Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Səlimiyyə məscidi — Ədirnədə Osmanlı sultanı II Səlimin Memar Sinana tikdirdiyi məscid. Sinanın 90 yaşında inşa etdiyi və "ustalıq əsərim" adlandırdığı Səlimiyə Məscidi istər Memar Sinanın, istərsə də Osmanlı memarlığının ən əhəmiyyətli əsərlərindən biridir.
| Səlimiyyə məscidi | |
|---|---|
| türk. Selimiye Camii | |
 | |
 | |
| Ölkə |  Türkiyə |
| Şəhər | Ədirnə |
| Yerləşir | Ədirnə |
| Aidiyyatı | Osmanlı imperiyası |
| Memar | Memar Sinan |
| Sifarişçi | II Səlim |
| Tikilmə tarixi | 1568—1574 |
| Üslubu | Osmanlı memarlığı |
| Hündürlüyü | 71 m |
| Sahəsi |
|
| Minarələri | 4 (hünd.: 83 m (272 ft)) |
| Günbəzləri | 1 (dax.diam.:31.25 m (102.5 ft)) |
| Vəziyyəti | stabil |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | i,iv |
| Təyin edilib | 2011 |
| İstinad nöm. | 1366 |
| Dövlət | Türkiyə |
| Region | Avropa |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Məscidin qapısındakı kitabəyə görə inşasına hicri təqvimlə 976-cı ildə (miladi təqvimlə 1568-ci) başlanmışdır. Məscidin 27 noyabr 1574-cü il cümə günü açılması planlaşdırılsa da, ancaq II Səlimin ölümündən sonra 14 mart 1575-ci ildə ibadətə açılmışdır.
Bu gün şəhərin mərkəzində yerləşən məscidin olduğu yerdə inşasına Sultan I Muradın dövründə başlanan, sonradan İldırım Bəyazidin davam etdirdiyi Ədirnənin ilk sarayı (Saray-i Cəld) və Baltacı Gözətçiləri Qışlası yerləşirdi. Övliya Çələbi bu yerdən Qovaq Meydanı deyə bəhs etmişdir. Məscid açıq havalarda Rodop dağlarından və Uzunkörpünün Süleymaniyə kəndindən görünür.
2000-ci ildə YUNESKO-nun Ümumdünya irsi müvəqqəti namizəd siyahısına daxil edilən Səlimiyyə məscidi və kompleksi 2011-ci ildə Ümumdünya irsinə salındı.
Tarixi
Ədirnə seçilməsinin səbəbi
Səlimin məscidin inşa edilməsi üçün niyə Ədirnəni seçdiyi qəti olaraq bilinmir. Övliya Çələbi "Səyahətnamə" adlı əsərində padşahın yuxusunda Məhəmməd peyğəmbəri gördüyünü və onun özündən Kiprin fəthi xatirəsinə bir məscid tikdirməsini istədiyini yazmışdır. Ancaq Kiprin məscidin inşasına başlanmasından üç il sonra 1571-ci ildə fəth edildiyi məlum olduğundan bu iddia əsassız görünür. Bu mövzudakı daha dəqiq məlumatlarda isə o dövrdə İstanbulda yeni bir böyük məscidə ehtiyac olmadığı, Ədirnənin Rumelidəki Osmanlı idarəçiliyinin mərkəzi mövqeyində olduğu və Səlimin gənclik illərindən bəri şəhərə xüsusi sevgi bəslədiyinə diqqət çəkilir.
Günbəz
Təpənin üzərində yerləşən Səlimiyyədə əvvəlki heç bir məsciddə, ya da qədim dövr məbədində görülməyən bir texnikadan istifadə edilmişdir. Əvvəlki qübbəli strukturlarda, əsas qübbə pilləli yarım qübbələrin üzərində yüksəlməsinə baxmayaraq, Səlimiyə məscidi 43,25 metr yüksəkliyində, 31,25 metr diametrində, tək bir qübbə ilə örtülmüşdür. Qübbə 8 sütuna söykənən bir kasnak üzərinə oturdulmuşdur. Kasnak, filayaklarına 6 metr genişliyində kəmərlərlə bağlıdır. Memar Sinan bu şəkildə örtdüyü daxili məkana verdiyi genişlik və rahatlıqla birlikdə məkanın asanlıqla anlaşılmasını təmin etmişdir. Qübbə eyni zamanda məscidin xarici görünüşünün əsas xətlərini də müəyyən edir.
