Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Müqayisəli siyasət həm ölkələr daxilində, həm də ölkələr arasında siyasəti araşdırmaq üçün və ya digər empirik metodların istifadəsi ilə xarakterizə olunan siyasət elminin bir sahəsidir. Əsasən bura , , münaqişələr, iqtisadi inkişafın səbəbləri və nəticələri ilə bağlı suallar daxil ola bilər. Xüsusi tədqiqat sahələrinə tətbiq edildikdə, müqayisəli siyasət müqayisəli hökumət (hökumət formalarının müqayisəli tədqiqi) kimi digər adlarla da adlandırıla bilər.
Tərif
Müqayisəli siyasət dünyadakı müxtəlif siyasi sistemlərin sistemli öyrənilməsi və müqayisəsidir. Fərqli siyasi sistemlərin niyə oxşarlıq və ya fərqliliklərə malik olduğunu və onlar arasında inkişaf dəyişikliklərinin necə baş verdiyini izah etmək üçün axtarış müqayisəli xarakter daşıyır. Tədqiqat sahəsi demokratikləşmə , qloballaşma və inteqrasiya kimi mövzulara diqqət yetirərək, bütün dünyada siyasi sistemləri nəzərə alır. Müqayisəli siyasət sayəsində son 40 ildə siyasət elmində yeni nəzəriyyə və yanaşmalardan istifadə edilmişdir. Bunlardan bəziləri siyasi mədəniyyətə, asılılıq nəzəriyyəsi , inkişafçılıq, korporatizm , yerli dəyişiklik nəzəriyyələri, müqayisəli siyasi iqtisadiyyat, dövlət-cəmiyyət münasibətləri və yeni institusionalizm olmuşdur. Müqayisəli siyasətin bəzi nümunələri prezident və parlament sistemləri , demokratiyalar və diktaturalar , müxtəlif ölkələrdəki parlament sistemləri, Kanada kimi çoxpartiyalı sistemlər və ABŞ kimi iki partiyalı sistemlər arasındakı fərqləri öyrənməkdir.
Tarixən intizam ölkələr arasında müqayisələr vasitəsilə siyasət elmində geniş sualları araşdırsa da, müasir müqayisəli siyasət elmi ilk növbədə submilli müqayisələrdən istifadə edir. Son zamanlarda submilli müqayisələrə maraq və onun müqayisəli siyasətdə faydası nəzərəçarpacaq dərəcədə artmışdır. Əgər submilli tədqiqatlar olmasaydı, biz siyasi elmdə əsas etibarlı məsələlər haqqında çox az şey bilirdik. Submilli tədqiqatlar siyasətin öyrənilməsinə mühüm metodoloji, nəzəri və məzmunlu ideyalar verir. Çox vaxt milli səviyyəli bir diqqət tərəfindən gizlədilən mühüm inkişafları submilli tədqiqatlar vasitəsilə deşifrə etmək daha asandır. Nümunə olaraq, dövlət institutlarının mövcudluğunun təsir və ya dəyər baxımından azaldığı ölkələr daxilində regionlar ola bilər.
Müqayisəli siyasət adı aşağıda ətraflı təsvir edilən intizamın tarixi əlaqəsinə istinad edir. iddia edir ki, müqayisəli siyasət özlüyündə substantiv bir fokus deyil, daha çox metodoloji bir istiqamətə malikdir. Peter Mair və Riçard Rose bir az fərqli tərif irəli sürərək, müqayisəli siyasətin ölkələrin siyasi sistemlərinin öyrənilməsinə əsaslı diqqətin birləşməsi ilə müəyyən edildiyini iddia edirlər. Ümumi anlayışlardan istifadə edərək bu ölkələr arasında oxşarlıq və fərqləri müəyyən etmək və izah etmək üsulu olduğunu bildirirlər.
