Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu siyahıda Almaniyanın Nürnberq şəhərində 1945-ci il noyabrın 20-dən 1946-cı il oktyabrın 1-dək təqsirləndirilən şəxs qismində qarşısında dayanmış Üçüncü Reyxin ali dövlət və hərbi xadimləri göstərilib.
Hələ 1942-ci ildə SSRİ nasist cinayətkarlarını mühakimə etmək üçün hərbi tribunal yaradılması barədə fikir bildirmişdi.Stalin bir neçə dəfə bildirmişdi ki, İkinci dünya müharibəsinə səbəb olan şəxslər beynəlxalq məhkəmədə əməllərinə görə cavab verməlidirlər.Çörçill düşünürdü ki, əsas hərbi cinayətkarları əsir götürən kimi edam etmək lazımdır.Ruzvelt isə hesab edirdi ki, prosedur çox hüquqi olmamalı və məhkəməyə müxbirlər və fotoqraflar buraxılmamalıdır.
İkinci dünya müharibəsində qalib gələn dövlətlər 1945-ci ilin iyun-avqust aylarında keçirilən beynəlxalq hərbi tribunalın yaradılması barədə razılığa gəldilər. 1945-ci il 29 avqust tarixində əsas hərbi cinayətkarların siyahısı dərc edildi. Bu siyahıda 24 nəfərin adı var idi. Hərbi cinayətkarlara qarşı dörd müxtəlif istiqamətdə ittiham irəli sürüldü:
- Nasist partiyasının planları, bütün dünyaya qarşı təcavüzkarlıq;
- Sülhə qarşı cinayət;
- Hərbi cinayətkarlıq;
- İnsaniyyətə qarşı cinayət.
1945-ci ilin 18 oktyabr tarixində ittiham materialları artıq hazır idi. Məhkəmə prosesinə bir ay qalmış hər bir müttəhim bu materiallarla tanış oldu. Materialla tanış olduqdan sonra, 25 oktyabr 1945-ci ildə nasist partiyasının funksioneri özünə qəsd etdi. Nasist hərəkatına xeyli maddi yardım göstərmiş isə səhhətindəki problemlərə görə məhkəmə prosesi başlamamış azad edildi. Digər müttəhimlər isə hakim qarşısına çıxdı. London sazişinə əsasən, beynəlxalq hərbi tribunal dörd dövlətin, yəni ABŞ, SSRİ, Böyük Britaniya və Fransanın nümayəndələrindən təşkil edilmişdi. Məhkəmənin sədri britaniyalı hüquqşünas idi.
Tribunal 217 günə başa çatdı. 403 dinləmə keçirildi. Bu dinləmələr ümumi olaraq 24 min saat demək idi. İclas stenoqramları yazılmış sənədlərin hündürlüyü 10 metr idi. 3 milyon sənəd və uzunluğu 2400 metr olan kinolent arxivə göndərildi. Sübut olaraq çoxsaylı şahid ifadələri, əsir düşərgələrinin sakinləri, foto və kino sənədlərdən istifadə edildi. Eyni zamanda, ittiham olunanlar tərəfindən imzalanmış və yazılmış əmrlər, raportlar da sübut kimi istifadə edilib.
1946-cı il sentyabrın 30-da və oktyabrın 1-də hökm oxundu.Herman Görinq, İoahim fon Ribbentrop, Vilhelm Keytel, Ernst Kaltenbrunner, Alfred Rozenberq, Hans Frank, , Yulius Ştrayxer, Martin Borman,, Alfred Yodl, və Artur Zeys-İnkvart asılmaqla ölüm cəzasına məhkum edildilər.Hans Friçe, Frans von Papen və bəraət qazandılar. Digər müttəhimlər barədə isə müxtəlif həbs cəzaları hökmü oxundu.
Cədvəldəki rənglərin və şərti işarələrin izahı
- Məhkəmənin hökmü ilə edam edilmiş şəxslər cədvəldə boz rənglə ayrılmışdır.
- Məhkəmə hökmündən əvvəl və ya sonra özünə qəsd etmiş və yaxud başqa şəraitdə həlak olmuş şəxslər cədvəldə qəhvəyi rənglə ayrılmışdır.
- Sağ qalan şəxslər cədvəldə ağ rənglə ayrılmışdır.
- T — müttəhim elan edilmiş ittihamın bu bəndinə əsasən təqsirli bilinib.
- TZ — müttəhim elan edilmiş ittihamın bu bəndinə əsasən təqsirsiz bilinib.
- İİS — müttəhimə bu bəndə əsasən ittiham irəli sürülməyib.
