Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Axalsıx və ya Axaltsixe (gürc. ახალციხე; türk. Ahıska) — Gürcüstanda şəhər.
| Axalsıx | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ახალციხე | |||||
 | |||||
| |||||
| Ölkə | |||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Əsası qoyulub | XII əsr | ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 1.029 ± 0 m | ||||
| Saat qurşağı | | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəsmi dili | |||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Poçt indeksi | 0800 | ||||
| Digər | |||||
| akhaltsikhe.gov.ge | |||||
| | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Haqqında
Ak Saka adı Dədə Qorqud dastanlarında bəhs olunan qədim yer adlarındandır: Məgər Başı Açuq Tatyan qələsindən, Aq Səqa qələsindən kafərin casusu vardı… Daha sonrakı tarix səhifələrində ondan X–XI əsrlərə aid qala kimi bəhs olunur. Bir də yeri gəlmişkən qeyd edək ki, mətndə adı çəkilən "Başı Açuq" indiki Kutaisi ərazisinin Şərq mənbələrində rast gəlinən adıdır. Budur, XI yüzillikdə Ak Saka-Cıldır mahalı Böyük Səlcuqlu dövlətinin tərkibindədir. 13-cü əsrdə isə Cənub-Qərbi Qafqazla birgə Çingiz xan və Elxanilər dövlətinə məxsusdur; 14-cü əsrdən bu yerlərdə Çobanilər, Cəlayirilər, Qaraqoyunlular hakimiyyət sürür. 15-ci əsrin axırlarından Ak Saka Osmanlı dövlətinin tərkibindədir; bu zamandan etibarən Azqur, Altunqala, İdə, Koblıyan, Qüzey, Güney və s. kimi 14 sancaqdan ibarət olan Ak Saka paşalığı güclü vilayətə çevrilir; möhkəm qalalar, məscidlər tikilir. Səyahəti əsnasında Ak Sakadan keçən Övliya Çələbi yalçın qaya üzərində daşdan yonulmuş "Ahiska qalası"ndan danışır. Ak Saka (yerli türklər öz şəhərlərində Ahıska (Akıska deyirlər) Ədirnə sülhünün (1829) şərtlərinə görə Rusiyaya keçən torpaqlarla birlikdə Osmanlılardan alındı. Vilayət mərkəzi Ak Saka olan Cıldır əyalətinə daxil olan Ardanıc, Artvin, Şavşat, Borçka, Yusif Eli isə milli hüdudlar içərisində qaldı. 1828-ci ilin avqust ayının 16-da Sərəsgər Mehmed paşanın komandanlığı altında türklərin igidcəsinə müqavimətinə baxmayaraq Paskeviç qalanı alır. Rusların əlinə keçdikdə üstündən dumanlar yüksələn bir xaraba halına gəlmişdir. Bu hücumda polkovnik Borodinin başçılığı altında vuruşan Şirvan alayı xüsusən fərqlənir. Qalanın idarəsi general Bebutova tapşırılır. Lakin məşhur Acarlı Əhməd bəy qalanın itirilməsi ilə barışa bilmir və qalaya hücuma keçir. General Burtsev tələsik köməyə gəlir. Qala mühasirədən yalnız martda çıxa bilir. Bu vaxtdan başlayaraq Türkiyə ilə mənəvi bağları qırmaq məqsədilə bu şəhərə ermənilər köçürülür; bununla dərhal əhalinin tərkibi ermənilərin xeyrinə dəyişir. Tezliklə sakinlərin 10-dan 8-ni ermənilər təşkil edir. Belə ki, bundan 25 il sonra Krım müharibəsi zamanı qalanın müdafiəsi general Andronikova həvalə olunur. Ak Sakanın gözəl təbiəti vardır; bağları-bağçaları ilə məşhurdur. Şəhərin yaxınlığında Abaz Tuban kurortu (Indi Abastumani), Səfər yaylağı yerləşir. Səfər yaylağında vaxtilə şəhərin hakimləri olan atabəylərin bağları və sarayları var idi. Bu yaylaqlar Urabal çayı (Kür hövzəsi) üstündədir. Indi bu səfalı yaylaqlara can verən Urabal çayının adı dəyişdirilmişdir, çayın yeni gürcü adı Potskovi-Skali adlanır. Ak Saka ərazilərindən əqiq çıxarılır. Azərbaycan milli mətbuat tarixində mühüm yeri olan "Molla Nəsrəddin" jurnalını Mirzə Cəlillə birlikdə nəşr edən Ömər Faiq Nemanzadənin vətənidir. O həm də 1918-ci ilin martında "İstiqlal komitəs"inin üzvü olmuş, Nağı Şeyxzamanlı ilə məhz o Türkiyəyə diplomatik görüşə göndərilmişdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- http://pop-stat.mashke.org/georgia-cities.htm.
- Georgian Post. 1805.
- БСЭ. 2. səh. 458.
- Fahrettin Kırzıoğlu. Osmanlıların Kafkaz ellerinin fethi (1451–1590). Ankara. 1998. səh. 209.
