Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qeysəriyyəlí Basíl (yun. Βασίλειος Καισαρείας, təqr. 330–379), Ulu Basil (Μέγας Βασίλειος) kimi də tanınır), — Kilsə yazarı və ilahiyyatçısı, üç Kappadokiyalı kilsə atalarından biri, Kilsənin müqəddəs atası. Arianlara qarşı mübarizə aparırdı. Çoxlu moizələrin və məktubların müəllifi idi. Onlardan bəziləri zamanımıza çatmamışdır.
| Qeysəriyyəli Basil yun. Βασίλειος Καισαρείας | |
|---|---|
 | |
| Rütbə | arxiyepiskopu |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Qeysəriyyə |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Qeysəriyyə |
| Qeyd edilir | Roma-Katolik kilsəsi Ortodoks kilsəsi |
| Xatirə günü | Ortodoks kilsəsində 1 (14) yanvar və 30 yanvar (12 fevral); Roma-Katolik kilsəsində — 2 yanvar |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
| Erkən xristianlıq |
 |
| Yunandilli apologetika: Yustin • Tatian • Afinoqor • Teofil Latındilli apologetika: Minusius Feliks • Arnobius • Laktansius • Tertullian Qnostiklərə qarşı olanlar: |
Xristian ehkamlarının formalaşması Rəsmi kilsəyə qarşı duran təriqətlər: Rəsmi kilsə tərəfdarları: Atanasius • İoann Xrisostom • Saxta Dionisius Xristoloji mübahisələr səbəbilə ayrılan təriqətlər: |
Latın qərbində Kilsə Ataları Boesius • Kassiodor • Avqustin Avrelius |
Əsərləri
Onun əsərləri arasında (moizə) üslubda yazılanlar, xüsusi yer tutur. Bu üslubda Basil Müqəddəs kitabın Yaradılış 2014-06-27 at the Wayback Machine kitabının əvvəlində bəhs edilən Tanrının altı günə dünyanın yaradılmasına, "Zəbur" kitablarına, müxtəlif əxlaqi mövzular haqqında homiliyalar yazmışdır.
Abidliyə həsr olunmuş əsərləri arasında "Regulae morales" (Əxlaqi qaydalar), "Asceticon magnum sive Quaestiones" (Qısa qaydalar) kimi əsərləri vardır.
Bundan başqa onun arianlığın əleyhinə yazdığı "Contra Eunomium" (Eunomiuma qarşı) əsəri və "De Spiritu Sancto" (Müqəddəs ruh haqqında) risaləsi vardır.
Tanrı haqqında baxışları
Öz əsərlərində Basil bəzi hallarda antik fəlsəfəyə müraciət edir. Birinci növbədə bu cür müraciətlər, onun "Homiliae in hexaemeron" əsərindəki kosmoloji baxışlarına aiddir. Burada o Platonun "Timeus" (Timaeus) əsərindən istifadə etmişdir.
Basil hesab edirdi ki, üç sifəti bir olan Tanrı əbədidir, dəyişməzdir, dərk olunmazdır. Antik fəlsəfədə Tanrının materiya ilə birgə əbədi mövcudiyyəti ideyasını Basil rədd edir. Onun fikrincə, yaradılan hər şeyin həm mövcud olması (aktivliyi), həm də nəzərdə tutulan inkişafı (potensiyası) vardır. Deməli yaradılış, yunan fəlsəfəsində olduğu kimi, əvvəlcə materiyanın, sonra isə ondan müxtəlif formaların əmələ gəlib, yayılması istiqamətində getmişdir.
Yunanlar xristianlara etiraz edərək, "Tanrı yaradılışdan öncə nə edirdi?" sualına cavab verərək deyirdi ki, Müqəddəs kitabda deyilən "Başlanğıcda Tanrı yeri və göyü yaratdı…" ifadəsini zamanın daxilində yaradılış kimi başa düşmək olmaz. "Başlanqıcda…" sözü də zaman mənasında başa düşülməməlidir. Buna görə "Tanrı yaradılışdan qabaq nə ilə məşğul idi" sualını vermək düzgün deyil. Zaman da, başqa şeylər kimi, yaradılmışdır və yalnız bu dünyaya aiddir, Tanrıya yox. Deməli "Yaradılış" kitabının əvvəlində dünyanın birinci gün yaradılması ifadəsi, bir prinsip kimi başa düşülməlidir. Sonra yaradılışlar isə bu "günün" nəticəsi, davamıdır.
