Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
III Yezdəgird (624, İstəhr – 652, Mərv) — 38-ci və ya sonuncu Sasani şahənşahı, fars imperiyasının son hökmdarı. 632–651-ci illərdə hakimiyyətdə olmuşdur. Zərdüşt təqvimi onun hakimiyyətə gəldiyi ildən hesablanır.
| III Yezdəgird | |
|---|---|
| یزدگرد | |
 III Yezdəgird | |
| 16 iyun 632 – 651 | |
| Əvvəlki | IV Xosrov |
| Sonrakı | imperiyanın süqutu |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Ktesifon |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Mərv |
| Fəaliyyəti | suveren[d] |
| Atası | Şəhriyar |
| Həyat yoldaşı | Maynanh |
| Uşaqları | |
| Dini | Zərdüştlük |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hakimiyyətə gəlişi
Qarışıqlıqdan istifadə edilərək 632-ci ildə gənc yaşlarında hakimiyyətə gətirildi və hakimiyyətinin ilk illərində dövlət işləri ilə məşğul ola bilmədi. Dövləti onun adından yüksək rütbəli əyanlar idarə edirdilər. Onun hakimiyyətə gəldiyi vaxtlarda daxili münaqişələr, saray çəkişmələri, əyanların özbaşınalığı artmışdı. Həmin dövrdən başlayaraq ərəb hücumları kəskinləşmişdi.
Bizansla münasibətlər
Sasanilərin əzəli düşməni olan Bizansla münasibətləri qaydaya salmaq məqsədilə Bizans imperatoru Herakliusun oğlu Konstantinin qızı Maynanh ilə evləndi. Bu evlilikdə III Yezdəgirdin məqsədi ölkənin vəziyyətini yaxşılaşdırmaq və Bizansdan kömək almaq idi. Lakin bu tədbirlər imperiyanın süqutunun qarşısını ala bilmədi.
Ərəb basqını
Ərəblər 633-cü ildən başlayaraq Sasanilər ərazisinə hücumlar etməyə başladılar. Tərəflər arasında ilk döyüşlər Mesopatomiya ərazisində baş vermişdir. İlk döyüş Zincirlər müharibəsi olmuşdur. Sasanilər ilə Ərəblər arasında 633–634-cü illərdə baş verən 9 döyüşdə ərəb sərkərdəsi Xalid ibn Vəlid qələbə qazanmışdır.
İmperiyanın süqutu
Ərəblərlə Sasanilər arasında 636-cı ildə Qadsiyyə döyüşü baş verdi və bu döyüş həlledici döyüş oldu. Bu döyüşdə Cavanşirin başçılıq etdiyi alban ordusu da Sasanilərə kömək edirdi. Sayca qat-qat çox olan ərəblər farsları məğlub etdi, bu döyüşdən sonra imperiyanın süqutu sürətləndi. 637-ci ildə Ərəblər imperiyanın paytaxti Ktesifonu tutdular. III Yezdəgird Xorasana qaçdı. 642-ci ildə baş verən Nəhavənd və Həmədan (bəzən İsfahan kimi də qeyd edirlər) döyüşlərində də azsaylı fars dəstələri məğlub oldu. III Yezdəgird isə 651-ci ildə Mərvdə bir oğru tərəfindən öldürüldü.
Ailəsi
III Yezdəgirdin oğlu Firuz digər fars əyanları ilə birgə Xorasana qaçdı. Farslar orda Samanilər dövlətini qurdular. Firuz isə Çinə qaçdı. III Yezdəgirdin qızı Şəhrbanu şiələrin III imamı Hüseyn ibn Əli ilə evləndi və onun adı fars şiələri tərəfindən xüsusilə yad olunur. Tarixçilərin çoxu onu Sasani şahı III Yezdəgerdin qızı və şiələrin 4-cü imamı Əli ibn Hüseynin anası olaraq bilməkdədir. Lakin müasir dövr tədqiqatçılarının bu mövzuda şübhələri var.
