Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Monqolustanın dövlət quruluşu — 1972-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sistemi.
| Monqolustan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Монгол улс | |||||
| |||||
| Paytaxt | Ulan-Bator- 1 334 min sakin (2014-cü il) | ||||
| İdarəetmə forması | Prezident respublikası | ||||
| Prezident | Tsaxia Elbeqdorj [18.VI.2009] | ||||
| Baş nazir | Çimediyn Sayxanbileq [21.XI.2014] | ||||
| Sahəsi | Dünyada 19-cu | ||||
| • Ümumi | 1564116 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 0,6 | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 2 955 min nəfər (140-cı) | ||||
| • Siyahıyaalma (10.XI.2010) | 2 754 685 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 1,9 nəf./km² | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 29,7 milliard dollar (128-ci) | ||||
| • Adambaşına | 10 200 dollar () | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Dövlət quruluşu
Monqolustan dualist idarəetmə üsuluna malik respublikadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1911) 29 dekabrda qeyd olunur. Ölkə Konstitusiyası 1992-ci il 12 fevralda (1999 və 2001-ci ildə edilmiş dəyişikliklərlə) qüvvədədir.
İnzibati bölgüsü
Monqolustan paytaxt Ulan-Batora və 21 aymakdan (Bayan-Ulqiy, Bayanxonqor, Bulqan, Qov-Altay, Qov-Sumber, Darxan-Uul, Dornod, Dornoqov, Dundqov, Zavxan, Orxon, Suxe-Bator, Selenqe, Tuve, Uverxanqay, Uvs, Umneqov, Xovd, Xuvsqel və Xentiyi) ibarət inzibati vahidliyə bölünür.
Dövlət başçısı
Mövcud Konstitusiyaya görə monqol milli birliyinin rəmzi, Monqolustanın xarici dövlətlərdə ali təmsilçisi, dövlət başçısı və Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı olan Prezident, eyni zamanda Milli Təhlükəsizlik Şurasının sədridir. Prezidentliyə namizədlər Böyük Dövlət Xuralında yer almış siyasi partiyalar tərəfindən irəli sürülür və namizədlərdən biri ümumxalq səsverməsi yolu ilə, iki dəfədən çox olmamaq şərti ilə 4 il müddətinə Prezident seçilir.
Konstitusiyaya görə Prezident, fəaliyyəti müddətində Baş naziri, səfirləri və digər diplomatik nümayəndələri təyin etmək, Monqolustanda akkreditə olunmuş xarici dövlətlərin diplomatik nümayəndələrinin övdətnamələrini qəbul etmək, Parlamentin buraxılmasını tələb etmək, habelə veto və qanunvericilik təşəbbüsü hüququndan istifadə etmək səlahiyyətlərinə malikdir.
Qanunverici hakimiyyət
Qanunverici hakimiyyət bir palatalı, 76 yerlik Böyük Dövlət Xuralıdır. Böyük Dövlət Xuralına deputatlar birmandatlı seçki dairələrindən 4 il müddətinə seçilirlər.
Böyük Dövlət Xuralı Hökumətlə əməkdaşlıq şəraitində qanunları hazırlayır və onların qüvvəyə minməsi üçün qərar qəbul edir. Prezidentin təqdimatı ilə Xural Baş naziri və nazirləri təsdiq edir, 2/3 səs çoxluğu ilə Konstitusiyaya düzəlişlər, habelə dövlət başçısının qanun layihəsinə qoyduğu veto hüququnu ləğv edir.
İcraedici hakimiyyət
Prezident tərəfindən təyin və Xural tərəfindən təsdiq edilən Baş nazirin başçılıq etdiyi Nazirlər Kabineti ölkədə icra hakimiyyətini həyata keçirməkdə səlahiyyətlidir. 4 il müddətinə fəaliyyət göstərən Monqolustan Kabinetinin tərkibi 13 nazirdən formalaşır və Parlament Böyük Dövlət Xuralı tərəfindən təsdiq edilir.
Hökumət iqtisadi və sosial inkişafın, maliyyə-kredit planının, elm və texnologiyalar sahəsində vahid siyasətin əsas istiqamətlərini, dövlət büdcəsini, xarici siyasət strategiyasını işləyib hazırlayır və Böyük Dövlət Xuralına təqdim edir, habelə dövlət idarəçiliyinin mərkəzi orqanları üzərində operativ rəhbərliyi həyata keçirir və qəbul olunmuş qərarları icra edir.
