Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zülfüqar Əhməd oğlu Əhmədzadə (14 iyun 1898, Pensər, Lənkəran qəzası – 1 iyun 1942) — Talış şair, publisist, tərcüməçi və ictimai-siyasi xadim. redaktoru.
| Zülfüqar Əhmədzadə | |
|---|---|
| tal. Zulfuǧar Əhmədzadə | |
 | |
| Doğum tarixi | 14 iyun 1898 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1 iyun 1942 (43 yaşında) |
| Vəfat yeri | , Kemerovo vilayəti, Rusiya SFSR, SSRİ |
| Vəfat səbəbi | siyasi repressiya |
| Uşaqları | Rüfət Əhmədzadə , |
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair, tərcüməçi |
| Janrlar | şeir |
 Zülfüqar Əhmədzadə Vikimənbədə | |
1918-ci ildə "Hümmət" təşkilatının üzvü olub. 1920–1922-ci illərdə Lerik rayonu (Zuvand) Qosmalıan kəndində İcraiyyə Komitəsinin sədri, 1922–1923-cü illərdə Lənkəran qəzasında Torpaq şöbəsinin müdiri işləyib. 1923–1925-ci illərdə Lənkəran Maarif Şöbəsinin müdiri, 1925–1926-cı illərdə Laçın, 1926–1928-ci illərdə Zaqatala, 1928–1929-cu illərdə isə Ağdam icraiyyə komitələrində çalışıb. 1929–1930-cu illərdə Lənkəran Rayon Pedoqoji Texnikumunun direktoru vəzifəsinə təyin edilib. 1930-cu ildə isə o, Mərkəzi Komitəya çağrılıb və Astara Rayonu İcraiyyə Komitəsinin sədri təyin edilib.
1930-cu illərdə Talış ədəbi dilinin formalaşmasında müstəsna xidmətləri olub. İlk dəfə olaraq latın qrafikası ilə Talış əlifbasının yaradılması onun adı ilə bağlıdır.
1932-ci ildə bir müddət Respublika Mərkəzi İcraiyyə Komitəsində işləyib. 1933–1935-ci illərdə Ali Məktəblər idarəsinin rəisi, 1935–1938-ci illər ərzində Azərnəşrdə "Azlıqda Qalan Xalqlar" şöbəsinin müdiri işləyib.
15 mart 1938-ci ildə əksinqilabi fəaliyyətlərdə günahlandırılıb və evində tapıldığı iddia edilən tapancaya görə həbs edilib.
Bioqrafiyası
Erkən illəri
Zülfüqar Əhmədzadə 29 oktyabr 1898-ci ildə Astara rayonunun Pensər kəndində anadan olub. Dindar bir ailədə doğulduğuna görə atası və anası ilk növbədə dini təhsil alması məqsədi ilə Zülfüqarı müsəlman məktəbinə qoyublar. Zülfüqar müsəlman məktəbini bitirdikdən sonra ibtidai rusdilli kənd məktəbində təhsilini davam etdirib. Rus məktəbində aldığı təhsil, eyni zamanda onun rus dilini və yaxşı bilməsi üçün vacib rol oynayıb. 14 yaşında olarkən Zülfüqar bir çox tanınmış müəllimlərin yanında dərslər alaraq, fars, ərəb, türk və rus dillərində mükəmməl yazıb-oxumaqla yanaşı, danışmağı da bacarıb. Şeirlər yazmağa başlayıb. Rəsmlər çəkib və hətta çəkdiyi rəsmlərin bir çoxu çoxu Lənkəran şəhərində baha qiymətə satılıb.
1911–1912-ci illərdə Zülfüqar Lənkərana təyinatla göndərilmiş bir müəllimin yanında 19 ay fərdi məşğələlər keçərək riyaziyyat, təbiətşünaslıq, ədəbiyyat, coğrafiya və fizika fənlərini mükəmməl öyrənib.
1912-ci ildə Çar Rusiyasının yerli bölgə nümayəndəsi torpaq mülkiyyətçilərinin mülklərini əllərindən alması, kəndlilərə qarşı zülm və istismarı gündən-günə artırması və yerli ruhanilərin də xana dəstək verməsi Lənkəran qəzasının (Pensər) kəndini üsyanın ən qaynar siyasi ocağına çevirib. Mir Əhməd xana qarşı olan bu üsyan tezliklə qonşu kəndlərə də yayılıb və 14 yaşında olan Zülfüqar üsyanın gənc fəallarından biri olub. Bir müddət sonra üsyan yatırılıb.
1918–1920: AXC dövrü
Zülfüqar Əhmədzadə 1918-ci ildə imperiya əlehinə fəal çıxışlar edib və Azərbaycanda və bütün islam dünyasında ilk milli sosial-demokrat təşkilatı olan Hümmət Sosial-Demokrat Müsəlman Təşkilatına üzv olub. 1918–1919-cu illərdə üzvü olub. 1920-ci ildə Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulana qədər təşkilatlarda fəaliyyət göstərən digər siyasi xadimlərlə birgə çalışıb.
1920–1937: Azərbaycan SSR dövrü
Zülfüqar Əhmədzadə Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulandan sonra bir çox məsul vəzifələrdə işləmişdir. 1920–1922-ci illərdə Lerik rayonu (Zuvand) Qosmalıan kəndində icraiyyə komitəsinin sədri, 1922–1923-cü illərdə Lənkəran qəzasında Torpaq şöbəsinin müdiri işləmişdir. 1923–1925-ci illərdə Lənkəran rayonu Maarif Şöbəsinin müdiri, 1925–1926-cı illərdə Laçın rayonunun, 1926–1928-ci illərdə Zaqatalanın, 1928–1929-cu illərdə isə Ağdamın icraiyyə komitələrində çalışmışdır. 1929–1930-cu illərdə Lənkəran Rayon Pedoqoji Texnikumunun direktoru vəzifəsinə təyin edilmişdir. 1930-cu ildə isə o, Mərkəzi Komitəya çağrılıb və Astara Rayonu İcraiyyə Komitəsinin sədri təyin edilib.
