Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kalsium sulfat (CaSO4) — qeyri-üzvi birləşmədir, sulfat turşusunun kalsium duzudur.
| Kalsium sulfat | |
|---|---|
 | |
 | |
 | |
| Ümumi | |
| kalsium sulfat | |
| Ənənəvi adı | kalsium sulfat, "anhidrit", gips, alebastr, selenit |
| Kimyəvi formulu | CaSO4 |
| <!—məsələn: С2H6O --> | |
| Molyar kütlə | 136,1406 q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Aqreqat halı () | kristal |
| Sıxlıq | 2,96 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | 1450°C (qismən parçalanma ilə) °S |
| Parçalanma temperaturu | 1560°C °S |
| () | 99,660 C/(mol•K) |
| () | −1434,5 C/mol kC/mol |
| Buxarın təzyiqi | 0 ± 1 mm Hg |
| Kimyəvi xassələri | |
| Suda | 0,2036 q/100 ml su q/100 ml |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 7778-18-9 |
| PubChem | 24497, 522675, 139148733 |
| SMILES | [O-]S(=O)(=O)[O-].[Ca+2] |
| RTECS | WS6920000 |
| ChEBI | 31346 |
| ChemSpider | 22905 |
| Toksikologiya | |
 | |
Təbiətdə CaSO4•2H2O dihidrat (gips), selenit) və susuz vəziyyətdə - anhidrit şəklində tapılır.
Fiziki xüsusiyyətləri
Susuz kalsium sulfat — sıxlığı 2,96 q / sm³, ərimə nöqtəsi 1450 ° C olan, rombvari kristal qəfəsli normal şəraitdə rəngsiz kristallardır. Yüksək temperaturda (1200 ° C-dən çox) sabit kub modifikasiyası və ya iki metastabil α- və β-altıbucaqlı modifikasiyası şəklində mövcud ola bilər. Çox yavaş-yavaş suyu birləşdirir, sulfatın 1 molekuluna müvafiq olaraq CaSO4 · 0,5H2О ilə 1/2 və ya 2 su molekulu olan kristal hidrata nəmləndirir. Suda bir az həll edilməlidir. Artan temperaturla həllolma azalır: 20 ° C-də 0,2036 q/ 100 q sudursa, suyun qaynama nöqtəsinə yaxın (100 ° C) 100 q suya 0,067 q sulfat qədər azalır. Sərt suda həll olunan kalsium sulfat suyun sərtliyini təyin edən amillərdən biridir.
Kalsium sulfat dihidratın fiziki xüsusiyyətləri
Temperatur yüksəldikdə, lakin 180 ° C-dən çox olmadıqda, kalsium sulfat dihidrat suyun bir hissəsini itirir, yarı sulu olur - sözdə "yanmış gips" büzücü kimi sonrakı istifadə üçün uyğundur. Daha sonra 220 ° C-yə qədər qızdırıldıqda, gips tamamilə suyu itirir, susuz CaSO4 əmələ gətirir, bu da yalnız uzunmüddətli saxlama zamanı nəm udur və hemihidrata çevrilir. Yanma 220 ° C-dən yuxarı temperaturda aparılırsa, o zaman susuz CaSO4 əldə edilir, o, artıq nəm udmur və su ilə qarışdırıldıqda "qurumur" (bu maddə çox vaxt "ölü gips" adlanır). Daha sonra 900-1200 ° C-yə qədər qızdırıldıqda, soyuduqdan sonra su ilə bağlanma xüsusiyyətlərini bərpa edən "hidravlik gips" əldə edilə bilər. Birinci qismən susuzlaşdırma üsulu sənayedə kalsium sulfat hemihidrat (yanmış gips, alebastr) CaSO4 ∙ 0,5H2O əldə etmək üçün istifadə olunur, dihidrat təxminən 140 ° C-ə qədər qızdırılır, reaksiya tənliyi: CaSO4 · 2H2О = CaSO4 · 0,5H2О + 1,5H2О-dir.
Alınması
Sənaye miqyasında onlar təbii mineralların, məsələn, gips, selenit və ya alebastrın bir hissəsi kimi çıxarılır və ya CaCl2-ni K2SO4 ilə birləşdirilərək sintetik yolla əldə edilir.
Kükürd turşusunun kalsium oksidi, hidroksid, karbonat, oksalat və ya asetat üzərində təsiri ilə əldə edilə bilər. CaS + 2O2 = CaSO4 reaksiyası ilə 700-800 ° C-yə qədər qızdırıldıqda kalsium sulfidinin oksidləşməsi nəticəsində əmələ gəlir.
