Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hamar əzələlər — qeyri-ixtiyari zolaqsız əzələlər. Sarkomerləri olmadığı və buna görə də zolaqları olmadığı üçün belə adlandırılmışdır. İki alt qrupa bölünür: təkkomponentli və çoxkomponentli hamar əzələlər. Təkkomponentli əzələdə hamar əzələ hüceyrələrinin bütün dəstəsi və ya təbəqəsi sinsitium kimi daralır.
| Hamar əzələ | |
|---|---|
 Arteriya və damarların divarlarının örtüyündə hamar əzələlər göstərilir. |
Hamar əzələ mədə, bağırsaq, sidik kisəsi və uşaqlıq da daxil olmaqla içi boş orqanların divarlarında olur; qan və limfa damarları kimi keçidlərin divarlarında, həmçinin tənəffüs, sidik və reproduktiv sistemlərin yollarında.
Strukturu
Ümumi anatomiyası
Hamar əzələlər iki növə bölünür: təkkomponentli hamar əzələlər (visseral) və çoxkomponentli hamar əzələlər. Hamar əzələlərin əksəriyyəti çoxkomponentli növə aiddir və əksər daxili orqanların divarlarında yerləşir; qan damarlarını (böyük elastik arteriyalar istisna olmaqla), sidik yollarını və həzm sistemini əhatə edirlər. Ürəkdə hamar əzələlər yoxdur. Fəaliyyət potensialı hüceyrələr arasında çoxlu boşluq qovşaqlarının olması səbəbindən qonşu əzələ hüceyrələri vasitəsilə yayıla bilər. Bu xüsusiyyətə görə, ayrı-ayrı bağlamalar koordinasiyalı şəkildə büzülərək bütün əzələnin daralmasına və ya genişlənməsinə səbəb olan bir sinsitium meydana gətirir (məs. doğuş zamanı uşaqlıq əzələləri).
Təkkomponentli (visseral) hamar əzələlər miogendir. Onlar motor neyronunun iştirakı olmadan müntəzəm olaraq yığıla bilər (neyrojenik olan çoxkomponentli hamar əzələlərdən fərqli olaraq, yəni onların daralması avtonom sinir sisteminin neyronu tərəfindən başlamalıdır). Müəyyən bir dövrədə bir neçə hüceyrə öz elektrik aktivliyinə görə ritmik fəaliyyət potensialı yaradaraq, kardiostimulyator hüceyrələri kimi davrana bilər. Miogen təbiətinə görə təkkomponentli əzələlər heç bir sinir stimullaşdırması almasalar da adətən aktiv olurlar. Çoxkomponentli hamar əzələlər nəfəs borusunda, gözün iris qişasında və iri elastik arteriyaların selikli qişasında yerləşir.
Hamar əzələlər əksər hallarda müxtəlif sinir elementlərinin birləşməsindən idarə olunur və təsirlənir. Bundan əlavə, çox vaxt hüceyrədən hüceyrəyə əlaqə və yerli olaraq istehsal olunan aktivatorlar / inhibitorlar olacağı müşahidə edilmişdir. Bu, çoxkomponentli hamar əzələlərdə bir qədər koordinasiyalı reaksiya ilə nəticələnir.
Hamar əzələlər quruluşuna, funksiyasına, daralmanın tənzimlənməsinə, həyəcan və daralmanın qarşılıqlı təsirinə görə skelet əzələsi və ürək əzələsindən fərqlənir. Bununla belə, hamar əzələ toxuması zolaqlı əzələdən daha böyük uzunluq-gərginlik əyrisində daha çox elastiklik göstərməyə meyllidir. Bu daralma qabiliyyəti və hələ də kontraktilliyi saxlamaq qabiliyyəti bağırsaqlar və sidik kisəsi kimi orqanlar üçün vacibdir.
Mədə-bağırsaq traktının hamar əzələsi üç növ hüceyrənin birləşməsi ilə aktivləşdirilir - düz əzələ hüceyrələri, interstisial Kajal hüceyrələri və trombositdən qaynaqlanan böyümə faktoru reseptoru alfa (PDGFRa) elektriklə birləşən.
