Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fətəli xan İsgəndər oğlu Xoyski və ya Fətəli xan Xoyski və ya Fətəli xan Xoylu (az-əbcəd. فتحعلی خان اسکندر اوغلی خویسکی; 7 dekabr 1875, Nuxa – 19 iyun 1920, Tiflis) — Azərbaycanlı siyasi xadim, Rusiya imperiyası II Dövlət Dumasının deputatı, Zaqafqaziya Komissarlığı nəzdində xalq maarif komissarı (1917–1918), Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasının ədliyyə naziri (1918). Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti elan edildikdən sonra ilk Nazirlər Şurası sədri (1918–1919) və daxili işlər naziri (1918) təyin edilmişdir, bundan başqa AXC-nin ədliyyə naziri (1918) və xarici işlər naziri (1918–1919 və 1919–1920) vəzifələrində çalışmışdır.
| Fətəli xan Xoyski | |
|---|---|
| azərb. فتحعلی خان خویسکی | |
 Ufa quberniyasından olan Birinci və Üçüncü Dövlət Dumasının deputatı Fətəli xan Xoyski, 1906-cı il | |
| 24 dekabr 1919 – 1 aprel 1920 | |
| Əvvəlki | Məmməd Yusif Cəfərov |
| Sonrakı | vəzifə ləğv edilib |
| 26 dekabr 1918 – 14 mart 1919 | |
| Əvvəlki | Əlimərdan bəy Topçubaşov |
| Sonrakı | Məmməd Yusif Cəfərov |
| 28 may 1918 – 14 mart 1919 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis edilib |
| Sonrakı | Nəsib bəy Yusifbəyli |
| 28 may 1918 – 17 iyun 1918 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis edilib |
| Sonrakı | Behbud xan Cavanşir |
| 17 iyun 1918 – 6 oktyabr 1918 | |
| Əvvəlki | Xəlil bəy Xasməmmədov |
| Sonrakı | Teymur bəy Makinski |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 7 dekabr 1875 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 19 iyun 1920 (44 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | güllə yarası[d] |
| Dəfn yeri | |
| Partiya | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi, vəkil, hakim, hərbi qulluqçu |
| Atası | İskəndər xan Xoyski |
| Uşağı | |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İlk illəri
Fətəli xan Xoyski 1875-ci il dekabrın 7-də Nuxa şəhərində anadan olub. Atası İskəndər xan Xoyski Rusiya İmperiyasının Kazak leyb-qvardiya alayının general leytenantı idi, anası isə Şərəbanı-xanım Hacı Molla Zeynal qızı idi.Kürd mənşəliXoy və Şəki sahibkar xanların nəslindən,Dünbili tayfasındandır. Xoy xanı olan ulu babası Cəfərqulu İran şahı Fətəli ilə müharibədə məğlub olduğundan 20000 nəfərlik qoşunu ilə Üç kilsəyə – Eçmiədzinə sığınmışdı. Təhsilini Yelizavetpol (Gəncə) gimnaziyasında başa çatdırdıqdan sonra, Fətəli Xan Moskva Dövlət Universitetinin hüquq fakültəsinə daxil olmuşdur. O, 1897-ci ildə 1-ci dərəcəli diplom ilə universiteti bitirdi və həmin ilin avqustunda Tiflis məhkəmə palatasının böyük sədrinin əmri ilə Yelizavetpol dairə məhkəməsi yanında məhkəmə vəzifələri üçün kiçik namizəd təyin olundu.
Kutaisi, Zuqdidi və Suxumidə bir neçə il hüquq vəzifələrində çalışdıqdan sonra Fətəli-xan Yelizavetpol quberniyasından Rusiya imperiyasının II Dövlət dumasının müstəqil millət vəkili seçildi. Müxtəlif məqsədli komisiyalara seçilmişdir, habelə: maliyyə, şəxsiyyət toxunulmazlığına aid, ədliyyə nazirliyinin yoxlanışı üçün təqdim olunan Dövlət dumasının 55 üzvünün cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsinə aid (katib vəzifəsində) və amnistiya haqqında qanun layihəsini Dövlət dumasının müzakirəsinə qəbul edilənliyi məsələsinə baxılması üçün yaradılan komisiyalarda.
