Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Beynəlxalq fonetik əlifba (BFƏ) (ing. International Phonetic Alphabet, fr. Alphabet phonétique international) — latın əlifbası əsasında transkripsiyaların yazılması üçün işarə sistemi. tərəfindən hazırlanıb və dəstəklənir. Bu əlifbadan əsasən xarici dil müəllimləri, tələbələr, dilçilər, loqopedlər, müğənnilər, aktyorlar, leksikoqraflar və tərcüməçilər faydalanırlar.
BFƏ yalnız şifahi nitqdə fərqli olan nitq keyfiyyətlərini göstərmək üçün nəzərdə tutulmuşdur: fonemlər, intonasiya, sözlərin və hecaların ayrılması. Əlavə nitq xüsusiyyətlərini (diş qıcırtması, yırtma, damaq yarığının yaratdığı səslər) çatdırmaq üçün əlavə bir simvol dəsti — BFƏ uzantıları istifadə olunur.
Transkripsiya əlifbası Beynəlxalq Fonetik Birliyi tərəfindən redaktə olunur və dəyişdirilir. 2005-ci ildən etibarən BFƏ 107 hərf simvolu, 52 diakritik simvol və 4 prosodi simvolunu əhatə edir.
Tarixi
1886-cı ildə Fransız dilçi rəhbərlik etdiyi bir qrup Fransız və İngilis dili müəllimləri 1897-ci ildən etibarən (fr. Association phonétique internationale) kimi tanınan bir təşkilat qurdu. Orijinal əlifba, Henri Svit təklif etdiyi İngilis dili üçün Romik əlifbası olaraq bilinən imla islahatı üzərində qurulmuşdu, lakin digər dillər üçün uyğun hala gətirmək üçün simvolların mənaları dildən dilə dəyişə bilər. Məsələn, ingilis dilindəki [ʃ] səsi "c" hərfi ilə, fransız dilində isə "ch" hərf birləşməsi ilə təmsil olunurdu, lakin 1888-ci ildə əlifba müxtəlif dillər üçün vahid formaya gətirildi və bununla da sonrakı bütün düzəlişlərin əsasını qoydu.
Yarandığı gündən bəri DİM-də bir neçə dəfə düzəlişlər edilmişdir. 1900 və 1932-ci illərdə baş verən ciddi dəyişikliklərdən sonra IPA 1989-cu il qədər dəyişməz qaldı. 1993-cü ildə kiçik bir düzəliş edildi — orta yüksəlişin dörd orta sıra səsinin əlavə edilməsi və səssiz implosiv samit simvollarının ləğvi. Son dəyişiklik 2005-ci ildə edildi — labiodental (labiodental) tək vuruşlu samitin simvolu əlavə edildi — . IPA-da işarələrin əlavə edilməsi və silinməsi ilə yanaşı, əsasən simvolların və kateqoriyaların adlarının dəyişdirilməsindən və yazı tiplərinin dəyişdirilməsindən ibarət idi .
BFƏ uzantıları 1990-cı ildə yaradıldı və 1994-cü ildə tərəfindən rəsmi olaraq tanıdıldı.
Təsviri
BFƏ-nın əsas prinsipi hər fərqlənən səs (və ya nitq seqmenti) üçün ayrı bir simvol təmin etməkdir. Yəni bir səsi göstərmək üçün hərf birləşmələrindən istifadə etmir və ya birdən çox səsi göstərmək üçün bir hərf (İngilis dilində [ks] və ya [gz] üçün "x" kimi). Səs dəyərləri kontekstdən asılı olan hərfləri ehtiva etmir (İngilis və digər Avropa dillərində "c" kimi). Nəhayət, BFƏ-da, ümumiyyətlə iki səs üçün fərqli hərflər tapılmır, əgər bunları heç bir dil fərqləndirmirsə (bu xüsusiyyət "seçicilik" kimi tanınır) .