Mikroanatomiyası
Hamar əzələlərin hüceyrələri
Hamar əzələnin hüceyrəsi geniş orta və daralan ucları və tək nüvəsi olan milşəkilli miyositdir. Zolaqlı əzələ kimi, hamar əzələ daralıb və genişlənə bilər. Geniş vəziyyətdə hər bir hüceyrənin uzunluğu 30-200 mikrometrdir, skelet əzələ hüceyrəsindən minlərlə qısa. Mövcud miofibrillər yoxdur, lakin sitoplazmanın çox hissəsi birlikdə daralma qabiliyyətinə malik olan miozin və aktin zülalları tərəfindən tutulur.
Miozin
Miozin II hamar əzələlərə aiddir.
- Miozin II baş və quyruq domenlərini təşkil edən iki ağır zəncirdən (MHC) ibarətdir. Bu ağır zəncirlərin hər biri N-terminal baş domenini ehtiva edir, C-terminal quyruqları isə iki ağır zənciri bir arada tutan spiral morfologiyaya malikdir. Beləliklə, miyozin II-nin iki başı var. Hamar əzələ miyozin II ağır zəncirlərini kodlayan tək bir genə malikdir, lakin bu genin dörd fərqli izoforma ilə nəticələnən birləşən variantları var. Həmçinin, hamar əzələ daralmada iştirak etməyən və bir çox gendən yarana bilən MHC ehtiva edə bilər.
- Miozin II 20 (MLC20) və 17 (MLC17) kDa ağırlığında olan 4 yüngül zəncirdən (MLC) ibarətdir. Onlar baş və quyruq arasındakı "boyun" bölgəsində ağır zəncirləri bağlayırlar.
- MLC20 tənzimləyici yüngül zəncir kimi də tanınır və əzələ daralmasında fəal iştirak edir. Hamar əzələlərdə iki MLC20 izoforması var və onlar müxtəlif genlər tərəfindən kodlanır, lakin daralmada yalnız bir izoform iştirak edir.
Aktin
Daralma aparatının bir hissəsi olan nazik filamentlər əsasən alfa-aktindan və qamma-aktindan ibarətdir. Hamar əzələ alfa-aktin hamar əzələlərdə üstünlük təşkil edən izoformdur. Bir çox aktin (əsasən beta-aktin) daralma prosesində iştirak etmir, lakin daralma stimulyatorunun iştirakı ilə plazma membranının altında polimerləşir və bununla da mexaniki gərginliyə kömək edə bilər.
Alfa-aktin hamar əzələ, ürək əzələsi və skelet əzələsi kimi fərqli genetik izoformları əhatə edir.
Hamar əzələlərdə aktin miozinə nisbəti 2:1 ilə 10:1 arasında dəyişir. Və əksinə, kütlə nisbəti baxımından (molyar nisbətdən fərqli olaraq) miozin zolaqlı skelet əzələsində dominant zülal olduğuna görə aktin və miozin nisbəti 1:2 ilə 1:3 arasında dəyişir. Sağlam gənc yetkinlər üçün tipik dəyər 1:2.2.
Onurğasızlarda və onurğalılarda hamar əzələlər
Bəzi onurğasızlarda hamar əzələlər bədənin bütün əzələ quruluşunu əhatə edir. Onurğalılarda onlar daxili orqanların membranlarının bir hissəsidir: bağırsaqlar, qan damarları, tənəffüs yolları, ifrazat və cinsiyyət orqanları, həmçinin bir çox vəzlər. Onurğalılarda hamar əzələlər əksər hallarda fusiform, uzunsov, çubuqşəkilli, uzunluğu 50-250 mikron olur. Onurğasızlarda hamar əzələ hüceyrələri forma və quruluş baxımından müxtəlifdir.
İstinadlar
- |https://opentextbc.ca/anatomyandphysiologyopenstax/chapter/smooth-muscle/ 2021-10-07 at the Wayback Machine
- "Thesaurus results for STRIATED". www.merriam-webster.com (ingilis). 5 January 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 22 April 2022.
- "10.8 Smooth Muscle - Anatomy and Physiology | OpenStax". openstax.org (ingilis). 8 December 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 10 May 2022.