Daha sonra Bibliyada keçən "yaradılışın 6 günü" sözlərini də hərfi mənada başa düşmək olmaz. Bu yalnız simvolik, insan şüuruna uyğun bir ifadədir. Onun mahiyyəti isə dərk olunmazdır.
Basil, öz əsərində, insanın yaradılışına da xüsusi yer verir. O insanda Tanrı obrazının həkk olunması haqqında söhbət açır. İnsan hər bir şeyin mərkəzində yerləşdirilir, ən yüksək məxluqdur.
Basilun kosmologiyasında göylərin çoxluğu ideyası vardır. Birinci göy yeri əhatə edir. İkinci göydə ruhi varlıqlar yaşayır. Bu məlakələr və ölən möminlərin ruhlarıdır. İnsan mənəviyyatının mənbəyi məhz budur. İlk insan da məlakələrə bənzər varlıq idi, baxmayaraq ki, bədənə malik idi. Lakin onun günaha batması (qadağan olunmuş ağacın meyvəsini yeməsi), duyğular aləmindən yerə endirilməsinə səbəb oldu. Lakin, insanda Tanrının obrazı vardır. Tanrı ona əql verib. Buna görə də insan öz ruhunu bədənə bağlılıqdan, ehtiraslardan təmizləyərək (katarsis), itirilmiş İlahi bənzərliliyini özünə qaytarmalıdır. Üçüncü göy isə əqlin dərk etmədiyi İlahi bir məkandır. "Üç göy" ideyası neoplatonizmin Vahid-Əql-Ruh üçlüyünü və onlar arasında olan münasibətləri təkrarlayır.
"De Spiritu Sancto" adlanan kiçik risalədə, Basil Müqəddəs Ruhun Atadan və Oğuldan kiçik olmamasından söhbət açmışdır. Lakin onun birbaşa Tanrı olmasından danışmır. Bu inanc hələ onun dövründə formalaşmışdır və hətta Nikeya məclisinin qərarında öz əksini tapmamışdır. Üçlük (trinitarizm) formulası bundan sonra formalaşmışdır. Lakin Basil işarə edir ki, əgər Müqəddəs Ruh həyatverici başlanğıcdırsa, onda o Tanrıdan fərqli bir şey deyil. İsa da hər bir şeyi Ruhun vasitəsilə etmişdir. Beləliklə xristian üçlüyünün formalaşmasında Basil mühüm addım atmışdır.
Arianlığa qarşı
Arianlığın əleyhinə yazılmış "Eunomiuma qarşı" əsərində, Basil, Eunomium adında bir arianın fikirlərini təkzib edirdi. Eunomiumun fikrincə, bu dünyada Tanrının dərk edilməsi prosesi, onun yaratdığı məxluqat haqqında düşüncələrin əsasında, yaxud Onun təcəllilərinin vasitəsilə əldə etmək olar. Lakin bu bilgi simvolik xarakter daşıyır. Eunomiumun fikrincə, Tanrı haqqında bilavasitə bilik də əldə etmək mümkündür. Buna İlahi mahiyyəti olan əqlin təmizlənməsi və yüksəlməsi vasitəsilə nail olmaq olar. Bu halda, Tanrının heç kəs tərəfindən doğulmaması bəlli olur. İsa da ondan doğulmayıb, onun məxluqudur. Deməli o, Tanrı deyil.