Tarixi
müqayisəli siyasət sahəsinin tarixini Aristotelə qədər izləyir, Makiavelli, Monteskyodən , Maks Veberə, Vilfredo Pareto və Robert Mixelsdən qədər bir sıra mütəfəkkirləri görür. Müasir Demokratiyaları ilə (1921) və " Konstitusiya Hökuməti və Demokratiya" (1937) ilə onun tarixinə töhfə verir.
Aristotel və Platona qədər uzanan iki ənənə
iddia edir ki, müqayisəli siyasətin təməli iki əsas ənənəyə malikdir: biri Aristotel tərəfindən icad edilmiş və onun “sosioloji konstitusionalizm” adlandırdığı; ikincisi, onun Platona qədər uzandığı, “hüquqi konstitusionalizm”.
Şmitter müxtəlif alimləri iki ənənənin alında bölür :
- 1. Sosioloji konstitusionalizm : Bu ənənənin bəzi klassik alimləri bunlardır: Polibi, Makiavelli, Monteskyu, Benjamin Konstan, Aleksis de Tokvil, , Karl Marks, , Maks Veber, Emil, Pareto və . Şmitter iddia edir ki, XX əsrdə bu ənənə “tarixi siyasi sosiologiya ” etiketi ilə tanınırdı. , , , , Seymur Martin Lipset, , , , və kimi alimləri əhatə etdir.
- 2. Hüquqi konstitusionalizm : Bu ənənənin bəzi klassik alimləri bunlardır: , , , və Vudro Vilson. Şmitter XX əsrdə bu ənənənin davam etdirildiyini iddia edir: , , , , , , , və .
Siyasi elm kimi dövrləşdirmə
ABŞ-də kimi başa düşülən siyasi elm sahəsi kimi müasir müqayisəli siyasətin təkamülü üçün aşağıdakı dövrləşdirməni təklif edir :
- 1. Siyasi Elmin Bir İntizam kimi Konstitusiyası 1880-1920
- 2. 1921-1966
- 3. Davranışdan sonrakı dövr 1967-1988
- 4. İkinci Elmi İnqilab 1989–2005
XXI Əsr
Əsrin əvvəlindən bəri bu sahədə bir neçə tendensiya aşkar edilə bilər.
- Sahəni hegemonlaşdırmaq üçün rasional seçim nəzəriyyəsi iddiasının sonu.
- olmaması.
- Səbəb- nəticəyə daha çox diqqət yetirmək və istifadəni artırmaq .
- Müşahidə metodlarından, o cümlədən keyfiyyət metodlarından davamlı istifadə.
- Nəzəriyyələşdirmə kimi ilə bağlı yeni narahatlıq o qədər də diqqət yetirilmir.
Tədqiqatın əsas sahələri
Bəzi təriflərə görə, müqayisəli siyasət Platonun Cümhuriyyəti və Aristotelin Siyasəti kimi yunan fəlsəfəsinə gedib çıxır . Müasir bir alt intizam olaraq, müqayisəli siyasət bir sıra substantiv sahələr üzrə tədqiqatlardan ibarətdir, o cümlədən:
- Demokratik dövlətlərin siyasəti
- Avtoritar dövlətlərin siyasəti
- İctimai malların təminatı və bölüşdürmə siyasəti
- , o cümlədən etnik və dini siyasət
- Demokratikləşmə və
- Seçkilər və partiya sistemləri
- İnkişafın siyasi iqtisadiyyatı
- Dövlətin mənşəyi
- Müqayisəli siyasi institutlar
- Müqayisəli siyasi tədqiqatlar üçün metodologiyalar
Həmçinin bax
İstinadlar
- Wiarda, Howard. Wiarda, Howard J (redaktor). New Directions in Comparative Politics. June 17, 2019. doi:10.4324/9780429494932. ISBN .
- Clark, William; Golder, Matt; Golder, Sona. Foundations of Comparative Politics. Thousand Oaks,CA: CQ Press. 2019. səh. 6. ISBN .