Müsəlman fraksiyasının üzvü idi, köçürülmə siyasətinin əleyhinə çıxış edirdi, üzvü idi. 1917 Fevral inqilabından sonra 1-ci Qafqaz müsəlmanları qurultayının (aprel, Bakı) iştirakçısı idi; may ayında Moskvada keçirilən 1-ci Ümumrusiya müsəlman qurultayında Ümumrusiya müsəlman Şurasının İcraiyyə Komitəsinin üzvü oldu. Bitərəflə "Müsavat" partiyasının 1-ci qurultayında (26–31 oktyabr) iştirak etmişdir, Azərbaycana Rusiyanın tərkibində muxtariyyət verilməsi haqqında müsavatçıların tələbini dəstəkləyirdi. Bakı şəhər Dumasına (oktyabr 1917 — aprel 1918) rəhbərlik etmişdir. Zaqafqaziya komissarlığı (15 noyabr 1917 – 10 fevral 1918) nəzdində xalq maarif komissarı olmuşdur. Zaqafqaziya Seyminin (10 fevral — 26 may 1918) üzvü; "Müsavat" və demokratik bitərəf qrupun fraksiyasına daxil olmuşdur. Aprel ayından Zaqafqaziya hökumətinin ədliyyə naziri təyin olundu. Müvəqqəti Azərbaycan Milli Şurasının (27 may — 7 dekabr) üzvü. Mayın 27-dən Milli Şuranın icraiyyə komitəsinin sədri olmuşdur.
AXC illərində
Zaqafqaziya seymi buraxıldıqdan sonra, 1918-ci il mayın 27-də artıq keçmiş Zaqafqaziya seyminin müsəlman fraksiyası üzvləri yaranmış siyasi vəziyyəti müzakirə etmək üçün fövqəladə iclasını çağırdılar. Yığıncaq Cənubi Qafqazın şərqi ərazilərin idarə olunmasını öz üzərinə götürmək qərarına gəldi, və özlərini Zaqafqaziya müsəlmanlarının Müvəqqəti Milli şurası adlandırdılar. Milli şuranın yanında 9 nəfərdən ibarət icraçı orqan yaradıldı, onun vəzifəsi respublika həyatının müxtəlif sahələri üzrə planların həyata keçirilməsi idi. F. Xoyski icraiyyə orqanının sədri seçildi.
Ertəsi gün Milli şuranın ilk iclası keçirildi: Seymin buraxılması, Gürcüstanın müstəqilliyini elan etməsi və Azərbaycanın vəziyyəti onun gündəliyində əsas bəndi idi. Şuranın bəzi üzvləri Azərbaycanın müstəqilliyinin elan edilməsinin tərəfdarı idilər, Fətəli-xan Xoyski, öz növbəsində, yerlərdə bəzi məsələlərin aydınlaşdırılmasına qədər tamhüquqlu hökumətin yaradılması ilə kifayətlənmək və Azərbaycanın müstəqilliyini elan etmədən digər ölkələrlə danışıqlara başlamaq təklifini vermişdi. Nəticədə iki nəfər bitərəf qalmaqla 24 səslə (o cümlədən F. Xoyski) Şura Azərbaycanı dərhal müstəqil demokratik respublika elan edilməsi barədə qərar qəbul etdi. Fətəli-xan Xoyski Müvəqqəti hökumətinin tərkibini açıqladı və orada hökumət başçısı və daxili işlər naziri.vəzifələrini tutdu. Mayın 30-da Nazirlər Şurasının sədri F. X. Xoyski Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin elan edilməsi barədə bir sıra xarici işlər nazirlərinə radioqram göndərdi:
Konstantinopol, Berlin, Vyana, Paris, London, Roma, Vaşinqton, Sofiya, Buxarest, Tehran, Madrid, Haaqa, Moskva, Stokholm, Kiyev, Xristiyaniya, Kopenhagen.
Xarici işlər nazirinə
Gürcüstanın çıxması və Zaqafqaziya Federativ Respublikasının dağılması ilə Azərbaycan Milli Şurası 1918-ci il mayın 28-də Şərqi və Cənubi Zaqafqaziyadan ibarət olan Azərbaycanın istiqlaliyyətini elan etmiş, Azərbaycan Respublikasını yaratmışdır. Deyilənləri nəzərinizə çatdıraraq, zati-alinizdən bu barədə hökumətinizə xəbər vermənizi rica edirəm. Milli hökumətim müvəqqəti olaraq Yelizavetpol şəhərində yerləşir. İmza Xoyski, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Şurasının sədri.
