Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Məlumatı yoxla. Bu məqalədə verilən dəqiqliyini və məlumatların yoxlamaq lazımdır. aydınlaşdırılmalıdır. |
| ||||||
| Ümumi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ad, İşarə, Nömrə | kalsium, Ca, 20 | |||||
| Qrup, Dövr, Blok | 2, 4, s | |||||
| Xarici görünüşü |  | |||||
| Atom kütləsi | 40.078 q/mol | |||||
| Elektron formulu | 1s²:2s²:2p⁶:3p⁶:4s² | |||||
| Fiziki xassələr | ||||||
| Halı | ||||||
| Sıxlığı | (0 °C, 101.325 kPa) q/L | |||||
| Ərimə temperaturu | 851°C °C (1115 K, 1548 °F) | |||||
| Qaynama temperaturu | 1484 °C (1757 K, 2703 °F) | |||||
| Elektromənfiliyi | ||||||
| Oksidləşmə dərəcəsi | ||||||
| Spektr = | ||||||
| İonlaşma enerjisi | kCmol-1 | |||||
Kalsium (Ca) – D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 20-ci element. Kalsium təbiətdə bərk, gümüşü ağ metal şəklində olur. KKalsiumun birləşmələri alovu kərpici-qırmızı rəngə boyayır
Kalsium insan orqanizmində
İnsan orqanizmində ən çox mövcud olan mineral kalsiumdur.[]
Kalsium orqanizmdəki sümükləri meydana gətirən və onları möhkəmləndirən önəmli bir elementdir. İnsan orqanizmində mövcud olan kalsiumun 99%-ni sümüklərimiz və dişlərimiz təşkil edir qalan 1% isə qan laxtalanması, sinir sisteminin bərpası və ürək döyüntülərini tənzimləyən yumşaq toxumalarda və qanda yerləşir. Kalsium sinir sisteminin normal işləməsini təmin edir sümük əriməsinin qarşısını alır. Kalsium çatışmazlığı öndə gələn problemlərdən biridir. Kalsium çatışmazlığı:
- Əzələ və oynaq ağrıları
- Sümük əriməsi
- Yuxu problemləri
- Dişdə çürüklər və diş əti xəstəlikləri kimi problemlərə səbəb olur.
Gündəlik kalsium miqdarı yaş fərqinə görə dəyişir və orta miqdar 800–1200 mg arasıdır. Ümumiyyətlə gündəlik kalsium miqdarı 1500 mg-dən artıq olmamalıdır. Çünki təcrübələr göstərir ki, artıq kalsium böyrəklərdə daş əmələ gətirir.
Kalsiumla zəngin olan qida məhsulları əsasən süd, pendir, kəsmik kimi qidalarla yanaşı həmçinin soya, fıstıq, qoz, badam, kələm, balıq və. s
== Kalsium bitki və heyvan orqanizmində[] == Bitkilərdə kalsiumun miqdarı orta hesabla 0.3% olur. Pektin maddələri (qalakturon turşusunun kalsium və maqnezium duzları) bitkilərin hüceyrə divarlarının və hüceyrələrarası maddələrin tərkibinə daxildirlər.
Kalsium yosunların "xarici skeleti" üçün komponentdir: bitki toxumalarının möhkəmliyini təmin edir və bitkilərin dözümlülüyünü artırır.
Kalsium çatışmamazlılığı pektin maddələrinin köpəşiməsinə, hüceyrə divarlarının seliklənməsinə və bitkilərin çürüməsinə səbəb olur; kök sistemi zədələnir, bitkilərin yuxarı hissəsinin və cavan yarpaqların ağarması baş verir. Yeni əmələ gələn yarpaqlar əyri,kənarları düz formada olmayan, kiçik olur, səthində açıq sarımtıl ləkələr əmələ gəlir, yarpaqların kənarları aşağı qatlanır. Kalsium çatışmazlığı kəskin olduqda yeni yaranan qanadlarin yuxarı hissəsi məhv olur.
