Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
XX sülalə - Qədim Misirdə yeni padşahlıq dövründə hakimiyyətdə olmuş sonuncu sülalə.
Ümumi məlumat
XIX sülalənin son hökmdarı Tausertin hökmdatlığının son illərində mərkəzi hakimiyyət zəiflədi. Bu dövr tapıntılar az olduğundan yaxşı öyrənilmişdir. Güman edilir ki, taxt-tac uğrunda mübarizə və yadelli hücumların çoxaldığı bu zamanda Setnaxt adlı şəxs hakimiyyəti ələ keçirərək yeni sülalənin əsasını qoymuşdur. Bəzi misirşünaslar Setnaxtın II Ramzesin çoxsaylı uşaqlardan birinin övladı olduğunu qeyd edirlər. Setnaxt rəqiblərini məğlub edərək ölkədə sabitlik yaratdı.
Setnaxtdan sonra taxta oğlu III Ramzes çıxdı. Yeni firon dəniz xalqlarına qarşı uğurlu müharibələri, Suriya, Fələstin və Punta yürüşləri ilə tanınırdı. III Ramzesin dövründə geniş tikinti işləri aparılmışdır. Onun hakimiyyətinin 29-cu ilində bəşər tarixində ilk tətil baş verdi. Beləki seçilmiş və tanınmış kral məbəd inşaatçıları və sənətkarları onlar üçün nəzərdə tutlmuş pay yeməkləri verilmədiyinə görə işləməkdən imtina etmişlər.
III Ramzes hakimiyyətini möhkəmləndirmək üçün din xadimləri ilə yaxınlaşır. Kahinlər hökmdardan geniş səlahiyyətlər və var-dövlət alırlar. Nəticədə onlar çox güclənərək artıq mərkəzin siyasəsitindən yayınmağa başlayırlar. III Ramzesdən başlayaraq fironun təsir gücü azalır və ölkə zəifləyir. III Ramzes oğlu Pentaur tərəfindən öldürüldü. Pentaurun əsas istəyi hakmiyyətə gəlmək olsa da bunu edə bilmir. Cinayətin üstü açılır və Pentaur intihara məhkum edilir. III Ramzes cinayət işi ilə bağlı bu məlumatlar "Turin məhkəmə papiruslarında" qeyd edilmişdir.
IV Ramzesin dövründə Suriya və Fələstin torpaqları itirildi. Sosial-iqtisadi zəifləmə və siyasi xaos ayrı-ayrı bölgələrin müstəqilləşməsinə səbəb oldu. Tebesdəki Amon məbədi baş kahinini o qədər güclənir ki,artıq firon da ona mane ola bilmir. Din xadimlərinin gücü baş kahin Amenhotepin zamanında daha da artır. Sonuncu firon XI Ramzesin hakimiyyəti zamanında baş kahin Herihor bütün vacib dövlət vəzifələrini əlində cəmləşdirmişdi. Artıq din xadimləri fironlarla yox, tanrı ilə insanlar arasında vasitəçi rolunu oynayırdı. Buna görə hökmdarlar əvvəlki kimi ilahiləşdirilən gücə malik deyildilər.
XX sülalənin mövcudluğunun sonuna yaxın firon məqbərələrinin yağmalanması halı geniş yayılmışdı. Əldə edilmiş papiruslara əsasən IX Ramzesin fironluğunun on doqquzuncu ilində XIII sülalə hökmdarı Sobekemsafın qəbir abidəsinin hücuma məruz qalması ilə bağlı araşdırma aparıldığı məlumdur.
XI Ramzesin ölümü ilə XX sülalə də süqut edir. Tebes və ətraf torpaqlarda hakimiyyət baş kahin Herihorda qalırsa, Nil deltasında XXI xanədan taxta çıxdı. Bununla Misirdə mərkəzləşdirilmiş dövlət yenidən bölünür. Tarixdə bu dövr üçüncü aralıq dövr adlanır.
