Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
XII sülalə - Qədim Misirdə Orta padşahlıq dövründə hakimiyyətdə olmuş sülalə.
Ümumi məlumat
XII sülalənin ilk hökmdarı I Amenemhet IV Mentuhotep zamanı çati vəzifəsinə sahib idi. Onun necə hakimiyyətə gəlməsi dəqiq şəkildə məlum deyil. Müasir alimlər bunun çevriliş və ya irsi olaraq baş verməsi fikirlərini irəli sürülür.
XII sülalənin hakimiyyəti zamanı paytaxt Tebesdən İttauiyə köçürülür. Manefon bu sülalənin də X xanədan kimi Tebesdən olduğunu yazsa da, hazırda bu fikir qəbul edilmir. İttaui şəhəri I Amenemhet tərəfindən salınmış və tam adı Amenemhet-it-taui (Amenemhat-itj-tawy ; Amenemhat, iki diyarın işğalçısı) idi. İttauinin vaxtilə Feyyum şəhəri yaxınlığında olduğu hesab olunur.
XII sülalə dövründə Qədim Misir regionun ən güclü dövlətlərdən birinə çevrildi. Bu zaman aralığı Yeni padşahlığa qədər ən stabil period hesab olunur. İrriqasiya sisteminin inkaş etdirilməsi və genişləndirilməsi, yeni su kanallarının yaradılması nəticəsində əkin sahələri böyüdü. Arxeoloji qazıntılar nəticəsində əldə edilən artefaktlar Finikiya, Levant və Kiçik Asiya ilə ticari əlaqələrdən xəbər verir. Kiçik Asiyadan gümüş və oduncaq, Levantdan isə sidr ağacının oducağının alındığı məlumdur. Finikiyanın Bibl şəhəri misirli tacirlərin ən çox səyahət etdiyi yerlərdən biri idi.
İqtisadi gücün artması özü ilə birlikdə güclü ordunun da təşkil olunmasınada gətirib çıxartdı. Nubiyanın Nil sahili yuxarı bölgələri işğal edildi.
Ancaq sülalənin hakimiyyətinin sonuna yaxın baş verən üsyanlar və iqtisadi geriləmə mərkəzi dövlətin zəifləməsinə səbəb oldu. Bu hadisələr XII sülalənin devrilməsinə, Qədim Misirin parçlanmasına gətirib çıxartdı.
Mədəniyyət
XII sülalənin hakimiyyəti Qədim Misir ədəbiyyatının çiçəklənmə dövrüdür. Günümüzə qədər çatan "Sinuhe əfsanəsi", "Kəndlinin şikayətləri", "Amenemhetin təlimi" əsərləri ədəbi dilin inkişafından xəbər verir.
Pris, Moskva riyazi və Berlin papiruslarının təxminən XII sülalə dövründə yaradıldığı fikri irəli sürülür.
Fironlar üçün piramidalrın tikintisi davam edir. Dövrmüzə gəlib çatan məqbərələrdən I Amenemhetin, I Senusertin, III Amenemhetin piramidaları seçilir. III Amenemhetin iki piramidası məlumdur. Biri Dahşurdakı "Qara piramida", digəri isə Havara piramidasıdır.
Fironlar
Turin siyahısına görə XII sülalə 213 il hakimiyyətdə olmuşdur.
| Ad | Taxt adı | Şəkil | Hakimiyyət illəri | Qeyd |
| I Amenemhet | Sehetepibre |  | XII sülalədən ilk firon. IV Mentuhotep zamanı çati olğu düşünülür. | |
| I Senusert | Xeperkare |  | I Amenemhetin oğlu. Nubiyaya işğalçı yürüş təşkil etmişdir. | |
| II Amenemhet | Nubxaure |  | I Senusert və Nefrunun oğlu. | |
| II Senusert | Xaxeperre |  | II Amenemhetin oğlu. | |
| III Senusret | Xakaure |  | II Senusert və I Xenemetneferhedcetin oğlu. | |
| III Amenemhet | Nimaatre |  | III Senusertin oğlu. | |
| IV Amenemhet | Maaxerure |  | III Amenemhetin oğlu. | |
| Sebekneferu | Sobekkare |  | III Amenehetin qızı. |
İstinadlar
- Hornung, Erik; Krauss, Rolf; Warburton, David A., redaktorlar Ancient Egyptian Chronology. 2006-12-30. səh. 160–161. ISBN . 2020-10-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-07. (mirror 2019-03-30 at the Wayback Machine)
- Египтопедия. XII Династия. 2021-08-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-07.
