Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Elmalılı Məhəmməd Həmdi Yazır (1878, Elmalı, Antalya ili – 27 may 1942, İstanbul), pedaqoq, xəttat, musiqişünas, quran təfsirçisi
| Məhəmməd Həmdi Yazır | |
|---|---|
| türk. Muhammed Hamdi Yazır | |
 | |
| Doğum tarixi | 1878 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 27 may 1942 |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ürək çatışmazlığı |
| Elm sahəsi | fiqh |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Elmalılı Məhəmməd Həmdi Yazır 1877-ci ildə Antalyanın Elmalılı qəzasında dünyaya gəlmişdir. Atası Numan Əfəndi əslən Burdurun Gölhisar qəzasının Yazır kəndindən idi. Numan Əfəndi kiçik yaşlarında Yazır kəndindən Elmalıya gəlmiş, orda oxumuş və Şəriət məhkəməsində baş katibi vəzifəsində işləmişdir. Həmdinin anası Elmalı alimlərindən Mehmet Əfəndinin qızı Fatma xanım idi.
İbtidai məktəbi və bugünkü orta məktəblərə uyğun gələn Rüşdiyə mədrəsəsini Elmalıda bitirən Həmdi Əfəndi 1882-ci ildə dayısı Xoca Mustafa Sarılar ilə birlikdə İstanbula gəlmiş və dövrünün alimlərindən Kayserili Mahmud Həmdi Əfəndidən dərs almışdır. İstanbulun digər tanınmış müəllimlərinin dərslərində də iştirak etdikdən sonra 1906-cı ildə "Bəyazid ustadı (professoru)" diplomuna layiq görülmüşdür. Həmin ilki seçkilərdə Antalyadan millət vəkili seçilmiş və İkinci Konstitusiyanın I məclisində 1876-cı il "Qanun-i Əsasi" nin dəyişdirilməsində mühüm rol oynamışdır.
1909-cu ildə Mülkiyə məktəbində "Vəqf və ərazilərə dair ehkamlar" fənnindən dərs demiş və həmin illərdə Qazilər məktəbində Fiqh dərslərini vermişdir. Daha sonra "Dar əl-Hikmə əl-İsləmiyə" yə (Şeyxülislamla bağlı yüksək müşavirə heyəti) üzv, bir müddətdən sonra da həmin quruma sədr seçilmişdir. Birinci dünya müharibəsindən sonra Vəqflər Nazirliyində işləmiş və bu ərəfədə Əyanlar Məclisinin üzvü olmuşdur.
Türkiyənin respublika elan edildiyi vaxt "Mütəxəssislər" mədrəsəsində məntiq müəllimi işləyirdi. Mədrəsələr ləğv edildikdən sonra evində inzivaya çəkilmiş, elmi tədqiqat və araşdırmalarına davam etmişdir. İyirmi ilə qədər davam edən bu inziva dövrü "Haqq Dini Quran Dili" adlı türk dilindəki təfsiri yazmasına imkan vermişdir. Təfsirə başlamadan öncə Misirli şahzadə Abbas Həlim Paşanın təşviqi ilə "Böyük İslam Hüququ Lüğətinin" yazılması ilə məşğul olmuşdur. Bu əsər üzərində bir neçə il işlədikdən sonra yarımçıq qoymuş və təfsiri yazmağa başlamışdır.
Əyanlar məclisinə üzv olduğu illərin sonunda Fransız dilindən tərcümə etməyə başladığı bir fəlsəfə tarixi kitabını tamamlayaraq əlavə etdiyi müqəddimə və digər haşiyələrlə birlikdə "Mətalib və Məzahib" adı ilə nəşr etdirmişdir.
Həmdi Əfəndi zamanının gözəl sənətlərindən olan xəttatlıq və musiqi ilə də maraqlanmışdır. Xüsusilə, "nəsx" və "sülüs" yazı növlərində xəttat idi. Eyni zamanda Quran hafizi olduğu üçün alaturka musiqisinin müxtəlif məqamları ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.
Həmdi Əfəndi 27 may 1942-ci ildə İstanbulda Erenköydə vəfat etmişdir.
Əfəndinin nəşr edilmiş əsərlərinə "Haqq dini Quran dili", "Mətalib və məzahib", "İrşad əl-ahlaf fi əhkam əl-əvqaf" daxildir. Nəşr edilməyən əsərlərinə gəlincə, burada Fiqh üsuluna dair bir əsəri, məntiqə dair bir kitabı, yarımçıq vəziyyətdə bir hüquq lüğətini, tamamlanmamış bir divanı göstərə bilərik.
Elmalılı Məhəmməd Həmdi bundan başqa "Sırati-Müstəqim", "Səbil ər-Rəşad" və "Bəyan əl-Haqq" məcmuələrində yazılar nəşr etdirmiş, eyni zamanda dövrünün gündəlik qəzetlərinə elmi məqalələr yazmışdır.