1930-cu illərin əvvəllərində Azərbaycanda kolxoz quruculuğu dövründə Astara Rayon Daxili İşlər İdarəsinin işçiləri Astara əhalisini səbəbsiz incidir və kəndlilərin İrana qaçmasına səbəb olurmuşlar. Zülfüqar Əhmədzadə Astara Rayonu İcraiyyə Komitəsinin sədri təyin edildikdən sonra vəzifəsindən istifadə edərək kəndlərə gedir, əhalinin sosial-iqtisadi vəziyyəti ilə tanış olur və əhaliyə divan tutan NKVD işçilərini həbs etdirməyə, İrana qaçmış kəndliləri isə geri qaytarmağa müvəffəq olur.
1932-ci ildə Zülfüqar Əhmədzadə bir müddət Azərbaycan Sovet Respublikası Mərkəzi İcraiyyə Komitəsində işləmişdir və həmin ildə komitədə Mərkəzi Komitənin katibi Vladimir Polonski, Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin sədri Mir Cəfər Bağırov, Mir Cəfər Bağırovla arası yaxşı olmayan Respublikanın ikinci katibi Yusif Qasımov və Zülfüqar Əhmədzadə də daxil bir sıra məsul vəzifəlilərin iştirakı ilə fəalların yığıncağı keçirilmişdir. Yığıncaqda Mir Cəfər Bağırovla Vladimir Polonski, Yusif Qasımovun işdən azad olunması üçün ona qarşı çıxışlar edirlər. Yığıncaqda söz növbəsi çatan Zülfüqar Əhmədzadə özünün ona qarşı "xalq düşməni" kompaniyasına səbəb olacaq tarixi çıxışını edir:
 | Azərbaycan Kommunist Partiyasına uzun müddətdir ki, Rubinlər, Polonskilər, Mirzayanlar başçılıq edirlər. Mərkəzi Komitədə cəmi 9% azərbaycanlı işləyir, qalanı erməni, rus, yəhudilər və gürcülərdir. Azərbaycanın məgər elə bir oğlu, kadrosu yoxmudur ki, rəhbər işləsin? Üstəlik Qasımovu da bəyənmirsiz... |  |
Məhz bu çıxışdan sonra Zülfüqar Əhmədzadə haqqında "Xalq Düşməni" planı işə düşməyə başlayır çox keçmədən Azərbaycan Sovet Respublikası Mərkəzi İcraiyyə Komitəsindəki vəzifəsindən azad olunaraq Zaqafqaziya Mərkəzi Komitəsinə işə göndərilir. Komitə onu Ermənistan SSR-nin Vedi rayonuna İcraiyyə Komitəsinin sədri vəzifəsinə təyin edir. 1932–1933-cü illərdə Vedi rayonuna İcraiyyə Komitəsinin sədri kimi çalışır. Zülfüqar Əhmədzadə çıxışını və çıxışdan sonrakı bu təyinatı bir beyt şeirdə cəmləşdirərək yazır:
| | Atdığım daş idi, düşdü bostana, İndi çək cəzanı, get "Hayıstana". | |
1933-cü ildə Zülfüqar Əhmədzadə yenidən təyinatını öz vətəninə alır və 1935-ci ilə qədər Azərbaycan Xalq Maarif Komissarlığında Ali Məktəblər idarəsinin rəisi işləyir. 1935-ci ildən etibarən artıq Zülfüqar Əhmədzadənin yüksək vəzifələrdən uzaqlaşdırılması siyasəti başlanır, lakin həmin dövrdə Azərbaycanın xalq maarifi komissarı çalışan Ağa Sultanov, Məmməd Cuvarlinskidən Zülfüqar Əhmədzadəni Bakıya gətirməsini tapşırır və Zülfüqar Əhmədzadə Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatıda "Azlıqda Qalan Xalqlar" şöbəsinin müdiri vəzifəsinə təyin edilir. 1938-ci ilədək Zülfüqar Əhmədzadə Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatıda "Azlıqda Qalan Xalqlar" şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışır.
1938–1942: Repressiya və ölümü
Zülfüqar Əhmədzadənin repressiya olunması ilə bağlı bir çox qarışıq mənbələr vardır. Tarixi sənədlərdə rast gəlinməyən bir çox mənbələrdə qeyd olunur ki, Zülfüqar Əhmədzadə 1937-ci ildə Məmməd Cuvarlinski ilə birlikdə saxta ittihamlarla həbs olunub. Lakin sənədlərdən məlumdur ki, Məmməd Cuvarlinski 13 oktyabr 1937-ci ildə güllələnir, Zülfüqar Əhmədzadə isə 1938-ci ilə qədər Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatıda "Azlıqda Qalan Xalqlar" şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışır.