- The Ancient Egypt site. 12th Dynasty (1991-1783). 2021-04-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-07.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
XII sulale Qedim Misirde Orta padsahliq dovrunde hakimiyyetde olmus sulale Qedim Misir tarixiSulale oncesi dovrTasi medeniyyetiAmrat medeniyyeti I Nakad Gerzey medeniyyeti II Nakad Asagi MisirYuxari MisirErken padsahliqI sulale II sulaleQedim padsahliqIII sulale IV sulale V sulale VI sulaleBirinci araliq dovrVII sulale VIII sulale IX sulale X sulale XI sulaleOrta padsahliqXI sulale XII sulaleIkinci araliq dovrXIII sulale XIV sulale XV sulale XVI sulale XVII sulaleYeni padsahliqXVIII sulale XIX sulale XX sulaleUcuncu araliq dovrXXI sulale XXII sulale XXIII sulale XXIV sulale Sonraki dovr Fars dovru Yunan Roma dovru PtolemeylerbaxmuzakireredakteUmumi melumatXII sulalenin ilk hokmdari I Amenemhet IV Mentuhotep zamani cati vezifesine sahib idi Onun nece hakimiyyete gelmesi deqiq sekilde melum deyil Muasir alimler bunun cevrilis ve ya irsi olaraq bas vermesi fikirlerini ireli surulur XII sulalenin hakimiyyeti zamani paytaxt Tebesden Ittauiye kocurulur Manefon bu sulalenin de X xanedan kimi Tebesden oldugunu yazsa da hazirda bu fikir qebul edilmir Ittaui seheri I Amenemhet terefinden salinmis ve tam adi Amenemhet it taui Amenemhat itj tawy Amenemhat iki diyarin isgalcisi idi Ittauinin vaxtile Feyyum seheri yaxinliginda oldugu hesab olunur XII sulale dovrunde Qedim Misir regionun en guclu dovletlerden birine cevrildi Bu zaman araligi Yeni padsahliga qeder en stabil period hesab olunur Irriqasiya sisteminin inkas etdirilmesi ve genislendirilmesi yeni su kanallarinin yaradilmasi neticesinde ekin saheleri boyudu Arxeoloji qazintilar neticesinde elde edilen artefaktlar Finikiya Levant ve Kicik Asiya ile ticari elaqelerden xeber verir Kicik Asiyadan gumus ve oduncaq Levantdan ise sidr agacinin oducaginin alindigi melumdur Finikiyanin Bibl seheri misirli tacirlerin en cox seyahet etdiyi yerlerden biri idi Iqtisadi gucun artmasi ozu ile birlikde guclu ordunun da teskil olunmasinada getirib cixartdi Nubiyanin Nil sahili yuxari bolgeleri isgal edildi Ancaq sulalenin hakimiyyetinin sonuna yaxin bas veren usyanlar ve iqtisadi gerileme merkezi dovletin zeiflemesine sebeb oldu Bu hadiseler XII sulalenin devrilmesine Qedim Misirin parclanmasina getirib cixartdi MedeniyyetXII sulalenin hakimiyyeti Qedim Misir edebiyyatinin ciceklenme dovrudur Gunumuze qeder catan Sinuhe efsanesi Kendlinin sikayetleri Amenemhetin telimi eserleri edebi dilin inkisafindan xeber verir Pris Moskva riyazi ve Berlin papiruslarinin texminen XII sulale dovrunde yaradildigi fikri ireli surulur Fironlar ucun piramidalrin tikintisi davam edir Dovrmuze gelib catan meqberelerden I Amenemhetin I Senusertin III Amenemhetin piramidalari secilir III Amenemhetin iki piramidasi melumdur Biri Dahsurdaki Qara piramida digeri ise Havara piramidasidir FironlarTurin siyahisina gore XII sulale 213 il hakimiyyetde olmusdur Ad Taxt adi Sekil Hakimiyyet illeri QeydI Amenemhet Sehetepibre e e 1991 1962 XII sulaleden ilk firon IV Mentuhotep zamani cati olgu dusunulur I Senusert Xeperkare e e 1971 1926 I Amenemhetin oglu Nubiyaya isgalci yurus teskil etmisdir II Amenemhet Nubxaure e e 1929 1895 I Senusert ve Nefrunun oglu II Senusert Xaxeperre e e 1897 1878 II Amenemhetin oglu III Senusret Xakaure e e 1878 1839 II Senusert ve I Xenemetneferhedcetin oglu III Amenemhet Nimaatre e e 1860 1814 III Senusertin oglu IV Amenemhet Maaxerure e e 1814 1806 III Amenemhetin oglu Sebekneferu Sobekkare e e 1806 1802 III Amenehetin qizi IstinadlarHornung Erik Krauss Rolf Warburton David A redaktorlar Ancient Egyptian Chronology 2006 12 30 seh 160 161 ISBN 9789047404002 2020 10 04 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 07 mirror 2019 03 30 at the Wayback Machine Egiptopediya XII Dinastiya 2021 08 05 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 07 The Ancient Egypt site 12th Dynasty 1991 1783 2021 04 06 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 07