Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağası xan Xançobanlı-Sərkər (1731, Şamaxı – 1788, Bakı) — Şirvanın ilk xanı. Dövləti qardaşı Məhəmmədsəid xan ilə birlikdə idarə etmişdir.
| Ağası xan Sərkər | |
|---|---|
| 1748 – 1786 | |
| Əvvəlki | xanlıq quruldu |
| Sonrakı | Fətəli xan - Quba xanı kimi Əsgər xan Xançobanlı - Şirvan xanı kimi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Şamaxı |
| Vəfat tarixi | (57 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı |
| Atası | Allahverdi bəy Sərkər |
| Anası | Ümmügülsüm xanım |
| Həyat yoldaşı | Bibixanım xanım Xədicə xanım Xədicəxanım xanım Abidə xanım |
| Uşağı | 12 övlad |
Gəncliyi
1731-ci ildə Şamaxıda, Allahverdi bəy Sərkər və Ümmügülsüm xanımın ikinci övladı olaraq dünyaya gəlmişdir. Abbasqulu ağa Bakıxanov Ağası xanın atasını səhvən "Əsgər bəy" yazsa da, Nailə Bayramlının fikrincə bu ad Allahverdi bəy olmalıdır. Mənbələrdə 1748-ci ildən Ağası xan və Məhəmmədsəid xan birlikdə Şirvan xanı kimi hesab olunurlar. 1761-ci ildə Ağası xan qardaşı ilə Hacı Məhəmmədəli xanı devirərək Ağsunu ondan almışdıdı.
Hakimiyyəti
Fətəli xanın Məhəmmədsəid xan və Ağası xandan 10000 rubl xərac tələb etməsi, yayılmış taun xəstəliyinə görə bu pulu yığa bilməyən xanın rədd cavabı verməsi Şirvanın Quba tərəfindən işğalı üçün şərait yaratdı. Şirvan xanlığı əvvəl xərac verməyə razı olsa da, sonra Şəki xanı Hüseyn xana arxalanan Məhəmmədsəid xərac verməkdən imtina etdi. Lakin Şəki ilə də vəziyyət pisləşməsi Qubalı Fətəli xanın Hüseyn xanın Şamaxı xanlığına qarşı birləşməsinə səbəb olur. Xanlar 1764-cü ildə bir daha xərac verəcəyinə söz versə də, yenə sözündən dönür. Müttəfiqlər 1767-ci ildə Şamaxıya daxil oldular və Fətəli xan 12.000 nəfərlik ordu ilə xanlığı ələ keçirdi. Xan bir daha tabe oldu və danışıqlara getdi. Bu danışıqlarla bir sıra imtiyazlar əldə etdi - bunlardan biri də Bakıda ticarət hüququ idi. Lakin Qarabağ xanlığı və Avar xanlığı Şirvanın müstəqilliyi tərəfdarına çevriləndən sonra Quba-Şəki orduları bir daha Şamaxıya daxil oldu və 1768-ci ildə Şirvan xanlığı ləğv edildi. Məhəmmədhüseyn xanla danışığa gedən Ağası xanın gözləri çıxarıldı, Məhəmmədsəid xan hakimiyyətdən kənarlaşdırıldı.
İkinci hakimiyyəti
Ağası xan Şəki xanlığı ilə 1769-cu ildə yenidən yaxınlaşmağa başladı. Danışıqlara bir ara Gilan xanı Hidayət xan da qoşuldu.1774-cü ilin iyulunda Ağası xan Gavduşan döyüşündən istifadə etdi və Fətəli xana bir daha hücum edərək Şirvan xanlığını aldı. Fətəli xanın Əmir Həmzə üsyanına görə Qubaya qayıtmasından istifadə edən Ağası xan yenidən xan oldu. Paytaxtı Əlvəndə köçürdü. Ağası xan hakimiyyətə gələndən sonra Fətəli xan Məhəmmədsəid xanı həbsdən buraxaraq bacısını onun oğlu Məmmədrza bəylə evləndirdi. Ağası xan isə bundan narazı olub onu xəbərdar etdi. 1785-ci ildə Fətəli xan yenidən müharibəyə başladı. Qarabağ xanlığı və Quba xanlığı müttəfiq olaraq Şirvana hücuma keçirdilər. Ağası xanın böyük oğlu Əhməd bəy İbrahimxəlil xanın qardaşı Mehrəli bəy Sarıcalı-Cavanşiri öldürdü. Ağası xan sülh üçün məcbur qalıb Fətəli xanın hüzuruna gəldi, oğlanları ilə bərabər məhbus olaraq Qubaya, ordan da Bakıya göndərildi.
