Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Üçüncü aralıq dövr — Qədim Misir tarixinin dövrlərindən biri. Xronoloji olaraq bu zaman kəsiyi yeni padşahlıq və sonrakı dövr arasında yerləşir.
Ümumi məlumat
XX sülalə hökmdarı III Ramzes hakimiyyətini möhkəmləndirmək üçün din xadimləri ilə yaxınlaşır. Firondan geniş səlahiyyətlər və var-dövlət alan kahinlər çox güclənərək artıq mərkəzin siyasəsitindən yayınırlar. III Ramzesdən etibarən fironun təsir gücü azalmağa başlayır.
Mərkəzi hakimiyyətin zəifləməsi ayrı-ayrı bölgələrin müstəqilləşməsinə, hərcmərcliyə, sosial-iqtisadi vəziyyətin pisləşməsinə səbəb olur. IV Ramzesin dövründə Suriya və Fələstin torpaqları itirildi. Tebesdəki Amon məbədi baş kahinini o qədər güclənir ki, artıq firon da ona mane ola bilmir. Din xadimlərinin gücü baş kahin Amenhotepin zamanında daha da artır. Sonuncu firon XI Ramzesin hakimiyyəti zamanında baş kahin Herihor bütün vacib dövlət vəzifələrini əlində cəmləşdirmişdi. Artıq din xadimləri fironlarla yox, tanrı ilə insanlar arasında vasitəçi rolunu oynayırdı. Buna görə hökmdarlar əvvəlki kimi ilahiləşdirilən gücə malik deyildilər.
XI Ramzesin ölümü ilə XX sülalə də süqut etdi. Tebes və ətraf torpaqlarda hakimiyyət baş kahin Herihorda qalırsa, Nil deltasında XXI xanədan taxta çıxdı. Beləliklə Misirdə mərkəzləşdirilmiş dövlət yenidən bölündü. Bu hadisə isə Qədim Misirdə üçüncü aralıq dövrün başlamasına səbəb oldu.
Nomlardakı firon mülkləri yerli varlı şəxslərin və kahinlərin əlinə keçdi. Aristokrat təbəqə arasında mübarizə güclənir. Misir demək olar ki, bütün ətraf torpaqlarını itirir. Ölkə bölünür və yadelli hücumları qarşısında aciz hala gəlir. Bu səbəbdən liviyalıların Aşağı Misirə köçü başladı. Eyni zamanda Yuxarı Misir Tebes kahinlərinin hakimiyyəti altına düşdü.
XI Ramzesin qızının əri Smendes Tanisdə taxta çıxaraq XXI sülalənin əsasını qoyur. Bu xanədanlıq ancaq Tanis şəhəri və ətraf ərazilərdə hakimlik edə bilirdilər. Bubastis şəhərinnə liviyalalar nəzarət edirdi (XXII sülalə). XXIII xanədanlığın fironları isə Meşveş bərbər tayfasından idilər. E.ə. 960-cı ildə liviyalı I Şeşonk Misir taxtını ələ keçirdilər. Buna baxmayaraq Tanis fironlarının hakimiyyəti tamamilə kəsilmədi. E.ə. 817-ci ildə bu nəsildən olan I Petubastis müstəqilliyini elan etdi. Sais şəhərində isə XXIV sülalə hökmdarlıq edirdi.
E.ə. VII–VIII əsrlərdə yadelli Kuş çarlığı Yuxarı Misiri işğal etdi. Misirdə hökmranlıq etmiş Kuş çarları XXV sülalə kimi tanınır. E.ə. 728-ci ildə XXIV sülalədən Tefnaxt kuşitlərə qarşı hücum etsədə məğlub olur.
E.ə. 715-ci ildə kuşitlər ərazilərini Aşağı Misirə doğru genişləndirirlər. E.ə. VII–VIII əsrlərdə Assuriya çatlarının Misirə hücumları geniş miqyas alır.
E.ə. 656-cı ildə Tanutamonun ölümü ilə kuşitlərin Misirdəki hakimiyyəti sona çatır. Bu hadisə üçüncü aralıq dövrün baş çatması ilə də xarakterikdir.
İstinadlar
- "New Kingdom of Egypt". Ancient History Encyclopedia. Retrieved 2017-05-06". 2021-03-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-11-25.
- ""The geographic origins of the Bubastite Dynasty and possible locations for the royal residence and burial place of Shoshenq I"". 2017-11-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-11-25.
- Breasted, James Henry, 1865-1935. Ancient records of Egypt. University of Illinois Press. 2001. 406–444. ISBN . OCLC 49621223.
