulh isteyirdi O hemcinin dini meselede elave guzestlerden qacmaq isteyirdi O Fransaya xeyli guzeste getmeye hazir idi meselen Elzas uzerinde hokmranliq meselesinde Maksimilyanin Fransa ile ayrica muqavile baglamaq tehlukesi fonunda 1646 ci ilde erazi meselesine dair imperiya fransiz razilasmasi elde edildi Fransa Bavariyanin kurfurstluyu ve Yuxari Pfalsi saxlamasi ile razilasdi Berpa edilmis Pfals kurfurstluyu ucun ise basqa bir elac yolu tapilmali idi Uzun muddetden sonra 1646 ci ilde Bavariya yeniden muharibe meydanina cevrildi Karl Qustav fon Vranqel ve Turennin basciligi altinda Isvec Fransiz ordusunun yay kampaniyasi Bavariyani muharibeni davam etdirmek imkanlarindan mehrum etmek olkenin agir viran qalmasina sebeb olmaq meqsedi dasiyirdi Yalniz 1646 ci il noyabrin sonunda talanci ordular artiq davam eden sulh danisiqlarini suretlendirmeye umid eden Fransanin naziri kardinal Jul Mazarinin emri ile Bavariyani terk etdiler Bununla bele imperator Ispaniyasiz ateskese razilasmaga hazir olmadigi ucun Maksimilian 1647 ci il martin 14 de Fransa ve Isvecle Ulm sulh muqavilesini bagladi Maksimilian tezlikle imperatorla barisdi ve sentyabrin 7 de onunla Passau muqavilesi bagladi Maksimilian gozlenilmeden ateskes muqavilesini legv etdi Lakin ilkin ugurlardan sonra 1648 ci ilin yazinda fransiz ve isveclilerin Bavariyaya yeniden hucumunun qarsisini almaq mumkun olmadi Maksimilian imperatoru Vestfaliya sulhu ucun danisiqlarda guzeste getmeye cagirdi Maksimilianin tezyiqi ile imperator ispanlarin istiraki olmadan bele sulh muqavilesine raziliq verdi 5 oktyabr 1648 ci ilde Imperiya Bavariya qosunlarinin ugur qazandigi Daxau yaxinliginda muharibenin son boyuk doyusu bas verdi Vestfaliya sulhunde o Yuxari Pfalsi simvolik vezife olan bas mehmandarligi ve kurfurstluyu saxladi Yeni Pfals kurfurstu I Karl Ludviq belelikle 8 ci kurfurst oldu Muharibeden sonra Maksimilian olkesini yeniden qurmaga basladi Bunun ucun maddi imkana malik olmaq ucun ordu tez bir zamanda buraxildi Munhende Maksimilianin heykeliOlumuOmrunun sonlarina yaxin ozunu demek olar ki yalniz dine hesr etmisdi 27 sentyabr 1651 ci ilde Inqolstadtda dini ziyaretinde vefat etdi Cesedi parcalandi ve sonra ayrica basdirildi bagirsaqlari Inqolstadtdaki Liebfrauenmunster kilsesinde xususi hazirlanmis meqberede ureyi Altottinqdeki Lutf kapellasinda ve cesedi Munhendeki Muqeddes Mixail kilsesinde basdirildi Maksimilian neinki yeni kurfurst Ferdinand Mariyaya muharibe borclarindan azad olan dovlet xezinesini vesiyyet etdi hem de olumunden bir muddet evvel ona oz eli ile yazdigi alm Erinnerungen und Ermahnungen Xatirlatmalar ve oyud nesihetler adli praktiki siyasetle bagli xatireler ve nesihetler kitabini verdi Kral I Ludviqin sifarisi ile 1839 cu ilde Munhendeki Vittelsbaxerplatz meydaninda Bertel Torvaldsenin layihesi esasinda mohtesem atli heykel ucaldilmisdi AilesiMaksimilian 6 fevral 1595 ci ilde Nenside Lotaringiya hersoqu III Karlin qizi Elizabet 1574 1635 ile evlendi Evlilik usaqsiz qaldi Heyat yoldasi onun dindarligini bolusurdu 15 iyul 1635 ci ilde hele de ovladi olmayan Maksimilian Vyanada yasayan II Ferdinandin qizi Avstriyali Mariya Anna ile evlendi Onlarin iki ovladi oldu Ferdinand Mariya 1636 1679 1638 1705 IstinadlarDeutsche Nationalbibliothek Record 118579355 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Parker N G Maximilian I Encyclopaedia Britannica ing Lundy D R Maximilian I Kurfurst von Bayern The Peerage ing Schulerzeit in Munchen 2021 06 15 tarixinde Istifade tarixi 2022 10 11 Student in Ingolstadt 2022 10 14 tarixinde Istifade tarixi 2022 10 11 One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain Kisholm Hyu redaktorMaximilian I Britannika Ensiklopediyasi 17 XI Cambridge University Press 1911 920 921 Gerhard Immler Maximilian I Der grosse Kurfurst auf der Buhne der europaischen Politik In Die Herrscher Bayerns Munchen 2001 S 203 Hexenprozesse in Ingolstadt 2022 10 14 tarixinde Istifade tarixi 2022 10 11 Verwaltungsreformen in Bayern 2021 06 15 tarixinde Istifade tarixi 2022 10 11 Dieter Albrecht Maximilian I Herzog von Bayern In Neue Deutsche Biographie Band 16 Berlin 1990 ISBN 3 486 56334 3 S 477 8 Felix Stieve Das kirchliche Polizeiregiment in Baiern unter Maximilian I 1595 1651 Verlag der M Rieger schen Universitats Buchhandlung 1876 Sekundogenitur am Niederrhein 2021 05 15 tarixinde Istifade tarixi 2022 10 11