107 BFƏ işarəsi samit və saitləri, 31 — səsi daha dəqiq müəyyənləşdirmək üçün istifadə olunan diakritiklər, uzunluq, ton, stress və intonasiya kimi keyfiyyətləri göstərmək üçün 19 daha çox istifadə olunur
Qeydlər
- Напротив, в иногда используются комбинации двух букв для обозначения одного звука, например ы sh и th для звуков [ʃ]/[ʒ] и [θ]/[ð] соответственно.
- Например, — два различных вида , но поскольку ни один из известных к настоящему времени языков не различает, например, альвеолярный хлопок и , МФА не обозначает эти звуки специальными символами. Вместо этого он использует единый символ (в этом случае — [ɾ]) для обоих звуков. Строго говоря, это делает МФА тическим, а не алфавитом.
- Kontur tonlarını göstərmək üçün birləşdirilmiş beş əsas ton simvolu var; ümumiyyətlə altı belə kombinasiya var.
İstinadlar
- International Phonetic Association (IPA), Handbook.
- MacMahon, Michael K. C. Phonetic Notation // The World's Writing Systems. New York: . P. T. Daniels and W. Bright (eds.). 1996. 821–846. ISBN .
- Wall, Joan. International Phonetic Alphabet for Singers: A Manual for English and Foreign Language Diction. Pst. 1989. ISBN .
- International Phonetic Association. Handbook. P. 194–196
- "Originally, the aim was to make available a set of phonetic symbols which would be given different articulatory values, if necessary, in different languages" // International Phonetic Association. Handbook. P. 195–196
- Passy, Paul. Our revised alphabet (The Phonetic Teacher). 1888. 57–60.
- Pullum and Ladusaw. Phonetic Symbol Guide. P. 152, 209
- "SIL linguist successfully proposes new phonetic symbol". SIL International (ingilis). 2017-09-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-19.
- Michael Erard. "With Sound From Africa, the Phonetic Alphabet Expands". The New York Times (ingilis). 2005-12-13. 2017-10-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-19.
- Scott Simon. "Linguist Wins Symbolic Victory for 'Labiodental Flap'". (ingilis). 2005-12-17. 2023-07-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-19.
- International Phonetic Association. Handbook. P. 186
- "From its earliest days…the International Phonetic Association has aimed to provide ‘a separate sign for each distinctive sound; that is, for each sound which, being used instead of another, in the same language, can change the meaning of a word’" // International Phonetic Association. Handbook. P. 27
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax IPA Beynelxalq fonetik elifba BFE ing International Phonetic Alphabet fr Alphabet phonetique international latin elifbasi esasinda transkripsiyalarin yazilmasi ucun isare sistemi terefinden hazirlanib ve desteklenir Bu elifbadan esasen xarici dil muellimleri telebeler dilciler loqopedler mugenniler aktyorlar leksikoqraflar ve tercumeciler faydalanirlar BFE yalniz sifahi nitqde ferqli olan nitq keyfiyyetlerini gostermek ucun nezerde tutulmusdur fonemler intonasiya sozlerin ve hecalarin ayrilmasi Elave nitq xususiyyetlerini dis qicirtmasi yirtma damaq yariginin yaratdigi sesler catdirmaq ucun elave bir simvol desti BFE uzantilari istifade olunur Transkripsiya elifbasi Beynelxalq Fonetik Birliyi terefinden redakte olunur ve deyisdirilir 2005 ci ilden etibaren BFE 107 herf simvolu 52 diakritik simvol ve 4 prosodi simvolunu ehate edir Tarixi1886 ci ilde Fransiz dilci rehberlik etdiyi bir qrup Fransiz ve Ingilis dili muellimleri 1897 ci ilden etibaren fr Association phonetique internationale kimi taninan bir teskilat qurdu Orijinal elifba Henri Svit teklif etdiyi Ingilis dili ucun Romik elifbasi olaraq bilinen imla islahati uzerinde qurulmusdu lakin diger diller ucun uygun hala getirmek