- Giraudy, Agustina. Giraudy, Agustina; Moncada, Eduardo; Snyder, Richard (redaktorlar ). Subnational Research in Comparative Politics. 2019. doi:10.1017/9781108678384. ISBN .
- Lijphart, Arend. "Comparative politics and the comparative method". American Political Science Review. 65 (3). 1971: 682–693. doi:10.2307/1955513. JSTOR 1955513.
- Mair, Peter. // Goodin, Robert E.; Klingemann, Hans-Dieter (redaktorlar ). A New Handbook of Political Science. Oxford: Oxford University Press. 1996. 309–335. ISBN . 2011-06-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-08-25.
- Rose, Richard; MacKenzie, W. J. M. "Comparing forms of comparative analysis". Political Studies. 39 (3). 1991: 446–462. doi:10.1111/j.1467-9248.1991.tb01622.x. 2012-10-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- Harry Eckstein, "A Perspective on Comparative Politics, Past and Present," pp. 3–32, in David Apter and Harry Eckstein (eds.), Comparative Politics: A Reader (New York: Free Press of Glencoe, 1963). [1] 2022-01-09 at the Wayback Machine
- Philippe C. Schmitter, “The Nature and Future of Comparative Politics.” European Political Science Review 1,1 (2009): 33–61, pp. 36-38. Schmitter's depiction of the "family tree" of comparative politics can be found here: https://www.eui.eu/Documents/DepartmentsCentres/SPS/Profiles/Schmitter/Thefamilytreeofcomppol.pdf 2022-03-08 at the Wayback Machine
- Philippe C. Schmitter, “The Nature and Future of Comparative Politics.” European Political Science Review 1,1 (2009): 33–61, p. 38.
- Gerardo L. Munck, "The Past and Present of Comparative Politics," pp. 32-59, in Munck and Richard Snyder, Passion, Craft, and Method in Comparative Politics (Baltimore, Md.: The Johns Hopkins University Press, 2007). [2] 2022-07-06 at the Wayback Machine Munck's periodization has been validated by Matthew Charles Wilson, "Trends in Political Science Research and the Progress of Comparative Politics," PS: Political Science & Politics 50(4)(2017): 979-984.
- Gerardo L. Munck and Richard Snyder “Comparative Politics at a Crossroad: Problems, Opportunities and Prospects from the North and South.” Política y Gobierno (Mexico) 26, 1 (2019): 139-58 [3] 2021-09-02 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Muqayiseli siyaset hem olkeler daxilinde hem de olkeler arasinda siyaseti arasdirmaq ucun ve ya diger empirik metodlarin istifadesi ile xarakterize olunan siyaset elminin bir sahesidir Esasen bura munaqiseler iqtisadi inkisafin sebebleri ve neticeleri ile bagli suallar daxil ola biler Xususi tedqiqat sahelerine tetbiq edildikde muqayiseli siyaset muqayiseli hokumet hokumet formalarinin muqayiseli tedqiqi kimi diger adlarla da adlandirila biler TerifMuqayiseli siyaset dunyadaki muxtelif siyasi sistemlerin sistemli oyrenilmesi ve muqayisesidir Ferqli siyasi sistemlerin niye oxsarliq ve ya ferqliliklere malik oldugunu ve onlar arasinda inkisaf deyisikliklerinin nece bas verdiyini izah etmek ucun axtaris muqayiseli xarakter dasiyir Tedqiqat sahesi demokratiklesme qloballasma ve inteqrasiya kimi movzulara diqqet yetirerek butun dunyada siyasi sistemleri nezere alir Muqayiseli siyaset sayesinde son 40 ilde siyaset elminde yeni nezeriyye ve yanasmalardan istifade edilmisdir Bunlardan bezileri siyasi