Bu arian fikrinin əleyhinə çıxış edən Basil, Eunomiuma cavab verirdi ki, insan əqli, Tanrının əsl mahiyyətini heç bir vaxt dərk edə bilməz. Tanrı transsendental olaraq qalır. Dünyanı yaradanda isə o öz sözündən (İsa-Loqosdan) istifadə etmişdi. Buna görə, bu dünyada Tanrı haqqında yalnız simvolik deyil, həm də həqiqi biliklərə nail olmaq olar. İsanın doğulmuş Oğul olması isə, onun məxluq olması demək deyil. Oğul Atadan doğulmuşdur. Onun yoxdan yaranması iddiası yanlışdır. O əbədi olaraq doğulmuş Oğuldur.
Mənbə
- Aydın Əlizadə. (PDF). Bakı: Əbilov, Zeynalov və qardaşlar. 2007. s. 74-76. ISBN . 2016-08-22 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
- Aydın Əlizadə. (PDF). Bakı: Əbilov, Zeynalov və qardaşlar. 2007. s. 74-76. ISBN . 2016-08-22 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-08-16.
- Rousseau, Phillip (1994). Basil of Caesarea. Berkeley: University of California Press.
- Meredith, Anthony (1995). The Cappadocians. Crestwood, NY: St. Vladimir's Seminar Press.
- Catholic Online: St. Basil the Great
- American Catholic: St. Basil the Great 2007-12-23 at the Wayback Machine
- Basil of Caesarea and His Influence on Monastic Mission 2012-02-20 at the Wayback Machine benedictines.org.uk
- Порфирий (Попов Г. И.) Жизнь св. Василия Великого, архиеп. Кесарии Каппадокийския. — М., 1864.
- Лебедева Е. А. Св. Василий Великий. (Очерк жизни и трудов его). — СПб., 1902. — 216 стр.
- Святитель Василий Великий 2011-05-20 at the Wayback Machine // Мейендорф И. Введение в Святоотеческое богословие, часть 2, гл. 2.
Həmdə bax
İstinadlar
- "Homiliae in hexaemeron 2022-02-23 at the Wayback Machine"
- "Homiliae super psalmos 2023-07-04 at the Wayback Machine"
- Мейендорф И. Введение в Святоотеческое богословие, часть 2, гл. 2. 2014-10-03 at the Wayback Machine М.: 2001.
- . 2014-06-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-09.
- "Homiliae in hexaemeron 2022-02-23 at the Wayback Machine" I, 6.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qeyseriyyeli Basil yun Basileios Kaisareias teqr 330 379 Ulu Basil Megas Basileios kimi de taninir Kilse yazari ve ilahiyyatcisi uc Kappadokiyali kilse atalarindan biri Kilsenin muqeddes atasi Arianlara qarsi mubarize aparirdi Coxlu moizelerin ve mektublarin muellifi idi Onlardan bezileri zamanimiza catmamisdir Qeyseriyyeli Basil yun Basileios KaisareiasRutbe arxiyepiskopuDogum tarixi 330Dogum yeri QeyseriyyeVefat tarixi 379Vefat yeri QeyseriyyeQeyd edilir Roma Katolik kilsesi Ortodoks kilsesiXatire gunu Ortodoks kilsesinde 1 14 yanvar ve 30 yanvar 12 fevral Roma Katolik kilsesinde 2 yanvar Vikianbarda elaqeli mediafayllarErken xristianliqXristianligin yaranmasiPatristikaApologetika Yunandilli apologetika Yustin Tatian Afinoqor Teofil Latindilli apologetika Minusius Feliks Arnobius Laktansius Tertullian Qnostiklere qarsi olanlar Irineus Lionlu Ippolit Romali Iskenderiyye ilahiyyat mektebi Klement OrigenXristian ehkamlarinin formalasmasi Resmi kilseye qarsi duran teriqetler Arianliq Donatizm Resmi kilse terefdarlari Atanasius Ioann Xrisostom Saxta Dionisius Kappadokiyali kilse atalari Basil Qeyseriyyeli Qriqor Nazianzen Nissali Qriqori Xristoloji mubahiseler sebebile