26 may 1918-ci ildən Nazirlər Şurasının sədri, eyni vaxtda daxili işlər naziri, (28 may — 17 iyun), xarici işlər naziri (26 dekabr 1918 – 14 mart 1919) olmuşdur. Sentyabrın 16-da Bakıya Qafqaz İslam Ordusunun hissələri daxil oldu. Növbəti gün Azərbaycan hökuməti.bu şəhərə köçdü. Bakyova görə, F. Xoyski sevinən müsəlmanları qarşılayaraq şəhərdə açıq avtomobildə gedirdi. Hökumət üzvlərinin neftlə bağlı qanunsuz əməlləri ilə əlaqədar istefa verdi. Xoyskinin başçılıq etdiyi hökumət Türkiyənin iyun-iyul aylarında Qafqaz müsəlman rayonları işğalını və türk ordusunun 1918-ci ilin sentyabrında Bakını azad etməsini alqışlayırdı. Azərbaycan Parlamentinin (7 dekabr 1918 – 27 aprel 1920) üzvü. Xarici işlər naziri (24 dekabr 1919 – 1 aprel 1920). Zaqafqaziya respublikalarının nümayəndələri konfransında Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvü idi (25 aprel — 30 may 1919, Tiflis).
Qətli
Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Fətəli xan Xoyski Tiflisə köçdü, orada 19 iyun 1920-ci ildə qətlə yetirildi, qatillər "Daşnaksütun" partiyasının üzvləri Aram Erkanyan və Misak Qriqoryan idilər, onlar Tiflisdəki İrəvan meydanında Fətəli xan Xoyskiyə arxadan atəş açdılar. İndiki Tbilisi botanika bağının ərazisində yerləşən köhnə müsəlman qəbirstanlığında dəfn edilmişdir. Onun dəfn mərasimini Tiflisdəki İran konsulluğu həyata keçirmişdir.
Şəxsi həyatı
Dini etiqadına görə Fətəli xan Xoyski şiə müsəlmanı idi. O, rus və Azərbaycan dillərini bilirdi. Lakin F. Xoyski Azərbaycan dilində çətinlik çəkərək danışırdı. AXC dövründə F. Xoyskinin bəzi qohumları görkəmli dövlət və inzibati vəzifələri tuturdular. Böyük qardaşı Hüseynqulu-xan Xoyski bir müddət Gəncə qubernatorunun müavini idi. Kiçik qardaşı Rüstəm Xan Xoyski Fətəli xan Xoyskinin hökumətində himayədarlıq naziri olub.
O, daha sonra islamı qəbul edərək Ceyran xanım adını almış Yevqeniya Vasilevna ilə evli olmuşdur.
Fətəli xan Xoyskinin üç uşağı olub: qızı Tamara (1902–1990) və iki oğlu Murad (1910–1973) və Ənvər (1914–1935).
Qızı Tamara xanım Azərbaycan SSR Kp MK-nın sədri, Azərbaycan maliyyə xalq komissarı və Tacikistan SSR Kommunist Partiyası MK-nın birinci katibi postlarını tutan Mirzə Davud Hüseynova ərə getmişdir. Oğlu Murad Bakıda nəqliyyat idarəsində çalışıb. Kiçik oğlu Ənvər Moskvada əməliyyat olunduqdan sonra diabet xəstəliyindən narkozdan sonra oyanmadı.