Tarixi sənədlər sübut edir ki, Zülfüqar Əhmədzadə 1938-ci ildə "Əksinqilabi fəaliyyətdə ittiham olunaraq və evində tapıldığı iddia edilən tapancaya görə mart ayının 15-dən 16-na keçən gecə SSRİ cinayət məcəlləsinin 64-cü maddəsinə əsasən "vətənə xəyanət" və "Sovet hökumətinə qarşı silahlı mübarizə aparan təşkilatın üzvü kimi" həbs edilib. Məhkəmə prossesi zamanı, Lənkəran rayonunun Girdəni kəndindən olan köhnə inqilabçı Şirəli Axundov ağır işgəncə səbəbindən Zülfüqar Əhmədzadənin əlehinə ifadələr verir. İlk əvvəl ifadə vermək istəməyən Şirəli Axundovun sağ ayağının dərisini soyurlar. Ağrılara tab gətirə bilməyən Şirəli Axundov ifadəsində yazır:
| | Mən 1936-cı ildə Z.Əhmədzadə ilə təsadüfən rastlaşdım. O, mənə Böyükağa Mirsalayevin başçılıq etdiyi gizli təşkilata üzv olduğunu və məni də bura üzv etmək istədiyini bildirdi. Bir neçə gündən sonra yenə də Z.Əhmədzadə ilə təsadüfən görüşdüm. Zülfüqar mənə iki gənci təbliğat üçün Talış rayonlarına göndərdiyini bildirdi və bunun məqsədi Talış ərazisini Azərbaycandan ayırmaq olduğunu dedi. | |
Bu ifadədən sonra Zülfüqar Əhmədzadənin Sibirə sürgünü rəsmiləşir, lakin Şirəli Axundov yaraları sağaldıqdan bir müddət sonra Zülfüqar Əhmədzadənin əlehinə verdiyi ifadələrin ağrılardan qurtulmaq üçün olduğunu yazılı sürətdə bildirir:
| | Məni işgəncələr ilə Əhmədzadənin üzünə durmağa məcbur etdilər, istintaqda verdiyim ifadə yalandır. | |
Şirəli Axundovun bu yazılı ifadəsindən sonra Zülfüqar Əhmədzadənin günahsız olduğu sübuta yetirilir. 1938-ci il mayın 12-də cinayət məcəlləsinin 64-cü maddəsiylə irəli sürülən ittiham rəsmən Zülfüqar Əhmədzadənin üzərindən götürülür və onun azad olması vərəqinə imza atılır, lakin o, həbsdən buraxılmır. 23 avqust 1938-ci ildə haqqında məhkəmə qərarı çıxır və 1938-ci il sentyabrın 21-də heç bir maddə göstərilmədən Moskva Xüsusi İdarəsinin qərarıyla "əks-inqilabi dəstəylə əlaqəsi olduğuna görə" 5 il azadlıqdan məhrum edilir. Zülfüqar Əhmədzadə 1938-ci ilin mart ayında həbs edilsə də, ailəsinə ilk məktubu 1938-ci ilin 15 oktyabrında Daşkənddən göndərə bilir. Məktubunda müraciətlə yazır:
| | "Əzizim Əyyub! Çox təəssüf, Bakıdan çıxarkən sənlə görüşə bilmədim. Mənim kefim yaxşıdır, fəqət paltar və pulum yoxdur. Oktyabrın 14-də Daşkəndə varid oldum. Buradan isə Vladivastoka gedəcəyəm. Oradan sənə ünvan yazaram. Oğlum darıxma. Hüriyəuşaqlara yaxşı bax, onlara ürək ver. Özün də ağıllı dolan. Mənim iki il işim qalıb. Sağlıq olsun, lap yaxın zamanda görüşərik. Hər vaxt axırıncı ünvanımı alsaz, mənə ətraflı kağız yazarsan. Öz işindən, uşaqlardan və kənddən yaz. Əhədə de ki, uşaqlara yardım etsin. Əyyub Bakıda pis keçirsə, uşaqları ya kəndə ya da Balaqana apar, fəqət harada olsalar da, onlara köməklik et Əyyub can. Hüriyə, yazdığım paltarları və pulu ünvanımı alan kimi göndərərsən. Məlahətin və Rüfətin üzünü mənim əvəzimdən öp. Heç darıxma, Əhədə, nənəyə və Lalazara salam göndər. Mən heç gözləmədən Bakıdan çıxdım, yoxsa vaxtında xəbər verərdim. Öpürəm səni." Sənin: Z.Əhmədzadə 15/10/38 il. | |
Zülfüqar Əhmədzadə Sibirdə həbs düşərgəsində olarkən ədəbi yaradıcılıqla məşğul olur və düşərgə qəzetinin redaktoru təyin olunur. Şeirlərinin bir qismini də düşərgədə yazır. Eyni zamanda xalq şairi Səməd Vurğuna bir neçə dəfə şeirlə məktub göndərir. 15 yanvar 1940-cı ildə Səməd Vurğuna yazdığı bir şeirdə Sibirin dəhşətindən və öz taleyindən belə bəhs edir:
| | Salamımı qəbul et, uzaq qarlı Sibirdən, Hiddətli, bəd rəftarlı, sərt rüzgarlı Sibirdən. Günahsız bir məhbusun bir ləhzə halına qal, İstər Şair, dililə sənə etsin ərzi-hal: Ey şən Qazax elinin ənbər saçan bir gülü, İki ildir bu yerdə nə gül, nə yaz görürəm, Burda çəməndə bitməz zanbaq,bənövşə,lalə, Tale məni tulladı bu buzlar ölkəsinə, | |
Zülfüqar Əhmədzadənin sürgündən qaytarılması üçün Səməd Vurğun şəxsən Mircəfər Bağırovdan xahiş edir, lakin Mircəfər Bağırov: — "Get Səməd, get, yoxsa səni də onun yanına göndərərəm." deyə cavabında deyir.
Zülfüqar Əhmədzadə həbs düşərgəsində bir müddət çörəkbölüşdürən təyin olunur. O, neft tapıb, bu nefti yanacaq kimi çay qoymaq üçün istifadə edir. Dustaqlardan biri rəhbərliyə xəbər verir ki, guya Əhmədzadə buranı neftlə yandırmaq istəyir. Bundan sonra Zülfüqar Əhmədzadənin otağında axtarış aparılır və neft maddi sübut kimi götürülür. Əhmədzadəni 10 sutkalıq, boğaza qədər su ilə dolu "karserə" salırlar. Cəza bitdikdən sonra Zülfüqar Əhmədzadənin ayağı axsamağa, tez-tez xəstələnməyə və saçı tökülməyə başlayır. Azadlığa buraxılmasına bir il qalmış, 9 iyun 1942-ci ildə Zülfüqar Əhmədzadə Kemerovo vilayətinin Mariinsk Şəhər Xəstəxanasında ağır dərəcəli "kataral pnevmoniya" xəstəliyindən dünyasını dəyişib. Həmin ay dünyasını dəyişdiyinə dair ailəsinə son məktubu göndərilib. Zülfüqar Əhmədzadənin ölümündən sonra yazıçı Mehdi Hüseyn onun ailəsi ilə yaxından maraqlanmışdır.
9 avqust 1956-cı ildə ölümündən sonra bəraət alıb.