Osmanlı ilə əlaqələri
Ağası xan Osmanlı imperiyası ilə sıx əlaqələr içində idi. Qardaşı Məhəmmədsəid xanla birlikdə Osmanlıdan tez-tez hərbi yardım tələb edirdilər. 1783-1784-cü ildə Osmanlıdan aldıqları məktub məlumdur.
Ölümü
Ağası xan 1788-ci ildə Əlvənddə və ya Bakıda 57 yaşında öldürüldü.
Ailəsi
Ağası xanın 4 həyat yoldaşı və onlardan 12 övladı olmuşdur:
- Bibixanım xanım Səfərəli sultan qızı (ö. 1807). 1756-cı ildə evlənmişdi. Bibixanım xanımdan olan övladları:
- Mustafa xan - Şirvanın son xanı
- İsmail bəy (1760-1848) - Mərzili obasının sahibi. Mustafa xan ilə eyni yerdə öldü, Baba Samid qəbirstanlığında basdırılmışdır.
- Kafiyə xanım - 1766-cı ildə anadan olmuşdu, Qasım xan Xançobanlı ilə evlənmişdi.
- Balaş xanım - 1769-cu ildə anadan olmuşdu.
- Xədicə xanım - 1776-cı ildə anadan olmuşdu.
- Xədicəxanım xanım Məmmədəli xan qızı (ö. 1774) - 1760-cı ildə evlənmişdi. Övladları:
- Xeyrünnisa xanım - 1761-ci ildə anadan olmuşdu.
- Xədicəxanım xanım Əlvəndli Məlik Məmməd xan qızı (ö. 1783, v. Baba Samid) - 1771-ci ildə evlənmişdi. Övladları:
- Haşim xan (1773-1845) - Baba Samid qəbirstanlığında basdırılmışdır.
- Cəfər bəy (1776-1827) - 1810-cu ildə Rudbar bəylərindən Gəray bəyin qızı Soltan bikə ilə evlənmişdir. Baba Samid qəbirstanlığında basdırılmışdır.
- Kərim bəy
- Cavad bəy
- Nuh bəy
- Ümmüsələmə xanım
- Zabitə bəyim
- Abdulla bəy (1778-1842) - Baba Samid qəbirstanlığında basdırılmışdır.
- Mehdi bəy (1780-1827) - Baba Samid qəbirstanlığında basdırılmışdır.
- Həcər xanım - 1783-cü ildə anadan olmuşdu. Mir Mustafa xan Talışlının oğlu Mir Xasay bəy ilə evlənmişdir.
- Abidə xanım İmamverdi bəy qızı (ö. 1805) - 1776cı ildə evlənmişdi. Övladı:
- Səadət xanım - 1778-ci ildə anadan olmuşdu.
