Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Xəmsə -(ərəb. خمسة , ivr. חמסה) — qoruyucu Ərəblər və yəhudilərin işlətdiyi əl ovcu formasında həmayildir.Onun digər adı Allahın əlidir. "Xəmsə" sözünün mənşəyi sami dil ailəsinə aiddir və "beşlik" deməkdir. Bir qayda olaraq, simmetrik olur, böyük və çeçələ barmaq kənardan ,bərabər uzunluqda görünür və ovuc içinin anatomik formasını təkrarlamır. Buna baxmayaraq, onu həm yəhudilər, həm də müsəlmanlar geniş istifadə edirlər. Məlumdur ki, o, səmavi dinlərin yaranışına qədər mövcud olmuş və qədim finikiyalıların Ay ilahəsi , və Karfagen şəhərinin himayədarı Tanrıça ilə əlaqədar olmuşdur.
Mənşəyi
Arxeoloji məlumatlar ona dəlalət edir ki, üzü aşağı istiqamətlənmiş Xəmsə regionda hələ monoteist (təkallahlı) dinlərin ardıcılları gəlməmişdən əvvəl istifadə olunub. Universal müdafiə işarəsi , sağ əlin açıq ovcunun obrazı hələ qədim Mesopotamiya artefaktları və Buddanın qoruma təlimində - göstərilmişdir.
İlahi müdafiənin əl təsvirinə əsaslanan digər rəmzləri (Zöhrə və ya Afrodita) və Müqəddəs Məryəmin əlidir ki, onlar da qadınların şər qüvvələrdən müdafiəsi , doğum artımı, laktasiya (süd vermə) , sağlam hamiləliyin təmini , zəif orqanizmin möhkəmlənməsi üçün istifadə olunurdu.
Nəzəriyyələrdən biri Xəmsənin , Qədim Misirlilərə "Üç barmaq" kimi tanınan amulet,həmayil ilə əlaqəsini yürüdür. Bu amuletdə iki barmaq İsida və Osirisi , böyük barmaq isə onların övladı, Horu simvolizə edir. Inanılırdı ki, bu amulet övladın müdafiəsi üçün valideynlərin ruhlarının çağırılması üçün işlənilirmiş.
Xəmsənin yəhudi mədəniyyətində keçdiyi tarix yolu və onun xüsusilə və icmalarında geniş istifadəsini onun İslamda işlənməsi sayəsində izləmək mümkündür. Müsəlmanlarla qonşuluqda yaşayan yəhudilər Xəmsəni qəbul etmiş və istifadə etməyə başlamışlar.
Yəhudi Xəmsəsi
Yəhudilər arasında Xəmsə həm də "Yad xa-xameş" , yəni "Beşin əli" və ya Musa Peyğəmbər və Harunun bacısı "Miryamın əli" kimi məlumdur,
Xəmsə eyni zamanda olan Tövrat kimi də qəbul olunur.
Ərəb Xəmsəsi
İslamda xəmsəni çox zaman "Həzrəti Fatimənin əli" adlandırırlar. Həzrəti Fatimə Məhəmməd Peyğəmbərin yeganə qızı idi və onunadı bir çox möcüzələrlə , məsələn, yağış çağırmaqla bağlıdır. Onun əli dözümlülük,səbir və iman rəmzinə çevrilir. Xəmsə həm də İslamın 5 sütunun rəmzi sayılır.
İspaniyada islam hakimiyyəti başa çatdıqdan sonra Xəmsənin istifadəsinin nə qədər vacib əhəmiyyət kəsb etdiyini görən V Karlın 1526-ci ildə çağırdığı Fatimənin əlinin ,o cümlədən ,açıq vəziyyətdə sağ əl görkəmində bütün həmayillərə,amuletlərə qadağa qoyan əmr imzaladı.
İstinadlar
- 1. http://www.hamsameaning.com/
- 2. Lenhart, Sandy. "Hand of Fatima Meaning - Origin and Variations." Ezine Articles. N.p., n.d. Web. 29 Sept. 2013.