Ədəbi fəaliyyəti
Zülfüqar Əhmədzadə ictimai-siyasi xadim olmaqla bərabər həm də böyük şair və yazıçı olub. Zülfüqar Əhmədzadə ilk öncə mədrəsədə oxuduğu vaxtlarda dini motivlərdə şeirlər və mərsiyələr yazmağa başlayıb. Özünün ilk böyül əsəri olan "Toloşi jimon" poemasını 1931-ci ildə yazıb. Şairin ana dilində yazdığı bu poemada Talış xalqının maddi-mənəvi mədəniyyəti, milli-məişəti, adət-ənənələri əks olunur. Şairin daha bir ana dilində yazdığı "Dəvardə rujon" poeması əsasən şahidlərin xatirələrindən yazılıb. Talış xanlarının əsasən də hakimiyyəti dövründə talışın faciəli həyatından, çətin yaşayışından bəhs olunur. Zülfüqar Əhmədzadənin növbəti poeması "Arktika dastanı" doğma azərbaycanca yazılmışdır. Bu poema 1934-cü ildə ədəbi yaradıcılıq konkursunda birinci yerə layiq görülmüş və 5 min rubl mükafatı şairə təqdim olunmuşdur. Həmin tədbirdə iştirak edən Səməd Vurğun şairi qucaqlayaraq təbrik etmişdir. Müsabiqədə müəlliflər ləqəblə iştirak edirdilər və Zülfüqar Əhmədzadə "Göyərçin" ləqəbi ilə qalib gəlib. Aparıcı xahiş edirik "Göyərçin" tribunaya çıxsın, dedikdə Zülfüqar Əhmədzadə irəli çıxır və bu zaman bütün zal ayağa qalxaraq qalibi alqışlayır. Bu hadisədən sonra zalda əyləşən Mikayıl Müşfiq talış şairləri haqqında dediyi ifadəyə görə Zülfüqar Əhmədzadədən üzr istəyir. Mikayıl Müşfiq bu hadisədən bir neçə il qabaq öz şeirlərinin birində yazır:
| | Talışlardan şair olmaz, Olsa da mahir olmaz! | |
Ehtimal olunur ki, şair Mikayıl Müşfiq bu sözləri zarafatyana söyləmişdir, lakin Mikayıl Müşfiq talışlara qarşı sərt ifadələrini daha bir poemasında işlədir. 1933-cü ildə özünün "Mənim Dostum" adlı pomeasında şair dostu Zuvanda təyinatından və oradakı vəziyyətindən yazır. Mikayıl Müşfiq poemanın əvvəllərində dostunun fırıldaqçılığından və Zuvandda məktəbdə etdiyi oğruluqdan da söz açır:
| | Onun yapmadığı кələк qalmamış, Boş yеrə "afеrist" namı almamış. | |
| | – Doğrudan da yaman fırıldaqçıdır; Öylə yaşayışdan ölüm yaхşıdır! Müəllimliк hara, oğurluq hara? Atdılar rabfaкdan onu bayıra. Nеçə yol məкtəbdən şеy-şüy aparmış, Məкtəbdən nə isə yеnə qoparmış. Nəhayət haqlayıb tutmuşlar onu; Bütün məкtəb bilir oğurluğunu. | |
Daha sonra şair Zuvandda maarif müfəttişi işləyən dostunun xatirələrini belə qələmə alır:
| | – Məкtəblər nеcədir? – Canım, nə məкtəb! Hеç varmı məкtəbi еləyən tələb. Oхumuş nolacaq avam talışdan, Başını götürməz hisli balışdan, Кöhnələr dеmiş кi, talış, ay talış; Ağzına gələni danış, ay danış! | |
Bütün bunlardan belə məlum olur ki, Mikayıl Müşfiqin talışlar haqqında işlətdiyi ifadələr bir qədər yarı-zarafat, bir qədər də yarı-ciddi olmuşdur. Çünki Mikayıl Müşviq poemasında bu yerləri "cahillər vilayəti" adlandırır:
| | – Hara, Zuvandmı? Orası cahillər vilayətidir, Özü də dünyanın nəhayətidir. | |
Şairin ilk pyesi "Tolışə Kinə" adlanır. Bununla yanaşı Zülfüqar Əhmədzadə neçə-neçə poemanın, kitabların, məktəblilər üçün dərsliklərin, elmi məqalələrin, publisist əsərlərin müəllifidir. Şairin "KIRINQO" adlı uşaq şeirləri kitabı Hilal Məmmədov tərəfindən nəşr olunmuşdur. Dostu Səməd Vurğuna həsr etdiyi "And" adlı əsərləri memuar janrındadır.
Əsərləri
Azərbaycanca
- 1934. "Arktika dastanı" (poema)
- 1940. "Sibir" (roman)
- ????. "Köylü qızı" (pyes)
- ????. "And"
Talışca
- 1930. "Iştə zınəy və kən" (bo kam əzınon)
- 1930. "Zəhmət iyən məktəb" (...dərsə kitob)
- 1931. "Toloşi jimon" (poema)
- 1931. "Jimoni ro" (bo besəvodon vəsait)
- 1931. "Seynə sor" (bo kolxoə məktəbono)
- 1932. "Zərbəyn" (bo kam əzıno)
- 1932. "Tojə jimon” (... qıraətə kitob)
- 1932. "Sıə kolxoz" (bo besəvodono)
- 1933. "Handə kitob” (bo yolono)
- 1933. "Əlifbo"
- 1933. "Handə kitob" (bo III dərsə soriyo)
- 1933. "Handə kitob" (bo II dərsə soriyo)
- 1934. "Tolışə zıvon" (qramer iyən nıvıştə ğaydon)
- 1934. "Handə kitob" (...məktəbi navnə qurupiyo)
- 1935. "Handə kitob" (bo yolono)
- ????. "Dəvardə rujon" (poema)
- ????. "Tolışə Kinə" (pyes)
- ????. "Kırınqo"
Tərcümələri
Azərbaycan dilinə
Talış dilinə
- 1935. Daniel Defo — Çı "Robinzon Qruzo" Heyrətinə Zımon iyən Çəy Macəron (Robinzon Kruzo)
Xatirəsi
- Doğulduğu Pensər kəndindəki 2 saylı tam orta məktəb Zülfüqar Əhmədzadənin adını daşıyır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Şəxsiyyətlər-Zülfüqar Əhmədzadə" (az.). titr.az. 21.11.2017. (#archive_missing_date) tarixində .
- "Ахмед-заде Зульфугар Ахмед оглы (1898)" (rus). ru.openlist.wiki. (#archive_missing_date) tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-26.
- Aydın Canıyev. (az.). www.miq.az. 11.12.2018. Archived from the original on 2020-03-23.
- ""Əksinqilabi fəaliyyət" ittihamı ilə 5 il azadlıqdan məhrum edilərək Sibirə sürgün edilib". sputnik.az. 25.03.2020 tarixində .
- . www.glunis.com. 2020-03-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- . www.talish.org. www.talish.org. Archived from the original on 2021-05-17. İstifadə tarixi: 7 yanvar 2017.
