Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Missuri çayı (ing. Missouri, МФА: [mɨˈzɝi]) — ABŞ-də çay, Missisipi çayının ən böyük qolu. Uzunluğu 3767 km təşkil edir. Mənbəyini Qayalı dağlar silsiləsindən götürür və əsasən şərq, cənub-şərq istiqamətində axır. Sent-Luis şəhəri yaxınlığında Missisipi çayına tökülür. Hövzəsinin sahəsi 1 300 000 km² təşkil edir və ABŞ-nin on, Kanadanın iki vilayətini əhatə edir.
| Missuri çayı | |
|---|---|
| ing. Missouri River | |
 | |
| Ölkə |  ABŞ |
| Mənbəyi | Qayalı dağlar |
| • Yüksəkliyi | 2752 m |
| Mənsəbi | Missisipi çayı |
| • Yüksəkliyi | 123 m |
| Uzunluğu | 3767 km |
| Su sərfi | 2.478 m³/s |
| Hövzəsinin sahəsi | 1371010 km² |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Missuri hövzəsində ilk insanlar 12 min il öncə peyda olmuşlar. Burada ondan çox hindu qəbiləsi yaşayırdı. XIX əsrdən çay qərbin mənimsənilməsi və ABŞın genişlənməsində mühüm rol oynamağa başlayır. XX əsrin ortalarında üzərində çoxlu bənd və irriqasiya qurğuları inşa edilir. Naviqasiyaya yararlıdır. Gəmiçilik 1830-cu illərdə özünün pik dönəmini yaşayırdı. 1850-ci ildən indiyənə kimi isə bu sahədə eniş müşahidə edilir
Axını
Missuri Qayalı dağlardan, Montana ştatının cənub-şərqindən, iki çayın birləşməsindən başlayır — Cefferson çayı və . Ən uzun axarı olan Brauer 2750 metr yükdəklikdən, Cefferson dağının qərb ətəklərindən başlayaraq ona tökülür. İlkin olaraq çay qərbə doğru axır, sonradan şimala istiqamətlənir. Axar Hell-Rearin-Krik çayına oda öz növbəsində Red-Roka tökülür. Şimal-şərqə əyilən Red-Rok Bıverhed çayına axır. O isə öz növbəsində Cefferson çayını əmələ gətirir. Fayrxol çayı başlanğıcını Yelluston Milli Parkında yerləşən Madison gölündən götürür. Bir qədər axdıqdan sonra Qibbon çayı ilə birləşərək Madison çayını əmələ gətirir. Missurinin digər qolu olan Qallatin çayı da başlanğıcını milli park ərazisində yerləşən eyni adlı göldən götürür. Digər iki əsas axar isə ərazisindən başlayır. Montana ərazisində isə çay şimal və şimal-şərq istiqamətində axır.
Rəsmi olaraq isə Missuri çayının başlanğıcı Madison və Cefferson çaylarının birləşdiri ərazidən, Tri-Firks şəhərciyi yaxınlığından götürülür. Qallantin onan mənbəyindən cəmi 1,6 km aşağıda Missuriyə birləşir. Sonradan Missuri Kanon-Ferri su anbarı ilə axır. Qayalı dağların qərbində Böyük kəmər adı ilə məşhurdur. Dağlardan Kaskeyd dairəsinə daxil olan eyni adlı şəhərciyin yaxınlığında enir. Çay Qreyt-Folks şəhərinə qədər şimal-şərq istiqamətində axır. Burada ardıcıl şəlalələr əmələ gətirir. Bundan sonra Missuri şərqə doğru axır. Burada əsrarəngiz kanyonlar gözəl mənzərə yaradır. Ərazi həm də Missuri uçurumu kimi tanınır. Burada Missuri sol qolu olan Mariası qəbul edir. Bundan sonra çsyın yatağı Fort-Pek su anbarı sayəsində genişlənir. Su anbarı Messelşell çayının mənsəbindən bir necə kilometr yuxarıda yerləşir. Su anbarından aşağıda iri qollardan biri olan qəbul edir.
Şərq istiqamətində, düzənliklə Montananın şərqi ilə axır. Burada Pollar qolu ilə birləşir. Bu qol Şimali Dakota sərhədini kəsərək, sərhəddən bir qədər aralıda Missuri ilə qovuşur. Bu ərazidəcə Missuri özünün ən bolsulu qolu olan qəbul edir. Bundan sonra çay şərqə istiqamətlənir və Uilston şəhəri yaxınlığından keçir. Burada Sakakavi su anbarını meydana gətirir. Çayın önündə Qarrison dambası inşa edilmişdir. Bənddən aşağıda Missuriyə tökülür. Bundan sonra çay cənuba , Şimali Dakota ştatının paytaxtı Bismark şəhərinin yaxınlığından keçir. Burada ona Hart çayı tökülür. Konnonbol çayının mənsəbindən bir qədər aşağıdan isə Oaxe su anbarı başlayır. Su anbarından cənubda çay cənuba doğru axır. Bir qədər aşağıda Missuriyə , və çayları qərb istiqamətdən tökülür.