İstinadlar
- Nailə Bayramlı (2009), Şamaxı xanlığı 2021-01-16 at the Wayback Machine, səh. 23
- Hüsü Abdullayev, XVIII əsrin 60-80-ci illərin şimal-şərq Azərbaycan tarixi. Bakı, Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Nəşriyyatı, 1958, səh. 47
- Hüsü Abdullayev (1958), səh. 532
- Tofiq Mustafazadə (2002) XVIII yüzillik - XIX yüzilliyin əvvəllərində Osmanlı-Azərbaycan münasibətləri 2019-07-15 at the Wayback Machine. Bakı, Elm, səh. 76
- Güntəkin Nəcəfli (2002), Azərbaycan xanlıqlarının Osmanlı dövləti ilə siyasi əlaqələri: XVIII əsrin II yarısı, Bakı, Nurlan, səh. 37
- Гаджиева С, Азербайджан во внешней политике правительства Екатерины II. Баку, 2004, səh. 99
- Harun Baştürk, 9 NUMARALI NÂME-İ HÜMÂYÛN DEFTERİNİN TRANSKRİBİ VE DEĞERLENDİRMESİ (B.117-232) 2017-09-09 at the Wayback Machine, səh. 157
- Butkov P.Q., Qafqazın yeni tarixi üçün material 1722-ci ildən 1803-cü ilədək. 1869, II cild, səh. 27
- Alkadari H (1929) Əsari Dağıstan. Mahaçqala, Dağıstan Araşdırma İnstitutu, səh. 87
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Agasi xan Xancobanli Serker 1731 Samaxi 1788 Baki Sirvanin ilk xani Dovleti qardasi Mehemmedseid xan ile birlikde idare etmisdir Agasi xan SerkerSirvan xani1748 1786Evvelkixanliq qurulduSonrakiFeteli xan Quba xani kimi Esger xan Xancobanli Sirvan xani kimiSexsi melumatlarDogum tarixi 1731Dogum yeri SamaxiVefat tarixi 1788 57 yasinda Vefat yeri BakiAtasi Allahverdi bey SerkerAnasi Ummugulsum xanimHeyat yoldasi Bibixanim xanim Xedice xanim Xedicexanim xanim Abide xanimUsagi 12 ovladGencliyi1731 ci ilde Samaxida Allahverdi bey Serker ve Ummugulsum xanimin ikinci ovladi olaraq dunyaya gelmisdir Abbasqulu aga Bakixanov Agasi xanin atasini sehven Esger bey yazsa da Naile Bayramlinin fikrince bu ad Allahverdi bey olmalidir Menbelerde 1748 ci ilden Agasi xan ve Mehemmedseid xan birlikde Sirvan xani kimi hesab olunurlar 1761 ci ilde Agasi xan qardasi ile Haci Mehemmedeli xani devirerek Agsunu ondan almisdidi HakimiyyetiFeteli xanin Mehemmedseid xan ve Agasi xandan 10000 rubl xerac teleb etmesi yayilmis taun xesteliyine gore bu pulu yiga bilmeyen xanin redd cavabi vermesi Sirvanin Quba terefinden isgali ucun serait yaratdi Sirvan xanligi evvel xerac vermeye razi olsa da sonra Seki xani Huseyn xana arxalanan Mehemmedseid xerac vermekden imtina etdi Lakin Seki ile de veziyyet pislesmesi Qubali Feteli xanin Huseyn xanin Samaxi xanligina qarsi birlesmesine sebeb olur Xanlar 1764 cu ilde bir daha xerac vereceyine soz verse de yene sozunden donur Muttefiqler 1767 ci ilde Samaxiya daxil oldular ve Feteli xan 12 000 neferlik ordu ile xanligi ele kecirdi Xan bir daha tabe oldu ve danisiqlara getdi Bu danisiqlarla bir sira imtiyazlar elde etdi bunlardan biri de Bakida ticaret huququ idi Lakin Qarabag xanligi ve Avar xanligi Sirvanin musteqilliyi terefdarina cevrilenden sonra Quba Seki ordulari bir daha Samaxiya daxil oldu ve 1768 ci ilde Sirvan xanligi legv edildi Mehemmedhuseyn xanla danisiga geden Agasi xanin gozleri cixarildi Mehemmedseid xan hakimiyyetden kenarlasdirildi Ikinci hakimiyyetiAgasi xan Seki xanligi ile 1769 cu ilde yeniden yaxinlasmaga basladi Danisiqlara bir ara Gilan xani Hidayet xan da qosuldu 1774 cu ilin iyulunda Agasi xan Gavdusan doyusunden istifade