Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qaraçələbizadə Əbdüləziz Əfəndi (1591[…], Konstantinopol – 1658[…], Bursa) — Osmanlı dövlət xadimi, şair, müdərris, qazı və şeyxülislam.
| Qaraçələbizadə Əbdüləziz Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Bahai Mehmed Əfəndi |
| Sonrakı | Əbu Səid Mehmed Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bursa, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | qazı |
Həyatı
1592-ci ildə Bursada məşhur Qaraçələbizadə ailəsində dünyaya gəlmişdir. Atası Rumeli başqazısı olaraq çalışmış Hüsaməddin Əfəndidir. 1598-ci ildə atası vəfat etmiş, bu səbəbdən uşaqlıq illərini Anadolu başqazısı olan böyük qardaşı Mehmed Əfəndinin yanında keçirdi. Ardından Xoca Sadəttin Əfəndinin nəvəsi ilə evləndi və Şeyxülislam Sunullah Əfəndinin xidmətinə girdi. Daha sonra Xeyrəddin Paşa (iyul 1612), Əli Paşa (aprel 1615), Piri Paşa (aprel 1616), Qələndərxana (aprel 1617) və Sahn-ı Səman (dekabr 1619) mədrəsələrində müdərris olaraq çalışdı.
I Mustafanın ikinci dəfə taxta çıxarılması və II Osmanın qətli ilə nəticələnən Fateh məscidi hadisələrinə (1623) qarışmış, ardından Bursadakı Molla Hüsrəv mədrəsəsinə təyin olundu və İstanbuldan uzaqlaşdırıldı. Ancaq IV Muradın taxta keçməsinin ardından bağışlandı və İstanbula gələrək Süleymaniyyə məscidinə müdərris seçildi.
1624-cü ilin aprel ayında Yenişəhər, 1626-cı ildə Məkkə, ardından Ədirnə və İstanbul (yanvar 1634) qazısı seçildi. Bu vəzifədə ikən İstanbulda yaranan yağ qıtlığında təqsirkar görüldü və bu səbəblə IV Murad Əbdüləziz Əfəndinin dənizdə boğdurulması haqda fərman yazdı. Ancaq sədrəzəm Bayram Paşanın müdaxiləsi ilə xilas olan Əbdüləziz Əfəndi Kipr adasına sürgün edildi.
1636-cı ilin fevral ayında bağışlandı və İstanbula geri döndü. Ancaq IV Muradın vəfatına qədər heç bir vəzifəyə təyin olunmadı. Qaynı Əbu Səid Mehmed Əfəndinin şeyxülislamlığı dönəmiində Anadolu başqazısı, 17 sentyabr 1644-cü ildən sonra isə Rumeli başqazısı kimi fəaliyyət göstərdi.
I İbrahimin taxtdan endirilməsində önəmli rol oynadı. Şahzadə Mehmedin (IV Mehmed) sağ qoltuğundan tutaraq taxtın yanına qədər gətirən Əbdüləziz Əfəndi I İbrahimin etirazlarına sərt cavablar vermiş, hətta bəzi mənbələrə görə onu təhqir etmişdir. Ancaq I İbrahimin qətlə yetirilməsində xəbərdar olmadığını deyərək özünü müdafiə etdi. Bu səbəblə Validə Kösəm Sultanla münasibətləri korlandı.
IV Mehmedin cülus mərasiminin ardından 9 avqust 1648-ci ildə Rumeli başqazısı seçildi. Şeyxülislam Əbdürrəhim Əfəndinin vəfatının ardından münasibətləri pis olan Validə Kösəm Sultanın təsiriylə şeyxülislamlıqdan uzaqlaşdırıldı. Bu hadisədən sonra 15 oktyabr 1649-cu ildə Rumeli başqazılığından azad edildi. Şeyxülislam Bahai Mehmed Əfəndinin vəfatından sonra yeniçəri ağalarının da yardımıyla 2 may 1651-ci ildə şeyxülislam seçildi.
4 aylıq şeyxülislamlıq illərində qədim adətlərə önəm vermiş, müdərrislərin təyinatı ilə məşğul olmuşdur. Ancaq baş verən siyasi hadisələr səbəbilə vəzifədə çox qala bilməmişdir. Validə Kösəm Sultanın da qətli ilə nəticələnən 1651 tarixli saray çevrilişi əsnasında yeniçəri ağalarını dəstəkləyən Əbdüləziz Əfəndi saray çevrilişinin ardından 3 sentyabr 1651-ci ildə vəzifədən alındı və Saqqız adasına sürgün edildi.
Bu illərdə saraya məktublar yazaraq bağışlanmaq istəsə də, heç bir nəticə vermədi. Ancaq Egey dənizində yaranan siyasi gərginlik və baş verə biləcək müharibə səbəbilə Bursaya köçürülmüş, ömrünün son 6 ilini burada keçirmişdir. 11 yanvar 1658-ci ildə Bursada vəfat etmiş və burada da dəfn olunmuşdur.
İstinadlar
- Karaçelebizade Abdülaziz Efendi // CERL Thesaurus (ing.). Consortium of European Research Libraries.
