Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Birinci aralıq dövr — Qədim Misirdə Qədim padşahlıq və Orta padşahlıq arasındakı intervala verilən ad. Bu zaman kəsiyi "qaranlıq dövr" adı ilə də tanınır.
Ümumi məlumat
Birinci aralıq dövr anlayışını ilk dəfə Corc Steyndorff və Henri Frankfort işlətmişdir . Təxminən e.ə. 2181–2055-ci illəri əhatə edir. Bu dövrdə VII, VIII, IX, X və XI sülalələri hakimiyyətdə olmuşlar.
VII və VIII sülalələrin hökmranlığı zamanı vahid dövlət daha kiçik ölçülü nomlara dağılır. Nəticədə yerli əhali üçün həyati əhəmiyyət daşıyan suvarma sistemi dağıldı, aclıq bütün ölkəni bürüdü. İqtisadi tənəzzül və mərkəzi hakimiyyətin zəifləməsi quldur dəstələrin yaranmasına səbəb oldu. Quldurlar yaşayış məskənləri ilə yanaşı firon məqbərələrinə hücum çəkərək qiymətli əşyaları talayırdılar.
VIII xanədanın hakimiyyətinin sonuna yaxın Qədim Misirdə iki güclü mərkəz formalaşmağa başladı. Bunlar Herakleopol (Naret-henetet) və Tebes (Uaset) nomları idi. Nəhayət Herakleopol nomarxı I Xeti Memfis fironunu devirərək taxta çıxdı. Növbəti 285 il ərzində Herakleopol nəsli firon titulunu daşıyıcıları oldular. Müasir misiroloqlar onları Manefon və Turin siyahısına istinad edərək IX və X sülalə adı altında verirlər.
Ancaq Herakleopollar zamanında da Misiri birləşdirmək mümkün olmadı. Əsasən də Tebes hakimləri mərkəzə tabe olmurdu.
Herakleopol və Tebes sülalələri arasında mərkəzi hakimiyyət uğrunda mübarizə başlayır. Hətta müəyyən müddət Misirdə ikili padşahlıq yaranır. Daha güclü olan XI sülalə bu savaşda qələbə qazanırlar. II Mentuhotep Herakleopolu işğal edir. Tebeslilər birinci aralıq dövrün sonuncu fironları idilər. IV Mentuhotepin ölümündən sonra taxta çıxan I Amenemhet həm yeni sülalənin, həm də yeni dövrün başlanğıcını qoymuş oldu.
Mədəniyyət
Birinci aralıq dövründə Qədim Misirin üç mərkəzi olmuşdur. Sıra ilə Memfis, Herakleopol və Tebes.
Memfis fironları özlərini həm siyasi, həm də mədəni baxımdan Qədim padşahlığın davamçıları hesab edirdilər.
Herakleopolda olan incəsənət və memarlıq haqqında çox şey bilinmir. Çünki dövrümüzə Herakleopol fironları haqqında kifayət qədər məlumat və artefakt gəlib çatmamışdır. Bilinən tapıntılardan Sakkarada aşkarlanan və X sülalənin ikinci padşahı Merikaraya məxsus olduğu düşünülən piramidanı qeyd etmək olar.
Tebes mədəniyyəti haqqında olan məlumatlar daha çoxdur. Araşdırmalar nəticəsində aşkarlanmış məqbərələr qayalar qazılaraq tikilirdi. Yeni tikinti üsulunda bir neçə qəbri yerləşdirmək üçün geniş zal yaradılırdı. Məqbərələrin rənglənməməsi Tebesdə rəngləmə texnikasının zəif inkişaf etdiyindən xəbər verir. Tebes tikililərinin üzərindəki insan təsvirləri Memfis dəki rəsimlərdən fərqlənirdi. Sonradan orta padşahlıqda da yayılacaq bu üsulubun əsas nüanslarından biri əzələsiz kişi təsviri və gözlərin nisbətən iri yaradılması idi.
Məhz bu dövrdə geniş kütlələr əvvəllər gizli saxlanılan kral cənazə mərasimlərinin qaydaları ilə tanış oldular. İndi demək olar ki, hər kəs özünün istəyi və ya ailə üzvləri üçün padşah üçün edilən eyni ritualı yerinə yetirə bilərdilər.
İstinadlar
- Schneider, Thomas. Periodizing Egyptian History: Manetho, Convention, and Beyond // Klaus-Peter Adam (redaktor). Historiographie in der Antike. Walter de Gruyter. 27 August 2008. 181–197. ISBN . 18 February 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 11 May 2020.
- Breasted, James Henry. (1923) A History of the Ancient Egyptians Charles Scribner's Sons, 133.
- Shaw, Ian, redaktorThe Oxford History of Ancient Egypt. Oxford University Press. 2000. səh. 480. ISBN .
