Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şeir (ərəb. شعر) — ritmik vəzndə ahəngdar poetik əsər, nəzmə çəkilmiş bədii əsər. Bədii təfəkkürün nəzmlə yazılan ifadə forması. Şeir – fikri sözlə, obrazlı, qafiyələnmiş və ahəngdar bir şəkildə ifadə etmək sənəti, müəyyən məzmuna malik, ahəngdar, vəznli sözlər. Sözün bədii cəhətdən ifadəli olması üçün rəngarəng təsvir vasitələrindən geniş istifadə edilməsi, axıcılıq, musiqililik şeirdə səciyyəvi xüsusiyyətlərdir. Şeirdə cümlənin ayrı-ayrı hissələri arasında müəyyən qayda və ölçü ilə fasilələr olur, lazımi sözlər vurğularla qabarıq surətdə nəzərə çatdırılır, bəzi sözlər qəsdən təkrar edilir, sözün tərkibindəki səslərin ahəngcə bir-biri ilə uyğunlaşmasına xüsusi fikir verilir.
Şeir adətən bir-biri ilə qafiyələnən sətirlərə bölünür. Şeirdə bu cür sətirlər misra adlanır. İki misra birləşərək bəzən beyt, dörd misra isə bənd yaradır. Öz aralarında cüt-cüt qafiyələnərək müstəqil məzmun ifadə edən misralara beyt deyilir. Azərbaycan şeirində bəndlərdə misraların sayı bir çox hallarda dörddən çox (məsələn, Səməd Vurğunun "Azərbaycan" şeirində bəndlər beşmisralıdır) və ya dörddən az da ola bilər (məsələn, Mikayıl Müşfiqdə üçmisralı bəndlər).
Şeir sözünün mənası
Şeiriyyət ərəbcə incəlik, ahəngdarlıq, gözəllik deməkdir. Həqiqi şeir ciddi ədəbi-poetik qanunlar əsasında yaranır. Ahəng, qafiyə, ölçü, bölgü şeirin təşkilinin ən əsas əlamətlərindən hesab olunur. Şeir sözü (yunanca stikhos) cərgə, düzülüş, qayda-qanun mənasını verib, ölçülü, ritmik, güclü emosional nitq deməkdir.
Azərbaycan dilində şeir
Azərbaycan dilində şeir üç vəzndə yazılır: heca, əruz və sərbəst.
Heca vəznində yazılan şeirlərə Molla Pənah Vaqif, Səməd Vurğun və Mikayıl Müşfiq, əruz vəznində yazılan şeirlərə Məhəmməd Füzuli, Seyid Əzim Şirvani və Mirzə Ələkbər Sabir, sərbəst vəzndə yazılan şeirlərə Əli Kərim, Mikayıl Rəfili, Rəsul Rza yaradıcılığı misal ola bilər. Azərbaycan şairləri adətən bir neçə vəzndə yazırlar (məsələn, Molla Pənah Vaqif), bəzən bir şeir eyni zamanda iki vəznə aid ola bilir (məsələn, Süleyman Rüstəmin yaradıcılığında bir çox şeirlər adətən həm heca, həm də əruza aiddir). Nümunələr
Heca vəznində şeir
Xumar-xumar baxmaq göz qaydasıdır,
Lalətək qızarmaq üz qaydasıdır,
Pərişanlıq zülfün öz qaydasıdır,
Nə badi-səbadan, nə şanədəndir.
(Molla Pənah Vaqif)
Əruz vəznində şeir
Məndə Məcnundan füzun aşiqlik istedadı var,
Aşiqi-sadiq mənəm, Məcnunun ancaq adı var.
(Məhəmməd Füzuli)
Sərbəst vəzndə şeir
Yeri, yeri,
qara paltarlı qadın,
kiri, kiri,
qara paltarlı qadın.
Bəsdir başdaşımı basdın bağrına,
bu qəbir də min qəbirdən biridir.
Bütün məni ağlayanlar kiridi,
sən də kiri,
qəbrim damır,
ağlama!
(Ramiz Rövşən)
Həmçinin bax
 | Ədəbiyyat ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
İstinadlar
- Ədəbiyyatşünaslıq terminləri lüğəti, Bakı, 1988, s.257–258
- Nizaməddin Şəmsizadə, Ədəbiyyat nəzəriyyəsi: (Dərslik). Bakı: "Proqres" nəşriyyatı, 2012, 434 s.