ucun simvollarin menalari dilden dile deyise biler Meselen ingilis dilindeki ʃ sesi c herfi ile fransiz dilinde ise ch herf birlesmesi ile temsil olunurdu lakin 1888 ci ilde elifba muxtelif diller ucun vahid formaya getirildi ve bununla da sonraki butun duzelislerin esasini qoydu Yarandigi gunden beri DIM de bir nece defe duzelisler edilmisdir 1900 ve 1932 ci illerde bas veren ciddi deyisikliklerden sonra IPA 1989 cu il qeder deyismez qaldi 1993 cu ilde kicik bir duzelis edildi orta yukselisin dord orta sira sesinin elave edilmesi ve sessiz implosiv samit simvollarinin legvi Son deyisiklik 2005 ci ilde edildi labiodental labiodental tek vuruslu samitin simvolu elave edildi IPA da isarelerin elave edilmesi ve silinmesi ile yanasi esasen simvollarin ve kateqoriyalarin adlarinin deyisdirilmesinden ve yazi tiplerinin deyisdirilmesinden ibaret idi BFE uzantilari 1990 ci ilde yaradildi ve 1994 cu ilde terefinden resmi olaraq tanidildi TesviriBFE nin esas prinsipi her ferqlenen ses ve ya nitq seqmenti ucun ayri bir simvol temin etmekdir Yeni bir sesi gostermek ucun herf birlesmelerinden istifade etmir ve ya birden cox sesi gostermek ucun bir herf Ingilis dilinde ks ve ya gz ucun x kimi Ses deyerleri kontekstden asili olan herfleri ehtiva etmir Ingilis ve diger Avropa dillerinde c kimi Nehayet BFE da umumiyyetle iki ses ucun ferqli herfler tapilmir eger bunlari hec bir dil ferqlendirmirse bu xususiyyet secicilik kimi taninir 107 BFE isaresi samit ve saitleri 31 sesi daha deqiq mueyyenlesdirmek ucun istifade olunan diakritikler uzunluq ton stress ve intonasiya kimi keyfiyyetleri gostermek ucun 19 daha cox istifade olunurQeydlerNaprotiv v inogda ispolzuyutsya kombinacii dvuh bukv dlya oboznacheniya odnogo zvuka naprimer y sh i th dlya zvukov ʃ ʒ i 8 d sootvetstvenno Naprimer dva razlichnyh vida no poskolku ni odin iz izvestnyh k nastoyashemu vremeni yazykov ne razlichaet naprimer alveolyarnyj hlopok i MFA ne oboznachaet eti zvuki specialnymi simvolami Vmesto etogo on ispolzuet edinyj simvol v etom sluchae ɾ dlya oboih zvukov Strogo govorya eto delaet MFA ticheskim a ne alfavitom Kontur tonlarini gostermek ucun birlesdirilmis bes esas ton simvolu var umumiyyetle alti bele kombinasiya var IstinadlarInternational Phonetic Association IPA Handbook MacMahon Michael K C Phonetic Notation The World s Writing Systems New York P T Daniels and W Bright eds 1996 821 846 ISBN 0 19 507993 0 Wall Joan International Phonetic Alphabet for Singers A Manual for English and Foreign Language Diction Pst 1989 ISBN 1877761508 International Phonetic Association Handbook P 194 196 Originally the aim was to make available a set of phonetic symbols which would be given different articulatory values if necessary in different languages International Phonetic Association Handbook P 195 196 Passy Paul Our revised alphabet The Phonetic Teacher ing 1888 57 60 Pullum and Ladusaw Phonetic Symbol Guide P 152 209 SIL linguist successfully proposes new phonetic symbol SIL International ingilis 2017 09 06 tarixinde Istifade tarixi 2017 10 19 Michael Erard With Sound From Africa the Phonetic Alphabet Expands The New York Times ingilis 2005 12 13 2017 10 20 tarixinde Istifade tarixi 2017 10 19 Scott Simon Linguist Wins Symbolic Victory for Labiodental Flap ingilis 2005 12 17 2023 07 03 tarixinde Istifade tarixi 2017 10 19 International Phonetic Association Handbook P 186 From its earliest days the International Phonetic Association has aimed to provide a separate sign for each distinctive sound that is for each sound which being used instead of another in the same language can change the meaning of a word International Phonetic Association Handbook P 27