- Hornung, Erik; Krauss, Rolf; Warburton, David A., redaktorlar Ancient Egyptian Chronology. 2006-12-30. səh. 160–161. ISBN . 2020-10-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-11. (mirror 2019-03-30 at the Wayback Machine)
- Египтопедия. Первый Переходный период. 2021-10-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-11.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Birinci araliq dovr Qedim Misirde Qedim padsahliq ve Orta padsahliq arasindaki intervala verilen ad Bu zaman kesiyi qaranliq dovr adi ile de taninir Qedim Misir tarixiSulale oncesi dovrTasi medeniyyetiAmrat medeniyyeti I Nakad Gerzey medeniyyeti II Nakad Asagi MisirYuxari MisirErken padsahliqI sulale II sulaleQedim padsahliqIII sulale IV sulale V sulale VI sulaleBirinci araliq dovrVII sulale VIII sulale IX sulale X sulale XI sulaleOrta padsahliqXI sulale XII sulaleIkinci araliq dovrXIII sulale XIV sulale XV sulale XVI sulale XVII sulaleYeni padsahliqXVIII sulale XIX sulale XX sulaleUcuncu araliq dovrXXI sulale XXII sulale XXIII sulale XXIV sulale Sonraki dovr Fars dovru Yunan Roma dovru PtolemeylerbaxmuzakireredakteUmumi melumatBirinci araliq dovr anlayisini ilk defe Corc Steyndorff ve Henri Frankfort isletmisdir Texminen e e 2181 2055 ci illeri ehate edir Bu dovrde VII VIII IX X ve XI sulaleleri hakimiyyetde olmuslar VII ve VIII sulalelerin hokmranligi zamani vahid dovlet daha kicik olculu nomlara dagilir Neticede yerli ehali ucun heyati ehemiyyet dasiyan suvarma sistemi dagildi acliq butun olkeni burudu Iqtisadi tenezzul ve merkezi hakimiyyetin zeiflemesi quldur destelerin yaranmasina sebeb oldu Quldurlar yasayis meskenleri ile yanasi firon meqberelerine hucum cekerek qiymetli esyalari talayirdilar VIII xanedanin hakimiyyetinin sonuna yaxin Qedim Misirde iki guclu merkez formalasmaga basladi Bunlar Herakleopol Naret henetet ve Tebes Uaset nomlari idi Nehayet Herakleopol nomarxi I Xeti Memfis fironunu devirerek taxta cixdi Novbeti 285 il erzinde Herakleopol nesli firon titulunu dasiyicilari oldular Muasir misiroloqlar onlari Manefon ve Turin siyahisina istinad ederek IX ve X sulale adi altinda verirler Ancaq Herakleopollar zamaninda da Misiri birlesdirmek mumkun olmadi Esasen de Tebes hakimleri merkeze tabe olmurdu Herakleopol ve Tebes sulaleleri arasinda merkezi hakimiyyet ugrunda mubarize baslayir Hetta mueyyen muddet Misirde ikili padsahliq yaranir Daha guclu olan XI sulale bu savasda qelebe qazanirlar II Mentuhotep Herakleopolu isgal edir Tebesliler birinci araliq dovrun sonuncu fironlari idiler IV Mentuhotepin olumunden sonra taxta cixan I Amenemhet hem yeni sulalenin hem de yeni dovrun baslangicini qoymus oldu MedeniyyetBirinci araliq dovrunde Qedim Misirin uc merkezi olmusdur Sira ile Memfis Herakleopol ve Tebes Memfis fironlari ozlerini hem siyasi hem de medeni baximdan Qedim padsahligin davamcilari hesab edirdiler Herakleopolda olan incesenet ve memarliq haqqinda cox sey bilinmir Cunki dovrumuze Herakleopol fironlari haqqinda kifayet qeder melumat ve artefakt gelib catmamisdir Bilinen tapintilardan Sakkarada askarlanan ve X sulalenin ikinci padsahi Merikaraya mexsus oldugu dusunulen piramidani qeyd etmek olar XI sulale dovrune aid qadin tesviri Tebes medeniyyeti haqqinda olan melumatlar daha coxdur Arasdirmalar neticesinde askarlanmis meqbereler qayalar qazilaraq tikilirdi Yeni tikinti usulunda bir nece qebri yerlesdirmek ucun genis zal yaradilirdi Meqberelerin renglenmemesi Tebesde rengleme texnikasinin zeif inkisaf etdiyinden xeber verir Tebes tikililerinin uzerindeki insan tesvirleri Memfis deki resimlerden ferqlenirdi Sonradan orta padsahliqda da yayilacaq bu usulubun esas nuanslarindan biri ezelesiz kisi tesviri ve gozlerin nisbeten iri yaradilmasi idi Mehz bu dovrde genis kutleler evveller gizli saxlanilan kral cenaze merasimlerinin qaydalari ile tanis oldular Indi demek olar ki her kes ozunun isteyi ve ya aile uzvleri ucun padsah ucun edilen eyni rituali yerine yetire bilerdiler IstinadlarSchneider Thomas Periodizing Egyptian History Manetho Convention and Beyond Klaus Peter Adam redaktor Historiographie in der Antike Walter de Gruyter 27 August 2008 181 197 ISBN 978 3 11 020672 2 18 February 2020 tarixinde Istifade tarixi 11 May 2020 Breasted James Henry 1923 A History of the Ancient Egyptians Charles Scribner s Sons 133 Shaw Ian redaktorThe Oxford History of Ancient Egypt Oxford University Press 2000 seh 480 ISBN 0 19 815034 2 Hornung Erik Krauss Rolf Warburton David A redaktorlar Ancient Egyptian Chronology 2006 12 30 seh 160 161 ISBN 9789047404002 2020 10 04 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 11 mirror 2019 03 30 at the Wayback Machine Egiptopediya Pervyj Perehodnyj period 2021 10 16 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 11