Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Candaroğlu İsfəndiyar bəy (v. 26 fevral 1440, Sinop) — 8. Candaroğulları bəyi. Candaroğulları bəyliyinin bəzi mənbələrdə İsfəndiyaroğulları adıyla anılmasına, bu bəyin yarım əsrə yaxın davam edən hakimiyyəti səbəb olmuşdur.
| İsfəndiyar bəy | |
|---|---|
| türk. İzzettin İsfendiyar Bey | |
| Əvvəlki | Bəyazid bəy |
| Sonrakı | II İbrahim bəy |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | 26 fevral 1440 |
| Vəfat yeri | |
| Atası | Bəyazid bəy |
| Uşaqları | Xızır bəy Seyidbəxt Xatun II İbrahim bəy Murad bəy |
Həyatı
Atası Candaroğlu Bəyazid bəydir. Uşaqlıq və gənclik illəri haqqında yetərli məlumat yoxdur. Ancaq bəyliyi ələ almadan öncə Kastamonuda vali olaraq fəaliyyət göstərdiyi, Qazi Burahnəddinə qarşı Amasya hakimi Əhməd bəyə 1382-1385-ci illərdə bir neçə dəfə hərbi dəstək verdiyi bilinir. Qardaşı Süleyman bəyin Osmanlıların dəstəyini alaraq taxt uğrunda ayaqlanmasının ardından Amasyadakı hərbi əməliyyatları dayandıraraq dərhal Sinop qalasına sığınan atasının yanına gəldi. Atasının birlikləriylə Kastamonuya hücum etsə də, Osmanlıların müdaxiləsiylə geri çəkildi.
Toqquşmaların sıxlaşdığı bir vaxtda atası Bəyazid bəy Sinopda vəfat etdi və o əsnada yanında olan İsfəndiyar bəy hakimiyyəti ələ aldı. Qardaşı Süleyman bəy isə Osmanlıların təbəəliyində Kastamonudakı hakimiyyətini davam etdirdi. Beləcə, Candaroğulları bəyliyi ikiyə bölündü. Bəyliyin Sinop qoluna rəhbərlik edən İsfəndiyar bəy isə, bir tərəfdən hakimiyyətləri əlindən alınan Aydın, Sarıxan və Sinopda himayə edir, digər tərəfdən də Valaxiya knyazı Osmanlılara qarşı ayaqlandırmağa çalışırdı. Ancaq qardaşı Süleymanın başına gələnlərdən sonra, Osmanlı sultanına məktub yazaraq bağışlanmasını istədi və Sinopun hakimiyyəti altında qalması şərtilə Osmanlı tabeliyini qəbul edəcəyini bildirdi. O əsnada əsl hədəfi Sivas hökmdarı Qazı Burhanəddin olan İldırım Bəyazid isə bu təklifi qəbul etdi. Ancaq Osmanlı sultanının Qazı Burhanəddinə məğlub olması və İsfəndiyar bəyin Osmanlılara yenidən üz çevirməsinin ardından, İldırım Bəyazid Sinopu mühasirəyə aldı. Uzun müddət davam edən mühasirənin ardından, bəzi bölgələrin təslimi şərtilə sülh bağlayaraq geri çəkildi.
Əmir Teymurun Anadoluya gəlişindən sonra Osmanlılara üz çevirən bəylər arasında İsfəndiyar bəy də vardı. Ankara döyüşündə (1402) İldırım Bəyazidin məğlub olmasının ardından Kastamonu da daxil olmaqla, bəyliyin keçmiş torpaqlarını ələ keçirən İsfəndiyar bəy, Əmir Teymurla birlikdə Anadolu səfərinə davam etmiş, bu səbəblə Çanqırı və Kalecik qalaları da ona təslim edilmişdir. Beləcə Əmir Teymurun tabeliyində öz hakimiyyətini bərpa edən İsfəndiyar bəy, onun Səmərqəndə dönməsinin ardından şahzadələr arasında başlayan taxt mübarizəsində mühüm rol oynadı. Güclü şahzadəyə qarşı zəif olanı dəstəkləyərək taxt mübarizəsinin uzanmasına səbəb olan İsfəndiyar bəy, Osmanlı mərkəzi hakimiyyətinə qarşı çıxan Düzməcə Mustafa və Şeyx Bədrəddin üsyanlarına dəstək verdi. Ancaq oğlu ayaqlanaraq Osmanlı sultanına sığınması və Kastamonu-Çanqırı bölgələrini tələb etməsi, Osmanlı sultanının isə onu dəstəkləməsi iki dövlət arasındakı münasibətləri daha da gərginləşdirdi. İsfəndiyar bəyin buna qarşı çıxmasının ardından Çələbi Mehmed Kastamonuya ordu yeritdi və Sinop qalasını mühasirəyə aldı. Qalada çarəsiz qalan İsfəndiyar bəy Osmanlı təbəəliyini qəbul etdi. Ilqaz dağı sərhəd qəbul edilərək Osmanlı tabeliyindəki hakimiyyəti qəbul edildi. Beləcə, Candaroğlu bəyliyi yenidən ikiyə bölündü. Ancaq Çələbi Mehmedin ölümündən sonra İsfəndiyar bəy dərhal oğlu hakimiyyətinə son qoydu və Çanqırı, Kalecik, Tosya bölgələrini ələ keçirdi. Yeni sultan II Muradın İsfəndiyar bəyə qarşı hərbi birlik göndərməsinin ardından isə Osmanlılarla sülh bağladı. Ancaq bağlanan sülhə baxmayaraq, Sultan Muradın üsyan edən kiçik qardaşı Şahzadə Mustafanı dəstəklədi və idarəsindəki hərbi birlikləri şahzadəyə yardıma yolladı. Buna baxmayaraq Şahzadə Mustafa ələ keçirilərək edam olundu və məğlub olan İsfəndiyar bəy Sinopa çəkilərək yenidən Osmanlı təbəəliyini qəbul etdi.
Ancaq onun budəfəki üzrxahlığı qəbul olunmadı və onları təqib edən Osmanlı birlikləri Kastamonu və ətrafını ələ keçirdi. İsfəndiyar bəy kiçik oğlu Murad bəyin rəhbərliyində bir heyət göndərərək sülh təklif etdi. Digər tərəfdən dövlət adamlarına yazdığı məktublar və göndərdiyi hədiyyələrlə sülh tərəfdarı olduğunu bildirdi. Bundan başqa sülhün təminatı olaraq nəvəsi Xədicə Sultanın da Osmanlı padşahıyla evlənməsini təklif etdi. Nəhayət, dövlət adamlarının da rəyi alınaraq Sultan Murad bu sülh təklifini qəbul etdi və Xədicə Sultanla evləndi. 1423-cü ildə bağlanan sülhə əsasən istədiyi yerlər geri veriləcək, Osmanlıların işğal etdiyi Kastamonu və ətraf bölgələri geri qaytarılacaqdı. Candaroğlu bəyi tələb olunduğu halda Osmanlılara hərbi dsətək yollayacaq, bundan başqa Kastamonu və ətraf bölgələrinin illik gəlirlərindən Osmanlı sultanına pay göndərəcəkdi.
İsfəndiyar bəy 1412-1429-cu illərdə Məmlüklərlə də dost münasibətlər saxlamış, vaxtaşırı Osmanlıar əleyhinə ittifaq qurmaqdan da çəkinməmişdir.
İstinadlar
- P. Wittek, Menteşe Beyliği (trc. O. Şaik Gökyay), Ankara 1986, s. 84-85, 89.
- Clavijo, Timur Devrinde Kadis’ten Semerkand’a Seyahat (trc. Ömer Rıza Doğrul), İstanbul 1933, I, 74-77, 90-91.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Candaroglu Isfendiyar bey v 26 fevral 1440 Sinop 8 Candarogullari beyi Candarogullari beyliyinin bezi menbelerde Isfendiyarogullari adiyla anilmasina bu beyin yarim esre yaxin davam eden hakimiyyeti sebeb olmusdur Isfendiyar beyturk Izzettin Isfendiyar Bey8 Candaroglu beyiEvvelkiBeyazid beySonrakiII Ibrahim beySexsi melumatlarVefat tarixi 26 fevral 1440Vefat yeri Sinop Sinop vilayeti TurkiyeAtasi Beyazid beyUsaqlari Xizir bey Seyidbext Xatun II Ibrahim bey Murad beyHeyatiAtasi Candaroglu Beyazid beydir Usaqliq ve genclik illeri haqqinda yeterli melumat yoxdur Ancaq beyliyi ele almadan once Kastamonuda vali olaraq fealiyyet gosterdiyi Qazi Burahneddine qarsi Amasya hakimi Ehmed beye 1382 1385 ci illerde bir nece defe herbi destek verdiyi bilinir Qardasi Suleyman beyin Osmanlilarin desteyini alaraq taxt ugrunda ayaqlanmasinin ardindan Amasyadaki herbi emeliyyatlari dayandiraraq derhal Sinop qalasina siginan atasinin yanina geldi Atasinin birlikleriyle Kastamonuya hucum etse de Osmanlilarin mudaxilesiyle geri cekildi Toqqusmalarin sixlasdigi bir vaxtda atasi Beyazid bey Sinopda vefat etdi ve o esnada yaninda olan Isfendiyar bey hakimiyyeti ele aldi Qardasi Suleyman bey ise Osmanlilarin tebeeliyinde Kastamonudaki hakimiyyetini davam etdirdi Belece Candarogullari beyliyi ikiye bolundu Beyliyin Sinop qoluna rehberlik eden Isfendiyar bey ise bir terefden hakimiyyetleri elinden alinan Aydin Sarixan ve Sinopda himaye edir diger terefden de Valaxiya knyazi Osmanlilara qarsi ayaqlandirmaga calisirdi Ancaq qardasi Suleymanin basina gelenlerden sonra Osmanli sultanina mektub yazaraq bagislanmasini istedi ve Sinopun hakimiyyeti altinda qalmasi sertile Osmanli tabeliyini qebul edeceyini bildirdi O esnada esl hedefi Sivas hokmdari Qazi Burhaneddin olan Ildirim Beyazid ise bu teklifi qebul etdi Ancaq Osmanli sultaninin Qazi Burhaneddine meglub olmasi ve Isfendiyar beyin Osmanlilara yeniden uz cevirmesinin ardindan Ildirim Beyazid Sinopu muhasireye aldi Uzun muddet davam eden muhasirenin ardindan bezi bolgelerin teslimi sertile sulh baglayaraq geri cekildi Emir Teymurun Anadoluya gelisinden sonra Osmanlilara uz ceviren beyler arasinda Isfendiyar bey de vardi Ankara doyusunde 1402 Ildirim Beyazidin meglub olmasinin ardindan Kastamonu da daxil olmaqla beyliyin kecmis torpaqlarini ele keciren Isfendiyar bey Emir Teymurla birlikde Anadolu seferine davam etmis bu sebeble Canqiri ve Kalecik qalalari da ona teslim edilmisdir Belece Emir Teymurun tabeliyinde oz hakimiyyetini berpa eden Isfendiyar bey onun Semerqende donmesinin ardindan sahzadeler arasinda baslayan taxt mubarizesinde muhum rol oynadi Guclu sahzadeye qarsi zeif olani destekleyerek taxt mubarizesinin uzanmasina sebeb olan Isfendiyar bey Osmanli merkezi hakimiyyetine qarsi cixan Duzmece Mustafa ve Seyx Bedreddin usyanlarina destek verdi Ancaq oglu ayaqlanaraq Osmanli sultanina siginmasi ve Kastamonu Canqiri bolgelerini teleb etmesi Osmanli sultaninin ise onu desteklemesi iki dovlet arasindaki munasibetleri daha da gerginlesdirdi Isfendiyar beyin buna qarsi cixmasinin ardindan Celebi Mehmed Kastamonuya ordu yeritdi ve Sinop qalasini muhasireye aldi Qalada caresiz qalan Isfendiyar bey Osmanli tebeeliyini qebul etdi Ilqaz dagi serhed qebul edilerek Osmanli tabeliyindeki hakimiyyeti qebul edildi Belece Candaroglu beyliyi yeniden ikiye bolundu Ancaq Celebi Mehmedin olumunden sonra Isfendiyar bey derhal oglu hakimiyyetine son qoydu ve Canqiri Kalecik Tosya bolgelerini ele kecirdi Yeni sultan II Muradin Isfendiyar beye qarsi herbi birlik gondermesinin ardindan ise Osmanlilarla sulh bagladi Ancaq baglanan sulhe baxmayaraq Sultan Muradin usyan eden kicik qardasi Sahzade Mustafani destekledi ve idaresindeki herbi birlikleri sahzadeye yardima yolladi Buna baxmayaraq Sahzade Mustafa ele kecirilerek edam olundu ve meglub olan Isfendiyar bey Sinopa cekilerek yeniden Osmanli tebeeliyini qebul etdi Ancaq onun budefeki uzrxahligi qebul olunmadi ve onlari teqib eden Osmanli birlikleri Kastamonu ve etrafini ele kecirdi Isfendiyar bey kicik oglu Murad beyin rehberliyinde bir heyet gondererek sulh teklif etdi Diger terefden dovlet adamlarina yazdigi mektublar ve gonderdiyi hediyyelerle sulh terefdari oldugunu bildirdi Bundan basqa sulhun teminati olaraq nevesi Xedice Sultanin da Osmanli padsahiyla evlenmesini teklif etdi Nehayet dovlet adamlarinin da reyi alinaraq Sultan Murad bu sulh teklifini qebul etdi ve Xedice Sultanla evlendi 1423 cu ilde baglanan sulhe esasen istediyi yerler geri verilecek Osmanlilarin isgal etdiyi Kastamonu ve etraf bolgeleri geri qaytarilacaqdi Candaroglu beyi teleb olundugu halda Osmanlilara herbi dsetek yollayacaq bundan basqa Kastamonu ve etraf bolgelerinin illik gelirlerinden Osmanli sultanina pay gonderecekdi Isfendiyar bey 1412 1429 cu illerde Memluklerle de dost munasibetler saxlamis vaxtasiri Osmanliar eleyhine ittifaq qurmaqdan da cekinmemisdir IstinadlarP Wittek Mentese Beyligi trc O Saik Gokyay Ankara 1986 s 84 85 89 Clavijo Timur Devrinde Kadis ten Semerkand a Seyahat trc Omer Riza Dogrul Istanbul 1933 I 74 77 90 91