Nürnberq prosesində təqsirləndirilən və məhkum edilmiş şəxslərin siyahısı
| Tam adı | Şəkli | Rütbəsi və vəzifəsi | Məhkəmənin hökmü və sonrakı taleyi | İstinad | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | |||||
| Martin Borman |
| NSAFP dəftərxanasının rəisi; Reyxslyayter; | TZ | İİS | T | T | Qiyabi şəkildə məhkəməyə cəlb edilib, asılmaqla ölüm cəzasına məhkum edilib. Uzun müddət hesab edilirdi ki, Borman sağdır və ədalət məhkəməsindən gizlənir. 1973-cü ildə rəsmən ölmüş hesab edilib. | |
| Herman Vilhelm Görinq |
| Üçüncü Reyxin Reyxsmarşalı və Hərbi Hava Qüvvələrinin baş komandanı. | T | T | T | T | İttihamın bütün bəndləri üzrə təqsirli bilinib, asılmaqla ölüm cəzasına məhkum edilib. Asılma yolu ilə ölüm hökmünün güllələnmə ilə dəyişdirilməsi barədə ərizə vermiş, lakin ərizəsi rədd edilmişdir. Edama bir neçə saat qalmış zəhər qəbul edərək intihar edib. | |
| Rudolf Hess |
| SS və SA-nın oberqruppenfüreri. | T | T | TZ | TZ | Prosesdə əsas hərbi cinayətkarlardan biri adlandırılıb, bununla belə, onun müharibənin əvvəlində əsir düşdüyü nəzərə alındığından, o, hərbi cinayətkarlıq və insaniyyətə qarşı cinayət bəndləri üzrə təqsirsiz bilinib. Ömürlük həbs cəzasına məhkum edilib. Cəzasını Berlindəki çəkib. 1987-ci ildə müəmmalı şəraitdə ölmüş vəziyyətdə tapılıb. | |
| Karl Dönits |
| Qross-admiral. | TZ | T | T | İİS | Hərbi cinayətlərə görə (xüsusilə, sualtı qayıqlardan qeyri-məhdud istifadə ilə müharibə aparılması) 10 il müddətinə həbs cəzası alıb. 1956-cı ildə cəzasını tam çəkdikdən sonra azadlığa buraxılıb. 24 dekabr 1980-ci il tarixində vəfat edib. | |
|
|
| SS və SA-nın oberqruppenfüreri. | TZ | TZ | T | T | İlk növbədə Ostarbayterlər və hərbi əsirlərlə amansız rəftara görə, hərbi cinayətkarlıq və insaniyyətə qarşı cinayət bəndləri üzrə təqsirli bilinib. Asılıb. | |
| Artur Zeys-İnkvart |
| SS-in oberqruppenfüreri. | TZ | T | T | T | İlk növbədə işğal olunmuş ərazilərin əhalisi ilə amansız rəftara və yəhudilərin təqib olunmasının təşkilinə görə, sülhə qarşı cinayət, hərbi cinayətkarlıq və insaniyyətə qarşı cinayət bəndləri üzrə təqsirli bilinib. Öz günahını boynuna almış azsaylı müttəhimlərdən biri olub. Asılıb. | |
| Alfred Yodl |
| General-polkovnik. | T | T | T | T | İttihamın bütün bəndləri üzrə təqsirli bilinib, asılmaqla ölüm cəzasına məhkum edilib. Asılma yolu ilə ölüm hökmünün güllələnmə ilə dəyişdirilməsi barədə ərizə vermiş, lakin ərizəsi rədd edilmişdir. Asılıb. 1953-cü ildə A. Yodlun həyat yoldaşı Münhen məhkəməsi vasitəsilə onun tam bəraət qazanmasına nail ola bilib, lakin qərar ictimaiyyətin təzyiqi altında elə həmin ildəcə ləğv olunub. | |
| Ernst Kaltenbrunner |
| SS-in oberqruppenfüreri. | TZ | İİS | T | T | İlk növbədə işğal olunmuş ərazilərin əhalisi və hərbi əsirlərlə amansız rəftara, həmçinin yəhudilərin təqib olunmasının təşkilinə görə, hərbi cinayətkarlıq və insaniyyətə qarşı cinayət bəndləri üzrə təqsirli bilinib. Asılıb. | |
| Vilhelm Bodevin Yohann Qustav Keytel |
| General-feldmarşal. | T | T | T | T | İttihamın bütün bəndləri üzrə təqsirli bilinib, asılmaqla ölüm cəzasına məhkum edilib. Asılma yolu ilə ölüm hökmünün güllələnmə ilə dəyişdirilməsi barədə ərizə vermiş, lakin ərizəsi rədd edilmişdir. Asılıb. | |
|
|
| Hərbi iqtisadiyyatın füreri. | — | — | — | — | Hər dörd bənd üzrə ittiham olunurdu, lakin onu müayinə etmiş beynəlxalq tibbi komissiya müəyyən edib ki, o, səhhətindəki problemlərə görə məhkəmə qarşısında dayana bilməz. | |
|
|
| SA-nın oberqruppenfüreri. | — | — | — | — | Hər dörd bənd üzrə ittiham olunurdu. Prosesinin başlanmasına az qalmış həbsxanada intihar edib. | |
| Konstantin fon Neyrat |
| SS-in qruppenfüreri. | T | T | T | T | İttihamın bütün bəndləri üzrə təqsirli bilinib. 15 illik həbs cəzasına məhkum edilib. 1954-cü ildə sağlamlıq vəziyyətinin pis olması səbəbindən vaxtından əvvəl azad olunub. 14 avqust 1956-cı il tarixində vəfat edib. | |
| Frans Yozef German Mixael Mariya von Papen |
| Reyxskansler (1932); Vitse-kansler (1933–1934). | TZ | TZ | İİS | İİS | İlk iki bənd üzrə ittiham olunurdu. Məhkəmə araşdırmaları nəticəsində günahsız elan olunaraq sərbəst buraxılıb. 1947-ci ildə nəticəsində səkkiz ay müddətinə həbs cəzası alıb. 2 may 1969-cu il tarixində vəfat edib. | |
| Erix Yohann Albert Reder |