ayrilan teriqetler Nestorianliq Monofizitizm Monofelitlik Ikonomaxiya Ekumenik Kilse Meclisleri Latin qerbinde Kilse Atalari Boesius Kassiodor Avqustin Avrelius Iyeronim Stridonlu Ilarius PiktaviyaliXristian mistisizmi Xristian rahibliyi IsihazmSerq ve Qerb kilselerinin aralanmasiXristian simvolikasiEserleriOnun eserleri arasinda moize uslubda yazilanlar xususi yer tutur Bu uslubda Basil Muqeddes kitabin Yaradilis 2014 06 27 at the Wayback Machine kitabinin evvelinde behs edilen Tanrinin alti gune dunyanin yaradilmasina Zebur kitablarina muxtelif exlaqi movzular haqqinda homiliyalar yazmisdir Abidliye hesr olunmus eserleri arasinda Regulae morales Exlaqi qaydalar Asceticon magnum sive Quaestiones Qisa qaydalar kimi eserleri vardir Bundan basqa onun arianligin eleyhine yazdigi Contra Eunomium Eunomiuma qarsi eseri ve De Spiritu Sancto Muqeddes ruh haqqinda risalesi vardir Tanri haqqinda baxislariOz eserlerinde Basil bezi hallarda antik felsefeye muraciet edir Birinci novbede bu cur muracietler onun Homiliae in hexaemeron eserindeki kosmoloji baxislarina aiddir Burada o Platonun Timeus Timaeus eserinden istifade etmisdir Basil hesab edirdi ki uc sifeti bir olan Tanri ebedidir deyismezdir derk olunmazdir Antik felsefede Tanrinin materiya ile birge ebedi movcudiyyeti ideyasini Basil redd edir Onun fikrince yaradilan her seyin hem movcud olmasi aktivliyi hem de nezerde tutulan inkisafi potensiyasi vardir Demeli yaradilis yunan felsefesinde oldugu kimi evvelce materiyanin sonra ise ondan muxtelif formalarin emele gelib yayilmasi istiqametinde getmisdir Yunanlar xristianlara etiraz ederek Tanri yaradilisdan once ne edirdi sualina cavab vererek deyirdi ki Muqeddes kitabda deyilen Baslangicda Tanri yeri ve goyu yaratdi ifadesini zamanin daxilinde yaradilis kimi basa dusmek olmaz Baslanqicda sozu de zaman menasinda basa dusulmemelidir Buna gore Tanri yaradilisdan qabaq ne ile mesgul idi sualini vermek duzgun deyil Zaman da basqa seyler kimi yaradilmisdir ve yalniz bu dunyaya aiddir Tanriya yox Demeli Yaradilis kitabinin evvelinde dunyanin birinci gun yaradilmasi ifadesi bir prinsip kimi basa dusulmelidir Sonra yaradilislar ise bu gunun neticesi davamidir Daha sonra Bibliyada kecen yaradilisin 6 gunu sozlerini de herfi menada basa dusmek olmaz Bu yalniz simvolik insan suuruna uygun bir ifadedir Onun mahiyyeti ise derk olunmazdir Basil oz eserinde insanin yaradilisina da xususi yer verir O insanda Tanri obrazinin hekk olunmasi haqqinda sohbet acir Insan her bir seyin merkezinde yerlesdirilir en yuksek mexluqdur Basilun kosmologiyasinda goylerin coxlugu ideyasi vardir Birinci goy yeri ehate edir Ikinci goyde ruhi varliqlar yasayir Bu melakeler ve olen mominlerin ruhlaridir Insan meneviyyatinin menbeyi mehz budur Ilk insan da melakelere benzer varliq idi baxmayaraq ki bedene malik idi Lakin onun gunaha batmasi qadagan olunmus agacin meyvesini yemesi duygular aleminden yere endirilmesine sebeb oldu Lakin insanda Tanrinin obrazi vardir Tanri ona eql verib Buna gore de insan oz ruhunu bedene bagliliqdan ehtiraslardan temizleyerek katarsis itirilmis Ilahi benzerliliyini ozune qaytarmalidir Ucuncu goy ise eqlin derk etmediyi Ilahi bir mekandir