Minarələr
Məscidin dörd tərəfində yerləşən hər biri üç balkonlu 380 santimetr miqyasındakı minarələr 70,89 metr yüksəkliyindədir. Minarələrin şpillə birlikdəki yüksəklikləri bəzi qaynaqlara görə 84, bəzilərinə görə isə 85 metrdir. Cümlə qapısının iki tərəfindəki minarələrin balkonlarına üç ayrı nərdivandan çıxılır. Digər iki minarə isə tək nərdivanlıdır. Öndəki iki minarənin daş oymaları çuxur, ortadakı minarələrin oymaları isə qabarıqdır. Minarələrin qübbəyə yaxın olması, məscidin göyə doğru uzanması təsəvvürünü yaradır. Bu məscidin ən vacib xüsusiyyəti Ədirnənin hər tərəfdən görünməsidir.
Daxili dekorasiyalar
Məscidin mərmər, çini və xəttatlıq işləmələri də əhəmiyyətlidir. Binanın içi İznik çiniləriylə bəzənmişdir. Böyük qübbənin tam altındakı hökmdarın namaz yeri 12 mərmər sütunludur və 2 metr yüksəkliyindədir. Çinilərin bir qismi 1877–1878 rus generalı Skobelyev tərəfindən sökülərək Moskvaya aparılmışdır.
Həyət
Binanın şimala, cənuba və həyətə açılan 3 qapısı vardır. Daxili həyət rəvaqlar və qübbələrlə bəzənmişdir. Həyətin ortasında mərmərdən diqqətlə işlənmiş su bulağı vardır. Xarici həyətdə isə dini məktəb, darül-qurra (gözəl Quran oxumanın öyrədildiyi məktəb), darül-hədis, mədrəsə və imarət vardır. Dini məktəb hazırda uşaq kitabxanası, mədrəsə isə muzey olaraq istifadə edilir. Keçmişdə məscid məşəllərlə işıqlandırılırdı. Məşəllərdən çıxan his hava axını yaradan xüsusi dəlikdən çölə çıxırdı.
"Tərs lalə" motivi
Rəvayətə görə, məscidin tikiləcəyi ərazidə lalə bağçası var idi. Bu torpağın sahibi əvvəlcə onu satmaq istəmirdi. Nəhayət, torpağın sahibi Memar Sinandan məsciddə lalə motivinin əks olunmasını istəyir və bundan sonra torpağı satır. Memar Sinan da lalə motivini tərs şəkildə əks etdirmişdir. Lalə motivi bu torpaqda lalə bağçasını təmsil edir, tərs şəkildə əks olunması isə torpaq sahibinin tərs bir insan olduğunu göstərir.
Ümumdünya irsi siyahısı
28 iyun 2011-ci il çərşənbə günü Parisdə həyata keçirilən YUNESKO-nun Dünya İrsi Komitəsinin iclasında Ədirnə Səlimiyyə məscidi və kompleksinin Ümumdünya irsi siyahısına namizədliyi qiymətləndirildi və Səlimiyyə məscidi və kompleksinin Ümumdünya irsi siyahısına daxil olmasına yekdilliklə qərar verildi. Beləliklə, Drina körpüsündən sonra başqa bir Osmanlı əsəri daha Ümumdünya irsi siyahısına daxil oldu.
Mənbə
- ArchNet.org. . 2009-07-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-03-18.
İstinadlar
- archINFORM (alm.). 1994.
- "Selimiye Camisi" (türkcə). vdb.gib.gov.tr. 16 fevral 2017 tarixində .
- "Sultan Selim Camii (Edirne)" (türkcə). sinanasaygi.com. 4 March 2016 tarixində .
- Mark Irving, (Ed.). 1001 Buildings You Must See Before You Die (ingiliscə). Barrons Educational Series. 2007. səh. 148. ISBN . ([[:Category:|link]])[[Category:]]
- "Selimiye Camisi, Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı" (türkcə). vdb.gib.gov.tr. 16 fevral 2017 tarixində .
- "Edirne Selimiye Mosque" (ingiliscə). whc.unesco.org. 2011-06-29 tarixində .
- "Selimiye Mosque and its Social Complex" (ingiliscə). whc.unesco.org. 2016-06-22 tarixində .
- "Mimar Sinan'ın hayatı, Selimiye Camii ve ters lale hikayesi" (türkcə). testkulubu.com. 17 may 2004 tarixində .
- Gülten Özbey. "Selimiye Camii Dünya Mirası Listesi'nde" (türkcə). hurriyet.com.tr. 2015-05-11 tarixində . İstifadə tarixi: 27 iyun 2011.