| Qross-admiral. | T | T | T | İİS | İttihamın ilk üç bəndi üzrə təqsirli bilinərək ömürlük həbs cəzasına məhkum edilib. Həbs cəzasının güllələnmə ilə dəyişdirilməsi barədə ərizə vermiş, lakin ərizəsi rədd edilmişdir. 1955-ci ildə sağlamlıq vəziyyətinin pis olması səbəbindən vaxtından əvvəl azad olunub. 6 noyabr 1960-cı il tarixində vəfat edib. | |
| Ulrix Fridrix Vilhelm İoahim fon Ribbentrop |
| SS-in oberqruppenfüreri. | T | T | T | T | İttihamın bütün bəndləri üzrə təqsirli bilinib (Məhkəmə materiallarında nazirliyin və şəxsən Ribbentropun Üçüncü reyxin Kukla dövlətlərinin ərazilərində Holokostun təşkil olunmasında böyük rolu olduğu vurğulanmışdır). Asılıb. | |
| Alfred Rozenberq |
| SA-nın oberqruppenfüreri. | T | T | T | T | İttihamın bütün bəndləri üzrə təqsirli bilinib. Asılıb. | |
| Hans Mixael Frank |
| SS və SA-nın oberqruppenfüreri. | TZ | İİS | T | T | İlk növbədə işğal olunmuş ərazilərin əhalisi ilə amansız rəftara və yəhudilərin təqib olunmasının təşkilinə görə, hərbi cinayətkarlıq və insaniyyətə qarşı cinayət bəndləri üzrə təqsirli bilinib. Öz günahını boynuna almış azsaylı müttəhimlərdən biri olub. Asılıb. | |
|
|
| Reyxslyayter, NSAFP fraksiyasının reyxstaqdakı rəhbəri. | TZ | T | T | T | İlk növbədə işğal olunmuş ərazilərin əhalisi ilə amansız rəftara və yəhudilərin təqib olunmasının təşkilinə görə, sülhə qarşı cinayət, hərbi cinayətkarlıq və insaniyyətə qarşı cinayət bəndləri üzrə təqsirli bilinib. Asılıb. | |
| Hans Friçe |
| Daxili mətbuat xidmətinin rəisi (1938–1942); Xalq Maarif və Təbliğat Nazirliyinin radio verilişləri şöbəsinin rəisi (1942–1945). | TZ | TZ | TZ | İİS | Təbliğat nazirliyinin yüksək vəzifəli məmuru qismində prosesə cəlb olunub. Məhkəmə araşdırmaları nəticəsində günahsız elan olunaraq sərbəst buraxılıb. 1947-ci ildə nəticəsində 9 il müddətinə həbs cəzası alıb. 1950-ci ildə sağlamlıq vəziyyətinin pis olması səbəbindən vaxtından əvvəl azad olunub. 27 sentyabr 1953-cü ildə xərçəng xəstəliyindən dünyasını dəyişib. | |
|
|
| İqtisadiyyatın reyxsministri (1938–1945), hərbi iqtisadiyyat məsələləri üzrə baş müvəkkil. | TZ | T | T | T | İlk növbədə Ostarbayterlər və hərbi əsirlərlə amansız rəftara görə, həmçinin məhbuslarından əldə olunan vəsaitlərin leqallaşdırılmasının təşkilinə görə, sülhə qarşı cinayət, hərbi cinayətkarlıq və insaniyyətə qarşı cinayət bəndləri üzrə təqsirli bilinib. Ömürlük həbs cəzasına məhkum olunub. 1957-ci ildə sağlamlıq vəziyyətinin pis olması səbəbindən vaxtından əvvəl azad olunub. 31 may 1960-cı ildə şəkərli diabet xəstəliyindən dünyasını dəyişib. | |
|
|
| İqtisadiyyatın reyxsministri (1934–1937), portfelsiz reyxsministr (1937–1942). | TZ | TZ | İİS | İİS | Məhkəmə araşdırmaları nəticəsində günahsız elan olunaraq, sərbəst buraxılıb. 1947-ci ildə nəticəsində 8 il müddətinə həbs cəzası alıb. Bir il sonra sağlamlıq vəziyyətinin pis olması səbəbindən vaxtından əvvəl azad olunub. Sonralar AFR-də bank sahəsində çalışıb. 3 iyun 1970-ci il tarixində vəfat edib. | |
|
|
| SA-nın oberqruppenfüreri. | TZ | İİS | İİS | T | İlk növbədə işğal olunmuş ərazilərin əhalisi ilə amansız rəftara və yəhudilərin təqib olunmasının təşkilinə görə, insaniyyətə qarşı cinayət bəndi üzrə təqsirli bilinib. 20 il müddətinə həbs cəzası alıb, 1966-cı ildə cəzasını tam çəkdikdən sonra azadlığa buraxılıb. 1967-ci ildə Hamburqda özünün xatirələrindən ibarət olan "Mən Hitlerə inanırdım" kitabını dərc edib. 8 avqust 1974-cü il tarixində vəfat edib. | |
| Albert Şpeer |
| А. Hitlerin şəxsi memarı. | TZ | TZ | T | T | İlk növbədə Ostarbayterlər və hərbi əsirlərlə amansız rəftara görə, hərbi cinayətkarlıq və insaniyyətə qarşı cinayət bəndləri üzrə təqsirli bilinib. Öz günahını boynuna almış azsaylı müttəhimlərdən biri. Əfv ərizəsi yazmamış yeganə müttəhim. 20 il müddətinə həbs cəzası alıb, 1966-cı ildə cəzasını tam çəkdikdən sonra azadlığa buraxılıb. 1 sentyabr 1981-ci ildə beyninə qan sızması nəticəsində dünyasını dəyişib. | |
| Yulius Ştrayxer |
| SA-nın oberqruppenfüreri. | TZ | İİS | İİS | T | İlk növbədə yəhudilərin təqib olunması ilə nəticələnən — millətlərarası ədavətin qızışdırılması, antisemit təbliğat və soyqırım çağırışlarına görə, insaniyyətə qarşı cinayət bəndi üzrə təqsirli bilinib. Asılıb. | |
Şərhlər
- 1945-ci ildə ABŞ və Böyük Britaniya əhalisinin 70 faizi bu fikri dəstəkləyirdi.
- Bu bənd alman hüquqşünasları tərəfindən əlavə edilib. Onların fikrinə görə, müttəfiqlər tərəfindən Drezdenin bombalanması, Hiroşima və Naqasakiyə nüvə hücumunu da bu bəndə əlavə etmək olardı.