Məhkəmə hakimiyyəti
Mövcud Konstitusiyaya görə, 6 il müddətinə Monqolustan Prezidenti tərəfindən təyin edilən baş hakimin rəhbərlik etdiyi 12 hakim korpusundan ibarət Monqolustan Ali Məhkəməsi, ölkənin məhkəmə sisteminin ən yüksək instansiyasıdır. Ali Məhkəmə aşağı məhkəmə qərarlarının müraciətlərini araşdırmaq səlahiyyətlərinə malikdir.
Mənbə
- Археология и этнография Монголии. — Новосибирск, 1978.
- Баабар. История Монголии: От мирового господства до советского сателлита / Пер. с англ. Казань: Татар. кн. изд., 2010. — 543 с. — / 9785298019378
- Владимирцов Б. Я. Общественный строй монголов. — Л., 1934.
- Ганжуров В. Ц. Россия-Монголия: история, проблемы, современность. — Улан-Удэ, 1997.
- Грайворонский В. В. Современное аратство Монголии. Социальные проблемы переходного периода, 1980–1995. — М., 1997.
- Даревская Е. М. Сибирь и Монголия. Очерки русско-монгольских связей в конце ХIХ начале ХХ в. — Омск, 1994.
- Лиштованный Е. И. Монголия в истории Восточной Сибири (XVII–XX вв.) — Иркутск: ИГУ, 2001.
- Лузянин С. Г. Россия -Монголия — Китай в первой половине ХХ в. — М., 2000.
- Родионов В. А. Россия и Монголия: новая модель отношений в начале XXI века. — Улан-Удэ: Изд-во БНЦ СО РАН, 2009.
- Татаро-монголы в Азии и Европе. — М., 1970.
- Шинкарев Л. И. Монголы: традиции, реальности, надежды. — М.: Сов. Россия, 1981.
Istinadlar
- Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: East & Southeast Asia ::Mongolia 2010-12-29 at the Wayback Machine
- Монгол Улсын хүн ам, орон сууцны 2010 оны тооллого :Хїмїїнд тєр эрхэм. Тєрд хїмїїн эрдэнэ 2013-12-09 at the Wayback Machine
- Montsame News Agency. Mongolia. 2006, информационное агентство ""; , стр. 46
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Monqolustanin dovlet qurulusu 1972 ci ilde qebul edilmis Konstitusiyaya esasen huquqi siyasi inzibati iqtisadi ve ictimai munasibetler sistemi MonqolustanMongol ulsBayraq GerbPaytaxt Ulan Bator 1 334 min sakin 2014 cu il Idareetme formasi Prezident respublikasiPrezident Tsaxia Elbeqdorj 18 VI 2009 Bas nazir Cimediyn Sayxanbileq 21 XI 2014 Sahesi Dunyada 19 cu Umumi 1564116 km Su sahesi 0 6Ehalisi Ehali 2 955 min nefer 140 ci Siyahiyaalma 10 XI 2010 2 754 685 nef Sixliq 1 9 nef km UDM AQP Umumi 29 7 milliard dollar 128 ci Adambasina 10 200 dollar Vikianbarda elaqeli mediafayllarDovlet qurulusuMonqolustan dualist idareetme usuluna malik respublikadir Milli bayram gunu olan musteqillik gunu 1911 29 dekabrda qeyd olunur Olke Konstitusiyasi 1992 ci il 12 fevralda 1999 ve 2001 ci ilde edilmis deyisikliklerle quvvededir Inzibati bolgusuMonqolustan paytaxt Ulan Batora ve 21 aymakdan Bayan Ulqiy Bayanxonqor Bulqan Qov Altay Qov Sumber Darxan Uul Dornod Dornoqov Dundqov Zavxan Orxon Suxe Bator Selenqe Tuve Uverxanqay Uvs Umneqov Xovd Xuvsqel ve Xentiyi ibaret inzibati vahidliye bolunur Dovlet bascisiMovcud Konstitusiyaya gore monqol milli birliyinin remzi Monqolustanin xarici dovletlerde ali temsilcisi dovlet bascisi ve Silahli Quvvelerin Ali Bas Komandani olan Prezident eyni zamanda Milli Tehlukesizlik Surasinin sedridir Prezidentliye namizedler Boyuk Dovlet Xuralinda yer almis siyasi partiyalar terefinden ireli surulur ve namizedlerden biri umumxalq sesvermesi