Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kutaisi (gürc. ქუთაისი) – Gürcüstanın ikinci ən böyük şəhəridir. Ölkənin qərbində, İmereti diyarında yerləşir və bu bölgənin ən böyük şəhəridir. Paytaxt Tbilisidən təxminən 221 km uzaqlıqdadır. Əhalisi 147.635 nəfərdir (2014). Kutaisi Sovet dövründə ağır metallurgiya sənayesi mərkəzi idi. O dönəmdə şəhərin əhalisi 300.000 nəfərdən çox idi. Ancaq bu gün bir çox əhalinin şəhəri tərk etməsindən sonra əhali azalmışdır. biridir.
| Kutaisi | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ქუთაისი | |||||
 | |||||
| |||||
| Ölkə | |||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Əsası qoyulub | təq. III əsr | ||||
| Sahəsi |
| ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 120 m | ||||
| Saat qurşağı | | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | +995 (431) | ||||
| Poçt indeksi | 4600–4699 | ||||
| Digər | |||||
| kutaisi.gov.ge | |||||
| | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Kutaisi qədim Kolxida krallığının paytaxtı olmuşdur. Arxeoloji qazıntılar şəhərin əsasının hələ eramızdan 2000 il əvvəl qoyulduğunu göstərir. Eramızın 978-ci ilində Kutaisi yenicə müstəqil olmuş Gürcüstan krallığının paytaxtı seçilir. 1122-ci ildə Tbilisinin gürcülər tərəfindən tutulmasından sonra, paytaxt həmin şəhərə köçürülür. 1508-ci ildə Kutaisi Osmanlı İmperiyasının sultanı II Bəyazidin oğlu I Səlimin başçılıq etdiyi ordu tərəfindən tutulur. Şəhər 1770-ci ilə qədər Osmanlı hakimiyyəti altında qalır. Həmin il İmereti çarı I Solomon Rusiya qoşunlarının köməyi ilə şəhəri tutur. Daha sonra Rusiya imperiyasından asılı halda olan İmereti çarlığı 1810-cu ildə Rusiyaya birləşdirilir. 1918-ci ildə Gürcüstanın müstəqilliyini elan edir. Lakin bu müstəqillik uzun çəkmir və 1921-ci ildə Qırmızı Ordu Gürcüstanın işğalına başlayır. Gürcülər inadla muqavimət göstərsələr də onlar məğlub olurlar. Kutaisi şəhəri 10 mart 1921-ci ildə ruslar tərəfindən işğal olunur. Sovet hakimiyyəti illərində mərkəzi hökumət Kutaisinin inkişaf etməsi üçün burada çoxlu sayda sənaye müəssisələri tikir. Həmin illərdə Kutaisi Gürcüstanın ikinci böyük şəhəri statusuna sahib olur. 1991-ci ildə Gürcüstanın müstəqilliyini əldə etməsindən sonra ölkədə iqtisadi tənəzzül başlayır. Bu Kutaisi şəhərinin iqtisadiyyatına da təsir göstərir, şəhərdəki sənaye müəssisələrinin demək olar ki, hamısı bağlanır. Şəhərin əhalisi azalır. 2009-cu ildə Kutaisidə Gürcüstan parlamentinin binasının tikintisi başlanır. Bina İkinci dünya müharibəsində öldürülmüş gürcülərin xatirəsi üçün tikilmiş abidənin yerində tikildi. Bu məqsədlə həmin abidə partladıldı, bu zaman təhlükəsizlik qaydalarına əməl olunmadığından 2 nəfər partlayış nəticəsində öldü, 4 nəfər isə yaralandı.
Mədəniyyət
- Kutaisidə Qriqori Maysuradze rəssam yaşamışdı.
- 1902–1906 illərdə Kutaisi Liseyində Vladimir Mayakovski təhsil almişdı.
- 1905–1911 illərdə Kutaisi, Gürcüstan Liseyində Konstantin Qamsaxurdiya təhsil almışdır.
- Kutaisi (1910–1911) əbədi "Meşə Mahnısı" böyük Ukrayna şairi, tərcüməçi, mədəniyyət xadimi Lesya Ukrainkanın tərəfindən yazılmışdır.
- Kutaisi öz xüsusi yumorı ile meşhurdur. Kutaisi tarixi "Qeyri-adi sərgi" (1968 Gürcüstan-Film), "Təsüfflənmə" (1969 Mosfilm), "Bardaq", "Feola" (1968 Gürcüstan-Film), "Mimino" (1977 Mosfilm), "Kindza-za" (1987 Mosfilm) və s. sehrbaz Revaz Qabriadze tərəfinden, kinolarda qeyri-adi atmosfer yaradır.