etdi ve Feteli xana bir daha hucum ederek Sirvan xanligini aldi Feteli xanin Emir Hemze usyanina gore Qubaya qayitmasindan istifade eden Agasi xan yeniden xan oldu Paytaxti Elvende kocurdu Agasi xan hakimiyyete gelenden sonra Feteli xan Mehemmedseid xani hebsden buraxaraq bacisini onun oglu Memmedrza beyle evlendirdi Agasi xan ise bundan narazi olub onu xeberdar etdi 1785 ci ilde Feteli xan yeniden muharibeye basladi Qarabag xanligi ve Quba xanligi muttefiq olaraq Sirvana hucuma kecirdiler Agasi xanin boyuk oglu Ehmed bey Ibrahimxelil xanin qardasi Mehreli bey Saricali Cavansiri oldurdu Agasi xan sulh ucun mecbur qalib Feteli xanin huzuruna geldi oglanlari ile beraber mehbus olaraq Qubaya ordan da Bakiya gonderildi Osmanli ile elaqeleriAgasi xan Osmanli imperiyasi ile six elaqeler icinde idi Qardasi Mehemmedseid xanla birlikde Osmanlidan tez tez herbi yardim teleb edirdiler 1783 1784 cu ilde Osmanlidan aldiqlari mektub melumdur OlumuAgasi xan 1788 ci ilde Elvendde ve ya Bakida 57 yasinda olduruldu AilesiAgasi xanin 4 heyat yoldasi ve onlardan 12 ovladi olmusdur Bibixanim xanim Sefereli sultan qizi o 1807 1756 ci ilde evlenmisdi Bibixanim xanimdan olan ovladlari Mustafa xan Sirvanin son xani Ismail bey 1760 1848 Merzili obasinin sahibi Mustafa xan ile eyni yerde oldu Baba Samid qebirstanliginda basdirilmisdir Kafiye xanim 1766 ci ilde anadan olmusdu Qasim xan Xancobanli ile evlenmisdi Balas xanim 1769 cu ilde anadan olmusdu Xedice xanim 1776 ci ilde anadan olmusdu Xedicexanim xanim Memmedeli xan qizi o 1774 1760 ci ilde evlenmisdi Ovladlari Xeyrunnisa xanim 1761 ci ilde anadan olmusdu Xedicexanim xanim Elvendli Melik Memmed xan qizi o 1783 v Baba Samid 1771 ci ilde evlenmisdi Ovladlari Hasim xan 1773 1845 Baba Samid qebirstanliginda basdirilmisdir Cefer bey 1776 1827 1810 cu ilde Rudbar beylerinden Geray beyin qizi Soltan bike ile evlenmisdir Baba Samid qebirstanliginda basdirilmisdir Kerim bey Cavad bey Nuh bey Ummuseleme xanim Zabite beyim Abdulla bey 1778 1842 Baba Samid qebirstanliginda basdirilmisdir Mehdi bey 1780 1827 Baba Samid qebirstanliginda basdirilmisdir Hecer xanim 1783 cu ilde anadan olmusdu Mir Mustafa xan Talislinin oglu Mir Xasay bey ile evlenmisdir Abide xanim Imamverdi bey qizi o 1805 1776ci ilde evlenmisdi Ovladi Seadet xanim 1778 ci ilde anadan olmusdu IstinadlarNaile Bayramli 2009 Samaxi xanligi 2021 01 16 at the Wayback Machine seh 23 Husu Abdullayev XVIII esrin 60 80 ci illerin simal serq Azerbaycan tarixi Baki Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin Nesriyyati 1958 seh 47 Husu Abdullayev 1958 seh 532 Tofiq Mustafazade 2002 XVIII yuzillik XIX yuzilliyin evvellerinde Osmanli Azerbaycan munasibetleri 2019 07 15 at the Wayback Machine Baki Elm seh 76 Guntekin Necefli 2002 Azerbaycan xanliqlarinin Osmanli dovleti ile siyasi elaqeleri XVIII esrin II yarisi Baki Nurlan seh 37 Gadzhieva S Azerbajdzhan vo vneshnej politike pravitelstva Ekateriny II Baku 2004 seh 99 Harun Basturk 9 NUMARALI NAME I HUMAYUN DEFTERININ TRANSKRIBI VE DEGERLENDIRMESI B 117 232 2017 09 09 at the Wayback Machine seh 157 Butkov P Q Qafqazin yeni tarixi ucun material 1722 ci ilden 1803 cu iledek 1869 II cild seh 27 Alkadari H 1929 Esari Dagistan Mahacqala Dagistan Arasdirma Institutu seh 87