Tətbiqi
Tikintidə əhəmiyyətli dərəcədə alebastrdən çox istifadə olunur (quru suvaq, arakəsmələr üçün plitə və panellər, gips daşları və s. ondan hazırlanır). Gips məhsulları nisbətən aşağı sıxlıq, yanğına davamlılıq və nisbətən aşağı istilik keçiriciliyi ilə xarakterizə olunur. Alebastrın su ilə qarışdıqda sərtləşmə xüsusiyyəti tibbdə və sənətdə təsdiqini tapmışdır. Gipsin bu xassəsindən ortopediyada, travmatologiyada və cərrahiyyədə bədənin ayrı-ayrı hissələrinin bərkidilməsini təmin edən gips çubuqlarının hazırlanmasında geniş istifadə olunur. Su ilə qarışdırılmış gipsin sərtləşməsi onun həcmində bir qədər artımla müşayiət olunur. Bu, heykəltəraşlar və memarlar tərəfindən geniş istifadə olunan qəliblənmiş formanın bütün detallarının incə reproduksiyasına imkan verir..
Susuz kalsium sulfat, hiqroskopik xüsusiyyətlərinə görə quruducu kimi istifadə olunur. Kobalt xlorid əlavəsi ilə anhidritdn ibarət olan Drierite quruducu, ilkin mavi rəngini çəhrayıya dəyişir, bu da dərman resursunun tükənmə anını vaxtında izləməyə imkan verir.
Manqan və ya samarium ilə qatlanmış kalsium sulfatın süni kristalları termolüminesans material kimi istifadə olunur.
Tələblərdən asılı olaraq alüminium 1:1 ~ 2 nisbətində alüminium və ya maqnezium ilə qarışdırılmış işıqlandırma kompozisiyalarında oksidləşdirici maddə kimi pirotexnikada tətbiq olunur.
Həm toz halında, həm də qurudulmuş vəziyyətdə istifadə olunur.
Tofu istehsalında kalsium sulfat koaqulyant kimi istifadə edilə bilər.
Qida sənayesində E516 qida əlavəsi emulqatoru kimi qeydiyyata alınmışdır.
CAS Qeydiyyat Nömrəsi:
- susuz 7778-18-9;
- hemihidrat 10034-76-1;
- dihidrat 10101-41-4
Həmçinin bax
İstinadlar
- http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0095.html.
- "Химия вокруг нас. Строительные материалы. Книги. Наука и техника". 2011-09-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-12-02.
- "Common Chemistry — Substance Details — 7778-18-9 : Sulfuric acid, calcium salt (1:1)". 2012-10-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-12-02.
- "Common Chemistry — Substance Details — 10034-76-1 : Sulfuric acid, calcium salt, hydrate (2:2:1)". 2014-03-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-12-02.
- "Common Chemistry — Substance Details — 10101-41-4 : Sulfuric acid, calcium salt (1:1), dihydrate". 2014-03-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-12-02.
Xarici keçidlər
- Beynəlxalq Kimyəvi Təhlükəsizlik Kartı 1215 (ing.)
- Kimyəvi Təhlükələr üçün NIOSH Cib Bələdçisi (ing.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kalsium sulfat CaSO4 qeyri uzvi birlesmedir sulfat tursusunun kalsium duzudur Kalsium sulfatUmumikalsium sulfatEnenevi adi kalsium sulfat anhidrit gips alebastr selenitKimyevi formulu CaSO4 lt meselen S2H6O gt Molyar kutle 136 1406 q molFiziki xasseleriAqreqat hali kristalSixliq 2 96 q sm Termik xususiyyetlerErime noqtesi 1450 C qismen parcalanma ile SParcalanma temperaturu 1560 C S 99 660 C mol K 1434 5 C mol kC molBuxarin tezyiqi 0 1 mm HgKimyevi xasseleriSuda 0 2036 q 100 ml su q 100 mlTesnifatiCAS da qeyd nom 7778 18 9PubChem 24497 522675 139148733SMILES O S O O O Ca 2 RTECS WS6920000ChEBI 31346ChemSpider 22905Toksikologiya Tebietde CaSO4 2H2O dihidrat gips selenit ve susuz veziyyetde anhidrit seklinde tapilir Kalsium qamma sulfatin kristal qurulusuFiziki xususiyyetleriSusuz kalsium sulfat sixligi 2 96 q sm erime noqtesi 1450 C olan rombvari kristal qefesli normal seraitde rengsiz kristallardir Yuksek temperaturda 1200 C den cox sabit kub modifikasiyasi ve ya iki metastabil a ve b altibucaqli modifikasiyasi seklinde movcud ola biler Cox yavas yavas suyu birlesdirir sulfatin 1 molekuluna muvafiq olaraq CaSO4 0 5H2O ile 1 2 ve ya 2 su molekulu olan kristal hidrata nemlendirir Suda bir az hell edilmelidir Artan temperaturla hellolma azalir 20 C de 0 2036 q 100 q sudursa