- Kutaisidə yerləşən Baqrati kilsəsi və Qelati Manastırı — YUNESKO-nun Dünya İrs abidələrindəndir.
- Şəhərdə XIX əsrin sonundan bu yana Dram teatrı, Opera evi var.
- Burada Gürcüstanın Şöhrət və İdman Muzeyi Dövlət Tarix Muzeyi var.
- Kutaisinin yaxınlığında, Sataplia qoruğusunda dinazavr izləri saxlanılır.
İqlim
Kutaisidə əsasən subtropik iqlim hökm sürür. Şəhərdə və ətrafında subtropik bitkilər yetişir. Parklar, çay plantasiyaları və sitrus önəmli yer tutur. Kutaisidə orta illik temperatur 14 °C-dir. Ən soyuq ay olan yanvarda orta temperatur göstəricisi 6 °C, ən isti aylar olan iyul və avqustda isə 22 °C-dir. Kutaisidə qeydə alınmış ən aşağı temperatur −7 °C, ən yüksək temperatur isə 40 °C-dir.
| Aylar | Yanvar | Fevral | Mart | Aprel | May | İyun | İyul | Avqust | Sentyabr | Oktyabr | Noyabr | Dekabr | İllik |
| Orta istilik [°C] | 6 | 7 | 8 | 12 | 16 | 20 | 22 | 22 | 20 | 16 | 12 | 8 | 14 |
İqtisadiyyatı
Şəhərdə 1945-ci ildə tikintisi başlamış və 1951-ci ildən istehsala başlayan yerləşir. Bundan başqa şəhərdə bir neçə metallurgiya zavodları da var. Bu zavodların demək olar ki, heç biri işləmir. Şəhərdən 14 km qərbdə beynəlxalq ahava limanı fəaliyyət göstərir. Bu Gürcüstanda fəaliyyətdə olan 3 beynəlxalq aeroportdan biridir. 2009-cu ildən Kutaisidə azad ticarət zonası fəaliyyət göstərir. Bundan başqa şəhərdə turizm inkişaf etdirilir, şəhərdə bir çox qədim abidələr, həmçinin yerləşir.
Əhalinin etnik tərkibi
Qardaşlaşmış şəhərlər
İstinadlar
- http://pop-stat.mashke.org/georgia-cities.htm.
- Georgian Post. 1805.
- . 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-04-09.
Xarici keçidlər
- kutaisi.gov.ge — Kutaisinin rəsmi saytı
 | Gürcüstan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kutaisi gurc ქუთაისი Gurcustanin ikinci en boyuk seheridir Olkenin qerbinde Imereti diyarinda yerlesir ve bu bolgenin en boyuk seheridir Paytaxt Tbilisiden texminen 221 km uzaqliqdadir Ehalisi 147 635 neferdir 2014 Kutaisi Sovet dovrunde agir metallurgiya senayesi merkezi idi O donemde seherin ehalisi 300 000 neferden cox idi Ancaq bu gun bir cox ehalinin seheri terk etmesinden sonra ehali azalmisdir biridir KutaisiქუთაისიBayraq d Gerb42 15 sm e 42 42 s u Olke GurcustanTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub teq III esrSahesi 67 7 km Merkezin hundurluyu 120 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 129 305 nef 2022 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 995 431 Poct indeksi 4600 4699Digerkutaisi gov geXeriteni goster gizle Kutaisi Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiKutaisi qedim Kolxida kralliginin paytaxti olmusdur Arxeoloji qazintilar seherin esasinin hele eramizdan 2000 il evvel qoyuldugunu gosterir Eramizin 978 ci ilinde Kutaisi yenice musteqil olmus Gurcustan kralliginin paytaxti secilir 1122 ci ilde Tbilisinin gurculer terefinden tutulmasindan sonra paytaxt hemin sehere kocurulur 1508 ci ilde Kutaisi Osmanli Imperiyasinin sultani II Beyazidin oglu I Selimin basciliq etdiyi ordu terefinden tutulur Seher 1770 ci ile qeder Osmanli hakimiyyeti altinda qalir Hemin il Imereti cari I Solomon Rusiya qosunlarinin komeyi ile seheri tutur Daha sonra Rusiya imperiyasindan asili halda olan Imereti carligi 1810 cu ilde Rusiyaya birlesdirilir 1918 ci ilde Gurcustanin musteqilliyini elan edir Lakin bu