Fironlar
Yevsevi XX sülalədən 12 fironun 172 il hakimiyyətdə olduğunu qeyd edirlər. Alman misirşünas Yurqen fon Bekeratu bu xanədanlığın 1186/1185 — 1070/1069 illəri arasında hökmdarlıq etdiyi yazır.
| Ad | Şəkil | Taxt adı | Hakimiyyət illəri |
 | |||
 | |||
 | Heqamaatra Setepenamun | ||
 | |||
 | |||
 | |||
 | |||
 | |||
 | |||
 |
İyirminci sülalə fironlarının nəsl ağacı
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| İsida | III Ramzes | Titi | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nubxesdeb | VI Ramzes | IV Ramzes | Taxat | | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | V Ramzes | | Baketurel | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Titi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Necemet | Tentamon | XI Ramzes | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Xereret | Xenuttaui | Tentamon | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| XXI sülalə | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
İyirminci sülalə fironlarının zaman xətti
İstinadlar
- Hartwig Altenmüller, "The Tomb of Tausert and Setnakht," in Valley of the Kings, ed. Kent R. Weeks (New York: Friedman/Fairfax Publishers, 2001), pp.222-31
- William F. Edgerton, The Strikes in Ramses III's Twenty-Ninth Year, JNES 10, No. 3 (July 1951), pp. 137-145
- "New Kingdom of Egypt". Ancient History Encyclopedia. Retrieved 2017-05-06". 2021-03-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-11-22.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
XX sulale Qedim Misirde yeni padsahliq dovrunde hakimiyyetde olmus sonuncu sulale Qedim Misir tarixiSulale oncesi dovrTasi medeniyyetiAmrat medeniyyeti I Nakad Gerzey medeniyyeti II Nakad Asagi MisirYuxari MisirErken padsahliqI sulale II sulaleQedim padsahliqIII sulale IV sulale V sulale VI sulaleBirinci araliq dovrVII sulale VIII sulale IX sulale X sulale XI sulaleOrta padsahliqXI sulale XII sulaleIkinci araliq dovrXIII sulale XIV sulale XV sulale XVI sulale XVII sulaleYeni padsahliqXVIII sulale XIX sulale XX sulaleUcuncu araliq dovrXXI sulale XXII sulale XXIII sulale XXIV sulale Sonraki dovr Fars dovru Yunan Roma dovru PtolemeylerbaxmuzakireredakteUmumi melumatXIX sulalenin son hokmdari Tausertin hokmdatliginin son illerinde merkezi hakimiyyet zeifledi Bu dovr tapintilar az oldugundan yaxsi oyrenilmisdir Guman edilir ki taxt tac ugrunda mubarize ve yadelli hucumlarin coxaldigi bu zamanda Setnaxt adli sexs hakimiyyeti ele kecirerek yeni sulalenin esasini qoymusdur Bezi misirsunaslar Setnaxtin II Ramzesin coxsayli usaqlardan birinin ovladi oldugunu qeyd edirler Setnaxt reqiblerini meglub ederek olkede sabitlik yaratdi III Ramzesin meqberesi Setnaxtdan sonra taxta oglu III Ramzes cixdi Yeni firon deniz xalqlarina qarsi ugurlu muharibeleri Suriya Felestin ve Punta yurusleri ile taninirdi III Ramzesin dovrunde genis tikinti isleri aparilmisdir Onun hakimiyyetinin 29 cu ilinde beser tarixinde ilk tetil bas verdi Beleki secilmis ve taninmis kral mebed insaatcilari ve senetkarlari onlar ucun nezerde tutlmus pay yemekleri verilmediyine