suyun qaynama noqtesine yaxin 100 C 100 q suya 0 067 q sulfat qeder azalir Sert suda hell olunan kalsium sulfat suyun sertliyini teyin eden amillerden biridir Kalsium sulfat dihidratin fiziki xususiyyetleri Temperatur yukseldikde lakin 180 C den cox olmadiqda kalsium sulfat dihidrat suyun bir hissesini itirir yari sulu olur sozde yanmis gips buzucu kimi sonraki istifade ucun uygundur Daha sonra 220 C ye qeder qizdirildiqda gips tamamile suyu itirir susuz CaSO4 emele getirir bu da yalniz uzunmuddetli saxlama zamani nem udur ve hemihidrata cevrilir Yanma 220 C den yuxari temperaturda aparilirsa o zaman susuz CaSO4 elde edilir o artiq nem udmur ve su ile qarisdirildiqda qurumur bu madde cox vaxt olu gips adlanir Daha sonra 900 1200 C ye qeder qizdirildiqda soyuduqdan sonra su ile baglanma xususiyyetlerini berpa eden hidravlik gips elde edile biler Birinci qismen susuzlasdirma usulu senayede kalsium sulfat hemihidrat yanmis gips alebastr CaSO4 0 5H2O elde etmek ucun istifade olunur dihidrat texminen 140 C e qeder qizdirilir reaksiya tenliyi CaSO4 2H2O CaSO4 0 5H2O 1 5H2O dir AlinmasiSenaye miqyasinda onlar tebii minerallarin meselen gips selenit ve ya alebastrin bir hissesi kimi cixarilir ve ya CaCl2 ni K2SO4 ile birlesdirilerek sintetik yolla elde edilir Kukurd tursusunun kalsium oksidi hidroksid karbonat oksalat ve ya asetat uzerinde tesiri ile elde edile biler CaS 2O2 CaSO4 reaksiyasi ile 700 800 C ye qeder qizdirildiqda kalsium sulfidinin oksidlesmesi neticesinde emele gelir TetbiqiTikintide ehemiyyetli derecede alebastrden cox istifade olunur quru suvaq arakesmeler ucun plite ve paneller gips daslari ve s ondan hazirlanir Gips mehsullari nisbeten asagi sixliq yangina davamliliq ve nisbeten asagi istilik keciriciliyi ile xarakterize olunur Alebastrin su ile qarisdiqda sertlesme xususiyyeti tibbde ve senetde tesdiqini tapmisdir Gipsin bu xassesinden ortopediyada travmatologiyada ve cerrahiyyede bedenin ayri ayri hisselerinin berkidilmesini temin eden gips cubuqlarinin hazirlanmasinda genis istifade olunur Su ile qarisdirilmis gipsin sertlesmesi onun hecminde bir qeder artimla musayiet olunur Bu heykelteraslar ve memarlar terefinden genis istifade olunan qeliblenmis formanin butun detallarinin ince reproduksiyasina imkan verir Susuz kalsium sulfat hiqroskopik xususiyyetlerine gore quruducu kimi istifade olunur Kobalt xlorid elavesi ile anhidritdn ibaret olan Drierite quruducu ilkin mavi rengini cehrayiya deyisir bu da derman resursunun tukenme anini vaxtinda izlemeye imkan verir Manqan ve ya samarium ile qatlanmis kalsium sulfatin suni kristallari termoluminesans material kimi istifade olunur Teleblerden asili olaraq aluminium 1 1 2 nisbetinde aluminium ve ya maqnezium ile qarisdirilmis isiqlandirma kompozisiyalarinda oksidlesdirici madde kimi pirotexnikada tetbiq olunur Hem toz halinda hem de qurudulmus veziyyetde istifade olunur Tofu istehsalinda kalsium sulfat koaqulyant kimi istifade edile biler Qida senayesinde E516 qida elavesi emulqatoru kimi qeydiyyata alinmisdir CAS Qeydiyyat Nomresi susuz 7778 18 9 hemihidrat 10034 76 1 dihidrat 10101 41 4Hemcinin baxSulfatlar Qida elaveleri Alebastr Anhidrit Tebasir Gips mineral Istinadlarhttp www cdc gov niosh npg npgd0095 html Himiya vokrug nas Stroitelnye materialy Knigi Nauka i tehnika 2011 09 10 tarixinde Istifade tarixi 2021 12 02 Common Chemistry Substance Details 7778 18 9 Sulfuric acid calcium salt 1 1 2012 10 04 tarixinde Istifade tarixi 2021 12 02 Common Chemistry Substance Details 10034 76 1 Sulfuric acid calcium salt hydrate 2 2 1 2014 03 12 tarixinde Istifade tarixi 2021 12 02 Common Chemistry Substance Details 10101 41 4 Sulfuric acid calcium salt 1 1 dihydrate 2014 03 12 tarixinde Istifade tarixi 2021 12 02 Xarici kecidlerBeynelxalq Kimyevi Tehlukesizlik Karti 1215 ing Kimyevi Tehlukeler ucun NIOSH Cib Beledcisi ing