Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vilyam Klark (ing. William Clark; 1 avqust 1770[…] – 1 sentyabr 1838[…], Sent-Luis, Missuri) — Amerikalı səyyah, Qızıldərili cəsus və leytenant. Şimali Amerika qitəsinin iç hissələrini kəşf etmişdir.
| Vilyam Klark | |
|---|---|
| ing. William Clark | |
 Vilyam Klark | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Virciniya, ABŞ |
| Vəfat tarixi | (68 yaşında) |
| Vəfat yeri | Sent-Luis, Missuri, ABŞ |
| Vətəndaşlığı |  ABŞ |
| Fəaliyyəti | tədqiqatçı-səyyah[d], siyasətçi, hərbi qulluqçu, təbiətşünas |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
18. əsrin ortalarında, Şimali Amerika'ya Avropa'dan o qədər çox miqrant gəlmişdi ki şimalşərqdəki ilk müstəmləkə torpağları dolmuşdu. Şəhərlər, koloniyalar və müstəmləkələr artıq nüfusu yerləşdirə bilmirdi. Yaşamaq üçün gələnlər qərbə, Apalaş Dağları'nın kənarında bilinməyən yerlərə getməyə qorxduğlarına görə yerləşmə çətin inkişaf edirdi. Bu səbəbdən, 1803'cü ildə, Amerika hökuməti Louisiana əyalətini Fransa'dan satın aldı. Bu Zamanda Amerika prezidenti Tomas Cefferson, Mississippi'nin kənarındakı yerləri kəşfetmək üçün tez bir səfər başlatdı. Məqsəd, Qızıldərililər və Meksikalılar ilə ticarət imkanlarını dəyərləndirməkdi; ama Sakit Okean'a gedən bir yol tapılması da istənilirdi. Beləliklə Amerika iqtisadiyyatı güclənəcək, yeni əyalətlər əldə edəbiləcək və hər sahədə güclənməyi ümid edirlərdi.
Səfərin liderləri, prezidentin xüsusi katibi və leytenant William Clark idi. Lewis ləvazümatların seçimini edərkən,Clark adamları təyin etdi və onlara səyahət haqqında təhsil verdi.30 adamdan ibarət,"Səyyah Qitəsi" adlandırdıqları ekipaj 14 May 1804'-cü ildə Missouri Çayın'dan sevinclə yola qoyuldu.Tüfəng,dərman və ərzaq xaricində,özləri ilə Qızıldərililərə hədiyyə etmək üçün çoxlu sayda bəzək əşyasıda götürmüşdülər.
Yeni ərazilərin kəşfi
İki lider yol boyunca gördükləri çox sayda bitki və heyvan növlərinə öz müşahidələrini kitablarında qeyd etdilər. Lewis çox pis hava şərtlərindən və ekipaj gündüz və gecələrini narahat edən ağcaqanadlar`dan şikayət edirdilər. On bir həftə sonra Avto, Missuri və Omaha qızıldərili qəbilələriylə qarşılaşdılar. Bir-birlərinə hədiyyələr təqdim etdikdən sonra sülh və müqavilələr imzaladılar. Daxili düzənliyə çıxdıqda, "Teton Siu" qrupuna rast gəldilər ki, bu qəbilə sülh mərasiminə qatılmadan öz torpaqlarını keçməyə imkan vermədi. Bu gün Şimali Dakota sərhədləri içərisində olan bir əraziyə gəldikləri zaman düşərgə qurdular. Onlar sərt qışı burada "Mandan Qızıldərili Qəbiləsi" ilə keçirdi. Yazda onlar yenidən Missouri'nin yuxarı hissələrinə doğru yola çıxdılar.
Axıntılar getdikcə güclənib səyahəti çətinləştirdisə də, May'ın sonunda qarlarla örtülü, heybətli Qayalı Dağlar göründü. Burada boz ayılarla qarşılaşdılar; davamlı olaraq ekipaja hücum edən bu iri heyvanların gücü və vəhşiliyi qarşısında heyrətə düşdülər. Daha sonra, yollarına davam etmələrini mane olan Missuri'dakı "Büyük Şəlalələr"'in ətrafından keçən bir yol tapmaları lazım gəlirdi. Ləvazümatları şəlalənin ətrafından kecmək işi təxmini 1 ay çəkdi və adamları çox yordu. Avqustda "Şoşon Qızıldərililər"inin ərazilərinə daxil oldular və Qayalı Dağlar'ın yüksəkliklərini yanlış təxmin etdiklərindən çətinliklərlə qarşılaşdılar. Ancaq, ekipajdakı tərcümanın "Şoşon Qızıldərilisi" olan arvadı Sacagewea onlara kömək etdi. Sacagewea, ekipaja "Lemhi Keçidini"ni yol göstərərək "Kolumbiya Çayı"na gedən yola çıxmalarına şərait yaratdı. Ekipaj, Sacagewea'nın xalqıyla təmasa girib, səyahətlərinə davam etmək üçün onlardan yeni və güclü atlar aldılar.