- Berne & Levy. Physiology, 6th Edition
- Song, NN; Xu, WX. "[Physiological and pathophysiological meanings of gastrointestinal smooth muscle motor unit SIP syncytium]". Sheng li xue bao: [Acta Physiologica Sinica]. 68 (5). 2016-10-25: 621–627. PMID 27778026.
- Sanders, KM; Ward, SM; Koh, SD. "Interstitial cells: regulators of smooth muscle function". Physiological Reviews. 94 (3). July 2014: 859–907. doi:10.1152/physrev.00037.2013. PMC 4152167. PMID 24987007.
- p. 174 in: The vascular smooth muscle cell: molecular and biological responses to the extracellular matrix. Authors: Stephen M. Schwartz, Robert P. Mecham. Editors: Stephen M. Schwartz, Robert P. Mecham. Contributors: Stephen M. Schwartz, Robert P. Mecham. Publisher: Academic Press, 1995. ISBN ,
- Matsuoka R, Yoshida MC, Furutani Y, Imamura S, Kanda N, Yanagisawa M, Masaki T, Takao A. "Human smooth muscle myosin heavy chain gene mapped to chromosomal region 16q12". Am. J. Med. Genet. 46 (1). 1993: 61–67. doi:10.1002/ajmg.1320460110. PMID 7684189.
- Perrin BJ, Ervasti JM. "The actin gene family: function follows isoform". Cytoskeleton. 67 (10). 2010: 630–34. doi:10.1002/cm.20475. PMC 2949686. PMID 20737541.
- Aguilar_2010 (above reference) "In skeletal or striated muscle, there is 3-fold more myosin than actin."
- Trappe S, Gallagher P, et al. Single muscle fibre contractile properties in young and old men and women. J Physiol (2003), 552.1, pp. 47–58, Table 8
- Greger R, Windhorst U; Comprehensive Human Physiology, Vol. II. Berlin, Springer, 1996; Chapter 46, Table 46.1, Myosin 45%, Actin 22% of skeletal muscle myofibrillar proteins, p. 937
- Lawrie's Meat Science, Lawrie RA, Ledward, D; 2014; Chapter 4, Table 4.1, Chemical Composition of Typical Mammalian Adult Muscle, percent of skeletal muscle tissue wet weight; myosin 5.5%, actin 2.5%, p. 76
Xarici keçidlər
- BBC – baby born with smooth muscle condition has 8 organs transplanted
- Smooth muscle antibody
- Stomach smooth muscle identified using antibody
- Smooth muscle histology photomicrographs
- Where smooth muscle tissue is found in the body (medlineplus.gov)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hamar ezeleler qeyri ixtiyari zolaqsiz ezeleler Sarkomerleri olmadigi ve buna gore de zolaqlari olmadigi ucun bele adlandirilmisdir Iki alt qrupa bolunur tekkomponentli ve coxkomponentli hamar ezeleler Tekkomponentli ezelede hamar ezele huceyrelerinin butun destesi ve ya tebeqesi sinsitium kimi daralir Hamar ezeleArteriya ve damarlarin divarlarinin ortuyunde hamar ezeleler gosterilir Qarin boslugunun lumenine baxan seroz membranin serbest buraxilmasi ile hamar ezele toxumasi Hamar ezele mede bagirsaq sidik kisesi ve usaqliq da daxil olmaqla ici bos orqanlarin divarlarinda olur qan ve limfa damarlari kimi kecidlerin divarlarinda hemcinin teneffus sidik ve reproduktiv sistemlerin yollarinda StrukturuSix cisimler ve ara filamentler sarkoplazma vasitesile birlesir bu da ezele lifinin buzulmesine sebeb olur Otonomik varikoz damarlari adlanan bir sira aksonvari sis hamar ezele vasitesile serbest sekilde motor vahidleri emele getirir Umumi anatomiyasi Hamar ezeleler iki nove bolunur tekkomponentli hamar ezeleler visseral ve coxkomponentli hamar ezeleler Hamar ezelelerin ekseriyyeti coxkomponentli nove aiddir ve ekser daxili orqanlarin divarlarinda yerlesir qan damarlarini boyuk elastik arteriyalar istisna olmaqla sidik yollarini ve hezm sistemini ehate edirler Urekde hamar ezeleler