- Török, László. The Kingdom of Kush: Handbook of the Napatan-Meroitic Civilization. Leiden: BRILL. 1998. səh. 132-133,153-184. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ucuncu araliq dovr Qedim Misir tarixinin dovrlerinden biri Xronoloji olaraq bu zaman kesiyi yeni padsahliq ve sonraki dovr arasinda yerlesir Qedim Misir tarixiSulale oncesi dovrTasi medeniyyetiAmrat medeniyyeti I Nakad Gerzey medeniyyeti II Nakad Asagi MisirYuxari MisirErken padsahliqI sulale II sulaleQedim padsahliqIII sulale IV sulale V sulale VI sulaleBirinci araliq dovrVII sulale VIII sulale IX sulale X sulale XI sulaleOrta padsahliqXI sulale XII sulaleIkinci araliq dovrXIII sulale XIV sulale XV sulale XVI sulale XVII sulaleYeni padsahliqXVIII sulale XIX sulale XX sulaleUcuncu araliq dovrXXI sulale XXII sulale XXIII sulale XXIV sulale Sonraki dovr Fars dovru Yunan Roma dovru PtolemeylerbaxmuzakireredakteUmumi melumatXX sulale hokmdari III Ramzes hakimiyyetini mohkemlendirmek ucun din xadimleri ile yaxinlasir Firondan genis selahiyyetler ve var dovlet alan kahinler cox guclenerek artiq merkezin siyasesitinden yayinirlar III Ramzesden etibaren fironun tesir gucu azalmaga baslayir Merkezi hakimiyyetin zeiflemesi ayri ayri bolgelerin musteqillesmesine hercmercliye sosial iqtisadi veziyyetin pislesmesine sebeb olur IV Ramzesin dovrunde Suriya ve Felestin torpaqlari itirildi Tebesdeki Amon mebedi bas kahinini o qeder guclenir ki artiq firon da ona mane ola bilmir Din xadimlerinin gucu bas kahin Amenhotepin zamaninda daha da artir Sonuncu firon XI Ramzesin hakimiyyeti zamaninda bas kahin Herihor butun vacib dovlet vezifelerini elinde cemlesdirmisdi Artiq din xadimleri fironlarla yox tanri ile insanlar arasinda vasiteci rolunu oynayirdi Buna gore hokmdarlar evvelki kimi ilahilesdirilen guce malik deyildiler XI Ramzesin olumu ile XX sulale de suqut etdi Tebes ve etraf torpaqlarda hakimiyyet bas kahin Herihorda qalirsa Nil deltasinda XXI xanedan taxta cixdi Belelikle Misirde merkezlesdirilmis dovlet yeniden bolundu Bu hadise ise Qedim Misirde ucuncu araliq dovrun baslamasina sebeb oldu Nomlardaki firon mulkleri yerli varli sexslerin ve kahinlerin eline kecdi Aristokrat tebeqe arasinda mubarize guclenir Misir demek olar ki butun etraf torpaqlarini itirir Olke bolunur ve yadelli hucumlari qarsisinda aciz hala gelir Bu sebebden liviyalilarin Asagi Misire kocu basladi Eyni zamanda Yuxari Misir Tebes kahinlerinin hakimiyyeti altina dusdu XI Ramzesin qizinin eri Smendes Tanisde taxta cixaraq XXI sulalenin esasini qoyur Bu xanedanliq ancaq Tanis seheri ve etraf erazilerde hakimlik ede bilirdiler Bubastis seherinne liviyalalar nezaret edirdi XXII sulale XXIII xanedanligin fironlari ise Mesves berber tayfasindan idiler E e 960 ci ilde liviyali I Sesonk Misir taxtini ele kecirdiler Buna baxmayaraq Tanis fironlarinin hakimiyyeti tamamile kesilmedi E e 817 ci ilde bu nesilden olan I Petubastis musteqilliyini elan etdi Sais seherinde ise XXIV sulale hokmdarliq edirdi E e VII VIII esrlerde yadelli Kus carligi Yuxari Misiri isgal etdi Misirde hokmranliq etmis Kus carlari XXV sulale kimi taninir E e 728 ci ilde XXIV sulaleden Tefnaxt kusitlere qarsi hucum etsede meglub olur E e 715 ci ilde kusitler erazilerini Asagi Misire dogru genislendirirler E e VII VIII esrlerde Assuriya catlarinin Misire hucumlari genis miqyas alir E e 656 ci ilde Tanutamonun olumu ile kusitlerin Misirdeki hakimiyyeti sona catir Bu hadise ucuncu araliq dovrun bas catmasi ile de xarakterikdir Istinadlar New Kingdom of Egypt Ancient History Encyclopedia Retrieved 2017 05 06 2021 03 26 tarixinde Istifade tarixi 2020 11 25 The geographic origins of the Bubastite Dynasty and possible locations for the royal residence and burial place of Shoshenq I 2017 11 28 tarixinde Istifade tarixi 2020 11 25 Breasted James Henry 1865 1935 Ancient records of Egypt University of Illinois Press 2001 406 444 ISBN 0252069900 OCLC 49621223 Torok Laszlo The Kingdom of Kush Handbook of the Napatan Meroitic Civilization Leiden BRILL 1998 seh 132 133 153 184 ISBN 90 04 10448 8