yolu ile iki defeden cox olmamaq serti ile 4 il muddetine Prezident secilir Konstitusiyaya gore Prezident fealiyyeti muddetinde Bas naziri sefirleri ve diger diplomatik numayendeleri teyin etmek Monqolustanda akkredite olunmus xarici dovletlerin diplomatik numayendelerinin ovdetnamelerini qebul etmek Parlamentin buraxilmasini teleb etmek habele veto ve qanunvericilik tesebbusu huququndan istifade etmek selahiyyetlerine malikdir Qanunverici hakimiyyetQanunverici hakimiyyet bir palatali 76 yerlik Boyuk Dovlet Xuralidir Boyuk Dovlet Xuralina deputatlar birmandatli secki dairelerinden 4 il muddetine secilirler Boyuk Dovlet Xurali Hokumetle emekdasliq seraitinde qanunlari hazirlayir ve onlarin quvveye minmesi ucun qerar qebul edir Prezidentin teqdimati ile Xural Bas naziri ve nazirleri tesdiq edir 2 3 ses coxlugu ile Konstitusiyaya duzelisler habele dovlet bascisinin qanun layihesine qoydugu veto huququnu legv edir Icraedici hakimiyyetPrezident terefinden teyin ve Xural terefinden tesdiq edilen Bas nazirin basciliq etdiyi Nazirler Kabineti olkede icra hakimiyyetini heyata kecirmekde selahiyyetlidir 4 il muddetine fealiyyet gosteren Monqolustan Kabinetinin terkibi 13 nazirden formalasir ve Parlament Boyuk Dovlet Xurali terefinden tesdiq edilir Hokumet iqtisadi ve sosial inkisafin maliyye kredit planinin elm ve texnologiyalar sahesinde vahid siyasetin esas istiqametlerini dovlet budcesini xarici siyaset strategiyasini isleyib hazirlayir ve Boyuk Dovlet Xuralina teqdim edir habele dovlet idareciliyinin merkezi orqanlari uzerinde operativ rehberliyi heyata kecirir ve qebul olunmus qerarlari icra edir Mehkeme hakimiyyetiMovcud Konstitusiyaya gore 6 il muddetine Monqolustan Prezidenti terefinden teyin edilen bas hakimin rehberlik etdiyi 12 hakim korpusundan ibaret Monqolustan Ali Mehkemesi olkenin mehkeme sisteminin en yuksek instansiyasidir Ali Mehkeme asagi mehkeme qerarlarinin muracietlerini arasdirmaq selahiyyetlerine malikdir MenbeArheologiya i etnografiya Mongolii Novosibirsk 1978 Baabar Istoriya Mongolii Ot mirovogo gospodstva do sovetskogo satellita Per s angl Kazan Tatar kn izd 2010 543 s ISBN 978 5 298 01937 8 9785298019378 Vladimircov B Ya Obshestvennyj stroj mongolov L 1934 Ganzhurov V C Rossiya Mongoliya istoriya problemy sovremennost Ulan Ude 1997 Grajvoronskij V V Sovremennoe aratstvo Mongolii Socialnye problemy perehodnogo perioda 1980 1995 M 1997 Darevskaya E M Sibir i Mongoliya Ocherki russko mongolskih svyazej v konce HIH nachale HH v Omsk 1994 Lishtovannyj E I Mongoliya v istorii Vostochnoj Sibiri XVII XX vv Irkutsk IGU 2001 Luzyanin S G Rossiya Mongoliya Kitaj v pervoj polovine HH v M 2000 Rodionov V A Rossiya i Mongoliya novaya model otnoshenij v nachale XXI veka Ulan Ude Izd vo BNC SO RAN 2009 Tataro mongoly v Azii i Evrope M 1970 Shinkarev L I Mongoly tradicii realnosti nadezhdy M Sov Rossiya 1981 IstinadlarCentral Intelligence Agency CIA The World Factbook East amp Southeast Asia Mongolia 2010 12 29 at the Wayback Machine Mongol Ulsyn hүn am oron suucny 2010 ony toollogo Hyimyiyind tyer erhem Tyerd hyimyiyin erdene 2013 12 09 at the Wayback Machine Montsame News Agency Mongolia 2006 informacionnoe agentstvo ISBN 99929 0 627 8 str 46