Mənbə
- ASE, V cild, Bakı, 1981, səh. 102
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
III Yezdegird 624 Istehr 652 Merv 38 ci ve ya sonuncu Sasani sahensahi fars imperiyasinin son hokmdari 632 651 ci illerde hakimiyyetde olmusdur Zerdust teqvimi onun hakimiyyete geldiyi ilden hesablanir III YezdegirdیزدگردIII YezdegirdSasaniler imperiyasinin sahensahi16 iyun 632 651EvvelkiIV XosrovSonrakiimperiyanin suqutuSexsi melumatlarDogum tarixi 624Dogum yeri KtesifonVefat tarixi 651Vefat yeri MervFealiyyeti suveren d Atasi SehriyarHeyat yoldasi MaynanhUsaqlari SehrebanuDini Zerdustluk Vikianbarda elaqeli mediafayllarHakimiyyete gelisiQarisiqliqdan istifade edilerek 632 ci ilde genc yaslarinda hakimiyyete getirildi ve hakimiyyetinin ilk illerinde dovlet isleri ile mesgul ola bilmedi Dovleti onun adindan yuksek rutbeli eyanlar idare edirdiler Onun hakimiyyete geldiyi vaxtlarda daxili munaqiseler saray cekismeleri eyanlarin ozbasinaligi artmisdi Hemin dovrden baslayaraq ereb hucumlari keskinlesmisdi Bizansla munasibetlerSasanilerin ezeli dusmeni olan Bizansla munasibetleri qaydaya salmaq meqsedile Bizans imperatoru Herakliusun oglu Konstantinin qizi Maynanh ile evlendi Bu evlilikde III Yezdegirdin meqsedi olkenin veziyyetini yaxsilasdirmaq ve Bizansdan komek almaq idi Lakin bu tedbirler imperiyanin suqutunun qarsisini ala bilmedi Ereb basqiniErebler 633 cu ilden baslayaraq Sasaniler erazisine hucumlar etmeye basladilar Terefler arasinda ilk doyusler Mesopatomiya erazisinde bas vermisdir Ilk doyus Zincirler muharibesi olmusdur Sasaniler ile Erebler arasinda 633 634 cu illerde bas veren 9 doyusde ereb serkerdesi Xalid ibn Velid qelebe qazanmisdir Imperiyanin suqutuEreblerle Sasaniler arasinda 636 ci ilde Qadsiyye doyusu bas verdi ve bu doyus helledici doyus oldu Bu doyusde Cavansirin basciliq etdiyi alban ordusu da Sasanilere komek edirdi Sayca qat qat cox olan erebler farslari meglub etdi bu doyusden sonra imperiyanin suqutu suretlendi 637 ci ilde Erebler imperiyanin paytaxti Ktesifonu tutdular III Yezdegird Xorasana qacdi 642 ci ilde bas veren Nehavend ve Hemedan bezen Isfahan kimi de qeyd edirler doyuslerinde de azsayli fars desteleri meglub oldu III Yezdegird ise 651 ci ilde Mervde bir ogru terefinden olduruldu AilesiIII Yezdegirdin oglu Firuz diger fars eyanlari ile birge Xorasana qacdi Farslar orda Samaniler dovletini qurdular Firuz ise Cine qacdi III Yezdegirdin qizi Sehrbanu sielerin III imami Huseyn ibn Eli ile evlendi ve onun adi fars sieleri terefinden xususile yad olunur Tarixcilerin coxu onu Sasani sahi III Yezdegerdin qizi ve sielerin 4 cu imami Eli ibn Huseynin anasi olaraq bilmekdedir Lakin muasir dovr tedqiqatcilarinin bu movzuda subheleri var MenbeASE V cild Baki 1981 seh 102Hemcinin baxAzerbaycan Sasaniler dovrunde Qafqaz Albaniyasi Nehavend doyusu