Xatirəsi
- Bakı şəhərin prospektlərindən biri Fətəli xan Xoyskinin adını daşıyır
- 1997-ci ildə Azərbaycanda Xoyskiyə həsr olunmuş poçt markası buraxıldı
- Dəfn olduğu yerdə yəni Tbilisi nəbatat bağının ərazisində qəbirüstü abidəsi ucaldılıb
- Gəncədə Atatürk prospektində Ziyadxanovlar mülkünün divarında barelyef qoyulub
- Bakıda İstiqlaliyyət küçəsində Fətəli xan Xoyskinin 1918-ci ildən 1920-ci ilədək yaşamış olduğu evin divarında barelyef qoyulub
- Şəkidə əvvəllər Karl Marks adını daşımış küçənin adı "Fətəli xan Xoyski"yə çevrilib
- 2016 istehsal Əli və Nino filmində Fətəli xan Xoyskinin rolunu Xalid Ərgənc oynamışdır
Həmçinin bax
İzlə
- Fətəli xan Xoyski haqqında sənədli film
Mənbə
- Fətəli xan Xoyski 2008-10-13 at the Wayback Machine
- Fətəli xan Xoyski barədə sayt
İstinadlar
- "Fətəli xan Xoyskinin xoşbəxt anları varmış..." Azadlıq Radiosu. 30 noyabr, 2015. 2015-12-12 tarixində . İstifadə tarixi: 15 dekabr, 2015.
- Метрическое свидетельство Фатали-хана Хойского // Известия Азербайджанского историко-родословного общества. Вып. 5. — Баку, 2004. — səh. 77. (rus)
- Petruşevski, İlya. Очерки по истории феодальных отношений в Азербайджане и Армении в XVI — начале XIX вв (PDF) (rus). Издательство Ленинградского Государственного Ордена Ленина Университета имени А.А.Жданова. 1949. səh. 24. 2022-01-08 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-01-17.
наследственного главы курдского племени думбули и владетеля округа Хой
- Fətəli Xan Xoyski: həyat və fəaliyyəti: sənəd və materiallar. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetini yanında Baş Arxiv İdarəsi.— Bakı: Azərbaycan nəşriyyatı, 1998.– 152 s.
- "Fətəli xan İsgəndərxan oğlu Xoyski Dümbülü kürd tayfasından olan məşhur Azərbaycan kürdüdür. O, Azərbaycan cümhuriyyətinin baş naziri olmuşdur". Diplomat (az.). 156 (8). 5–11 mart 2012. səh. 3.
- "Arxivlənmiş surət". 2018-05-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-04-30.
- Seyidzadə Dilarə Bağır qızı. Azərbaycan deputatları Rusiya Dövlət Dumasında — Bakı, 1991, s.53
- Fətəli Xan Xoyski: həyat və fəaliyyəti: sənəd və materiallar. — Bakı: Azərbaycan nəşriyyatı, 1998 s.145
- Хан Хојски Фәтәли // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. X ҹилд: Фрост—Шүштәр. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1987. С. 47.
- Гасанлы Дж. П. / Русская революция и Азербайджан: Трудный путь к независимости (1917–1920). — М.: Флинта, 2011. — 26–27, 160–162 с. (rus.)
- Баберовски Й. Враг есть везде. Сталинизм на Кавказе. — М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), Фонд "Президентский центр Б.Н. Ельцина", 2010. — С. 146. — ISBN 978-5-8243-1435-9. (rus)
- Балаев А., Азербайджанское национально-демократическое движение. 1917–1920, Баку, 1990;
- Derogy, Jacques (1990). Resistance and Revenge: The Armenian Assassination of the Turkish Leaders Responsible for the 1915 Massacres and Deportations. Transaction Publishers. p. 61. ISBN 9781412833165. (ing.)
- "Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin Gürcüstana ilk rəsmi səfəri (8–10 mart 1996-cı il) 2017-08-02 at the Wayback Machine" "Heydər Əliyev İrsi" Beynəxalq elektron kitabxana
- Ercan Karakaş. Geçmişten günümüze Ermeni komiteleri ve terörü. — IQ Kültür Sanat Yayayıncılık, 2009. — С. 130. — ISBN 9789752552449.
- Баберовски Й. Враг есть везде. Сталинизм на Кавказе. — М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), Фонд "Президентский центр Б.Н. Ельцина", 2010. — С. 148–149. — ISBN 978-5-8243-1435-9.
- "Arxivlənmiş surət". 2003-08-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2003-08-12.
- Исмаилов Э. Э. Ханы Хойские. Материалы к родословной и биографиям // Известия Азербайджанского историко-родословного общества. Вып. 4. — Баку, 2003. — С. 56.