- "АХМЕДЗАДЕ Зульфугар". www.ourbaku.com. 2021-06-25 tarixində .
- Aytən Eyvazon, Gülya Əbilova, Zümrüyyə Vəliyeva. "ZÜLFÜQAR ƏHMƏDZADƏ" (az.). 08.06.2015. 25.03.2020 tarixində .
- . Archived from the original on 2020-03-26.
- (PDF). anl.az. Archived from the original on 2017-08-09.
- . azkurs.org. Archived from the original on 2020-03-26.
- (PDF). www.kitabxana.net. Archived from the original on 2020-03-25.
- . Archived from the original on 2020-03-26.
- . astara.edu.gov.az. Archived from the original on 2020-03-25.
- . reyting.az. Archived from the original on 2020-03-25.
Qeydlər
- Ruben Qukasi Rubenov Mkrtçyanı nəzərdə tutur.
- Vladimir Polonskini nəzərdə tutur.
- Levon Mirzoyannı nəzərdə tutur.
- Oğlu
- Həyat yoldaşı
- Əslində 4 il
- Dayısı oğlu
- Qızı
- Oğlu
- Bacısı
- Məhbusların cəza məqsədi ilə müvəqqəti saxlandığı biradamlıq otaq
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zulfuqar Ehmed oglu Ehmedzade 14 iyun 1898 Penser Lenkeran qezasi 1 iyun 1942 Talis sair publisist tercumeci ve ictimai siyasi xadim Sie tolis qezetinin redaktoru Zulfuqar Ehmedzadetal Zulfuǧar EhmedzadeDogum tarixi 14 iyun 1898 1898 06 14 Dogum yeri Penser Lenkeran qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1 iyun 1942 1942 06 01 43 yasinda Vefat yeri Kemerovo vilayeti Rusiya SFSR SSRIVefat sebebi siyasi repressiyaUsaqlari Rufet Ehmedzade Fealiyyeti yazici sair tercumeciJanrlar seirZulfuqar Ehmedzade Vikimenbede 1918 ci ilde Hummet teskilatinin uzvu olub 1920 1922 ci illerde Lerik rayonu Zuvand Qosmalian kendinde Icraiyye Komitesinin sedri 1922 1923 cu illerde Lenkeran qezasinda Torpaq sobesinin mudiri isleyib 1923 1925 ci illerde Lenkeran Maarif Sobesinin mudiri 1925 1926 ci illerde Lacin 1926 1928 ci illerde Zaqatala 1928 1929 cu illerde ise Agdam icraiyye komitelerinde calisib 1929 1930 cu illerde Lenkeran Rayon Pedoqoji Texnikumunun direktoru vezifesine teyin edilib 1930 cu ilde ise o Merkezi Komiteya cagrilib ve Astara Rayonu Icraiyye Komitesinin sedri teyin edilib 1930 cu illerde Talis edebi dilinin formalasmasinda mustesna xidmetleri olub Ilk defe olaraq latin qrafikasi ile Talis elifbasinin yaradilmasi onun adi ile baglidir 1932 ci ilde bir muddet Respublika Merkezi Icraiyye Komitesinde isleyib 1933 1935 ci illerde Ali Mektebler idaresinin reisi 1935 1938 ci iller erzinde Azernesrde Azliqda Qalan Xalqlar sobesinin mudiri isleyib 15 mart 1938 ci ilde eksinqilabi fealiyyetlerde gunahlandirilib ve evinde tapildigi iddia edilen tapancaya gore hebs edilib BioqrafiyasiErken illeri Zulfuqar Ehmedzade 29 oktyabr 1898 ci ilde Astara rayonunun Penser kendinde anadan olub Dindar bir ailede dogulduguna gore atasi ve anasi ilk novbede dini tehsil almasi meqsedi ile Zulfuqari muselman mektebine qoyublar Zulfuqar muselman mektebini bitirdikden sonra ibtidai rusdilli kend mektebinde tehsilini davam etdirib Rus mektebinde aldigi tehsil eyni zamanda onun rus dilini ve yaxsi bilmesi ucun vacib rol oynayib 14 yasinda olarken Zulfuqar bir cox taninmis muellimlerin yaninda dersler alaraq fars ereb turk ve rus dillerinde mukemmel yazib oxumaqla yanasi danismagi da bacarib Seirler yazmaga baslayib Resmler cekib ve hetta cekdiyi resmlerin bir coxu coxu Lenkeran seherinde baha qiymete satilib 1911 1912 ci illerde Zulfuqar Lenkerana teyinatla gonderilmis bir muellimin yaninda 19 ay ferdi mesgeleler kecerek riyaziyyat tebietsunasliq edebiyyat cografiya ve fizika fenlerini mukemmel oyrenib 1912 ci ilde Car Rusiyasinin yerli bolge numayendesi torpaq mulkiyyetcilerinin mulklerini ellerinden almasi kendlilere qarsi zulm ve istismari gunden gune artirmasi ve yerli ruhanilerin de xana destek vermesi Lenkeran qezasinin Penser kendini usyanin en qaynar siyasi ocagina cevirib Mir Ehmed xana qarsi olan bu usyan tezlikle qonsu kendlere de yayilib ve 14 yasinda olan Zulfuqar usyanin genc feallarindan biri olub Bir muddet sonra usyan yatirilib 1918 1920 AXC dovru Zulfuqar Ehmedzade 1918 ci ilde imperiya elehine feal cixislar edib ve Azerbaycanda ve butun islam dunyasinda ilk milli sosial demokrat teskilati olan Hummet Sosial Demokrat Muselman Teskilatina uzv olub 1918 1919 cu illerde Edalet inqilabi fehle teskilatinin uzvu olub 1920 ci ilde Azerbaycanda sovet hakimiyyeti qurulana qeder teskilatlarda fealiyyet gosteren diger siyasi xadimlerle birge calisib 1920 1937 Azerbaycan SSR dovru Zulfuqar Ehmedzade Azerbaycanda sovet hakimiyyeti qurulandan sonra bir cox mesul vezifelerde islemisdir 1920 1922 ci illerde Lerik rayonu Zuvand Qosmalian kendinde icraiyye komitesinin sedri 1922 1923 cu illerde Lenkeran qezasinda Torpaq sobesinin mudiri islemisdir 1923 1925 ci illerde Lenkeran rayonu Maarif