- Энциклопедический словарь Брокгауз и Eфрона. 2. СП-б. səh. 527.
Mənbə
- Minaxanım Təkləli, Türk kitabı. Unudulan tarix. Dəyişdirilən adlar, Bakı, Nurlar, 2009, 20–22
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Axalsix ve ya Axaltsixe gurc ახალციხე turk Ahiska Gurcustanda seher AxalsixახალციხეBayraq Gerb41 38 20 sm e 42 59 10 s u Olke GurcustanTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub XII esrMerkezin hundurluyu 1 029 0 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 16 955 nef 2022 Resmi dili gurcu diliReqemsal identifikatorlarPoct indeksi 0800Digerakhaltsikhe gov geXeriteni goster gizle Axalsix Vikianbarda elaqeli mediafayllarHaqqindaAk Saka adi Dede Qorqud dastanlarinda behs olunan qedim yer adlarindandir Meger Basi Acuq Tatyan qelesinden Aq Seqa qelesinden kaferin casusu vardi Daha sonraki tarix sehifelerinde ondan X XI esrlere aid qala kimi behs olunur Bir de yeri gelmisken qeyd edek ki metnde adi cekilen Basi Acuq indiki Kutaisi erazisinin Serq menbelerinde rast gelinen adidir Budur XI yuzillikde Ak Saka Cildir mahali Boyuk Selcuqlu dovletinin terkibindedir 13 cu esrde ise Cenub Qerbi Qafqazla birge Cingiz xan ve Elxaniler dovletine mexsusdur 14 cu esrden bu yerlerde Cobaniler Celayiriler Qaraqoyunlular hakimiyyet surur 15 ci esrin axirlarindan Ak Saka Osmanli dovletinin terkibindedir bu zamandan etibaren Azqur Altunqala Ide Kobliyan Quzey Guney ve s kimi 14 sancaqdan ibaret olan Ak Saka pasaligi guclu vilayete cevrilir mohkem qalalar mescidler tikilir Seyaheti esnasinda Ak Sakadan kecen Ovliya Celebi yalcin qaya uzerinde dasdan yonulmus Ahiska qalasi ndan danisir Ak Saka yerli turkler oz seherlerinde Ahiska Akiska deyirler Edirne sulhunun 1829 sertlerine gore Rusiyaya kecen torpaqlarla birlikde Osmanlilardan alindi Vilayet merkezi Ak Saka olan Cildir eyaletine daxil olan Ardanic Artvin Savsat Borcka Yusif Eli ise milli hududlar icerisinde qaldi 1828 ci ilin avqust ayinin 16 da Seresger Mehmed pasanin komandanligi altinda turklerin igidcesine muqavimetine baxmayaraq Paskevic qalani alir Ruslarin eline kecdikde ustunden dumanlar yukselen bir xaraba halina gelmisdir Bu hucumda polkovnik Borodinin basciligi altinda vurusan Sirvan alayi xususen ferqlenir Qalanin idaresi general Bebutova tapsirilir Lakin meshur Acarli Ehmed bey qalanin itirilmesi ile barisa bilmir ve qalaya hucuma kecir General Burtsev telesik komeye gelir Qala muhasireden yalniz martda cixa bilir Bu vaxtdan baslayaraq Turkiye ile menevi baglari qirmaq meqsedile bu sehere ermeniler kocurulur bununla derhal ehalinin terkibi ermenilerin xeyrine deyisir Tezlikle sakinlerin 10 dan 8 ni ermeniler teskil edir Bele ki bundan 25 il sonra Krim muharibesi zamani qalanin mudafiesi general Andronikova hevale olunur Ak Sakanin gozel tebieti vardir baglari bagcalari ile meshurdur Seherin yaxinliginda Abaz Tuban kurortu Indi Abastumani Sefer yaylagi yerlesir Sefer yaylaginda vaxtile seherin hakimleri olan atabeylerin baglari ve saraylari var idi Bu yaylaqlar Urabal cayi Kur hovzesi ustundedir Indi bu sefali yaylaqlara can veren Urabal cayinin adi deyisdirilmisdir cayin yeni gurcu adi Potskovi Skali adlanir Ak Saka erazilerinden eqiq cixarilir Azerbaycan milli metbuat tarixinde muhum yeri olan Molla Nesreddin jurnalini Mirze Celille birlikde nesr eden Omer Faiq Nemanzadenin vetenidir O hem de 1918 ci ilin martinda Istiqlal komites inin uzvu olmus Nagi Seyxzamanli ile mehz o Turkiyeye diplomatik goruse gonderilmisdir Hemcinin baxGurcustan Gurcustan AzerbaycanlilariIstinadlarhttp pop stat mashke org georgia cities htm Georgian Post 1805 BSE 2 seh 458 Fahrettin Kirzioglu Osmanlilarin Kafkaz ellerinin fethi 1451 1590 Ankara 1998 seh 209 Enciklopedicheskij slovar Brokgauz i Efrona 2 SP b seh 527 MenbeMinaxanim Tekleli Turk kitabi Unudulan tarix Deyisdirilen adlar Baki Nurlar 2009 20 22