- Тамара Хойская: "Никого не обвиняю в том, что в Баку стоят памятники коммунистам, а не лидерам АДР" 2018-02-24 at the Wayback Machine Sputnik (rusca)
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Feteli xan Isgender oglu Xoyski ve ya Feteli xan Xoyski ve ya Feteli xan Xoylu az ebced فتحعلی خان اسکندر اوغلی خویسکی 7 dekabr 1875 Nuxa 19 iyun 1920 Tiflis Azerbaycanli siyasi xadim Rusiya imperiyasi II Dovlet Dumasinin deputati Zaqafqaziya Komissarligi nezdinde xalq maarif komissari 1917 1918 Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasinin edliyye naziri 1918 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti elan edildikden sonra ilk Nazirler Surasi sedri 1918 1919 ve daxili isler naziri 1918 teyin edilmisdir bundan basqa AXC nin edliyye naziri 1918 ve xarici isler naziri 1918 1919 ve 1919 1920 vezifelerinde calismisdir Feteli xan Xoyskiazerb فتحعلی خان خویسکی Ufa quberniyasindan olan Birinci ve Ucuncu Dovlet Dumasinin deputati Feteli xan Xoyski 1906 ci ilAzerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Xarici Isler naziri24 dekabr 1919 1 aprel 1920EvvelkiMemmed Yusif CeferovSonrakivezife legv edilib26 dekabr 1918 14 mart 1919EvvelkiElimerdan bey TopcubasovSonrakiMemmed Yusif CeferovAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Nazirler Surasinin sedri28 may 1918 14 mart 1919Evvelkivezife tesis edilibSonrakiNesib bey YusifbeyliAzerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Daxili Isler naziri28 may 1918 17 iyun 1918Evvelkivezife tesis edilibSonrakiBehbud xan CavansirAzerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Edliyye naziri17 iyun 1918 6 oktyabr 1918EvvelkiXelil bey XasmemmedovSonrakiTeymur bey MakinskiSexsi melumatlarDogum tarixi 7 dekabr 1875 1875 12 07 Dogum yeri Nuxa Nuxa qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 19 iyun 1920 1920 06 19 44 yasinda Vefat yeri Tiflis Tiflis qezasi Gurcustan Demokratik RespublikasiVefat sebebi gulle yarasi d Defn yeri Tbilisi botanika bagiPartiya biteref 1917 Konstitusiyali Demokratiya PartiyasiTehsili Moskva Dovlet Universitetinin Huquq fakultesi d 1901 Gence Kisi GimnaziyasiFealiyyeti siyasetci vekil hakim herbi qulluqcuAtasi Iskender xan XoyskiUsagi Tamara xanim Xoyskaya Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIlk illeri Genc Feteli xan Xoyski Feteli xan Xoyski 1875 ci il dekabrin 7 de Nuxa seherinde anadan olub Atasi Iskender xan Xoyski Rusiya Imperiyasinin Kazak leyb qvardiya alayinin general leytenanti idi anasi ise Serebani xanim Haci Molla Zeynal qizi idi Kurd menseliXoy ve Seki sahibkar xanlarin neslinden Dunbili tayfasindandir Xoy xani olan ulu babasi Ceferqulu Iran sahi Feteli ile muharibede meglub oldugundan 20000 neferlik qosunu ile Uc kilseye Ecmiedzine siginmisdi Tehsilini Yelizavetpol Gence gimnaziyasinda basa catdirdiqdan sonra Feteli Xan Moskva Dovlet Universitetinin huquq fakultesine daxil olmusdur O 1897 ci ilde 1 ci dereceli diplom ile universiteti bitirdi ve hemin ilin avqustunda Tiflis mehkeme palatasinin boyuk sedrinin emri ile Yelizavetpol daire mehkemesi yaninda mehkeme vezifeleri ucun kicik namized teyin olundu Telebe Feteli xan Xoyski Kutaisi Zuqdidi ve Suxumide bir nece il huquq vezifelerinde calisdiqdan sonra Feteli xan Yelizavetpol quberniyasindan Rusiya imperiyasinin II