Sobesinin mudiri 1925 1926 ci illerde Lacin rayonunun 1926 1928 ci illerde Zaqatalanin 1928 1929 cu illerde ise Agdamin icraiyye komitelerinde calismisdir 1929 1930 cu illerde Lenkeran Rayon Pedoqoji Texnikumunun direktoru vezifesine teyin edilmisdir 1930 cu ilde ise o Merkezi Komiteya cagrilib ve Astara Rayonu Icraiyye Komitesinin sedri teyin edilib 1930 cu illerin evvellerinde Azerbaycanda kolxoz quruculugu dovrunde Astara Rayon Daxili Isler Idaresinin iscileri Astara ehalisini sebebsiz incidir ve kendlilerin Irana qacmasina sebeb olurmuslar Zulfuqar Ehmedzade Astara Rayonu Icraiyye Komitesinin sedri teyin edildikden sonra vezifesinden istifade ederek kendlere gedir ehalinin sosial iqtisadi veziyyeti ile tanis olur ve ehaliye divan tutan NKVD iscilerini hebs etdirmeye Irana qacmis kendlileri ise geri qaytarmaga muveffeq olur 1932 ci ilde Zulfuqar Ehmedzade bir muddet Azerbaycan Sovet Respublikasi Merkezi Icraiyye Komitesinde islemisdir ve hemin ilde komitede Merkezi Komitenin katibi Vladimir Polonski Azerbaycan SSR Xalq Komissarlari Sovetinin sedri Mir Cefer Bagirov Mir Cefer Bagirovla arasi yaxsi olmayan Respublikanin ikinci katibi Yusif Qasimov ve Zulfuqar Ehmedzade de daxil bir sira mesul vezifelilerin istiraki ile feallarin yigincagi kecirilmisdir Yigincaqda Mir Cefer Bagirovla Vladimir Polonski Yusif Qasimovun isden azad olunmasi ucun ona qarsi cixislar edirler Yigincaqda soz novbesi catan Zulfuqar Ehmedzade ozunun ona qarsi xalq dusmeni kompaniyasina sebeb olacaq tarixi cixisini edir Azerbaycan Kommunist Partiyasina uzun muddetdir ki Rubinler Polonskiler Mirzayanlar basciliq edirler Merkezi Komitede cemi 9 azerbaycanli isleyir qalani ermeni rus yehudiler ve gurculerdir Azerbaycanin meger ele bir oglu kadrosu yoxmudur ki rehber islesin Ustelik Qasimovu da beyenmirsiz Mehz bu cixisdan sonra Zulfuqar Ehmedzade haqqinda Xalq Dusmeni plani ise dusmeye baslayir cox kecmeden Azerbaycan Sovet Respublikasi Merkezi Icraiyye Komitesindeki vezifesinden azad olunaraq Zaqafqaziya Merkezi Komitesine ise gonderilir Komite onu Ermenistan SSR nin Vedi rayonuna Icraiyye Komitesinin sedri vezifesine teyin edir 1932 1933 cu illerde Vedi rayonuna Icraiyye Komitesinin sedri kimi calisir Zulfuqar Ehmedzade cixisini ve cixisdan sonraki bu teyinati bir beyt seirde cemlesdirerek yazir Atdigim das idi dusdu bostana Indi cek cezani get Hayistana 1933 cu ilde Zulfuqar Ehmedzade yeniden teyinatini oz vetenine alir ve 1935 ci ile qeder Azerbaycan Xalq Maarif Komissarliginda Ali Mektebler idaresinin reisi isleyir 1935 ci ilden etibaren artiq Zulfuqar Ehmedzadenin yuksek vezifelerden uzaqlasdirilmasi siyaseti baslanir lakin hemin dovrde Azerbaycanin xalq maarifi komissari calisan Aga Sultanov Memmed Cuvarlinskiden Zulfuqar Ehmedzadeni Bakiya getirmesini tapsirir ve Zulfuqar Ehmedzade Azerbaycan Dovlet Nesriyyatida Azliqda Qalan Xalqlar sobesinin mudiri vezifesine teyin edilir 1938 ci iledek Zulfuqar Ehmedzade Azerbaycan Dovlet Nesriyyatida Azliqda Qalan Xalqlar sobesinin mudiri vezifesinde calisir 1938 1942 Repressiya ve olumu Zulfuqar Ehmedzadenin repressiya olunmasi ile bagli bir cox qarisiq menbeler vardir Tarixi senedlerde rast gelinmeyen bir cox menbelerde qeyd olunur ki Zulfuqar Ehmedzade 1937 ci ilde Memmed Cuvarlinski ile birlikde saxta ittihamlarla hebs olunub Lakin senedlerden melumdur ki Memmed Cuvarlinski 13 oktyabr 1937 ci ilde gullelenir Zulfuqar Ehmedzade ise 1938 ci ile qeder Azerbaycan Dovlet Nesriyyatida Azliqda Qalan Xalqlar sobesinin mudiri vezifesinde calisir Tarixi senedler subut edir ki Zulfuqar Ehmedzade 1938 ci ilde Eksinqilabi fealiyyetde ittiham olunaraq ve evinde tapildigi iddia edilen tapancaya gore mart ayinin 15 den 16 na kecen gece SSRI cinayet mecellesinin 64 cu maddesine esasen vetene xeyanet ve Sovet hokumetine qarsi silahli mubarize aparan teskilatin uzvu kimi hebs edilib Mehkeme prossesi zamani Lenkeran rayonunun Girdeni kendinden olan kohne inqilabci Sireli Axundov agir isgence sebebinden Zulfuqar Ehmedzadenin elehine ifadeler verir Ilk evvel ifade vermek istemeyen Sireli Axundovun sag ayaginin derisini soyurlar Agrilara tab getire bilmeyen Sireli Axundov ifadesinde yazir Men 1936 ci ilde Z Ehmedzade ile tesadufen rastlasdim O mene Boyukaga Mirsalayevin basciliq etdiyi gizli teskilata uzv oldugunu ve meni de bura uzv etmek istediyini bildirdi Bir nece gunden sonra yene de Z Ehmedzade ile tesadufen gorusdum Zulfuqar mene iki genci tebligat ucun Talis rayonlarina gonderdiyini bildirdi ve bunun meqsedi Talis erazisini Azerbaycandan ayirmaq oldugunu dedi Bu ifadeden sonra Zulfuqar Ehmedzadenin Sibire surgunu resmilesir lakin Sireli Axundov yaralari