çıxış ərəfəsində Missuri sərt şəkildə cənub-şərqə istiqamətlənir. Burada Missuri Niobrara çayını və çoxlu qollar qəbul edir. Sonradan çay şərqə istiqamətlənir. Burada ilə Nebraska ştatı arasında sərhədi təşkil edir. Missuri bu ərazidə ən iri şimal qolu olan qəbul edir. Buradan cənub-şərqə istiqamətlənir Nebraska və Ayova ştatları arasında sərhədi əmələ gətirir. Ceyms çayının mənsəbindən bir qədər aşağıda ona tökülür. Omaxa şəhəri yaxınlığında Missuri qəbul edir. Buradan çay az bir məsafədə Nebraska və Missuri, sonradan isə Kanzas və Missuri ştatları arasındakı sərhəddən axır. Kanzas Siti şəhərindən aşağıda Missuri Kanzas çayını qəbul edir. Missuri Missisipiyə Sent-Luis şəhərindən şimalda, İllionoys ştatı sərhəddinə yaxın ərazidə birləşir. Mənsəbin hündürlüyü 123 metrdir.
İstinadlar
- "Крупнейший приток реки Миссисипи". 2011-11-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-14.
- . 2018-12-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-08-14.
- "mappingsupport.com". 2016-12-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-17.
- U.S. Geological Survey. "United States Geological Survey Topographic Maps". TopoQuest. 2012-05-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-04-02.
Mənbə
- Baldridge, W. Scott. Geology of the American Southwest: a journey through two billion years of plate-tectonic history. Cambridge University Press. 2004. ISBN .
- Benke, Arthur C.; Cushing, Colbert E. Rivers of North America. Academic Press. 2005. ISBN .
- Demoth, I. MacDonald. The History of Pettis County, Missouri. 1882.
- Greene, Jerome A. Battles and Skirmishes of the Great Sioux War, 1876–1877: The Military View. University of Oklahoma Press. 2003. ISBN .
- King, Philip B. The Evolution of North America (Revised). Princeton University Press. 1971.
- Mulvaney, Tom. Helena. Arcadia Publishing. 2008. ISBN .
- Roberts, David C. A Field Guide to Geology: Eastern North America. Houghton Mifflin Harcourt. 2001. ISBN . (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- Sunder, John E. The Fur Trade on the Upper Missouri, 1840–1865. University of Oklahoma Press. 1993. ISBN .
- Thornbury, W. Regional geomorphology of the United States. John Wiley and Sons. 1965. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Missuri cayi ing Missouri MFA mɨˈzɝi ABS de cay Missisipi cayinin en boyuk qolu Uzunlugu 3767 km teskil edir Menbeyini Qayali daglar silsilesinden goturur ve esasen serq cenub serq istiqametinde axir Sent Luis seheri yaxinliginda Missisipi cayina tokulur Hovzesinin sahesi 1 300 000 km teskil edir ve ABS nin on Kanadanin iki vilayetini ehate edir Missuri cayiing Missouri RiverOlke ABSMenbeyi Qayali daglar Yuksekliyi 2752 mMensebi Missisipi cayi Yuksekliyi 123 mUzunlugu 3767 kmSu serfi 2 478 m sHovzesinin sahesi 1371010 km menbeyi mensebiMissuri cayinin ABS nin fiziki xeritesinde 45 55 39 sm e 111 30 29 q u 38 48 49 sm e 90 07 11 q u Vikianbarda elaqeli mediafayllar Missuri hovzesinde ilk insanlar 12 min il once peyda olmuslar Burada ondan cox hindu qebilesi yasayirdi XIX esrden cay qerbin menimsenilmesi ve ABSin genislenmesinde muhum rol oynamaga baslayir XX esrin ortalarinda uzerinde coxlu bend ve irriqasiya qurgulari insa edilir Naviqasiyaya yararlidir Gemicilik 1830 cu illerde ozunun pik donemini yasayirdi 1850 ci ilden indiyene kimi ise bu sahede enis musahide edilirAxiniQallatin Missurinin sol qolu Missuri Qayali daglardan Montana statinin cenub serqinden iki cayin birlesmesinden baslayir Cefferson cayi ve En uzun axari olan Brauer 2750 metr yukdeklikden Cefferson daginin qerb eteklerinden baslayaraq ona tokulur Ilkin olaraq cay qerbe dogru axir sonradan simala istiqametlenir Axar Hell Rearin Krik cayina oda oz novbesinde Red Roka tokulur Simal serqe eyilen Red Rok Biverhed cayina axir O ise oz novbesinde Cefferson cayini emele getirir Fayrxol cayi baslangicini Yelluston Milli Parkinda yerlesen Madison golunden goturur Bir qeder axdiqdan sonra Qibbon cayi ile birleserek Madison cayini emele getirir Missurinin