- Martin Borman tapılmadığı üçün onun haqda çıxan hökm qiyabi idi.
- Şahidlərin sözlərinə görə, Martin Borman 2 may 1945-ci ildə mühasirəyə alınmış çıxmağa çalışarkən həlak olub. Lakin bu ifadələr nəzərə alınmayıb. O, tərəfindən təqsirləndirilən şəxslərin siyahısına daxil edilib və qiyabi olaraq edam cəzasına məhkum edilib. 1972-ci ildə Berlində yol işləri zamanı sonradan Martin Bormanın qalıqları olduğu müəyyənləşəcək qalıqlar aşkar edilib. Növbəti il, rəsmi araşdırmalardan sonra onun ölmüş olduğu elan edilib. 1998-ci ildə nəticələri qalıqların həqiqiliyini təsdiqləyib.
- Görinqin ciddi nəzarət altında saxlanıldığı məkanda bunu necə bacardığı barədə indiyədək dəqiq məlumat yoxdur. 2005-ci ildə məlumat yayılıb ki, zəhəri ona amerikalı mühafizəçilərdən biri verib.
- 1987-ci ildə sovet hökuməti Hessin humanizm baxımından azadlığa buraxılması məsələsinin mümkünlüyünə baxmağa hazır idi. İntihar etməsi barədə rəsmi versiya onun doğmaları və həbsxananın bəzi əməkdaşları tərəfindən şübhə altına alınıb.
- azad edildikdən sonra ittihamçılar onun oğlu məsuliyyətə cəlb etməyə çalışırdılar, lakin tribunal onun işinə baxmaqdan imtina edib.
İstinadlar
- "View of the defendants in the dock at the International Military Tribunal trial of war criminals at Nuremberg". Derechos.org. 14 İyun 2017 tarixində .
- "1945-Cİ İL NOYABRIN 20-DƏ NÜRNBERQ MÜHAKİMƏSİ BAŞLANMIŞDIR". Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi. 14 İyun 2017 tarixində .
- "Нюрнбергский трибунал придумал Сталин". "Komsomolskaya pravda". 15 İyul 2017 tarixində .
- "Nürnberq məhkəməsi — tarixin ən müəmmalı səhifəsi". Olke.az. 15 İyul 2017 tarixində .
- "Нюрнбергский процесс: следствие, обвинение, приговор". Pravo.ru. 15 İyul 2017 tarixində .
- "Robert Ley". Britannika Ensiklopediyası. 20 İyun 2017 tarixində .
- "Почему не состоялся суд над нацистскими спонсорами?". İsrageo.com. 26 iyun 2017 tarixində .
- Bezımenski, 1999. səh. 382—383, 401, 413
- Zalesski, 2002. səh. 78—82
- "Тайна самоубийства Германа Геринга раскрыта?". Подробности. 2012-02-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-12.
- Zalesski, 2008. səh. 372—375
- "Тайна смерти Рудольфа Гесса". Военное обозрение. 2012-02-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-12.
- Zalesski, 2002. səh. 194—198
- Zalesski, 2008. səh. 699—700
- Zalesski, 2002. səh. 295—296
- Zalesski, 2002. səh. 301—303
- Zalesski, 2008. səh. 102
- Zalesski, 2002. səh. 317—319
- Zalesski, 2008. səh. 107—108
- Zalesski, 2002. səh. 385—386
- Zalesski, 2002. səh. 411—413
- Zalesski, 2002. səh. 487—489
- Zalesski, 2002. səh. 503—505
- Zalesski, 2008. səh. 779—780
- Zalesski, 2002. səh. 561—564
- Zalesski, 2002. səh. 570—573
- Zalesski, 2002. səh. 633—636
- Zalesski, 2002. səh. 642—645
- Zalesski, 2002. səh. 649—650
- Zalesski, 2002. səh. 652—654
- Zalesski, 2002. səh. 713—716
- Zalesski, 2002. səh. 733—735
- Zalesski, 2002. səh. 750—753
- Zalesski, 2002. səh. 781—782
Ədəbiyyat
- Lev Aleksandroviç Bezımenski. Hitlerin arxasındakı adam. Martin Borman və onun gündəliyi (10000 nüs.). Moskva: Veçe. 1999. 432. ISBN .
- Konstantin Aleksandroviç Zalesski. Üçüncü reyxdə kim kim idi (AST 5000 nüs.). Moskva. 2002. 944. ISBN .
- Konstantin Aleksandroviç Zalesski. Üçüncü reyxin silahlı qüvvələri. Tam ensiklopediya. Vermaxt, lüftvaffe, kriqsmarine (Eksmo 4000 nüs.). Moskva. 2008. 944. ISBN .
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- "Нюрнбергский процесс. Справка". РИА Новости (rus). Weekend. 2012-02-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-11.