sagaldiqdan bir muddet sonra Zulfuqar Ehmedzadenin elehine verdiyi ifadelerin agrilardan qurtulmaq ucun oldugunu yazili suretde bildirir Meni isgenceler ile Ehmedzadenin uzune durmaga mecbur etdiler istintaqda verdiyim ifade yalandir Sireli Axundovun bu yazili ifadesinden sonra Zulfuqar Ehmedzadenin gunahsiz oldugu subuta yetirilir 1938 ci il mayin 12 de cinayet mecellesinin 64 cu maddesiyle ireli surulen ittiham resmen Zulfuqar Ehmedzadenin uzerinden goturulur ve onun azad olmasi vereqine imza atilir lakin o hebsden buraxilmir 23 avqust 1938 ci ilde haqqinda mehkeme qerari cixir ve 1938 ci il sentyabrin 21 de hec bir madde gosterilmeden Moskva Xususi Idaresinin qerariyla eks inqilabi desteyle elaqesi olduguna gore 5 il azadliqdan mehrum edilir Zulfuqar Ehmedzade 1938 ci ilin mart ayinda hebs edilse de ailesine ilk mektubu 1938 ci ilin 15 oktyabrinda Daskendden gondere bilir Mektubunda muracietle yazir Ezizim Eyyub Cox teessuf Bakidan cixarken senle goruse bilmedim Menim kefim yaxsidir feqet paltar ve pulum yoxdur Oktyabrin 14 de Daskende varid oldum Buradan ise Vladivastoka gedeceyem Oradan sene unvan yazaram Oglum darixma Huriyeusaqlara yaxsi bax onlara urek ver Ozun de agilli dolan Menim iki il isim qalib Sagliq olsun lap yaxin zamanda goruserik Her vaxt axirinci unvanimi alsaz mene etrafli kagiz yazarsan Oz isinden usaqlardan ve kendden yaz Ehede de ki usaqlara yardim etsin Eyyub Bakida pis kecirse usaqlari ya kende ya da Balaqana apar feqet harada olsalar da onlara komeklik et Eyyub can Huriye yazdigim paltarlari ve pulu unvanimi alan kimi gonderersen Melahetin ve Rufetin uzunu menim evezimden op Hec darixma Ehede neneye ve Lalazara salam gonder Men hec gozlemeden Bakidan cixdim yoxsa vaxtinda xeber vererdim Opurem seni Senin Z Ehmedzade 15 10 38 il Zulfuqar Ehmedzade Sibirde hebs dusergesinde olarken edebi yaradiciliqla mesgul olur ve duserge qezetinin redaktoru teyin olunur Seirlerinin bir qismini de dusergede yazir Eyni zamanda xalq sairi Semed Vurguna bir nece defe seirle mektub gonderir 15 yanvar 1940 ci ilde Semed Vurguna yazdigi bir seirde Sibirin dehsetinden ve oz taleyinden bele behs edir Salamimi qebul et uzaq qarli Sibirden Hiddetli bed reftarli sert ruzgarli Sibirden Gunahsiz bir mehbusun bir lehze halina qal Ister Sair dilile sene etsin erzi hal Ey sen Qazax elinin enber sacan bir gulu Azerbaycan xalqinin xos negmeli bulbulu Iki ildir mehrumam senin xos avazindan Seirle yaratdigin gulseninden yazindan Iki ildir bu yerde ne gul ne yaz gorurem Ne bizim asiqlari ne telli saz gorurem Esitmirem hacandir tarin saqraq sesini Letif qosa zurnanin ilahi nefesini Burda cemende bitmez zanbaq benovse lale Zumrud yamacdan axmaz bullur kimi selale Gorduyum ancaq menim viskalardir sungudur Dasidigim derdi qem min karvanin yukudur Tale meni tulladi bu buzlar olkesine Hacandir hay verilmez gunahsizlar sesine Iki ildir edalet otmez menim yanimdan Her sey qacir kenara vulkanli efqanimdan Zulfuqar Ehmedzadenin surgunden qaytarilmasi ucun Semed Vurgun sexsen Mircefer Bagirovdan xahis edir lakin Mircefer Bagirov Get Semed get yoxsa seni de onun yanina gondererem deye cavabinda deyir Zulfuqar Ehmedzade hebs dusergesinde bir muddet corekbolusduren teyin olunur O neft tapib bu nefti yanacaq kimi cay qoymaq ucun istifade edir Dustaqlardan biri rehberliye xeber verir ki guya Ehmedzade burani neftle yandirmaq isteyir Bundan sonra Zulfuqar Ehmedzadenin otaginda axtaris aparilir ve neft maddi subut kimi goturulur Ehmedzadeni 10 sutkaliq bogaza qeder su ile dolu karsere salirlar Ceza bitdikden sonra Zulfuqar Ehmedzadenin ayagi axsamaga tez tez xestelenmeye ve saci tokulmeye baslayir Azadliga buraxilmasina bir il qalmis 9 iyun 1942 ci ilde Zulfuqar Ehmedzade Kemerovo vilayetinin Mariinsk Seher Xestexanasinda agir dereceli kataral pnevmoniya xesteliyinden dunyasini deyisib Hemin ay dunyasini deyisdiyine dair ailesine son mektubu gonderilib Zulfuqar Ehmedzadenin olumunden sonra yazici Mehdi Huseyn onun ailesi ile yaxindan maraqlanmisdir 9 avqust 1956 ci ilde olumunden sonra beraet alib Edebi fealiyyetiZulfuqar Ehmedzade ictimai siyasi xadim olmaqla beraber hem de boyuk sair ve yazici olub Zulfuqar Ehmedzade ilk once medresede oxudugu vaxtlarda dini motivlerde seirler ve mersiyeler yazmaga baslayib Ozunun ilk boyul eseri olan Tolosi jimon poemasini 1931 ci ilde yazib Sairin ana dilinde yazdigi bu poemada Talis xalqinin maddi menevi medeniyyeti milli meiseti adet eneneleri eks olunur Sairin daha bir ana dilinde yazdigi Devarde rujon poemasi esasen sahidlerin xatirelerinden yazilib Talis xanlarinin esasen de hakimiyyeti dovrunde talisin facieli heyatindan cetin yasayisindan behs