Dovlet dumasinin musteqil millet vekili secildi Muxtelif meqsedli komisiyalara secilmisdir habele maliyye sexsiyyet toxunulmazligina aid edliyye nazirliyinin yoxlanisi ucun teqdim olunan Dovlet dumasinin 55 uzvunun cinayet mesuliyyetine celb edilmesine aid katib vezifesinde ve amnistiya haqqinda qanun layihesini Dovlet dumasinin muzakiresine qebul edilenliyi meselesine baxilmasi ucun yaradilan komisiyalarda Xoyski sol terefde oturub Ikinci Dovlet dumasinin bir qrup deputati ile birlikde Muselman fraksiyasinin uzvu idi kocurulme siyasetinin eleyhine cixis edirdi uzvu idi 1917 Fevral inqilabindan sonra 1 ci Qafqaz muselmanlari qurultayinin aprel Baki istirakcisi idi may ayinda Moskvada kecirilen 1 ci Umumrusiya muselman qurultayinda Umumrusiya muselman Surasinin Icraiyye Komitesinin uzvu oldu Biterefle Musavat partiyasinin 1 ci qurultayinda 26 31 oktyabr istirak etmisdir Azerbaycana Rusiyanin terkibinde muxtariyyet verilmesi haqqinda musavatcilarin telebini destekleyirdi Baki seher Dumasina oktyabr 1917 aprel 1918 rehberlik etmisdir Zaqafqaziya komissarligi 15 noyabr 1917 10 fevral 1918 nezdinde xalq maarif komissari olmusdur Zaqafqaziya Seyminin 10 fevral 26 may 1918 uzvu Musavat ve demokratik biteref qrupun fraksiyasina daxil olmusdur Aprel ayindan Zaqafqaziya hokumetinin edliyye naziri teyin olundu Muveqqeti Azerbaycan Milli Surasinin 27 may 7 dekabr uzvu Mayin 27 den Milli Suranin icraiyye komitesinin sedri olmusdur AXC illerinde Zaqafqaziya seymi buraxildiqdan sonra 1918 ci il mayin 27 de artiq kecmis Zaqafqaziya seyminin muselman fraksiyasi uzvleri yaranmis siyasi veziyyeti muzakire etmek ucun fovqelade iclasini cagirdilar Yigincaq Cenubi Qafqazin serqi erazilerin idare olunmasini oz uzerine goturmek qerarina geldi ve ozlerini Zaqafqaziya muselmanlarinin Muveqqeti Milli surasi adlandirdilar Milli suranin yaninda 9 neferden ibaret icraci orqan yaradildi onun vezifesi respublika heyatinin muxtelif saheleri uzre planlarin heyata kecirilmesi idi F Xoyski icraiyye orqaninin sedri secildi Ertesi gun Milli suranin ilk iclasi kecirildi Seymin buraxilmasi Gurcustanin musteqilliyini elan etmesi ve Azerbaycanin veziyyeti onun gundeliyinde esas bendi idi Suranin bezi uzvleri Azerbaycanin musteqilliyinin elan edilmesinin terefdari idiler Feteli xan Xoyski oz novbesinde yerlerde bezi meselelerin aydinlasdirilmasina qeder tamhuquqlu hokumetin yaradilmasi ile kifayetlenmek ve Azerbaycanin musteqilliyini elan etmeden diger olkelerle danisiqlara baslamaq teklifini vermisdi Neticede iki nefer biteref qalmaqla 24 sesle o cumleden F Xoyski Sura Azerbaycani derhal musteqil demokratik respublika elan edilmesi barede qerar qebul etdi Feteli xan Xoyski Muveqqeti hokumetinin terkibini aciqladi ve orada hokumet bascisi ve daxili isler naziri vezifelerini tutdu Mayin 30 da Nazirler Surasinin sedri F X Xoyski Azerbaycanin dovlet musteqilliyinin elan edilmesi barede bir sira xarici isler nazirlerine radioqram gonderdi Konstantinopol Berlin Vyana Paris London Roma Vasinqton Sofiya Buxarest Tehran Madrid Haaqa Moskva Stokholm Kiyev Xristiyaniya Kopenhagen Xarici isler nazirine Gurcustanin cixmasi ve Zaqafqaziya Federativ Respublikasinin dagilmasi ile Azerbaycan Milli Surasi 1918 ci il mayin 28 de Serqi ve Cenubi Zaqafqaziyadan ibaret olan Azerbaycanin