- "Нюрнбергский процесс: нацистские преступники на скамье подсудимых". Deutsche Welle (rus). История Германии. 2012-02-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-11.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu siyahida Almaniyanin Nurnberq seherinde 1945 ci il noyabrin 20 den 1946 ci il oktyabrin 1 dek teqsirlendirilen sexs qisminde qarsisinda dayanmis Ucuncu Reyxin ali dovlet ve herbi xadimleri gosterilib Nurnberq prosesi zamani muttehimler kursusunde eylesmis teqsirlendirilen sexsler noyabr 1945 ci il Hele 1942 ci ilde SSRI nasist cinayetkarlarini muhakime etmek ucun herbi tribunal yaradilmasi barede fikir bildirmisdi Stalin bir nece defe bildirmisdi ki Ikinci dunya muharibesine sebeb olan sexsler beynelxalq mehkemede emellerine gore cavab vermelidirler Corcill dusunurdu ki esas herbi cinayetkarlari esir goturen kimi edam etmek lazimdir Ruzvelt ise hesab edirdi ki prosedur cox huquqi olmamali ve mehkemeye muxbirler ve fotoqraflar buraxilmamalidir Ikinci dunya muharibesinde qalib gelen dovletler 1945 ci ilin iyun avqust aylarinda kecirilen beynelxalq herbi tribunalin yaradilmasi barede raziliga geldiler 1945 ci il 29 avqust tarixinde esas herbi cinayetkarlarin siyahisi derc edildi Bu siyahida 24 neferin adi var idi Herbi cinayetkarlara qarsi dord muxtelif istiqametde ittiham ireli suruldu Nasist partiyasinin planlari butun dunyaya qarsi tecavuzkarliq Sulhe qarsi cinayet Herbi cinayetkarliq Insaniyyete qarsi cinayet 1945 ci ilin 18 oktyabr tarixinde ittiham materiallari artiq hazir idi Mehkeme prosesine bir ay qalmis her bir muttehim bu materiallarla tanis oldu Materialla tanis olduqdan sonra 25 oktyabr 1945 ci ilde nasist partiyasinin funksioneri ozune qesd etdi Nasist herekatina xeyli maddi yardim gostermis ise sehhetindeki problemlere gore mehkeme prosesi baslamamis azad edildi Diger muttehimler ise hakim qarsisina cixdi London sazisine esasen beynelxalq herbi tribunal dord dovletin yeni ABS SSRI Boyuk Britaniya ve Fransanin numayendelerinden teskil edilmisdi Mehkemenin sedri britaniyali huquqsunas idi Tribunal 217 gune basa catdi 403 dinleme kecirildi Bu dinlemeler umumi olaraq 24 min saat demek idi Iclas stenoqramlari yazilmis senedlerin hundurluyu 10 metr idi 3 milyon sened ve uzunlugu 2400 metr olan kinolent arxive gonderildi Subut olaraq coxsayli sahid ifadeleri esir dusergelerinin sakinleri foto ve kino senedlerden istifade edildi Eyni zamanda ittiham olunanlar terefinden imzalanmis ve yazilmis emrler raportlar da subut kimi istifade edilib 1946 ci il sentyabrin 30 da ve oktyabrin 1 de hokm oxundu Herman Gorinq Ioahim fon Ribbentrop Vilhelm Keytel Ernst Kaltenbrunner Alfred Rozenberq Hans Frank Yulius Strayxer Martin Borman Alfred Yodl ve Artur Zeys Inkvart asilmaqla olum cezasina mehkum edildiler Hans Frice Frans von Papen ve beraet qazandilar Diger muttehimler barede ise muxtelif hebs cezalari hokmu oxundu Cedveldeki renglerin ve serti isarelerin izahiMehkemenin hokmu ile edam edilmis sexsler cedvelde boz rengle ayrilmisdir Mehkeme hokmunden evvel ve ya sonra ozune qesd etmis ve yaxud basqa seraitde helak olmus sexsler cedvelde qehveyi rengle ayrilmisdir Sag qalan sexsler cedvelde ag rengle ayrilmisdir T muttehim elan edilmis ittihamin bu bendine esasen teqsirli bilinib TZ muttehim elan edilmis ittihamin bu bendine esasen teqsirsiz bilinib IIS muttehime bu bende esasen ittiham ireli surulmeyib Nurnberq prosesinde teqsirlendirilen ve mehkum edilmis sexslerin siyahisiEsas meqale Nurnberq prosesiTam adi Sekli Rutbesi ve vezifesi Ittiham olundugu bendler Mehkemenin hokmu ve sonraki taleyi Istinad1 2 3 4Martin Borman alm Martin Bormann 17 iyun 1900 2 may 1945 NSAFP defterxanasinin reisi Reyxslyayter Portfelsiz reyxsministr Furerin sexsi katibi TZ IIS T T Qiyabi sekilde mehkemeye celb edilib asilmaqla olum cezasina mehkum edilib Uzun muddet hesab edilirdi ki Borman sagdir ve edalet mehkemesinden gizlenir 1973 cu ilde resmen olmus hesab edilib Herman Vilhelm Gorinq alm Hermann Wilhelm Goring 12 yanvar 1893 15 oktyabr 1946 Ucuncu Reyxin Reyxsmarsali ve Herbi Hava Quvvelerinin bas komandani sedri Aviasiya reyxsministri 23 aprel 1945 ci ilde furerin emri ile tutdugu butun vezifelerden azad edilib ve ev hebsine alinib T T T T Ittihamin butun bendleri uzre teqsirli bilinib asilmaqla olum cezasina mehkum edilib Asilma yolu ile olum hokmunun gullelenme ile deyisdirilmesi barede erize vermis lakin erizesi redd edilmisdir Edama bir nece saat qalmis zeher qebul ederek intihar edib Rudolf Hess alm Rudolf