Evə qayıdış
Qayalı Dağlar'ın qərbi çox dik idi; yol tez-tez şəlalə və sürüşkən qayalar tərəfindən kəsilirdi. Ərzaq azalmışdı. Gecələr çox soyuq keçirdi. Qızıldərili qəbilələrin ərazilərindən keçərək nəhayət "Kolumbiya Çayı"na çatdılar. Çay boyunca kürək çəkdilər və 7 Oktyabr günü Sakit Okean'a yaxınlaşdığlarını başa düşdülər. Qarşılarındakı son təpəyə çıxıb aşağıya baxdıqda okeanın uzanmaqda olduğunu gördülər. Axırki məqsədlərini çatmışlardı. Orayla əlaqəli maraqlı hadisələri qeyd etdilər,şəkillər çəkdilər. Hava, pisləşməyə başlayanda geri dönüş üçün hazırlıqlara başladılar.
Qayıdış hazırlığı üçün, "Tlatsup Qalası" adlandırdıqları bir düşərgə qurdular. Olduğları ərazidən okeanı görəbildiylərinə görə,keçən bir gəmini dayandırıb özlərini geriyə aparmaqlarını istəyə bilərdilər. Ancaq, heçbir keçən bir gəmi olmadğından 23 Mart günündə hazırlanaraq 'yə qayıdış səyahətinə başladılar.Bu qayıdış altı ay keçdi. Bu dəfə yolu bilirdilər,ancaq yenədə qayıdış yorğun keçdi.Bir qızıldərili qəbilə tərəfindən hücuma məruz qaldılar. Çətin günlərdən sonra, 20 Sentyabr 1806-ci ildə bir Fransız qəsəbəsinə çatdılar. İki il qədər uzun müddətdən sonra, ilk dəfə Avropalı insanlar görmüşdülər. 23 Sentyabr 1806-ci ildə nəhayət 'yə çatdılar.12.000 km yol qət etdilər. Səyahətə başlamalarından uzun müddət keçdiyindən, yerli xalq onların öldüklərini zənn edirdilər. Halbuki səyahət tam uğurla yerinə yetirilmişdi. İlk öncə,qitənin digər ərazilərinə və Sakit Okean'a keçid imkanı verən,qərbə çıxışı olan bir yol kəşf etmişdilər. Həmçinin,qızıldərililərlə müsbət əlaqələr yaradıb,yeni ticarət yolları qazandırmışdılar. Təbii ki,bunu Amerika üçün böyük uğur hesab etmək olar.
İstinadlar
- Buckley J. H. William Clark // Encyclopædia Britannica (ing.).
- William Clark // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vilyam Klark ing William Clark 1 avqust 1770 1 sentyabr 1838 Sent Luis Missuri Amerikali seyyah Qizilderili cesus ve leytenant Simali Amerika qitesinin ic hisselerini kesf etmisdir Vilyam Klarking William ClarkVilyam KlarkDogum tarixi 1 avqust 1770Dogum yeri Virciniya ABSVefat tarixi 1 sentyabr 1838 68 yasinda Vefat yeri Sent Luis Missuri ABSVetendasligi ABSFealiyyeti tedqiqatci seyyah d siyasetci herbi qulluqcu tebietsunas Vikianbarda elaqeli mediafayllar 18 esrin ortalarinda Simali Amerika ya Avropa dan o qeder cox miqrant gelmisdi ki simalserqdeki ilk mustemleke torpaglari dolmusdu Seherler koloniyalar ve mustemlekeler artiq nufusu yerlesdire bilmirdi Yasamaq ucun gelenler qerbe Apalas Daglari nin kenarinda bilinmeyen yerlere getmeye qorxduglarina gore yerlesme cetin inkisaf edirdi Bu sebebden 1803 cu ilde Amerika hokumeti Louisiana eyaletini Fransa dan satin aldi Bu Zamanda Amerika prezidenti Tomas Cefferson Mississippi nin kenarindaki yerleri kesfetmek ucun tez bir sefer baslatdi Meqsed Qizilderililer ve Meksikalilar ile ticaret imkanlarini deyerlendirmekdi ama Sakit Okean a geden bir yol tapilmasi da istenilirdi Belelikle Amerika iqtisadiyyati guclenecek yeni eyaletler elde edebilecek ve her sahede guclenmeyi umid edirlerdi Seferin liderleri prezidentin xususi katibi ve leytenant William Clark idi Lewis levazumatlarin secimini ederken Clark adamlari teyin etdi ve onlara seyahet haqqinda tehsil verdi 30 adamdan ibaret Seyyah Qitesi adlandirdiqlari ekipaj 14 May 1804 cu ilde Missouri Cayin dan sevincle yola qoyuldu Tufeng derman ve erzaq xaricinde ozleri ile Qizilderililere hediyye etmek ucun coxlu sayda bezek esyasida goturmusduler Yeni