- "Drina Köprüsü UNESCO Dünya Mirası Listesinde" (türkcə). habitat.org.tr. 2016-04-21 tarixində . İstifadə tarixi: 23 dekabr 2011.
Xarici keçidlər
- Selimiye Cami
- Sinan'a Saygi Projesi internet sitesi, Sinan ve eserleri ile ilgili kapsamlı bilgi
- Sinan'ın kaleminden Selimiye Cami
- "Sinana saygı" Layihəsinin internet səhifəsi, Memar Sinan və əsərləri ilə bağlı geniş məlumat
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Selimiyye mescidi Edirnede Osmanli sultani II Selimin Memar Sinana tikdirdiyi mescid Sinanin 90 yasinda insa etdiyi ve ustaliq eserim adlandirdigi Selimiye Mescidi ister Memar Sinanin isterse de Osmanli memarliginin en ehemiyyetli eserlerinden biridir Selimiyye mesciditurk Selimiye Camii41 40 41 sm e 26 33 33 s u Olke TurkiyeSeher EdirneYerlesir EdirneAidiyyati Osmanli imperiyasiMemar Memar SinanSifarisci II SelimTikilme tarixi 1568 1574Uslubu Osmanli memarligiHundurluyu 71 mSahesi 2 5 ha37 5 haMinareleri 4 hund 83 m 272 ft Gunbezleri 1 dax diam 31 25 m 102 5 ft Veziyyeti stabilUNESCO Umumdunya IrsiTipiMedeniKriteriyai ivTeyin edilib2011Istinad nom 1366DovletTurkiyeRegionAvropaSelimiyye mescidi Vikianbarda elaqeli mediafayllarSultan Selim mescidi Mescidin qapisindaki kitabeye gore insasina hicri teqvimle 976 ci ilde miladi teqvimle 1568 ci baslanmisdir Mescidin 27 noyabr 1574 cu il cume gunu acilmasi planlasdirilsa da ancaq II Selimin olumunden sonra 14 mart 1575 ci ilde ibadete acilmisdir Bu gun seherin merkezinde yerlesen mescidin oldugu yerde insasina Sultan I Muradin dovrunde baslanan sonradan Ildirim Beyazidin davam etdirdiyi Edirnenin ilk sarayi Saray i Celd ve Baltaci Gozetcileri Qislasi yerlesirdi Ovliya Celebi bu yerden Qovaq Meydani deye behs etmisdir Mescid aciq havalarda Rodop daglarindan ve Uzunkorpunun Suleymaniye kendinden gorunur 2000 ci ilde YUNESKO nun Umumdunya irsi muveqqeti namized siyahisina daxil edilen Selimiyye mescidi ve kompleksi 2011 ci ilde Umumdunya irsine salindi TarixiEdirne secilmesinin sebebi Selimin mescidin insa edilmesi ucun niye Edirneni secdiyi qeti olaraq bilinmir Ovliya Celebi Seyahetname adli eserinde padsahin yuxusunda Mehemmed peygemberi gorduyunu ve onun ozunden Kiprin fethi xatiresine bir mescid tikdirmesini istediyini yazmisdir Ancaq Kiprin mescidin insasina baslanmasindan uc il sonra 1571 ci ilde feth edildiyi melum oldugundan bu iddia esassiz gorunur Bu movzudaki daha deqiq melumatlarda ise o dovrde Istanbulda yeni bir boyuk mescide ehtiyac olmadigi Edirnenin Rumelideki Osmanli idareciliyinin merkezi movqeyinde oldugu ve Selimin genclik illerinden beri sehere xususi sevgi beslediyine diqqet cekilir Gunbez Tepenin uzerinde yerlesen Selimiyyede evvelki hec bir mescidde ya da qedim dovr mebedinde gorulmeyen bir texnikadan istifade edilmisdir Evvelki qubbeli strukturlarda esas qubbe pilleli yarim qubbelerin uzerinde yukselmesine baxmayaraq Selimiye mescidi 43 25 metr yuksekliyinde 31 25 metr diametrinde tek bir qubbe ile ortulmusdur Qubbe 8 sutuna soykenen bir kasnak uzerine oturdulmusdur Kasnak filayaklarina 6 metr genisliyinde kemerlerle baglidir Memar Sinan bu sekilde ortduyu daxili mekana verdiyi genislik ve rahatliqla birlikde mekanin asanliqla anlasilmasini temin etmisdir Qubbe eyni zamanda mescidin xarici gorunusunun esas xetlerini de mueyyen edir MinarelerMescidin dord terefinde yerlesen her biri uc balkonlu 380 santimetr miqyasindaki minareler 70 89 metr yuksekliyindedir