Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Beyt — şeirdə 2 misra. Beytin tərifinə aid fikirlərdə müəyyən ziddiyyətlərlərə rast gəlinir. Məsələn, Mir Cəlal və Pənah Xəlilovun fikrincə: "Şerin hər sətrinə misra, cüt sətrinə isə beyt deyilir". Cəfər Xəndan isə beytin tərifini daha da dəqiqləşdirir: "Şerin müəyyən məna ifadə edən qoşa misrasına beyt deyilir". Əziz Mirəhmədov isə tərtib etdiyi "Ədəbiyyatşünaslıq terminləri lüğəti"ndə anlayışın daha geniş şərhini verir: "…eyni vəzndə yazılan əsərlərin məzmunca bir-birinə bağlı qoşa misrası. Beytdə bitkin bir fikir ifadə olunmalıdır".
Beyt şeirdə həm qafiyəli, həm də qafiyəsiz ola bilər. Bu da şerin müxtəlif şəkillərindən asılıdır. Məsələn, məsnəvi formasında yazılan bütün əsərlərdəki beyt bir qayda olaraq, cüt-cüt qafiyələnir. Qəzəl və qəsidələrdə ilk beytlər həmqafiyə olur. Sonrakı beytlərin misraları cüt-cüt qafiyələnməsə də, formanın daxili qafiyələnmə qanunlarına tabe olur.
Hər iki misranı yan-yana qoymaqla beyt düzəltmək olmaz. Beytdə birləşən misralar bir-birini tamamlamalı və bitkin fikir ifadə etməlidir.
Beytə daxil olan misralar bir-birilə qafiyələnə də bilər, qafiyələnməyə də. "Beyt" istilahı ən çox klassik şeirlə əlaqədar işlədilir. Ədəbiyyatşünaslıqda "şah beyt", "mətlə beyt", "məqtə beyt" kimi ifadələr işlədilir.
Şah beyt
Şah beyt seçmə, fərqlənən beyt mənasında işlənir. Fikircə, ahəngcə daha qüvvətli beytlər şah beyt adlanır. Məsələn, Abbas Səhhətin "Vətən" şeirində:
Vətəni sevməyən insan olmaz;
Olsa, ol şəxsdə vicdan olmaz.
beyti öz məzmunu, daşıdığı, ifadə etdiyi məna etibarilə qalan beytlərdən fərqlənir. Ona görə də buna şah beyt demək olar.
Gözüm gözünüzdən uzaq olsa da,
Könüldən-könülə yollar görünür.
misraları qüvvətli fikir ifadə etdiyi üçün dillər əzbəridir. Bu cür misralar şeirin şah misraları adlanır.
Mətlə sözü ərəbcə "tülu" sözündəndir, günəşin doğduğu yer deməkdir ki, bu da başlanğıc beyt mənasında işlədilir. Hər bir şerin ilk beyti mətlə beyt adlanır.
Məqtə qurtarmaq, sona çatmaq mənalarını bildirir. Şeirdə son beyt məqtə beyt adlanır. Bir çox hallarda bu beytdə müəllif adını çəkir.
İstinadlar
- Ədəbiyyatşünaslıq terminləri lüğəti. Bakı: 1988, s.257–258
- (PDF). 2016-03-11 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-10.
Ədəbiyyat
- Şəmistan Mikayılov. Ədəbiyyat nəzəriyyəsi. IX–XI siniflər üçün dərs vəsaiti. III nəşr. Bakı: Maarif, 2002. səh. 45.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Beyt seirde 2 misra Beytin terifine aid fikirlerde mueyyen ziddiyyetlerlere rast gelinir Meselen Mir Celal ve Penah Xelilovun fikrince Serin her setrine misra cut setrine ise beyt deyilir Cefer Xendan ise beytin terifini daha da deqiqlesdirir Serin mueyyen mena ifade eden qosa misrasina beyt deyilir Eziz Mirehmedov ise tertib etdiyi Edebiyyatsunasliq terminleri lugeti nde anlayisin daha genis serhini verir eyni veznde yazilan eserlerin mezmunca bir birine bagli qosa misrasi Beytde bitkin bir fikir ifade olunmalidir Beyt seirde hem qafiyeli hem de qafiyesiz ola biler Bu da serin muxtelif sekillerinden asilidir Meselen mesnevi formasinda yazilan butun eserlerdeki beyt bir qayda olaraq cut cut qafiyelenir Qezel ve qesidelerde ilk beytler hemqafiye olur Sonraki beytlerin misralari cut cut qafiyelenmese de formanin daxili qafiyelenme qanunlarina tabe olur Her iki misrani yan yana qoymaqla beyt duzeltmek olmaz Beytde birlesen misralar bir birini tamamlamali ve bitkin fikir ifade etmelidir Beyte daxil olan misralar bir birile qafiyelene de biler qafiyelenmeye de Beyt istilahi en cox klassik seirle elaqedar isledilir Edebiyyatsunasliqda sah beyt metle beyt meqte beyt kimi ifadeler isledilir Sah beytSah beyt secme ferqlenen beyt menasinda islenir Fikirce ahengce daha quvvetli beytler sah beyt adlanir Meselen Abbas Sehhetin Veten seirinde Veteni sevmeyen insan olmaz Olsa ol sexsde vicdan olmaz beyti oz mezmunu dasidigi ifade etdiyi mena etibarile qalan beytlerden ferqlenir Ona gore de buna sah beyt demek olar Gozum gozunuzden uzaq olsa da Konulden konule yollar gorunur misralari quvvetli fikir ifade etdiyi ucun diller ezberidir Bu cur misralar seirin sah misralari adlanir Metle beytMetle sozu erebce tulu sozundendir gunesin dogdugu yer demekdir ki bu da baslangic beyt menasinda isledilir Her bir serin ilk beyti metle beyt adlanir Meqte beytMeqte qurtarmaq sona catmaq menalarini bildirir Seirde son beyt meqte beyt adlanir Bir cox hallarda bu beytde muellif adini cekir IstinadlarEdebiyyatsunasliq terminleri lugeti Baki 1988 s 257 258 PDF 2016 03 11 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 05 10 EdebiyyatSemistan Mikayilov Edebiyyat nezeriyyesi IX XI sinifler ucun ders vesaiti III nesr Baki Maarif 2002 seh 45 Hemcinin baxBend Misra