erazilerin kesfiIki lider yol boyunca gordukleri cox sayda bitki ve heyvan novlerine oz musahidelerini kitablarinda qeyd etdiler Lewis cox pis hava sertlerinden ve ekipaj gunduz ve gecelerini narahat eden agcaqanadlar dan sikayet edirdiler On bir hefte sonra Avto Missuri ve Omaha qizilderili qebileleriyle qarsilasdilar Bir birlerine hediyyeler teqdim etdikden sonra sulh ve muqavileler imzaladilar Daxili duzenliye cixdiqda Teton Siu qrupuna rast geldiler ki bu qebile sulh merasimine qatilmadan oz torpaqlarini kecmeye imkan vermedi Bu gun Simali Dakota serhedleri icerisinde olan bir eraziye geldikleri zaman duserge qurdular Onlar sert qisi burada Mandan Qizilderili Qebilesi ile kecirdi Yazda onlar yeniden Missouri nin yuxari hisselerine dogru yola cixdilar Meriwether Lewis ve William Clark Axintilar getdikce guclenib seyaheti cetinlestirdise de May in sonunda qarlarla ortulu heybetli Qayali Daglar gorundu Burada boz ayilarla qarsilasdilar davamli olaraq ekipaja hucum eden bu iri heyvanlarin gucu ve vehsiliyi qarsisinda heyrete dusduler Daha sonra yollarina davam e tmelerini mane olan Missuri daki Buyuk Selaleler in etrafindan kecen bir yol tapmalari lazim gelirdi Levazumatlari s e la le nin etrafindan kecmek isi texmini 1 ay cekdi ve adamlari cox yordu A vqustda Soson Qizilderililer inin erazile rine daxil oldular ve Qayali Daglar in yuksekliklerini yanlis texmin etdiklerinden cetinliklerle qarsilasdilar Ancaq ekipajdaki tercumanin Soson Qizilderilisi olan arvadi Sacagewea onlara komek etdi Sacagewea ekipaja Lemhi Kecidini ni yol gostererek Kolumbiya Cayi n a geden yola c ixmalarina serait yaratdi Ekipaj Sacagewea nin xalqiyla t emasa girib seyahetlerine davam etmek ucun onlardan yeni ve guclu atla r aldilar Eve qayidisQayali Daglar in qerbi cox dik idi yol tez tez selale ve surusken qayalar terefinden kesilirdi Erzaq azalmisdi Gecele r cox soyuq kecirdi Qizilderili qebilelerin erazilerinden kecerek nehayet Kolumbiya Cayi na catdilar Cay boyunca kurek c ekdiler v e 7 Oktyabr gunu Sakit Okean a yaxinlasdiglarini basa dusduler Qarsilarindaki son tepeye cixib asagiya baxdiqda okeanin uzanmaqda oldugunu gorduler Axirki meqsedlerini catmislardi Orayla elaqeli maraqli hadiseleri qeyd etdiler sekiller cekdiler Hava pi slesmeye baslayanda geri donus ucun hazirliqlara basladilar Qayidis hazirligi ucun Tlatsup Qalasi adlandirdiqlari bir duserge qurdular Olduglari eraziden o keani gorebildiylerine gore kecen bir gemini dayandirib ozlerini geriye aparmaqlarini isteye bilerdiler Ancaq hecbir kecen bir gemi olmadgindan 23 Mart gununde hazirlanaraq ye qayidis seyahetine basladilar Bu qayidis alti ay kecdi Bu defe yolu bi lirdiler ancaq yenede qayidis yorgun kecdi B ir qizilderili qebile terefinden hucuma meruz qaldilar Cetin gunlerden sonra 20 Sentyabr 1806 ci ilde bir Fransiz qesebesine catdilar Iki il qeder uzun muddetden sonra ilk defe Avropali insanlar gormusduler 23 Sentyabr 1806 ci ilde nehayet ye catdilar 12 000 km yol qet etdiler Seyahete baslamalarindan uzun muddet kecdiyinden yerli xalq onlarin olduklerini zenn edirdiler Halbuki seyahet tam ugurla yerine yetirilmisdi Ilk once qitenin diger erazilerine ve Sakit Okean a kecid imkani veren qerbe cixisi olan bir yol kesf etmisdiler Hemcinin qizild erililerle musbet elaqeler yaradib yeni ticaret yollari qazandirmisdilar Tebii ki bunu Amerika ucun boyuk ugur hesab etmek olar IstinadlarBuckley J H William Clark Encyclopaedia Britannica ing William Clark Brockhauz Ensiklopediyasi alm