- 3. Traditional Jewish Papercuts - An Inner Worlds of Art and Symbol. University Press of New England. 2002. p. 92.
- 4. World Institute for Advanced Phenomenological Research and Learning (Belmont, Estados Unidos), 1991, p. 219.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Xemse ereb خمسة ivr חמסה qoruyucu Erebler ve yehudilerin isletdiyi el ovcu formasinda hemayildir Onun diger adi Allahin elidir Xemse sozunun menseyi sami dil ailesine aiddir ve beslik demekdir Bir qayda olaraq simmetrik olur boyuk ve cecele barmaq kenardan beraber uzunluqda gorunur ve ovuc icinin anatomik formasini tekrarlamir Buna baxmayaraq onu hem yehudiler hem de muselmanlar genis istifade edirler Melumdur ki o semavi dinlerin yaranisina qeder movcud olmus ve qedim finikiyalilarin Ay ilahesi ve Karfagen seherinin himayedari Tanrica ile elaqedar olmusdur XemseMenseyiArxeoloji melumatlar ona delalet edir ki uzu asagi istiqametlenmis Xemse regionda hele monoteist tekallahli dinlerin ardicillari gelmemisden evvel istifade olunub Universal mudafie isaresi sag elin aciq ovcunun obrazi hele qedim Mesopotamiya artefaktlari ve Buddanin qoruma teliminde gosterilmisdir Ilahi mudafienin el tesvirine esaslanan diger remzleri Zohre ve ya Afrodita ve Muqeddes Meryemin elidir ki onlar da qadinlarin ser quvvelerden mudafiesi dogum artimi laktasiya sud verme saglam hamileliyin temini zeif orqanizmin mohkemlenmesi ucun istifade olunurdu Nezeriyyelerden biri Xemsenin Qedim Misirlilere Uc barmaq kimi taninan amulet hemayil ile elaqesini yurudur Bu amuletde iki barmaq Isida ve Osirisi boyuk barmaq ise onlarin ovladi Horu simvolize edir Inanilirdi ki bu amulet ovladin mudafiesi ucun valideynlerin ruhlarinin cagirilmasi ucun islenilirmis Xemsenin yehudi medeniyyetinde kecdiyi tarix yolu ve onun xususile ve icmalarinda genis istifadesini onun Islamda islenmesi sayesinde izlemek mumkundur Muselmanlarla qonsuluqda yasayan yehudiler Xemseni qebul etmis ve istifade etmeye baslamislar Miriamin eliYehudi XemsesiYehudiler arasinda Xemse hem de Yad xa xames yeni Besin eli ve ya Musa Peygember ve Harunun bacisi Miryamin eli kimi melumdur Xemse eyni zamanda olan Tovrat kimi de qebul olunur Ereb XemsesiIslamda xemseni cox zaman Hezreti Fatimenin eli adlandirirlar Hezreti Fatime Mehemmed Peygemberin yegane qizi idi ve onunadi bir cox mocuzelerle meselen yagis cagirmaqla baglidir Onun eli dozumluluk sebir ve iman remzine cevrilir Xemse hem de Islamin 5 sutunun remzi sayilir Ispaniyada islam hakimiyyeti basa catdiqdan sonra Xemsenin istifadesinin ne qeder vacib ehemiyyet kesb etdiyini goren V Karlin 1526 ci ilde cagirdigi Fatimenin elinin o cumleden aciq veziyyetde sag el gorkeminde butun hemayillere amuletlere qadaga qoyan emr imzaladi Istinadlar1 http www hamsameaning com 2 Lenhart Sandy Hand of Fatima Meaning Origin and Variations Ezine Articles N p n d Web 29 Sept 2013 3 Traditional Jewish Papercuts An Inner Worlds of Art and Symbol University Press of New England 2002 p 92 4 World Institute for Advanced Phenomenological Research and Learning Belmont Estados Unidos 1991 p 219 Xarici kecidlerhttp www hamsameaning com