Heyvanların orqanizmində kalsium 1.9-dan 2.5 kütlə faizinə qədər olur.
Kalsium sümük skeletlərinin qurulması üçün materialdır. Kalsium karbonat koralların, ilbizlərin çanaqlarının, dəniz kirpilərinin pansireylərinin və mikroorqanizmlərin skeletlərinin tərkibinə daxil olurlar.
Təbiətdə tapılması
Kalsium təbiətdə yalnız birləmələr şəklində tapılır. Yer qabığının kütləsinin 3.38%-ni təşkil edir.[]
Kalsium və birləşmələri
CaCO3 - kalsium karbonat, kalsit, təbaşir, mərmər, əhəng daşı;
Ca3(PO4)2 - kalsium fosfat, fosforit, sümük unu;
Ca(NO3)2 - kalsium nitrat, kalsium şorası;
CaO - kalsium oksid, sönməmiş əhəng;
Ca(OH)2 - kalsium hidroksid, sönmüş əhəng;
Ca(OCl)2 - xlorlu əhəng, xlorid və xlorit turşularının qarışıq duzu;
CaSO4.2H2O - kaslium sulfatın kristal hidratı;
Ca(H2PO4)2 - superfosfat
Alınması
Kalsium da qələvi metallar kimi sənayedə elektrometallurgiya üsulu ilə alınır
CaCl2 → Ca + Cl2
Fiziki xassələri
Kalsium gümüşü-ağ rəngli, kifayət qədər bərk, metal parıltısını malik, yüngül(p=1,55q/sm³) ərimə temperaturu 851°C olan metaldır. []
Kimyəvi xassələri
Kalsium aktiv metaldır. Qələvi metallar kimi kerosində saxlanılır.
Qeyri-metallarla
Ca + C → CaC2 3Ca + N2 → Ca3N2
Ca + S → CaS 2Ca + O2 → 2CaO
3Ca + 2P → Ca3P2 2Ca + Cl2 → 2CaCl
Ca + 2F → CaF2 Ca + H2 → CaH2
Turşularla
Ca + 2H2O → Ca(OH)2 + H2 Ca + H2SO4(Qatı) → 4CaSO4 + 4H2O + H2S
Ca + 2HCl → CaCl2 + H2 Ca + 2HNO3 → Ca(NO3)2 + H2
Ca + 2HBr → CaBr2 + H2
İstinadlar
- . 2009-11-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-10-23.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Melumati yoxla Bu meqalede verilen faktlarin deqiqliyini ve melumatlarin etibarliligini yoxlamaq lazimdir aydinlasdirilmalidir 20 kalium kalsium skandiumMg Ca Sr dovri cedvelUmumiAd Isare Nomre kalsium Ca 20Qrup Dovr Blok 2 4 sXarici gorunusuAtom kutlesi 40 078 q molElektron formulu 1s 2s 2p 3p 4s Fiziki xasselerHaliSixligi 0 C 101 325 kPa q LErime temperaturu 851 C C 1115 K 1548 F Qaynama temperaturu 1484 C 1757 K 2703 F ElektromenfiliyiOksidlesme derecesiSpektr Ionlasma enerjisi kCmol 1 Kalsium Ca D I Mendeleyevin elementlerin dovri sisteminde 20 ci element Kalsium tebietde berk gumusu ag metal seklinde olur KKalsiumun birlesmeleri alovu kerpici qirmizi renge boyayirKalsium insan orqanizmindeInsan orqanizminde en cox movcud olan mineral kalsiumdur menbe gosterin Kalsium orqanizmdeki sumukleri meydana getiren ve onlari mohkemlendiren onemli bir elementdir Insan orqanizminde movcud olan kalsiumun 99 ni sumuklerimiz ve dislerimiz teskil edir qalan 1 ise qan laxtalanmasi sinir sisteminin berpasi ve urek doyuntulerini tenzimleyen yumsaq toxumalarda ve qanda yerlesir Kalsium sinir sisteminin normal islemesini temin edir sumuk erimesinin qarsisini alir Kalsium catismazligi onde gelen problemlerden biridir Kalsium