olunur Zulfuqar Ehmedzadenin novbeti poemasi Arktika dastani dogma azerbaycanca yazilmisdir Bu poema 1934 cu ilde edebi yaradiciliq konkursunda birinci yere layiq gorulmus ve 5 min rubl mukafati saire teqdim olunmusdur Hemin tedbirde istirak eden Semed Vurgun sairi qucaqlayaraq tebrik etmisdir Musabiqede muellifler leqeble istirak edirdiler ve Zulfuqar Ehmedzade Goyercin leqebi ile qalib gelib Aparici xahis edirik Goyercin tribunaya cixsin dedikde Zulfuqar Ehmedzade ireli cixir ve bu zaman butun zal ayaga qalxaraq qalibi alqislayir Bu hadiseden sonra zalda eylesen Mikayil Musfiq talis sairleri haqqinda dediyi ifadeye gore Zulfuqar Ehmedzadeden uzr isteyir Mikayil Musfiq bu hadiseden bir nece il qabaq oz seirlerinin birinde yazir Talislardan sair olmaz Olsa da mahir olmaz Ehtimal olunur ki sair Mikayil Musfiq bu sozleri zarafatyana soylemisdir lakin Mikayil Musfiq talislara qarsi sert ifadelerini daha bir poemasinda isledir 1933 cu ilde ozunun Menim Dostum adli pomeasinda sair dostu Zuvanda teyinatindan ve oradaki veziyyetinden yazir Mikayil Musfiq poemanin evvellerinde dostunun firildaqciligindan ve Zuvandda mektebde etdiyi ogruluqdan da soz acir Onun yapmadigi kelek qalmamis Bos yere aferist nami almamis Dogrudan da yaman firildaqcidir Oyle yasayisdan olum yahsidir Muellimlik hara ogurluq hara Atdilar rabfakdan onu bayira Nece yol mektebden sey suy aparmis Mektebden ne ise yene qoparmis Nehayet haqlayib tutmuslar onu Butun mekteb bilir ogurlugunu Daha sonra sair Zuvandda maarif mufettisi isleyen dostunun xatirelerini bele qeleme alir Mektebler necedir Canim ne mekteb Hec varmi mektebi eleyen teleb Ohumus nolacaq avam talisdan Basini goturmez hisli balisdan Kohneler demis ki talis ay talis Agzina geleni danis ay danis Butun bunlardan bele melum olur ki Mikayil Musfiqin talislar haqqinda isletdiyi ifadeler bir qeder yari zarafat bir qeder de yari ciddi olmusdur Cunki Mikayil Musviq poemasinda bu yerleri cahiller vilayeti adlandirir Hara Zuvandmi Orasi cahiller vilayetidir Ozu de dunyanin nehayetidir Sairin ilk pyesi Tolise Kine adlanir Bununla yanasi Zulfuqar Ehmedzade nece nece poemanin kitablarin mektebliler ucun dersliklerin elmi meqalelerin publisist eserlerin muellifidir Sairin KIRINQO adli usaq seirleri kitabi Hilal Memmedov terefinden nesr olunmusdur Dostu Semed Vurguna hesr etdiyi And adli eserleri memuar janrindadir EserleriAzerbaycanca 1934 Arktika dastani poema 1940 Sibir roman Koylu qizi pyes And Talisca 1930 Iste ziney ve ken bo kam ezinon 1930 Zehmet iyen mekteb derse kitob 1931 Tolosi jimon poema 1931 Jimoni ro bo besevodon vesait 1931 Seyne sor bo kolxoe mektebono 1932 Zerbeyn bo kam ezino 1932 Toje jimon qiraete kitob 1932 Sie kolxoz bo besevodono 1933 Hande kitob bo yolono 1933 Elifbo 1933 Hande kitob bo III derse soriyo 1933 Hande kitob bo II derse soriyo 1934 Tolise zivon qramer iyen niviste gaydon 1934 Hande kitob mektebi navne qurupiyo 1935 Hande kitob bo yolono Devarde rujon poema Tolise Kine pyes Kirinqo TercumeleriAzerbaycan diline Talis diline 1935 Daniel Defo Ci Robinzon Qruzo Heyretine Zimon iyen Cey Maceron Robinzon Kruzo XatiresiDoguldugu Penser kendindeki 2 sayli tam orta mekteb Zulfuqar Ehmedzadenin adini dasiyir Hemcinin baxYusif Qasimov Sireli Axundov Boyukaga Mirsalayev Rufet Ehmedzade Zulfuqar RufetogluIstinadlar Sexsiyyetler Zulfuqar Ehmedzade az titr az 21 11 2017 archive missing date tarixinde Ahmed zade Zulfugar Ahmed ogly 1898 rus ru openlist wiki archive missing date tarixinde Istifade tarixi 2019 11 26 Aydin Caniyev az www miq az 11 12 2018 Archived from the original on 2020 03 23 Eksinqilabi fealiyyet ittihami ile 5 il azadliqdan mehrum edilerek Sibire surgun edilib sputnik az 25 03 2020 tarixinde www glunis com 2020 03 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib www talish org www talish org Archived from the original on 2021 05 17 Istifade tarixi 7 yanvar 2017 AHMEDZADE Zulfugar www ourbaku com 2021 06 25 tarixinde Ayten Eyvazon Gulya Ebilova Zumruyye Veliyeva ZULFUQAR EHMEDZADE az 08 06 2015 25 03 2020 tarixinde Archived from the original on 2020 03 26 PDF anl az Archived from the original on 2017 08 09 azkurs org Archived from the original on 2020 03 26 PDF www kitabxana net Archived from the original on 2020 03 25 Archived from the original on 2020 03 26 astara edu gov az Archived from the original on 2020 03 25 reyting az Archived from the original on 2020 03 25 QeydlerRuben Qukasi Rubenov Mkrtcyani nezerde tutur Vladimir Polonskini nezerde tutur Levon Mirzoyanni nezerde tutur Oglu Heyat yoldasi Eslinde 4 il Dayisi oglu Qizi Oglu Bacisi Mehbuslarin ceza meqsedi ile muveqqeti saxlandigi biradamliq otaq