Hess 26 aprel 1894 17 avqust 1987 SS ve SA nin oberqruppenfureri Reyxslyayter Portfelsiz reyxsministr Furerin NSAFP uzre muavini T T TZ TZ Prosesde esas herbi cinayetkarlardan biri adlandirilib bununla bele onun muharibenin evvelinde esir dusduyu nezere alindigindan o herbi cinayetkarliq ve insaniyyete qarsi cinayet bendleri uzre teqsirsiz bilinib Omurluk hebs cezasina mehkum edilib Cezasini Berlindeki cekib 1987 ci ilde muemmali seraitde olmus veziyyetde tapilib Karl Donits alm Karl Donitz 16 sentyabr 1891 24 dekabr 1980 Qross admiral Ucuncu Reyxin Herbi Deniz Quvvelerinin bas komandani 1943 1945 ve Ucuncu Reyxin Silahli Quvvelerinin bas komandani 1945 ci il aprelin 30 dan mayin 23 dek TZ T T IIS Herbi cinayetlere gore xususile sualti qayiqlardan qeyri mehdud istifade ile muharibe aparilmasi 10 il muddetine hebs cezasi alib 1956 ci ilde cezasini tam cekdikden sonra azadliga buraxilib 24 dekabr 1980 ci il tarixinde vefat edib alm Ernst Friedrich Christoph Fritz Sauckel 27 oktyabr 1894 16 oktyabr 1946 SS ve SA nin oberqruppenfureri Turingiyanin reyxsstatqalteri ve qaulyalteri Isci quvvesinin istifadesi uzre bas muvekkil ve idaresinde isci quvvesi uzre komissar TZ TZ T T Ilk novbede Ostarbayterler ve herbi esirlerle amansiz reftara gore herbi cinayetkarliq ve insaniyyete qarsi cinayet bendleri uzre teqsirli bilinib Asilib Artur Zeys Inkvart alm Arthur Seyss Inquart 22 iyul 1892 16 oktyabr 1946 SS in oberqruppenfureri General qubernatorun muavini 1939 1940 Niderlandin reyxskomissari 1940 1944 TZ T T T Ilk novbede isgal olunmus erazilerin ehalisi ile amansiz reftara ve yehudilerin teqib olunmasinin teskiline gore sulhe qarsi cinayet herbi cinayetkarliq ve insaniyyete qarsi cinayet bendleri uzre teqsirli bilinib Oz gunahini boynuna almis azsayli muttehimlerden biri olub Asilib Alfred Yodl alm Alfred Jodl 10 may 1890 16 oktyabr 1946 General polkovnik operativ idaresinin reisi T T T T Ittihamin butun bendleri uzre teqsirli bilinib asilmaqla olum cezasina mehkum edilib Asilma yolu ile olum hokmunun gullelenme ile deyisdirilmesi barede erize vermis lakin erizesi redd edilmisdir Asilib 1953 cu ilde A Yodlun heyat yoldasi Munhen mehkemesi vasitesile onun tam beraet qazanmasina nail ola bilib lakin qerar ictimaiyyetin tezyiqi altinda ele hemin ildece legv olunub Ernst Kaltenbrunner alm Ernst Kaltenbrunner 4 oktyabr 1903 16 oktyabr 1946 SS in oberqruppenfureri Polis ve SS qosunlarinin generali Reyx Tehlukesizliyinin Bas Idaresinin reisi TZ IIS T T Ilk novbede isgal olunmus erazilerin ehalisi ve herbi esirlerle amansiz reftara hemcinin yehudilerin teqib olunmasinin teskiline gore herbi cinayetkarliq ve insaniyyete qarsi cinayet bendleri uzre teqsirli bilinib Asilib Vilhelm Bodevin Yohann Qustav Keytel alm Wilhelm Bodewin Johann Gustav Keitel 22 sentyabr 1882 16 oktyabr 1946 General feldmarsal qerargah reisi T T T T Ittihamin butun bendleri uzre teqsirli bilinib asilmaqla olum cezasina mehkum edilib Asilma yolu ile olum hokmunun gullelenme ile deyisdirilmesi barede erize vermis lakin erizesi redd edilmisdir Asilib alm Gustav Georg Friedrich Maria Krupp von Bohlen und Halbach 7 avqust 1870 16 yanvar 1950 Herbi iqtisadiyyatin fureri konsernin sahibi ve rehberi Her dord bend uzre ittiham olunurdu lakin onu muayine etmis beynelxalq tibbi komissiya mueyyen edib ki o sehhetindeki problemlere gore mehkeme qarsisinda dayana bilmez alm Robert Ley 15 fevral 1890 25 oktyabr 1945 SA nin oberqruppenfureri Reyxslyayter NSAFP in teskilat sobesinin mudiri Alman emek cebhesinin rehberi Her dord bend uzre ittiham olunurdu Prosesinin baslanmasina az qalmis hebsxanada intihar edib Konstantin fon Neyrat alm Konstantin von Neurath 2 fevral 1873 14 avqust 1956 SS in qruppenfureri 1932 1938 reyxsprotektoru 1939 1941 T T T T Ittihamin butun bendleri uzre teqsirli bilinib 15 illik hebs cezasina mehkum edilib 1954 cu ilde saglamliq veziyyetinin pis olmasi sebebinden vaxtindan evvel azad olunub 14 avqust 1956 ci il tarixinde vefat edib Frans Yozef German Mixael Mariya von Papen alm Franz Joseph Hermann Michael Maria von Papen 29 oktyabr 1879 2 may 1969 Reyxskansler 1932 Vitse kansler 1933 1934 Almaniyanin Avstriya ve 1934 1938 Turkiyedeki 1939 1944 sefiri TZ TZ IIS IIS Ilk iki bend uzre ittiham olunurdu Mehkeme arasdirmalari neticesinde gunahsiz elan olunaraq serbest buraxilib 1947 ci ilde neticesinde sekkiz ay muddetine hebs cezasi alib 2 may 1969 cu il tarixinde vefat edib Erix Yohann Albert Reder alm Erich Johann Albert Raeder 24 aprel 1876 6 noyabr 