istiqlaliyyetini elan etmis Azerbaycan Respublikasini yaratmisdir Deyilenleri nezerinize catdiraraq zati alinizden bu barede hokumetinize xeber vermenizi rica edirem Milli hokumetim muveqqeti olaraq Yelizavetpol seherinde yerlesir Imza Xoyski Azerbaycan Respublikasi Nazirler Surasinin sedri Xoyskinin Azerbaycanin musteqilliyinin elan edilmesi barede bir sira dovletlerin xarici isler nazirlerine gonderdiyi radioqramin sureti 30 may 1918 ci il 26 may 1918 ci ilden Nazirler Surasinin sedri eyni vaxtda daxili isler naziri 28 may 17 iyun xarici isler naziri 26 dekabr 1918 14 mart 1919 olmusdur Sentyabrin 16 da Bakiya Qafqaz Islam Ordusunun hisseleri daxil oldu Novbeti gun Azerbaycan hokumeti bu sehere kocdu Bakyova gore F Xoyski sevinen muselmanlari qarsilayaraq seherde aciq avtomobilde gedirdi Hokumet uzvlerinin neftle bagli qanunsuz emelleri ile elaqedar istefa verdi Xoyskinin basciliq etdiyi hokumet Turkiyenin iyun iyul aylarinda Qafqaz muselman rayonlari isgalini ve turk ordusunun 1918 ci ilin sentyabrinda Bakini azad etmesini alqislayirdi Azerbaycan Parlamentinin 7 dekabr 1918 27 aprel 1920 uzvu Xarici isler naziri 24 dekabr 1919 1 aprel 1920 Zaqafqaziya respublikalarinin numayendeleri konfransinda Azerbaycan numayende heyetinin uzvu idi 25 aprel 30 may 1919 Tiflis Qetli Sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra Feteli xan Xoyski Tiflise kocdu orada 19 iyun 1920 ci ilde qetle yetirildi qatiller Dasnaksutun partiyasinin uzvleri Aram Erkanyan ve Misak Qriqoryan idiler onlar Tiflisdeki Irevan meydaninda Feteli xan Xoyskiye arxadan ates acdilar Indiki Tbilisi botanika baginin erazisinde yerlesen kohne muselman qebirstanliginda defn edilmisdir Onun defn merasimini Tiflisdeki Iran konsullugu heyata kecirmisdir Sexsi heyatiDini etiqadina gore Feteli xan Xoyski sie muselmani idi O rus ve Azerbaycan dillerini bilirdi Lakin F Xoyski Azerbaycan dilinde cetinlik cekerek danisirdi AXC dovrunde F Xoyskinin bezi qohumlari gorkemli dovlet ve inzibati vezifeleri tuturdular Boyuk qardasi Huseynqulu xan Xoyski bir muddet Gence qubernatorunun muavini idi Kicik qardasi Rustem Xan Xoyski Feteli xan Xoyskinin hokumetinde himayedarliq naziri olub O daha sonra islami qebul ederek Ceyran xanim adini almis Yevqeniya Vasilevna ile evli olmusdur Feteli xan Xoyskinin uc usagi olub qizi Tamara 1902 1990 ve iki oglu Murad 1910 1973 ve Enver 1914 1935 Qizi Tamara xanim Azerbaycan SSR Kp MK nin sedri Azerbaycan maliyye xalq komissari ve Tacikistan SSR Kommunist Partiyasi MK nin birinci katibi postlarini tutan Mirze Davud Huseynova ere getmisdir Oglu Murad Bakida neqliyyat idaresinde calisib Kicik oglu Enver Moskvada emeliyyat olunduqdan sonra diabet xesteliyinden narkozdan sonra oyanmadi XatiresiAnadan olmasinin 120 illiyi munasibetile buraxilmis markaBaki seherin prospektlerinden biri Feteli xan Xoyskinin adini dasiyir 1997 ci ilde Azerbaycanda Xoyskiye hesr olunmus poct markasi buraxildi Defn oldugu yerde yeni Tbilisi nebatat baginin erazisinde qebirustu abidesi ucaldilib Gencede Ataturk prospektinde Ziyadxanovlar mulkunun divarinda barelyef qoyulub Bakida Istiqlaliyyet kucesinde Feteli xan Xoyskinin 1918 ci ilden 1920 ci iledek yasamis oldugu evin divarinda barelyef qoyulub Sekide evveller Karl Marks adini dasimis kucenin adi Feteli