musteqillik uzun cekmir ve 1921 ci ilde Qirmizi Ordu Gurcustanin isgalina baslayir Gurculer inadla muqavimet gosterseler de onlar meglub olurlar Kutaisi seheri 10 mart 1921 ci ilde ruslar terefinden isgal olunur Sovet hakimiyyeti illerinde merkezi hokumet Kutaisinin inkisaf etmesi ucun burada coxlu sayda senaye muessiseleri tikir Hemin illerde Kutaisi Gurcustanin ikinci boyuk seheri statusuna sahib olur 1991 ci ilde Gurcustanin musteqilliyini elde etmesinden sonra olkede iqtisadi tenezzul baslayir Bu Kutaisi seherinin iqtisadiyyatina da tesir gosterir seherdeki senaye muessiselerinin demek olar ki hamisi baglanir Seherin ehalisi azalir 2009 cu ilde Kutaiside Gurcustan parlamentinin binasinin tikintisi baslanir Bina Ikinci dunya muharibesinde oldurulmus gurculerin xatiresi ucun tikilmis abidenin yerinde tikildi Bu meqsedle hemin abide partladildi bu zaman tehlukesizlik qaydalarina emel olunmadigindan 2 nefer partlayis neticesinde oldu 4 nefer ise yaralandi MedeniyyetKutaiside Qriqori Maysuradze ressam yasamisdi 1902 1906 illerde Kutaisi Liseyinde Vladimir Mayakovski tehsil almisdi 1905 1911 illerde Kutaisi Gurcustan Liseyinde Konstantin Qamsaxurdiya tehsil almisdir Kutaisi 1910 1911 ebedi Mese Mahnisi boyuk Ukrayna sairi tercumeci medeniyyet xadimi Lesya Ukrainkanin terefinden yazilmisdir Kutaisi oz xususi yumori ile meshurdur Kutaisi tarixi Qeyri adi sergi 1968 Gurcustan Film Tesufflenme 1969 Mosfilm Bardaq Feola 1968 Gurcustan Film Mimino 1977 Mosfilm Kindza za 1987 Mosfilm ve s sehrbaz Revaz Qabriadze terefinden kinolarda qeyri adi atmosfer yaradir Kutaiside yerlesen Baqrati kilsesi ve Qelati Manastiri YUNESKO nun Dunya Irs abidelerindendir Seherde XIX esrin sonundan bu yana Dram teatri Opera evi var Burada Gurcustanin Sohret ve Idman Muzeyi Dovlet Tarix Muzeyi var Kutaisinin yaxinliginda Sataplia qorugusunda dinazavr izleri saxlanilir IqlimKutaiside esasen subtropik iqlim hokm surur Seherde ve etrafinda subtropik bitkiler yetisir Parklar cay plantasiyalari ve sitrus onemli yer tutur Kutaiside orta illik temperatur 14 C dir En soyuq ay olan yanvarda orta temperatur gostericisi 6 C en isti aylar olan iyul ve avqustda ise 22 C dir Kutaiside qeyde alinmis en asagi temperatur 7 C en yuksek temperatur ise 40 C dir Aylar Yanvar Fevral Mart Aprel May Iyun Iyul Avqust Sentyabr Oktyabr Noyabr Dekabr IllikOrta istilik C 6 7 8 12 16 20 22 22 20 16 12 8 14IqtisadiyyatiSeherde 1945 ci ilde tikintisi baslamis ve 1951 ci ilden istehsala baslayan yerlesir Bundan basqa seherde bir nece metallurgiya zavodlari da var Bu zavodlarin demek olar ki hec biri islemir Seherden 14 km qerbde beynelxalq ahava limani fealiyyet gosterir Bu Gurcustanda fealiyyetde olan 3 beynelxalq aeroportdan biridir 2009 cu ilden Kutaiside azad ticaret zonasi fealiyyet gosterir Bundan basqa seherde turizm inkisaf etdirilir seherde bir cox qedim abideler hemcinin yerlesir Ehalinin etnik terkibiQardaslasmis seherlerGence Azerbaycan Qars Turkiye Samsun Turkiye Rest Iran Xarkov Ukrayna Lvov Ukrayna Gumru ErmenistanIstinadlarhttp pop stat mashke org georgia cities htm Georgian Post 1805 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 04 09 Xarici kecidlerVikianbarda elaqeli media fayllar kutaisi gov ge Kutaisinin resmi sayti Gurcustan ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin