Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bostanzadə Mehmed Əfəndi (1535, Konstantinopol – 1598, Konstantinopol) — Osmanlı dövlət xadimi, şair, müdərris, qazı və şeyxülislam. Vəzifədən alındıqdan sonra yenidən vəzifəyə gətirilən ilk Osmanlı şeyxülislamıdır. Nəzmlə yazdığı fətvaları ilə tanınmışdır. Müqəddəs gecələrdə məscid minarələrində çıraq yandırmaq ənənəsi məhz onun dövründə meydana gəlmişdir. Türkcə və ərəbcə şeirlər yazan Bostanzadə Mehmed Əfəndinin Qanuninin ölümü üçün yazdığı mərsiyə onun ən məşhur əsərlərindən biridir.
| Bostanzadə Mehmed Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Əbdülqədir Əfəndi |
| Sonrakı | Bayramzadə Zəkəriya Əfəndi |
| 11 iyul 1593 – 1 aprel 1598 | |
| Əvvəlki | Bayramzadə Zəkəriya Əfəndi |
| Sonrakı | Xoca Sadəttin Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1535/1536 |
| Doğum yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası, |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Uşağı | Bostanzadə Yəhya Əfəndi |
Həyatı
1535-ci ildə (bəzi mənbələrə görə 1536) dünyaya gəlmişdir. Atası Qanuni Sultan Süleyman dönəminin alimlərindən Bostan Mustafa Əfəndidir. Dövrün bir çox alimlərindən dərs alaraq 1556-cı ildə təhsilini başa vurmuşdur. Ardından İbrahim Paşa, Sahn-ı Səman, Yavuz Sultan Səlim, Süleymaniyyə və Səlimiyyə mədrəsələrində müdərris olaraq xidmət göstərmişdir. 1573-cü ildə Dəməşq, 1575-ci ildə Bursa və Ədirnə, 1576-cı ildə İstanbul, 1577-ci ildə Anadolu, 1578-ci ildə Rumeli, 1583-cü ildə isə Qahirə qazısı olaraq təyin olundu.
1587-ci ildə ikinci dəfə Rumeli qazəsgəri seçilmişdir. Ardından baş verən Bəylərbəyi hadisəsi səbəbilə 3 aprel 1589-cu ildə şeyxülislam Əbdülqədir Əfəndi vəzifədən alınmış, yerinə Bostanzadə Mehmed Əfəndi şeyxülislam seçilmişdir. Dövrünün bir çox siyasi hadisəsində yaxından iştirak etmiş, bir çox dövlət xadimi ilə ixtilaf etmişdir. Bunlardan biri III Muradın ən yaxın adamı və lələsi olan Sadəttin Əfəndi olmuşdur. Səbəb isə III Muradın cənazə namazını qıldırmaq üçün sədrəzəmdən icazə alan Sadəttin Əfəndinin mərasimə gecikməsi və onun yerinə namazı Mehmed Əfəndinin qılması olmuşdur. Ancaq 3 il sonra bu vəzifədən alınmışdır. Buna səbəb isə o illərdə Anadolu başqazısı olan məşhur Osmanlı şairi Baki ilə aralarında keçən bir hadisə olmuşdur. Tarixi qaynaqlara görə, Mehmed Əfəndi qardaşı Mustafa Əfəndini Anadolu başqazısı seçmək istəmiş, bu məqsədlə Bakinin əleyhində bəzi qazılara saxta şikayətlər yazdırmışdır. Buna cavab olaraq Baki bir divan məclisi əsnasında şeyxülislamı hiyləgər və insafsız olaraq adlandırmış, bundan qəzəblənən Mehmed Əfəndi məsələni dövrün sultanı olan III Murada bildirmiş, Anadolu başqazısı Bakinin vəzifədən alınmaması qarşılığında özünün vəzifədən istefa edəcəyini demişdir. Bu məsələdə şeyxülislamı günahkar bilən III Murad Bostanzadə Mehmed Əfəndi və qardaşını vəzifədən almışdır.
Ancaq qısa zaman sonra üçüncü dəfə Rumeli qazəsgəri seçilmiş, 11 iyul 1593 tarixində ikinci dəfə şeyxülislam olaraq təyin edilmişdir. Bu dəfə ölümünə qədər bu vəzifədə qalan Mehmed Əfəndi 1 aprel 1598-ci ildə vəfat etmiş, cənazəsi Şahzadəbaşı məscidində dəfn edilmişdir. Oğlu olan Yəhya Əfəndi Sultan Mustafa səltənətində 2 yanvar 1623-cü ildə Rumeli qazəsgərliyinə gətirilmişdir.
Mənbə
- Selânikî, Târih (İpşirli), bk. İndeks;
- Atâî, Zeyl-i Şekāik, s. 410–413;
- Solakzâde, Târih, s. 620–621;
- Naîmâ, Târih, I, 142–144;
- Hammer (Atâ Bey), VII, 154, 163–164;
- Devhatü’l-meşâyih, s. 23–24;
- Sicill-i Osmânî, IV, 133;
- Osmanlı Müellifleri, I, 256;
- İlmiyye Salnâmesi, s. 410–411;
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/2, s. 455–456;
- a.mlf., İlmiye Teşkilâtı, s. 47, 178, 192, 195, 196;
- Tahsin Öz, İstanbul Camileri, Ankara 1962, I, 37;
- B. Lewis, "Bostanzāde", EI² (İng.), I, 1279.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bostanzade Mehmed Efendi 1535 Konstantinopol 1598 Konstantinopol Osmanli dovlet xadimi sair muderris qazi ve seyxulislam Vezifeden alindiqdan sonra yeniden vezifeye getirilen ilk Osmanli seyxulislamidir Nezmle yazdigi fetvalari ile taninmisdir Muqeddes gecelerde mescid minarelerinde ciraq yandirmaq enenesi mehz onun dovrunde meydana gelmisdir Turkce ve erebce seirler yazan Bostanzade Mehmed Efendinin Qanuninin olumu ucun yazdigi mersiye onun en meshur eserlerinden biridir Bostanzade Mehmed Efendi20 Osmanli seyxulislamiEvvelkiEbdulqedir EfendiSonrakiBayramzade Zekeriya Efendi11 iyul 1593 1 aprel 1598EvvelkiBayramzade Zekeriya EfendiSonrakiXoca Sadettin EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 1535 1536Dogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasi Vefat tarixi 1 aprel 1598Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiUsagi Bostanzade Yehya EfendiHeyati1535 ci ilde bezi menbelere gore 1536 dunyaya gelmisdir Atasi Qanuni Sultan Suleyman doneminin alimlerinden Bostan Mustafa Efendidir Dovrun bir cox alimlerinden ders alaraq 1556 ci ilde tehsilini basa vurmusdur Ardindan Ibrahim Pasa Sahn i Seman Yavuz Sultan Selim Suleymaniyye ve Selimiyye medreselerinde muderris olaraq xidmet gostermisdir 1573 cu ilde Demesq 1575 ci ilde Bursa ve Edirne 1576 ci ilde Istanbul 1577 ci ilde Anadolu 1578 ci ilde Rumeli 1583 cu ilde ise Qahire qazisi olaraq teyin olundu 1587 ci ilde ikinci defe Rumeli qazesgeri secilmisdir Ardindan bas veren Beylerbeyi hadisesi sebebile 3 aprel 1589 cu ilde seyxulislam Ebdulqedir Efendi vezifeden alinmis yerine Bostanzade Mehmed Efendi seyxulislam secilmisdir Dovrunun bir cox siyasi hadisesinde yaxindan istirak etmis bir cox dovlet xadimi ile ixtilaf etmisdir Bunlardan biri III Muradin en yaxin adami ve lelesi olan Sadettin Efendi olmusdur Sebeb ise III Muradin cenaze namazini qildirmaq ucun sedrezemden icaze alan Sadettin Efendinin merasime gecikmesi ve onun yerine namazi Mehmed Efendinin qilmasi olmusdur Ancaq 3 il sonra bu vezifeden alinmisdir Buna sebeb ise o illerde Anadolu basqazisi olan meshur Osmanli sairi Baki ile aralarinda kecen bir hadise olmusdur Tarixi qaynaqlara gore Mehmed Efendi qardasi Mustafa Efendini Anadolu basqazisi secmek istemis bu meqsedle Bakinin eleyhinde bezi qazilara saxta sikayetler yazdirmisdir Buna cavab olaraq Baki bir divan meclisi esnasinda seyxulislami hiyleger ve insafsiz olaraq adlandirmis bundan qezeblenen Mehmed Efendi meseleni dovrun sultani olan III Murada bildirmis Anadolu basqazisi Bakinin vezifeden alinmamasi qarsiliginda ozunun vezifeden istefa edeceyini demisdir Bu meselede seyxulislami gunahkar bilen III Murad Bostanzade Mehmed Efendi ve qardasini vezifeden almisdir Ancaq qisa zaman sonra ucuncu defe Rumeli qazesgeri secilmis 11 iyul 1593 tarixinde ikinci defe seyxulislam olaraq teyin edilmisdir Bu defe olumune qeder bu vezifede qalan Mehmed Efendi 1 aprel 1598 ci ilde vefat etmis cenazesi Sahzadebasi mescidinde defn edilmisdir Oglu olan Yehya Efendi Sultan Mustafa seltenetinde 2 yanvar 1623 cu ilde Rumeli qazesgerliyine getirilmisdir MenbeSelaniki Tarih Ipsirli bk Indeks Atai Zeyl i Sekaik s 410 413 Solakzade Tarih s 620 621 Naima Tarih I 142 144 Hammer Ata Bey VII 154 163 164 Devhatu l mesayih s 23 24 Sicill i Osmani IV 133 Osmanli Muellifleri I 256 Ilmiyye Salnamesi s 410 411 Uzuncarsili Osmanli Tarihi III 2 s 455 456 a mlf Ilmiye Teskilati s 47 178 192 195 196 Tahsin Oz Istanbul Camileri Ankara 1962 I 37 B Lewis Bostanzade EI Ing I 1279