- Karaçelebizade Abdülaziz // Alvin.
- http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=240383[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qaracelebizade Ebduleziz Efendi 1591 Konstantinopol 1658 Bursa Osmanli dovlet xadimi sair muderris qazi ve seyxulislam Qaracelebizade Ebduleziz Efendi42 Osmanli seyxulislamiEvvelkiBahai Mehmed EfendiSonrakiEbu Seid Mehmed EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 1592Dogum yeri Bursa Osmanli imperiyasiVefat tarixi 11 yanvar 1658Vefat yeri Bursa Osmanli imperiyasiDefn yeri Bursa vilayetiFealiyyeti qaziHeyati1592 ci ilde Bursada meshur Qaracelebizade ailesinde dunyaya gelmisdir Atasi Rumeli basqazisi olaraq calismis Husameddin Efendidir 1598 ci ilde atasi vefat etmis bu sebebden usaqliq illerini Anadolu basqazisi olan boyuk qardasi Mehmed Efendinin yaninda kecirdi Ardindan Xoca Sadettin Efendinin nevesi ile evlendi ve Seyxulislam Sunullah Efendinin xidmetine girdi Daha sonra Xeyreddin Pasa iyul 1612 Eli Pasa aprel 1615 Piri Pasa aprel 1616 Qelenderxana aprel 1617 ve Sahn i Seman dekabr 1619 medreselerinde muderris olaraq calisdi I Mustafanin ikinci defe taxta cixarilmasi ve II Osmanin qetli ile neticelenen Fateh mescidi hadiselerine 1623 qarismis ardindan Bursadaki Molla Husrev medresesine teyin olundu ve Istanbuldan uzaqlasdirildi Ancaq IV Muradin taxta kecmesinin ardindan bagislandi ve Istanbula gelerek Suleymaniyye mescidine muderris secildi 1624 cu ilin aprel ayinda Yeniseher 1626 ci ilde Mekke ardindan Edirne ve Istanbul yanvar 1634 qazisi secildi Bu vezifede iken Istanbulda yaranan yag qitliginda teqsirkar goruldu ve bu sebeble IV Murad Ebduleziz Efendinin denizde bogdurulmasi haqda ferman yazdi Ancaq sedrezem Bayram Pasanin mudaxilesi ile xilas olan Ebduleziz Efendi Kipr adasina surgun edildi 1636 ci ilin fevral ayinda bagislandi ve Istanbula geri dondu Ancaq IV Muradin vefatina qeder hec bir vezifeye teyin olunmadi Qayni Ebu Seid Mehmed Efendinin seyxulislamligi donemiinde Anadolu basqazisi 17 sentyabr 1644 cu ilden sonra ise Rumeli basqazisi kimi fealiyyet gosterdi I Ibrahimin taxtdan endirilmesinde onemli rol oynadi Sahzade Mehmedin IV Mehmed sag qoltugundan tutaraq taxtin yanina qeder getiren Ebduleziz Efendi I Ibrahimin etirazlarina sert cavablar vermis hetta bezi menbelere gore onu tehqir etmisdir Ancaq I Ibrahimin qetle yetirilmesinde xeberdar olmadigini deyerek ozunu mudafie etdi Bu sebeble Valide Kosem Sultanla munasibetleri korlandi IV Mehmedin culus merasiminin ardindan 9 avqust 1648 ci ilde Rumeli basqazisi secildi Seyxulislam Ebdurrehim Efendinin vefatinin ardindan munasibetleri pis olan Valide Kosem Sultanin tesiriyle seyxulislamliqdan uzaqlasdirildi Bu hadiseden sonra 15 oktyabr 1649 cu ilde Rumeli basqaziligindan azad edildi Seyxulislam Bahai Mehmed Efendinin vefatindan sonra yeniceri agalarinin da yardimiyla 2 may 1651 ci ilde seyxulislam secildi 4 ayliq seyxulislamliq illerinde qedim adetlere onem vermis muderrislerin teyinati ile mesgul olmusdur Ancaq bas veren siyasi hadiseler sebebile vezifede cox qala bilmemisdir Valide Kosem Sultanin da qetli ile neticelenen 1651 tarixli saray cevrilisi esnasinda yeniceri agalarini destekleyen Ebduleziz Efendi saray cevrilisinin ardindan 3 sentyabr 1651 ci ilde vezifeden alindi ve Saqqiz adasina surgun edildi Bu illerde saraya mektublar yazaraq bagislanmaq istese de hec bir netice vermedi Ancaq Egey denizinde yaranan siyasi gerginlik ve bas vere bilecek muharibe sebebile Bursaya kocurulmus omrunun son 6 ilini burada kecirmisdir 11 yanvar 1658 ci ilde Bursada vefat etmis ve burada da defn olunmusdur IstinadlarKaracelebizade Abdulaziz Efendi CERL Thesaurus ing Consortium of European Research Libraries Karacelebizade Abdulaziz Alvin http www islamansiklopedisi info dia ayrmetin php idno 240383 olu kecid