gore islemekden imtina etmisler III Ramzes hakimiyyetini mohkemlendirmek ucun din xadimleri ile yaxinlasir Kahinler hokmdardan genis selahiyyetler ve var dovlet alirlar Neticede onlar cox guclenerek artiq merkezin siyasesitinden yayinmaga baslayirlar III Ramzesden baslayaraq fironun tesir gucu azalir ve olke zeifleyir III Ramzes oglu Pentaur terefinden olduruldu Pentaurun esas isteyi hakmiyyete gelmek olsa da bunu ede bilmir Cinayetin ustu acilir ve Pentaur intihara mehkum edilir III Ramzes cinayet isi ile bagli bu melumatlar Turin mehkeme papiruslarinda qeyd edilmisdir IV Ramzesin dovrunde Suriya ve Felestin torpaqlari itirildi Sosial iqtisadi zeifleme ve siyasi xaos ayri ayri bolgelerin musteqillesmesine sebeb oldu Tebesdeki Amon mebedi bas kahinini o qeder guclenir ki artiq firon da ona mane ola bilmir Din xadimlerinin gucu bas kahin Amenhotepin zamaninda daha da artir Sonuncu firon XI Ramzesin hakimiyyeti zamaninda bas kahin Herihor butun vacib dovlet vezifelerini elinde cemlesdirmisdi Artiq din xadimleri fironlarla yox tanri ile insanlar arasinda vasiteci rolunu oynayirdi Buna gore hokmdarlar evvelki kimi ilahilesdirilen guce malik deyildiler XX sulalenin movcudlugunun sonuna yaxin firon meqberelerinin yagmalanmasi hali genis yayilmisdi Elde edilmis papiruslara esasen IX Ramzesin fironlugunun on doqquzuncu ilinde XIII sulale hokmdari Sobekemsafin qebir abidesinin hucuma meruz qalmasi ile bagli arasdirma aparildigi melumdur XI Ramzesin olumu ile XX sulale de suqut edir Tebes ve etraf torpaqlarda hakimiyyet bas kahin Herihorda qalirsa Nil deltasinda XXI xanedan taxta cixdi Bununla Misirde merkezlesdirilmis dovlet yeniden bolunur Tarixde bu dovr ucuncu araliq dovr adlanir FironlarYevsevi XX sulaleden 12 fironun 172 il hakimiyyetde oldugunu qeyd edirler Alman misirsunas Yurqen fon Bekeratu bu xanedanligin 1186 1185 1070 1069 illeri arasinda hokmdarliq etdiyi yazir Ad Sekil Taxt adi Hakimiyyet illeriUserxara setepenra e e 1189 11186III Ramzes Usermaatra Meriamun e e 1186 1155IV Ramzes Usermaatra Setepenamun Heqamaatra Setepenamun e e 1155 1149V Ramzes Usermaatra Sexeperenra e e 1149 1145VI Ramzes Nebmaatra Meryamun e e 1145 1137VII Ramzes Usermaatra Setepenra Meryamun e e 1136 1129VIII Ramzes Usermaatra Axenamun e e 1130 1129IX Ramzes Neferkara Setepenra e e 1129 1111X Ramzes Xepermaatra Setepenra e e 1111 1107XI Ramzes Menmaatra Setpenptah e e 1107 1077Iyirminci sulale fironlarinin nesl agaci Isida III Ramzes Titi Nubxesdeb VI Ramzes IV Ramzes Taxat V Ramzes Baketurel Titi Necemet Tentamon XI Ramzes Xereret Xenuttaui Tentamon XXI sulale Iyirminci sulale numayendeleri boz rengle verilmisdir Iyirminci sulale fironlarinin zaman xettiIstinadlarHartwig Altenmuller The Tomb of Tausert and Setnakht in Valley of the Kings ed Kent R Weeks New York Friedman Fairfax Publishers 2001 pp 222 31 William F Edgerton The Strikes in Ramses III s Twenty Ninth Year JNES 10 No 3 July 1951 pp 137 145 New Kingdom of Egypt Ancient History Encyclopedia Retrieved 2017 05 06 2021 03 26 tarixinde Istifade tarixi 2020 11 22