diger qolu olan Qallatin cayi da baslangicini milli park erazisinde yerlesen eyni adli golden goturur Diger iki esas axar ise erazisinden baslayir Montana erazisinde ise cay simal ve simal serq istiqametinde axir Resmi olaraq ise Missuri cayinin baslangici Madison ve Cefferson caylarinin birlesdiri eraziden Tri Firks seherciyi yaxinligindan goturulur Qallantin onan menbeyinden cemi 1 6 km asagida Missuriye birlesir Sonradan Missuri Kanon Ferri su anbari ile axir Qayali daglarin qerbinde Boyuk kemer adi ile meshurdur Daglardan Kaskeyd dairesine daxil olan eyni adli seherciyin yaxinliginda enir Cay Qreyt Folks seherine qeder simal serq istiqametinde axir Burada ardicil selaleler emele getirir Bundan sonra Missuri serqe dogru axir Burada esrarengiz kanyonlar gozel menzere yaradir Erazi hem de Missuri ucurumu kimi taninir Burada Missuri sol qolu olan Mariasi qebul edir Bundan sonra csyin yatagi Fort Pek su anbari sayesinde genislenir Su anbari Messelsell cayinin mensebinden bir nece kilometr yuxarida yerlesir Su anbarindan asagida iri qollardan biri olan qebul edir Serq istiqametinde duzenlikle Montananin serqi ile axir Burada Pollar qolu ile birlesir Bu qol Simali Dakota serhedini keserek serhedden bir qeder aralida Missuri ile qovusur Bu erazidece Missuri ozunun en bolsulu qolu olan qebul edir Bundan sonra cay serqe istiqametlenir ve Uilston seheri yaxinligindan kecir Burada Sakakavi su anbarini meydana getirir Cayin onunde Qarrison dambasi insa edilmisdir Bendden asagida Missuriye tokulur Bundan sonra cay cenuba Simali Dakota statinin paytaxti Bismark seherinin yaxinligindan kecir Burada ona Hart cayi tokulur Konnonbol cayinin mensebinden bir qeder asagidan ise Oaxe su anbari baslayir Su anbarindan cenubda cay cenuba dogru axir Bir qeder asagida Missuriye ve caylari qerb istiqametden tokulur cixis erefesinde Missuri sert sekilde cenub serqe istiqametlenir Burada Missuri Niobrara cayini ve coxlu qollar qebul edir Sonradan cay serqe istiqametlenir Burada ile Nebraska stati arasinda serhedi teskil edir Missuri bu erazide en iri simal qolu olan qebul edir Buradan cenub serqe istiqametlenir Nebraska ve Ayova statlari arasinda serhedi emele getirir Ceyms cayinin mensebinden bir qeder asagida ona tokulur Omaxa seheri yaxinliginda Missuri qebul edir Buradan cay az bir mesafede Nebraska ve Missuri sonradan ise Kanzas ve Missuri statlari arasindaki serhedden axir Kanzas Siti seherinden asagida Missuri Kanzas cayini qebul edir Missuri Missisipiye Sent Luis seherinden simalda Illionoys stati serheddine yaxin erazide birlesir Mensebin hundurluyu 123 metrdir Istinadlar Krupnejshij pritok reki Missisipi 2011 11 03 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 14 2018 12 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 08 14 mappingsupport com 2016 12 20 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 17 U S Geological Survey United States Geological Survey Topographic Maps TopoQuest 2012 05 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 04 02 MenbeBaldridge W Scott Geology of the American Southwest a journey through two billion years of plate tectonic history Cambridge University Press 2004 ISBN 0 52101 666 5 Benke Arthur C Cushing Colbert E Rivers of North America Academic Press 2005 ISBN 0 12088 253 1 Demoth I MacDonald The History of Pettis County Missouri 1882 Greene Jerome A Battles and Skirmishes of the Great Sioux War 1876 1877 The Military View University of Oklahoma Press 2003 ISBN 0 80612 669 8 King Philip B The Evolution of North America Revised Princeton University Press 1971 Mulvaney Tom Helena Arcadia Publishing 2008 ISBN 0 73855 977 6 Roberts David C A Field Guide to Geology Eastern North America Houghton Mifflin Harcourt 2001 ISBN 0 61816 438 3 redundant parameters redundant parameters Sunder John E The Fur Trade on the Upper Missouri 1840 1865 University of Oklahoma Press 1993 ISBN 0 80612 566 7 Thornbury W Regional geomorphology of the United States John Wiley and Sons 1965 ISBN 0 47186 200 2