yoxdur Fealiyyet potensiali huceyreler arasinda coxlu bosluq qovsaqlarinin olmasi sebebinden qonsu ezele huceyreleri vasitesile yayila biler Bu xususiyyete gore ayri ayri baglamalar koordinasiyali sekilde buzulerek butun ezelenin daralmasina ve ya genislenmesine sebeb olan bir sinsitium meydana getirir mes dogus zamani usaqliq ezeleleri Tekkomponentli visseral hamar ezeleler miogendir Onlar motor neyronunun istiraki olmadan muntezem olaraq yigila biler neyrojenik olan coxkomponentli hamar ezelelerden ferqli olaraq yeni onlarin daralmasi avtonom sinir sisteminin neyronu terefinden baslamalidir Mueyyen bir dovrede bir nece huceyre oz elektrik aktivliyine gore ritmik fealiyyet potensiali yaradaraq kardiostimulyator huceyreleri kimi davrana biler Miogen tebietine gore tekkomponentli ezeleler hec bir sinir stimullasdirmasi almasalar da adeten aktiv olurlar Coxkomponentli hamar ezeleler nefes borusunda gozun iris qisasinda ve iri elastik arteriyalarin selikli qisasinda yerlesir Hamar ezeleler ekser hallarda muxtelif sinir elementlerinin birlesmesinden idare olunur ve tesirlenir Bundan elave cox vaxt huceyreden huceyreye elaqe ve yerli olaraq istehsal olunan aktivatorlar inhibitorlar olacagi musahide edilmisdir Bu coxkomponentli hamar ezelelerde bir qeder koordinasiyali reaksiya ile neticelenir Hamar ezeleler qurulusuna funksiyasina daralmanin tenzimlenmesine heyecan ve daralmanin qarsiliqli tesirine gore skelet ezelesi ve urek ezelesinden ferqlenir Bununla bele hamar ezele toxumasi zolaqli ezeleden daha boyuk uzunluq gerginlik eyrisinde daha cox elastiklik gostermeye meyllidir Bu daralma qabiliyyeti ve hele de kontraktilliyi saxlamaq qabiliyyeti bagirsaqlar ve sidik kisesi kimi orqanlar ucun vacibdir Mede bagirsaq traktinin hamar ezelesi uc nov huceyrenin birlesmesi ile aktivlesdirilir duz ezele huceyreleri interstisial Kajal huceyreleri ve trombositden qaynaqlanan boyume faktoru reseptoru alfa PDGFRa elektrikle birlesen Mikroanatomiyasi Hamar ezelelerin huceyreleri Hamar ezelenin huceyresi genis orta ve daralan uclari ve tek nuvesi olan milsekilli miyositdir Zolaqli ezele kimi hamar ezele daralib ve genislene biler Genis veziyyetde her bir huceyrenin uzunlugu 30 200 mikrometrdir skelet ezele huceyresinden minlerle qisa Movcud miofibriller yoxdur lakin sitoplazmanin cox hissesi birlikde daralma qabiliyyetine malik olan miozin ve aktin zulallari terefinden tutulur Miozin Miozin II hamar ezelelere aiddir Miozin II bas ve quyruq domenlerini teskil eden iki agir zencirden MHC ibaretdir Bu agir zencirlerin her biri N terminal bas domenini ehtiva edir C terminal quyruqlari ise iki agir zenciri bir arada tutan spiral morfologiyaya malikdir Belelikle miyozin II nin iki basi var Hamar ezele miyozin II agir zencirlerini kodlayan tek bir gene malikdir lakin bu genin dord ferqli izoforma ile neticelenen birlesen variantlari var Hemcinin hamar ezele daralmada istirak etmeyen ve bir cox genden yarana bilen MHC ehtiva ede biler Miozin II 20 MLC20 ve 17 MLC17 kDa agirliginda olan 4 yungul zencirden MLC ibaretdir Onlar bas ve quyruq arasindaki boyun bolgesinde agir zencirleri baglayirlar MLC20 tenzimleyici yungul zencir kimi de taninir ve ezele daralmasinda feal istirak edir Hamar ezelelerde iki MLC20 izoformasi var ve onlar muxtelif genler terefinden kodlanir lakin daralmada yalniz bir izoform istirak edir Aktin Daralma aparatinin bir hissesi olan nazik filamentler esasen alfa aktindan ve qamma aktindan ibaretdir