- (PDF). 2016-03-11 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-10.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Seir ereb شعر ritmik veznde ahengdar poetik eser nezme cekilmis bedii eser Bedii tefekkurun nezmle yazilan ifade formasi Seir fikri sozle obrazli qafiyelenmis ve ahengdar bir sekilde ifade etmek seneti mueyyen mezmuna malik ahengdar veznli sozler Sozun bedii cehetden ifadeli olmasi ucun rengareng tesvir vasitelerinden genis istifade edilmesi axiciliq musiqililik seirde seciyyevi xususiyyetlerdir Seirde cumlenin ayri ayri hisseleri arasinda mueyyen qayda ve olcu ile fasileler olur lazimi sozler vurgularla qabariq suretde nezere catdirilir bezi sozler qesden tekrar edilir sozun terkibindeki seslerin ahengce bir biri ile uygunlasmasina xususi fikir verilir Seir adeten bir biri ile qafiyelenen setirlere bolunur Seirde bu cur setirler misra adlanir Iki misra birleserek bezen beyt dord misra ise bend yaradir Oz aralarinda cut cut qafiyelenerek musteqil mezmun ifade eden misralara beyt deyilir Azerbaycan seirinde bendlerde misralarin sayi bir cox hallarda dordden cox meselen Semed Vurgunun Azerbaycan seirinde bendler besmisralidir ve ya dordden az da ola biler meselen Mikayil Musfiqde ucmisrali bendler Seir sozunun menasiSeiriyyet erebce incelik ahengdarliq gozellik demekdir Heqiqi seir ciddi edebi poetik qanunlar esasinda yaranir Aheng qafiye olcu bolgu seirin teskilinin en esas elametlerinden hesab olunur Seir sozu yunanca stikhos cerge duzulus qayda qanun menasini verib olculu ritmik guclu emosional nitq demekdir Azerbaycan dilinde seirAzerbaycan dilinde seir uc veznde yazilir heca eruz ve serbest Heca vezninde yazilan seirlere a href wiki Molla P C9 99nah Vaqif title Molla Penah Vaqif Molla Penah Vaqif a a href wiki S C9 99m C9 99d Vur C4 9Fun title Semed Vurgun Semed Vurgun a ve a href wiki Mikay C4 B1l M C3 BC C5 9Ffiq title Mikayil Musfiq Mikayil Musfiq a eruz vezninde yazilan seirlere a href wiki M C9 99h C9 99mm C9 99d F C3 BCzuli title Mehemmed Fuzuli Mehemmed Fuzuli a a href wiki Seyid C6 8Fzim C5 9Eirvani title Seyid Ezim Sirvani Seyid Ezim Sirvani a ve a href wiki Mirz C9 99 C6 8Fl C9 99kb C9 99r Sabir title Mirze Elekber Sabir Mirze Elekber Sabir a serbest veznde yazilan seirlere a href wiki C6 8Fli K C9 99rim title Eli Kerim Eli Kerim a a href wiki Mikay C4 B1l R C9 99fili title Mikayil Refili Mikayil Refili a a href wiki R C9 99sul Rza title Resul Rza Resul Rza a yaradiciligi misal ola biler Azerbaycan sairleri adeten bir nece veznde yazirlar meselen a href wiki Molla P C9 99nah Vaqif title Molla Penah Vaqif Molla Penah Vaqif a bezen bir seir eyni zamanda iki vezne aid ola bilir meselen a href wiki S C3 BCleyman R C3 BCst C9 99m title Suleyman Rustem Suleyman Rustemin a yaradiciliginda bir cox seirler adeten hem heca hem de eruza aiddir NumunelerHeca vezninde seir Xumar xumar baxmaq goz qaydasidir Laletek qizarmaq uz qaydasidir Perisanliq zulfun oz qaydasidir Ne badi sebadan ne sanedendir Molla Penah Vaqif Eruz vezninde seir Mende Mecnundan fuzun asiqlik istedadi var Asiqi sadiq menem Mecnunun ancaq adi var Mehemmed Fuzuli Serbest veznde seir Yeri yeri qara paltarli qadin kiri kiri qara paltarli qadin Besdir basdasimi basdin bagrina bu qebir de min qebirden biridir Butun meni aglayanlar kiridi sen de kiri qebrim damir aglama Ramiz Rovsen Hemcinin baxAlliterasiya Edebiyyat ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin IstinadlarEdebiyyatsunasliq terminleri lugeti Baki 1988 s 257 258 Nizameddin Semsizade Edebiyyat nezeriyyesi Derslik Baki Proqres nesriyyati 2012 434 s PDF 2016 03 11 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 05 10