1960 Qross admiral Ucuncu Reyxin Herbi Deniz Quvvelerinin bas komandani 1935 1943 T T T IIS Ittihamin ilk uc bendi uzre teqsirli bilinerek omurluk hebs cezasina mehkum edilib Hebs cezasinin gullelenme ile deyisdirilmesi barede erize vermis lakin erizesi redd edilmisdir 1955 ci ilde saglamliq veziyyetinin pis olmasi sebebinden vaxtindan evvel azad olunub 6 noyabr 1960 ci il tarixinde vefat edib Ulrix Fridrix Vilhelm Ioahim fon Ribbentrop alm Ulrich Friedrich Wilhelm Joachim von Ribbentrop 30 aprel 1893 16 oktyabr 1946 SS in oberqruppenfureri 1938 1945 T T T T Ittihamin butun bendleri uzre teqsirli bilinib Mehkeme materiallarinda nazirliyin ve sexsen Ribbentropun Ucuncu reyxin Kukla dovletlerinin erazilerinde Holokostun teskil olunmasinda boyuk rolu oldugu vurgulanmisdir Asilib Alfred Rozenberq alm Alfred Rosenberg 12 yanvar 1893 16 oktyabr 1946 SA nin oberqruppenfureri Reyxslyayter NSAFP in xarici siyaset idaresinin rehberi isgal olunmus serq erazilerinin reyxsministri 1941 1945 T T T T Ittihamin butun bendleri uzre teqsirli bilinib Asilib Hans Mixael Frank alm Hans Michael Frank 23 may 1900 16 oktyabr 1946 SS ve SA nin oberqruppenfureri Reyxslyayter Portfelsiz reyxsministr Alman Huquq Akademiyasinin prezidenti Polsanin general qubernatoru TZ IIS T T Ilk novbede isgal olunmus erazilerin ehalisi ile amansiz reftara ve yehudilerin teqib olunmasinin teskiline gore herbi cinayetkarliq ve insaniyyete qarsi cinayet bendleri uzre teqsirli bilinib Oz gunahini boynuna almis azsayli muttehimlerden biri olub Asilib alm Wilhelm Frick 12 mart 1887 16 oktyabr 1946 Reyxslyayter NSAFP fraksiyasinin reyxstaqdaki rehberi 1933 1943 Portfelsiz reyxsministr 1943 1945 reyxsprotektoru 1943 1945 TZ T T T Ilk novbede isgal olunmus erazilerin ehalisi ile amansiz reftara ve yehudilerin teqib olunmasinin teskiline gore sulhe qarsi cinayet herbi cinayetkarliq ve insaniyyete qarsi cinayet bendleri uzre teqsirli bilinib Asilib Hans Frice alm Hans Fritzsche 21 aprel 1900 27 sentyabr 1953 Daxili metbuat xidmetinin reisi 1938 1942 Xalq Maarif ve Tebligat Nazirliyinin radio verilisleri sobesinin reisi 1942 1945 jurnalist TZ TZ TZ IIS Tebligat nazirliyinin yuksek vezifeli memuru qisminde prosese celb olunub Mehkeme arasdirmalari neticesinde gunahsiz elan olunaraq serbest buraxilib 1947 ci ilde neticesinde 9 il muddetine hebs cezasi alib 1950 ci ilde saglamliq veziyyetinin pis olmasi sebebinden vaxtindan evvel azad olunub 27 sentyabr 1953 cu ilde xerceng xesteliyinden dunyasini deyisib alm Walther Emanuel Funk 18 avqust 1890 31 may 1960 Iqtisadiyyatin reyxsministri 1938 1945 herbi iqtisadiyyat meseleleri uzre bas muvekkil Reyxsbankin prezidenti 1939 1945 TZ T T T Ilk novbede Ostarbayterler ve herbi esirlerle amansiz reftara gore hemcinin mehbuslarindan elde olunan vesaitlerin leqallasdirilmasinin teskiline gore sulhe qarsi cinayet herbi cinayetkarliq ve insaniyyete qarsi cinayet bendleri uzre teqsirli bilinib Omurluk hebs cezasina mehkum olunub 1957 ci ilde saglamliq veziyyetinin pis olmasi sebebinden vaxtindan evvel azad olunub 31 may 1960 ci ilde sekerli diabet xesteliyinden dunyasini deyisib alm Hjalmar Horace Greeley Schacht 22 yanvar 1887 3 iyun 1970 Iqtisadiyyatin reyxsministri 1934 1937 portfelsiz reyxsministr 1937 1942 Reyxsbankin prezidenti 1933 1939 1944 cu ilin sentyabrinda eyni ilin iyul ayinda Hitlere edilen sui qesd cehdinde istirakina gore gestapo terefinden hebs edilib muharibenin sonuna qeder saxlanilib TZ TZ IIS IIS Mehkeme arasdirmalari neticesinde gunahsiz elan olunaraq serbest buraxilib 1947 ci ilde neticesinde 8 il muddetine hebs cezasi alib Bir il sonra saglamliq veziyyetinin pis olmasi sebebinden vaxtindan evvel azad olunub Sonralar AFR de bank sahesinde calisib 3 iyun 1970 ci il tarixinde vefat edib alm Baldur Benedikt von Schirach 9 may 1907 8 avqust 1974 SA nin oberqruppenfureri Reyxslyayter Hitleryugendin reyxsyuqendfureri 1931 1940 Vyananin qaulyayteri 1940 1945 TZ IIS IIS T Ilk novbede isgal olunmus erazilerin ehalisi ile amansiz reftara ve yehudilerin teqib olunmasinin teskiline gore insaniyyete qarsi cinayet bendi uzre teqsirli bilinib 20 il muddetine hebs cezasi alib 1966 ci ilde cezasini tam cekdikden sonra azadliga buraxilib 1967 ci ilde Hamburqda ozunun xatirelerinden ibaret olan Men Hitlere inanirdim kitabini derc edib 8 avqust 1974 cu il tarixinde vefat edib Albert Speer alm Albert Speer 19 mart 1905 1 sentyabr 1981 A Hitlerin sexsi memari Silahlandirma ve herbi senaye reyxsministri 1942 1945 TZ TZ T T Ilk novbede