catismazligi Ezele ve oynaq agrilari Sumuk erimesi Yuxu problemleri Disde curukler ve dis eti xestelikleri kimi problemlere sebeb olur Gundelik kalsium miqdari yas ferqine gore deyisir ve orta miqdar 800 1200 mg arasidir Umumiyyetle gundelik kalsium miqdari 1500 mg den artiq olmamalidir Cunki tecrubeler gosterir ki artiq kalsium boyreklerde das emele getirir Kalsiumla zengin olan qida mehsullari esasen sud pendir kesmik kimi qidalarla yanasi hemcinin soya fistiq qoz badam kelem baliq ve s Kalsium bitki ve heyvan orqanizminde menbe gosterin Bitkilerde kalsiumun miqdari orta hesabla 0 3 olur Pektin maddeleri qalakturon tursusunun kalsium ve maqnezium duzlari bitkilerin huceyre divarlarinin ve huceyrelerarasi maddelerin terkibine daxildirler Kalsium yosunlarin xarici skeleti ucun komponentdir bitki toxumalarinin mohkemliyini temin edir ve bitkilerin dozumluluyunu artirir Kalsium catismamazliligi pektin maddelerinin kopesimesine huceyre divarlarinin seliklenmesine ve bitkilerin curumesine sebeb olur kok sistemi zedelenir bitkilerin yuxari hissesinin ve cavan yarpaqlarin agarmasi bas verir Yeni emele gelen yarpaqlar eyri kenarlari duz formada olmayan kicik olur sethinde aciq sarimtil lekeler emele gelir yarpaqlarin kenarlari asagi qatlanir Kalsium catismazligi keskin olduqda yeni yaranan qanadlarin yuxari hissesi mehv olur Heyvanlarin orqanizminde kalsium 1 9 dan 2 5 kutle faizine qeder olur Kalsium sumuk skeletlerinin qurulmasi ucun materialdir Kalsium karbonat korallarin ilbizlerin canaqlarinin deniz kirpilerinin pansireylerinin ve mikroorqanizmlerin skeletlerinin terkibine daxil olurlar Tebietde tapilmasiKalsium tebietde yalniz birlemeler seklinde tapilir Yer qabiginin kutlesinin 3 38 ni teskil edir menbe gosterin Kalsium ve birlesmeleriCaCO3 kalsium karbonat kalsit tebasir mermer eheng dasi Ca3 PO4 2 kalsium fosfat fosforit sumuk unu Ca NO3 2 kalsium nitrat kalsium sorasi CaO kalsium oksid sonmemis eheng Ca OH 2 kalsium hidroksid sonmus eheng Ca OCl 2 xlorlu eheng xlorid ve xlorit tursularinin qarisiq duzu CaSO4 2H2O kaslium sulfatin kristal hidrati Ca H2PO4 2 superfosfatAlinmasiKalsium da qelevi metallar kimi senayede elektrometallurgiya usulu ile alinir CaCl2 Ca Cl2Fiziki xasseleriKalsium gumusu ag rengli kifayet qeder berk metal pariltisini malik yungul p 1 55q sm erime temperaturu 851 C olan metaldir menbe gosterin Kimyevi xasseleriKalsium aktiv metaldir Qelevi metallar kimi kerosinde saxlanilir Qeyri metallarla Ca C CaC2 3Ca N2 Ca3N2 Ca S CaS 2Ca O2 2CaO 3Ca 2P Ca3P2 2Ca Cl2 2CaCl Ca 2F CaF2 Ca H2 CaH2 Tursularla Ca 2H2O Ca OH 2 H2 Ca H2SO4 Qati 4CaSO4 4H2O H2S Ca 2HCl CaCl2 H2 Ca 2HNO3 Ca NO3 2 H2 Ca 2HBr CaBr2 H2Istinadlar 2009 11 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 10 23 Hemcinin baxKalsium laktat Kalsium qlukonat Kalsium sulfat