Xarici keçidlər
İstinadlar
- Quranı Kərim Elmalılı Həmdi Yazır Məalı (türk.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Elmalili Mehemmed Hemdi Yazir 1878 Elmali Antalya ili 27 may 1942 Istanbul pedaqoq xettat musiqisunas quran tefsircisiMehemmed Hemdi Yazirturk Muhammed Hamdi YazirDogum tarixi 1878Dogum yeri Elmali Antalya ili TurkiyeVefat tarixi 27 may 1942 1942 05 27 Vefat yeri Istanbul Istanbul ili TurkiyeVefat sebebi urek catismazligiElm sahesi fiqh Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiElmalili Mehemmed Hemdi Yazir 1877 ci ilde Antalyanin Elmalili qezasinda dunyaya gelmisdir Atasi Numan Efendi eslen Burdurun Golhisar qezasinin Yazir kendinden idi Numan Efendi kicik yaslarinda Yazir kendinden Elmaliya gelmis orda oxumus ve Seriet mehkemesinde bas katibi vezifesinde islemisdir Hemdinin anasi Elmali alimlerinden Mehmet Efendinin qizi Fatma xanim idi Ibtidai mektebi ve bugunku orta mekteblere uygun gelen Rusdiye medresesini Elmalida bitiren Hemdi Efendi 1882 ci ilde dayisi Xoca Mustafa Sarilar ile birlikde Istanbula gelmis ve dovrunun alimlerinden Kayserili Mahmud Hemdi Efendiden ders almisdir Istanbulun diger taninmis muellimlerinin derslerinde de istirak etdikden sonra 1906 ci ilde Beyazid ustadi professoru diplomuna layiq gorulmusdur Hemin ilki seckilerde Antalyadan millet vekili secilmis ve Ikinci Konstitusiyanin I meclisinde 1876 ci il Qanun i Esasi nin deyisdirilmesinde muhum rol oynamisdir 1909 cu ilde Mulkiye mektebinde Veqf ve erazilere dair ehkamlar fenninden ders demis ve hemin illerde Qaziler mektebinde Fiqh derslerini vermisdir Daha sonra Dar el Hikme el Islemiye ye Seyxulislamla bagli yuksek musavire heyeti uzv bir muddetden sonra da hemin quruma sedr secilmisdir Birinci dunya muharibesinden sonra Veqfler Nazirliyinde islemis ve bu erefede Eyanlar Meclisinin uzvu olmusdur Turkiyenin respublika elan edildiyi vaxt Mutexessisler medresesinde mentiq muellimi isleyirdi Medreseler legv edildikden sonra evinde inzivaya cekilmis elmi tedqiqat ve arasdirmalarina davam etmisdir Iyirmi ile qeder davam eden bu inziva dovru Haqq Dini Quran Dili adli turk dilindeki tefsiri yazmasina imkan vermisdir Tefsire baslamadan once Misirli sahzade Abbas Helim Pasanin tesviqi ile Boyuk Islam Huququ Lugetinin yazilmasi ile mesgul olmusdur Bu eser uzerinde bir nece il isledikden sonra yarimciq qoymus ve tefsiri yazmaga baslamisdir Eyanlar meclisine uzv oldugu illerin sonunda Fransiz dilinden tercume etmeye basladigi bir felsefe tarixi kitabini tamamlayaraq elave etdiyi muqeddime ve diger hasiyelerle birlikde Metalib ve Mezahib adi ile nesr etdirmisdir Hemdi Efendi zamaninin gozel senetlerinden olan xettatliq ve musiqi ile de maraqlanmisdir Xususile nesx ve sulus yazi novlerinde xettat idi Eyni zamanda Quran hafizi oldugu ucun alaturka musiqisinin muxtelif meqamlari ile ciddi sekilde mesgul olmusdur Hemdi Efendi 27 may 1942 ci ilde Istanbulda Erenkoyde vefat etmisdir Efendinin nesr edilmis eserlerine Haqq dini Quran dili Metalib ve mezahib Irsad el ahlaf fi ehkam el evqaf daxildir Nesr edilmeyen eserlerine gelince burada Fiqh usuluna dair bir eseri mentiqe dair bir kitabi yarimciq veziyyetde bir huquq lugetini tamamlanmamis bir divani gostere bilerik Elmalili Mehemmed Hemdi bundan basqa Sirati Musteqim Sebil er Resad ve Beyan el Haqq mecmuelerinde yazilar nesr etdirmis eyni zamanda dovrunun gundelik qezetlerine elmi meqaleler yazmisdir Xarici kecidlerIstinadlarQurani Kerim Elmalili Hemdi Yazir Meali turk