Ostarbayterler ve herbi esirlerle amansiz reftara gore herbi cinayetkarliq ve insaniyyete qarsi cinayet bendleri uzre teqsirli bilinib Oz gunahini boynuna almis azsayli muttehimlerden biri Efv erizesi yazmamis yegane muttehim 20 il muddetine hebs cezasi alib 1966 ci ilde cezasini tam cekdikden sonra azadliga buraxilib 1 sentyabr 1981 ci ilde beynine qan sizmasi neticesinde dunyasini deyisib Yulius Strayxer alm Julius Streicher 12 fevral 1885 16 oktyabr 1946 SA nin oberqruppenfureri qaulyalteri 1933 1940 Der Sturmer heftelik qezetinin bas redaktoru TZ IIS IIS T Ilk novbede yehudilerin teqib olunmasi ile neticelenen milletlerarasi edavetin qizisdirilmasi antisemit tebligat ve soyqirim cagirislarina gore insaniyyete qarsi cinayet bendi uzre teqsirli bilinib Asilib Serhler1945 ci ilde ABS ve Boyuk Britaniya ehalisinin 70 faizi bu fikri destekleyirdi Bu bend alman huquqsunaslari terefinden elave edilib Onlarin fikrine gore muttefiqler terefinden Drezdenin bombalanmasi Hirosima ve Naqasakiye nuve hucumunu da bu bende elave etmek olardi Martin Borman tapilmadigi ucun onun haqda cixan hokm qiyabi idi Sahidlerin sozlerine gore Martin Borman 2 may 1945 ci ilde muhasireye alinmis cixmaga calisarken helak olub Lakin bu ifadeler nezere alinmayib O terefinden teqsirlendirilen sexslerin siyahisina daxil edilib ve qiyabi olaraq edam cezasina mehkum edilib 1972 ci ilde Berlinde yol isleri zamani sonradan Martin Bormanin qaliqlari oldugu mueyyenlesecek qaliqlar askar edilib Novbeti il resmi arasdirmalardan sonra onun olmus oldugu elan edilib 1998 ci ilde neticeleri qaliqlarin heqiqiliyini tesdiqleyib Gorinqin ciddi nezaret altinda saxlanildigi mekanda bunu nece bacardigi barede indiyedek deqiq melumat yoxdur 2005 ci ilde melumat yayilib ki zeheri ona amerikali muhafizecilerden biri verib 1987 ci ilde sovet hokumeti Hessin humanizm baximindan azadliga buraxilmasi meselesinin mumkunluyune baxmaga hazir idi Intihar etmesi barede resmi versiya onun dogmalari ve hebsxananin bezi emekdaslari terefinden subhe altina alinib azad edildikden sonra ittihamcilar onun oglu mesuliyyete celb etmeye calisirdilar lakin tribunal onun isine baxmaqdan imtina edib Istinadlar View of the defendants in the dock at the International Military Tribunal trial of war criminals at Nuremberg Derechos org 14 Iyun 2017 tarixinde 1945 CI IL NOYABRIN 20 DE NURNBERQ MUHAKIMESI BASLANMISDIR Azerbaycan Dovlet Informasiya Agentliyi 14 Iyun 2017 tarixinde Nyurnbergskij tribunal pridumal Stalin Komsomolskaya pravda 15 Iyul 2017 tarixinde Nurnberq mehkemesi tarixin en muemmali sehifesi Olke az 15 Iyul 2017 tarixinde Nyurnbergskij process sledstvie obvinenie prigovor Pravo ru 15 Iyul 2017 tarixinde Robert Ley Britannika Ensiklopediyasi 20 Iyun 2017 tarixinde Pochemu ne sostoyalsya sud nad nacistskimi sponsorami Isrageo com 26 iyun 2017 tarixinde Bezimenski 1999 seh 382 383 401 413 Zalesski 2002 seh 78 82 Tajna samoubijstva Germana Geringa raskryta Podrobnosti 2012 02 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 12 Zalesski 2008 seh 372 375 Tajna smerti Rudolfa Gessa Voennoe obozrenie 2012 02 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 12 Zalesski 2002 seh 194 198 Zalesski 2008 seh 699 700 Zalesski 2002 seh 295 296 Zalesski 2002 seh 301 303 Zalesski 2008 seh 102 Zalesski 2002 seh 317 319 Zalesski 2008 seh 107 108 Zalesski 2002 seh 385 386 Zalesski 2002 seh 411 413 Zalesski 2002 seh 487 489 Zalesski 2002 seh 503 505 Zalesski 2008 seh 779 780 Zalesski 2002 seh 561 564 Zalesski 2002 seh 570 573 Zalesski 2002 seh 633 636 Zalesski 2002 seh 642 645 Zalesski 2002 seh 649 650 Zalesski 2002 seh 652 654 Zalesski 2002 seh 713 716 Zalesski 2002 seh 733 735 Zalesski 2002 seh 750 753 Zalesski 2002 seh 781 782EdebiyyatLev Aleksandrovic Bezimenski Hitlerin arxasindaki adam Martin Borman ve onun gundeliyi 10000 nus Moskva Vece 1999 432 ISBN 5 7838 0500 9 Konstantin Aleksandrovic Zalesski Ucuncu reyxde kim kim idi AST 5000 nus Moskva 2002 944 ISBN 5 271 05091 2 Konstantin Aleksandrovic Zalesski Ucuncu reyxin silahli quvveleri Tam ensiklopediya Vermaxt luftvaffe kriqsmarine Eksmo 4000 nus Moskva 2008 944 ISBN 978 5 903339 73 0 Hemcinin baxAdolf Hitler Holokost Ikinci Dunya muharibesiXarici kecidler Nyurnbergskij process Spravka RIA Novosti rus Weekend 2012 02 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 11 Nyurnbergskij process nacistskie prestupniki na skame podsudimyh Deutsche Welle rus Istoriya Germanii 2012 02 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 11