Hamar ezele alfa aktin hamar ezelelerde ustunluk teskil eden izoformdur Bir cox aktin esasen beta aktin daralma prosesinde istirak etmir lakin daralma stimulyatorunun istiraki ile plazma membraninin altinda polimerlesir ve bununla da mexaniki gerginliye komek ede biler Alfa aktin hamar ezele urek ezelesi ve skelet ezelesi kimi ferqli genetik izoformlari ehate edir Hamar ezelelerde aktin miozine nisbeti 2 1 ile 10 1 arasinda deyisir Ve eksine kutle nisbeti baximindan molyar nisbetden ferqli olaraq miozin zolaqli skelet ezelesinde dominant zulal olduguna gore aktin ve miozin nisbeti 1 2 ile 1 3 arasinda deyisir Saglam genc yetkinler ucun tipik deyer 1 2 2 Onurgasizlarda ve onurgalilarda hamar ezelelerBezi onurgasizlarda hamar ezeleler bedenin butun ezele qurulusunu ehate edir Onurgalilarda onlar daxili orqanlarin membranlarinin bir hissesidir bagirsaqlar qan damarlari teneffus yollari ifrazat ve cinsiyyet orqanlari hemcinin bir cox vezler Onurgalilarda hamar ezeleler ekser hallarda fusiform uzunsov cubuqsekilli uzunlugu 50 250 mikron olur Onurgasizlarda hamar ezele huceyreleri forma ve qurulus baximindan muxtelifdir Istinadlar https opentextbc ca anatomyandphysiologyopenstax chapter smooth muscle 2021 10 07 at the Wayback Machine Thesaurus results for STRIATED www merriam webster com ingilis 5 January 2023 tarixinde Istifade tarixi 22 April 2022 10 8 Smooth Muscle Anatomy and Physiology OpenStax openstax org ingilis 8 December 2022 tarixinde Istifade tarixi 10 May 2022 Berne amp Levy Physiology 6th Edition Song NN Xu WX Physiological and pathophysiological meanings of gastrointestinal smooth muscle motor unit SIP syncytium Sheng li xue bao Acta Physiologica Sinica 68 5 2016 10 25 621 627 PMID 27778026 Sanders KM Ward SM Koh SD Interstitial cells regulators of smooth muscle function Physiological Reviews 94 3 July 2014 859 907 doi 10 1152 physrev 00037 2013 PMC 4152167 PMID 24987007 p 174 in The vascular smooth muscle cell molecular and biological responses to the extracellular matrix Authors Stephen M Schwartz Robert P Mecham Editors Stephen M Schwartz Robert P Mecham Contributors Stephen M Schwartz Robert P Mecham Publisher Academic Press 1995 ISBN 0 12 632310 0 978 0 12 632310 8 Matsuoka R Yoshida MC Furutani Y Imamura S Kanda N Yanagisawa M Masaki T Takao A Human smooth muscle myosin heavy chain gene mapped to chromosomal region 16q12 Am J Med Genet 46 1 1993 61 67 doi 10 1002 ajmg 1320460110 PMID 7684189 Perrin BJ Ervasti JM The actin gene family function follows isoform Cytoskeleton 67 10 2010 630 34 doi 10 1002 cm 20475 PMC 2949686 PMID 20737541 Aguilar 2010 above reference In skeletal or striated muscle there is 3 fold more myosin than actin Trappe S Gallagher P et al Single muscle fibre contractile properties in young and old men and women J Physiol 2003 552 1 pp 47 58 Table 8 Greger R Windhorst U Comprehensive Human Physiology Vol II Berlin Springer 1996 Chapter 46 Table 46 1 Myosin 45 Actin 22 of skeletal muscle myofibrillar proteins p 937 Lawrie s Meat Science Lawrie RA Ledward D 2014 Chapter 4 Table 4 1 Chemical Composition of Typical Mammalian Adult Muscle percent of skeletal muscle tissue wet weight myosin 5 5 actin 2 5 p 76Xarici kecidlerBBC baby born with smooth muscle condition has 8 organs transplanted Smooth muscle antibody Stomach smooth muscle identified using antibody Smooth muscle histology photomicrographs Where smooth muscle tissue is found in the body medlineplus gov