medeniyyete asililiq nezeriyyesi inkisafciliq korporatizm yerli deyisiklik nezeriyyeleri muqayiseli siyasi iqtisadiyyat dovlet cemiyyet munasibetleri ve yeni institusionalizm olmusdur Muqayiseli siyasetin bezi numuneleri prezident ve parlament sistemleri demokratiyalar ve diktaturalar muxtelif olkelerdeki parlament sistemleri Kanada kimi coxpartiyali sistemler ve ABS kimi iki partiyali sistemler arasindaki ferqleri oyrenmekdir Tarixen intizam olkeler arasinda muqayiseler vasitesile siyaset elminde genis suallari arasdirsa da muasir muqayiseli siyaset elmi ilk novbede submilli muqayiselerden istifade edir Son zamanlarda submilli muqayiselere maraq ve onun muqayiseli siyasetde faydasi nezerecarpacaq derecede artmisdir Eger submilli tedqiqatlar olmasaydi biz siyasi elmde esas etibarli meseleler haqqinda cox az sey bilirdik Submilli tedqiqatlar siyasetin oyrenilmesine muhum metodoloji nezeri ve mezmunlu ideyalar verir Cox vaxt milli seviyyeli bir diqqet terefinden gizledilen muhum inkisaflari submilli tedqiqatlar vasitesile desifre etmek daha asandir Numune olaraq dovlet institutlarinin movcudlugunun tesir ve ya deyer baximindan azaldigi olkeler daxilinde regionlar ola biler Muqayiseli siyaset adi asagida etrafli tesvir edilen intizamin tarixi elaqesine istinad edir iddia edir ki muqayiseli siyaset ozluyunde substantiv bir fokus deyil daha cox metodoloji bir istiqamete malikdir Peter Mair ve Ricard Rose bir az ferqli terif ireli surerek muqayiseli siyasetin olkelerin siyasi sistemlerinin oyrenilmesine esasli diqqetin birlesmesi ile mueyyen edildiyini iddia edirler Umumi anlayislardan istifade ederek bu olkeler arasinda oxsarliq ve ferqleri mueyyen etmek ve izah etmek usulu oldugunu bildirirler Tariximuqayiseli siyaset sahesinin tarixini Aristotele qeder izleyir Makiavelli Monteskyoden Maks Vebere Vilfredo Pareto ve Robert Mixelsden qeder bir sira mutefekkirleri gorur Muasir Demokratiyalari ile 1921 ve Konstitusiya Hokumeti ve Demokratiya 1937 ile onun tarixine tohfe verir Aristotel ve Platona qeder uzanan iki enene iddia edir ki muqayiseli siyasetin temeli iki esas eneneye malikdir biri Aristotel terefinden icad edilmis ve onun sosioloji konstitusionalizm adlandirdigi ikincisi onun Platona qeder uzandigi huquqi konstitusionalizm Smitter muxtelif alimleri iki enenenin alinda bolur 1 Sosioloji konstitusionalizm Bu enenenin bezi klassik alimleri bunlardir Polibi Makiavelli Monteskyu Benjamin Konstan Aleksis de Tokvil Karl Marks Maks Veber Emil Pareto ve Smitter iddia edir ki XX esrde bu enene tarixi siyasi sosiologiya etiketi ile taninirdi Seymur Martin Lipset ve kimi alimleri ehate etdir 2 Huquqi konstitusionalizm Bu enenenin bezi klassik alimleri bunlardir ve Vudro Vilson Smitter XX esrde bu enenenin davam etdirildiyini iddia edir ve Siyasi elm kimi dovrlesdirme ABS de kimi basa dusulen siyasi elm sahesi kimi muasir muqayiseli siyasetin tekamulu ucun asagidaki dovrlesdirmeni teklif edir 1 Siyasi Elmin Bir Intizam kimi Konstitusiyasi 1880 1920 2 1921 1966 3 Davranisdan sonraki dovr 1967 1988 4 Ikinci Elmi Inqilab 1989 2005XXI Esr Esrin evvelinden beri bu sahede bir nece tendensiya askar edile biler Saheni hegemonlasdirmaq ucun rasional secim nezeriyyesi iddiasinin sonu olmamasi Sebeb neticeye daha cox