Uc goy ideyasi neoplatonizmin Vahid Eql Ruh ucluyunu ve onlar arasinda olan munasibetleri tekrarlayir De Spiritu Sancto adlanan kicik risalede Basil Muqeddes Ruhun Atadan ve Oguldan kicik olmamasindan sohbet acmisdir Lakin onun birbasa Tanri olmasindan danismir Bu inanc hele onun dovrunde formalasmisdir ve hetta Nikeya meclisinin qerarinda oz eksini tapmamisdir Ucluk trinitarizm formulasi bundan sonra formalasmisdir Lakin Basil isare edir ki eger Muqeddes Ruh heyatverici baslangicdirsa onda o Tanridan ferqli bir sey deyil Isa da her bir seyi Ruhun vasitesile etmisdir Belelikle xristian ucluyunun formalasmasinda Basil muhum addim atmisdir Arianliga qarsiArianligin eleyhine yazilmis Eunomiuma qarsi eserinde Basil Eunomium adinda bir arianin fikirlerini tekzib edirdi Eunomiumun fikrince bu dunyada Tanrinin derk edilmesi prosesi onun yaratdigi mexluqat haqqinda dusuncelerin esasinda yaxud Onun tecellilerinin vasitesile elde etmek olar Lakin bu bilgi simvolik xarakter dasiyir Eunomiumun fikrince Tanri haqqinda bilavasite bilik de elde etmek mumkundur Buna Ilahi mahiyyeti olan eqlin temizlenmesi ve yukselmesi vasitesile nail olmaq olar Bu halda Tanrinin hec kes terefinden dogulmamasi belli olur Isa da ondan dogulmayib onun mexluqudur Demeli o Tanri deyil Bu arian fikrinin eleyhine cixis eden Basil Eunomiuma cavab verirdi ki insan eqli Tanrinin esl mahiyyetini hec bir vaxt derk ede bilmez Tanri transsendental olaraq qalir Dunyani yaradanda ise o oz sozunden Isa Loqosdan istifade etmisdi Buna gore bu dunyada Tanri haqqinda yalniz simvolik deyil hem de heqiqi biliklere nail olmaq olar Isanin dogulmus Ogul olmasi ise onun mexluq olmasi demek deyil Ogul Atadan dogulmusdur Onun yoxdan yaranmasi iddiasi yanlisdir O ebedi olaraq dogulmus Oguldur MenbeAydin Elizade PDF Baki Ebilov Zeynalov ve qardaslar 2007 s 74 76 ISBN 5 87459 013 7 2016 08 22 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 08 16 EdebiyyatBasilii Magni Opera 1540Aydin Elizade PDF Baki Ebilov Zeynalov ve qardaslar 2007 s 74 76 ISBN 5 87459 013 7 2016 08 22 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 08 16 Rousseau Phillip 1994 Basil of Caesarea Berkeley University of California Press Meredith Anthony 1995 The Cappadocians Crestwood NY St Vladimir s Seminar Press Catholic Online St Basil the Great American Catholic St Basil the Great 2007 12 23 at the Wayback Machine Basil of Caesarea and His Influence on Monastic Mission 2012 02 20 at the Wayback Machine benedictines org uk Porfirij Popov G I Zhizn sv Vasiliya Velikogo arhiep Kesarii Kappadokijskiya M 1864 Lebedeva E A Sv Vasilij Velikij Ocherk zhizni i trudov ego SPb 1902 216 str Svyatitel Vasilij Velikij 2011 05 20 at the Wayback Machine Mejendorf I Vvedenie v Svyatootecheskoe bogoslovie chast 2 gl 2 Hemde baxKappadokiyali kilse atalari Nissali QriqoriIstinadlar Homiliae in hexaemeron 2022 02 23 at the Wayback Machine Homiliae super psalmos 2023 07 04 at the Wayback Machine Mejendorf I Vvedenie v Svyatootecheskoe bogoslovie chast 2 gl 2 2014 10 03 at the Wayback Machine M 2001 2014 06 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 11 09 Homiliae in hexaemeron 2022 02 23 at the Wayback Machine I 6