Minarelerin spille birlikdeki yukseklikleri bezi qaynaqlara gore 84 bezilerine gore ise 85 metrdir Cumle qapisinin iki terefindeki minarelerin balkonlarina uc ayri nerdivandan cixilir Diger iki minare ise tek nerdivanlidir Ondeki iki minarenin das oymalari cuxur ortadaki minarelerin oymalari ise qabariqdir Minarelerin qubbeye yaxin olmasi mescidin goye dogru uzanmasi tesevvurunu yaradir Bu mescidin en vacib xususiyyeti Edirnenin her terefden gorunmesidir Daxili dekorasiyalar Mescidin mermer cini ve xettatliq islemeleri de ehemiyyetlidir Binanin ici Iznik cinileriyle bezenmisdir Boyuk qubbenin tam altindaki hokmdarin namaz yeri 12 mermer sutunludur ve 2 metr yuksekliyindedir Cinilerin bir qismi 1877 1878 rus generali Skobelyev terefinden sokulerek Moskvaya aparilmisdir Heyet Binanin simala cenuba ve heyete acilan 3 qapisi vardir Daxili heyet revaqlar ve qubbelerle bezenmisdir Heyetin ortasinda mermerden diqqetle islenmis su bulagi vardir Xarici heyetde ise dini mekteb darul qurra gozel Quran oxumanin oyredildiyi mekteb darul hedis medrese ve imaret vardir Dini mekteb hazirda usaq kitabxanasi medrese ise muzey olaraq istifade edilir Kecmisde mescid mesellerle isiqlandirilirdi Mesellerden cixan his hava axini yaradan xususi delikden cole cixirdi Ters lale motivi Revayete gore mescidin tikileceyi erazide lale bagcasi var idi Bu torpagin sahibi evvelce onu satmaq istemirdi Nehayet torpagin sahibi Memar Sinandan mescidde lale motivinin eks olunmasini isteyir ve bundan sonra torpagi satir Memar Sinan da lale motivini ters sekilde eks etdirmisdir Lale motivi bu torpaqda lale bagcasini temsil edir ters sekilde eks olunmasi ise torpaq sahibinin ters bir insan oldugunu gosterir Umumdunya irsi siyahisi 28 iyun 2011 ci il cersenbe gunu Parisde heyata kecirilen YUNESKO nun Dunya Irsi Komitesinin iclasinda Edirne Selimiyye mescidi ve kompleksinin Umumdunya irsi siyahisina namizedliyi qiymetlendirildi ve Selimiyye mescidi ve kompleksinin Umumdunya irsi siyahisina daxil olmasina yekdillikle qerar verildi Belelikle Drina korpusunden sonra basqa bir Osmanli eseri daha Umumdunya irsi siyahisina daxil oldu MenbeArchNet org 2009 07 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 03 18 IstinadlararchINFORM alm 1994 Selimiye Camisi turkce vdb gib gov tr 16 fevral 2017 tarixinde Sultan Selim Camii Edirne turkce sinanasaygi com 4 March 2016 tarixinde Mark Irving Ed 1001 Buildings You Must See Before You Die ingilisce Barrons Educational Series 2007 seh 148 ISBN 978 0 7893 1564 9 Category link Category Selimiye Camisi Edirne Vergi Dairesi Baskanligi turkce vdb gib gov tr 16 fevral 2017 tarixinde Edirne Selimiye Mosque ingilisce whc unesco org 2011 06 29 tarixinde Selimiye Mosque and its Social Complex ingilisce whc unesco org 2016 06 22 tarixinde Mimar Sinan in hayati Selimiye Camii ve ters lale hikayesi turkce testkulubu com 17 may 2004 tarixinde Gulten Ozbey Selimiye Camii Dunya Mirasi Listesi nde turkce hurriyet com tr 2015 05 11 tarixinde Istifade tarixi 27 iyun 2011 Drina Koprusu UNESCO Dunya Mirasi Listesinde turkce habitat org tr 2016 04 21 tarixinde Istifade tarixi 23 dekabr 2011 Xarici kecidlerVikianbarda Selimiyye mescidi ile elaqeli mediafayllar var Selimiye Cami Sinan a Saygi Projesi internet sitesi Sinan ve eserleri ile ilgili kapsamli bilgi Sinan in kaleminden Selimiye Cami Sinana saygi Layihesinin internet sehifesi Memar Sinan ve eserleri ile bagli genis melumat