diqqet yetirmek ve istifadeni artirmaq Musahide metodlarindan o cumleden keyfiyyet metodlarindan davamli istifade Nezeriyyelesdirme kimi ile bagli yeni narahatliq o qeder de diqqet yetirilmir Tedqiqatin esas saheleriBezi teriflere gore muqayiseli siyaset Platonun Cumhuriyyeti ve Aristotelin Siyaseti kimi yunan felsefesine gedib cixir Muasir bir alt intizam olaraq muqayiseli siyaset bir sira substantiv saheler uzre tedqiqatlardan ibaretdir o cumleden Demokratik dovletlerin siyaseti Avtoritar dovletlerin siyaseti Ictimai mallarin teminati ve bolusdurme siyaseti o cumleden etnik ve dini siyaset Demokratiklesme ve Seckiler ve partiya sistemleri Inkisafin siyasi iqtisadiyyati Dovletin menseyi Muqayiseli siyasi institutlar Muqayiseli siyasi tedqiqatlar ucun metodologiyalarHemcinin baxMuqayiseli huquq Tarixi sosiologiya Beynelxalq munasibetler Siyasi elm Siyasi sosiologiya InstitutsionizmIstinadlarWiarda Howard Wiarda Howard J redaktor New Directions in Comparative Politics June 17 2019 doi 10 4324 9780429494932 ISBN 978 0 429 49493 2 Clark William Golder Matt Golder Sona Foundations of Comparative Politics Thousand Oaks CA CQ Press 2019 seh 6 ISBN 978 1 5063 6073 7 Giraudy Agustina Giraudy Agustina Moncada Eduardo Snyder Richard redaktorlar Subnational Research in Comparative Politics 2019 doi 10 1017 9781108678384 ISBN 978 1 108 67838 4 Lijphart Arend Comparative politics and the comparative method American Political Science Review 65 3 1971 682 693 doi 10 2307 1955513 JSTOR 1955513 Mair Peter Goodin Robert E Klingemann Hans Dieter redaktorlar A New Handbook of Political Science Oxford Oxford University Press 1996 309 335 ISBN 0 19 829471 9 2011 06 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 08 25 Rose Richard MacKenzie W J M Comparing forms of comparative analysis Political Studies 39 3 1991 446 462 doi 10 1111 j 1467 9248 1991 tb01622 x 2012 10 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Harry Eckstein A Perspective on Comparative Politics Past and Present pp 3 32 in David Apter and Harry Eckstein eds Comparative Politics A Reader New York Free Press of Glencoe 1963 1 2022 01 09 at the Wayback Machine Philippe C Schmitter The Nature and Future of Comparative Politics European Political Science Review 1 1 2009 33 61 pp 36 38 Schmitter s depiction of the family tree of comparative politics can be found here https www eui eu Documents DepartmentsCentres SPS Profiles Schmitter Thefamilytreeofcomppol pdf 2022 03 08 at the Wayback Machine Philippe C Schmitter The Nature and Future of Comparative Politics European Political Science Review 1 1 2009 33 61 p 38 Gerardo L Munck The Past and Present of Comparative Politics pp 32 59 in Munck and Richard Snyder Passion Craft and Method in Comparative Politics Baltimore Md The Johns Hopkins University Press 2007 2 2022 07 06 at the Wayback Machine Munck s periodization has been validated by Matthew Charles Wilson Trends in Political Science Research and the Progress of Comparative Politics PS Political Science amp Politics 50 4 2017 979 984 Gerardo L Munck and Richard Snyder Comparative Politics at a Crossroad Problems Opportunities and Prospects from the North and South Politica y Gobierno Mexico 26 1 2019 139 58 3 2021 09 02 at the Wayback Machine