xan Xoyski ye cevrilib 2016 istehsal Eli ve Nino filminde Feteli xan Xoyskinin rolunu Xalid Ergenc oynamisdirHemcinin baxAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Mehemmed Emin Resulzade Memmedhesen Hacinski XoyskilerIzleFeteli xan Xoyski haqqinda senedli filmMenbeFeteli xan Xoyski 2008 10 13 at the Wayback Machine Feteli xan Xoyski barede saytIstinadlar Feteli xan Xoyskinin xosbext anlari varmis Azadliq Radiosu 30 noyabr 2015 2015 12 12 tarixinde Istifade tarixi 15 dekabr 2015 Metricheskoe svidetelstvo Fatali hana Hojskogo Izvestiya Azerbajdzhanskogo istoriko rodoslovnogo obshestva Vyp 5 Baku 2004 seh 77 rus Petrusevski Ilya Ocherki po istorii feodalnyh otnoshenij v Azerbajdzhane i Armenii v XVI nachale XIX vv PDF rus Izdatelstvo Leningradskogo Gosudarstvennogo Ordena Lenina Universiteta imeni A A Zhdanova 1949 seh 24 2022 01 08 tarixinde PDF Istifade tarixi 2024 01 17 nasledstvennogo glavy kurdskogo plemeni dumbuli i vladetelya okruga Hoj Feteli Xan Xoyski heyat ve fealiyyeti sened ve materiallar Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetini yaninda Bas Arxiv Idaresi Baki Azerbaycan nesriyyati 1998 152 s Feteli xan Isgenderxan oglu Xoyski Dumbulu kurd tayfasindan olan meshur Azerbaycan kurdudur O Azerbaycan cumhuriyyetinin bas naziri olmusdur Diplomat az 156 8 5 11 mart 2012 seh 3 Arxivlenmis suret 2018 05 14 tarixinde Istifade tarixi 2018 04 30 Seyidzade Dilare Bagir qizi Azerbaycan deputatlari Rusiya Dovlet Dumasinda Baki 1991 s 53 Feteli Xan Xoyski heyat ve fealiyyeti sened ve materiallar Baki Azerbaycan nesriyyati 1998 s 145 Han Hoјski Fәtәli Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә X ҹild Frost Shүshtәr Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1987 S 47 Gasanly Dzh P Russkaya revolyuciya i Azerbajdzhan Trudnyj put k nezavisimosti 1917 1920 M Flinta 2011 26 27 160 162 s rus Baberovski J Vrag est vezde Stalinizm na Kavkaze M Rossijskaya politicheskaya enciklopediya ROSSPEN Fond Prezidentskij centr B N Elcina 2010 S 146 ISBN 978 5 8243 1435 9 rus Balaev A Azerbajdzhanskoe nacionalno demokraticheskoe dvizhenie 1917 1920 Baku 1990 Derogy Jacques 1990 Resistance and Revenge The Armenian Assassination of the Turkish Leaders Responsible for the 1915 Massacres and Deportations Transaction Publishers p 61 ISBN 9781412833165 ing Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Heyder Eliyevin Gurcustana ilk resmi seferi 8 10 mart 1996 ci il 2017 08 02 at the Wayback Machine Heyder Eliyev Irsi Beynexalq elektron kitabxana Ercan Karakas Gecmisten gunumuze Ermeni komiteleri ve teroru IQ Kultur Sanat Yayayincilik 2009 S 130 ISBN 9789752552449 Baberovski J Vrag est vezde Stalinizm na Kavkaze M Rossijskaya politicheskaya enciklopediya ROSSPEN Fond Prezidentskij centr B N Elcina 2010 S 148 149 ISBN 978 5 8243 1435 9 Arxivlenmis suret 2003 08 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2003 08 12 Ismailov E E Hany Hojskie Materialy k rodoslovnoj i biografiyam Izvestiya Azerbajdzhanskogo istoriko rodoslovnogo obshestva Vyp 4 Baku 2003 S 56 Tamara Hojskaya Nikogo ne obvinyayu v tom chto v Baku stoyat pamyatniki kommunistam a ne lideram ADR 2018 02 24 at the Wayback Machine Sputnik rusca Xarici kecidlerVikimenbede Azerbaycanin xarici isler nazirleri ile elaqeli melumatlar var